تصویری آرمانگرایانه ازهنر متعالی
[ ]
بیقراری(شعر)
نظرات

 

 

        (بی قراری)

آسیمه سرمنم،گمگشت این دیار

بی همره و غمین،در جستجوی یار

تاول به پایم و،خونابه بر رخم

رفت ازکفم دریغ،چهل سال آزگار!

شِکوه به که برم،کوجزتو همدمی؟

لمس تو کِی کند،انگشتِ بی قرار؟

راهی به من نما...آن کِه به تورسد

آنکِه به تورسد،کِی خواهد این دیار؟

گویند از پس،هر آخرین دمی

یک مرغ شکوه گر،وامینهد غمی

گویند از پسِ، هر واپسین نفس

آن مرغ شِکوه گوی ،بگریزد از قفس

گویند بعدِهَر،چشمان که بسته ای

چشمی بداده ای، بس نخبه و سَحار

کی از پسِ نقاب،آئی به دَر دِگر؟

برکن رگ وپیِ،چشمان من زسر

چشمی دگر بده،درمزد انتظار

رفت از کفم دریغ،چهل سال آزگار!

لمس تو کِی کند،انگشتِ بیقرار؟

 مهرداد میخبر .۲۴ تیر ماه ۹۷(کرمانشاه)

 

 

 

 

 

 

 

تعداد بازدید از این مطلب: 5741
موضوعات مرتبط: مقالات مدیر سایت , ,
|
امتیاز مطلب : 0
|
تعداد امتیازدهندگان : 0
|
مجموع امتیاز : 0

یک شنبه 24 تير 1397 ساعت : 5:33 بعد از ظهر | نویسنده : م.م
من، مظهر و...الباقی_(درحال ویرایش...)
نظرات

من ، مظهر و... الباقی

مهردادمیخبر

(تقدیم به همسر سفرکرده ام که ناگهان پرنده ای شد و پرواز کردو...رفت.)

-----------------------------------------------------------------------------------

                      ۱ -(حسرت خوران)

مظهرمیگوید:شکرگذارباش نادر؟...تونخستین نفری هستی که میتوانی  مکتوبی به بیرون ازاینجابفرستی.ومن واقعاازبابت این امتیازوامکان خارق العاده خوشحال و شکرگذارم. بارهاازخودم پرسیده ام:چرامن؟ از دوستان وهمراهانم که میپرسم هیچکس یادش نمیآیدکه این کار-یعنی نوشتن مطلب وارسال آن به بیرون این محیط -مسبوق به سابقه بوده باشد .مظهرمتصل وباهیجان میگوید:نادر،هیچ میدانی که این قدرت واین امکان استثنایی خوشبختی بزرگیست؟ .تو برای ارتباطی مجازشناخته شده ای که معجزه گونه است...نه..چرامعجزه گونه؟این توانایی حقیقتا یک معجزه است.مظهرمدام از من خواهش میکند که  ازاین امکان و فرصت طلایی استفاده کنم چون معتقداست خیلیها تشنه دانستن چیزهایی هستند که پیرامون ما دارد رخ میدهد...وسوالی درمن دم به دم رشد میکند که:چه کسی مرا مجاز دانسته؟آیامیتوانم ببینمش؟

                              *         *         *

اینجا جوآرام وجذابی دارد.زیبا،سبک  وگرم.نمیدانم بااین دامنه محدود کلمات چگونه میتوانم نامه هایم را بنویسم.مشکل من از همین ابتدای نوشتن، عدم قدرت و کارآیی کلمات رایج و موجود برای توصیف این محیط و تصاویرو جریانات آن بوده است ولی عجالتا فکر کنم همین سه کلمه برای توصیف فضای اینجا کافی باشدویک چیزهایی رابه احساس شما منتقل کند.گرچه...نظرمن اینست که بهتراست سعی کنید خودتان هم از نیروی ذهن ،قدرت تجسم و خاصیت کشف وشهودی که دربطن تمامی ماآدمها به ودیعه نهاده شده بهره ببریدتاشاید به فهم بالاتروحقیقی تری ازفضاو محیط اینجا دست بیابید.اینجارااگریک وادی یاسرزمین بنامیم ،سرزمینیست که آدمها همگی قبل از هجرت ویاسفر،درسرزمینهای پیشینشان همدیگر را میشناخته اند.شناختشان ازهم براساس شناخت حسی و محبت متقابل بوده است ،نه صرفا ارتباطاتی مکانیکی که برپایه معاملات و بده بستانهای مادی استواربوده.بسیاری اززوجها.حتی زن وشوهرهایی که یک روز راهم بی مرافعه نگذرانده اند اینجا با هم هستند و البته درحال حاضر به تمامی آن اختلافات میخندند ومتعجبندکه چراآنوقتهاآنهمه توی سروکله هم می زده اند و یکدیگر را میچزا نده اند! خیلیهاشان را میبینم که تنگ هم نشسته اند و در مورد پوچی ومسخره بودن اختلافات سابقشان بحث میکنند ومدام از همدیگر،خجلتزده و مهربانانه معذرت میخواهند.حسرت شدیدی دارندکه چرا درمکان قبلی نمیفهمیدند عاشق همند.آخ که این حسرت چقدر داردعذابشان میدهد!آخرفکرش را که میکنند میفهمند چقدر در آن حالت پرامکان میتوانسته اند به ابراز عشقهایشان معناهای پویا و سرشار از انرژی ببخشند.

یک بار مظهررادیدم که به زوجی نزدیک شد و هنگامی که داشتند آه حسرت سرمیدادندبه آنهاگفت:

عزیزان،عشاق سینه چاک! حقیقت این است که آنجا مکان مهرورزی نبوده .آنجا جائی بود که خواهش های تن عشقهائی میآفریده حباب گونه .و عشق های حقیقی درپس آن حبابهای ناپایدار پنهان میمانده اند وچون فقط هنگامی که تن میشکند حباب هم میشکند،شما هرگز متوجه آن عشق های اصیل نشده اید.

دو دوست اینجا هستند که قبلا خیلی یکدیگر را قبول داشته اندومشتاق دیداریکدیگربوده اند.البته آندو حالا هم همینطور هستند.دو دوست دیگر هم کمی آنسوتر شان هستند که باوجودروابط پرتنش سابقشان بااین دو در یک ردیف و طبقه قراردارند.من ابتدا از هم ردیف بودن این چهارنفردر تعجب بودم چون این دوتای دومی قبل از آمدن به این سررمین شرکای تجاری هم بوده اند،همدیگر را در محیط کاری هرگز بطورکامل قبول نداشته اندوهمیشه باهم درنزاع بوده اند.آن ها ددکمال تعجب حالا با هم خیلی صمیمی وخوب هستند،بدون هیچ جروبحث و اختلافی روزگارشان به سیروسیاحتهای دونفری میگذرد.مظهریک بار به این دو دوست که خودشان هم دعواها اختلافات سابقشان را باورندارند و گمان میکنند همه اش خواب و خیال بوده گفت:

شما ازنوع(دوستان معامله گر)بوده ایدولی حقیقت این است که اگرجذب هم شده و معامله وتجارت بادوامی را پایه گذاری کرده ایدبه این دلیل بوده است که یکدیگر را دوست داشته اید،دوست داشتنی که درپس حباب ناپایدارنیازبه معامله وکسب پول پنهان شده بوده وشما متوجهش نمیشده اید،وگرنه چه دلیلی داشته که سالیانی دراز باوجوداختلافات و دعواهای بسیار با هم مانده وشراکتتان را ادامه داده اید؟

مدام دارم از حرفهای مظهر میگویم ولی حالا از (خود) مظهربگویم.من نمیدانم او در حقیقت کیست،چه مقام و منزلتی دارد و اینجا چه کاره است ولی مثل یک ناظرآگاه و فعال میان آدمهامیچرخد،باآنهاصحبت میکندونظراتش را بی پرده میگوید.انتقادمیکند.دلداری میدهد.سرزنش میکندولی هرچیزی که میگوید درست است و بنظر من باید جملاتش را با آب طلانوشت،درقابی از طلا گذاشت و بامیخ وزنجیری از طلا به دیوار نصب کردوروزی هزار بار آن ها را خواند تا ملکه ذهن شوند.هیچکس از حرفهایش نمیرنجد چون مظهر قضاوت نمیکند فقط یادآوری کننده است.یک سری آگاهی را بموقع به ذهن ما هدایت میکند .

          *           *           *

اینجا هرکس، هرجور که عشقش میکشد زندگی میکند.توی هر خانه ای که موردپسندش است مینشیندوباهرکس که باب میلش است مراوده و نشست و برخاست میکند.بقول مظهر:هرشخصی جایگاه وعلائق وگروه دوستانش راقبلا بادلش انتخاب کرده.

اینجاازیک چیزهایی دلم میگیرد.برایم سخت است که بگویم چه چیزهائی، ولی یک جایی آنسوی غبارها ،دردوردست .زیرنوری زرد و دلگیر دیوارهایی هست بسیاربلندوصاف وزیرآن دیوارها فضایی هست غبارآلودتراز فضای مابین اینجا و أنجا.اکثر مواقع سعی میکنم به آن محیط دلگیر نگاه نکنم ولی چون به آنجا و آدمهایش خیلی فکرمیکنم گاهی ناگزیر نگاهم به آنسو میافتدودلم سخت میگیرد.آنجاآدمهایی وجوددارند تنهاومبهوت که تمام هیکلشان خاک آلوداست و بغضی ابدی گره های بزرگ توی گلویشان انداخته.هروقت که دهانشانرا باز می کنند برای ایراد یک کلمه ،بغض هنگفتی در  گلویشان هست که نمیگذارد لب باز کنند .واز این ناتوانی در بیان احساس و از آن تنهائی سهمگین چشمشان از اشک پر می شود .اشکی که فورا باغبارغلیظ درمیآمیزد ومثل دوغابی تیره رنگ از گِل روی گونه هایشان جاری میشود.

مظهربه آنهالقب( اسیران تن) داده است.به تعبیرمظهرآنهاکسانی هستند که نمیدانندعشق ودوست داشتن چیست .آنقدرسرگرم رسیدگی به نیازهای تن وبدن بوده اند که به درکی که میبایست میرسیدندنرسید اند.حالاهم تنهاهستندوکسی ر انمیشناسند.این خیلی بد است ولی بدترازآن اینست که نمیدانند چرا تا این حدتنها مانده اندخالیند از آگاهی.مظهرمیگوید:اینها به آدمها وکلاهرموجودیت دیگری بعنوان ابزارتمتع بدن مینگریسته اندونه چیزدیگری و همین خصوصیت  که در سرزمین قبلی مایه لذت و راحتیشان بوده اکنون بلای جانشان شده وآنان رادچارتنهایی غم انگیزی کرده است.توی این محیط که عشق و محبت اساس حیات است آنها حقیقتا در شکنجه و عذابند.ازمظهرمیپرسم :چرا حالا که همه پرده ها فروافتاده و حقیقت آشکاراست سعی نمیکنند عشق رابفهمند؟.مظهر به تلخی میخندد و جواب میدهد: به تو خواهم گفت چرا ولی این رابدان که برای  اینهاپرده ای فرو نیفتاده و بهیچوجه نمیدانند به چه دلیل در شکنجه و عذابند.

یک وقت یکی از آن اسیران تن باایماواشاره وقدرت ذهن بمن چیزهایی گفت وآنگاه بود که فهمیدم مظهردرست میگوید.اینها کورذهنندوخودشان هم نمیدانند چرا به چنین عقوبتی دچارشده اند .او داشت بمن میگفت:من یک یک کارآفرین بودم و دهها کودک یتیم راارتزاق میکردم چون از آخرتم غافل نبودم ومیدانستم روز حسابی هم هست ولی درعجبم که چرا به این حال ووضع دچارشده ام.

مظهرکه شاهدردوبدل شدن اشارات بین من و آن مرد بود ازمن خواست که برای روشن شدن برخی از ابهاماتم ازاو چیزهایی بپرسم ومن اطاعت کردم.ابتداازاو پرسیدم: تو میدانی که چرا باوجودکارهای خیرخواهانه ات اینچنین وضعیتی داری؟

او جواب داد: بله...یعنی شایدبدانم چرا!...شاید به این دلیل که ادیان الهی راببادتمسخرمیگرفتم ومعتقدبودم که دین بمثابه افیونیست که طبقه بالا دست در اختیار طبقات فرودست گذاشته  و از طریق آن حکمرانی خودرا تضمین و تثبیت کرده است.

به مظهر گفتم:دلیلش راگویامیداند.پربیراه نمیگویداین آدم کافر است و آدم کافرهرکارخیری هم که انجام دهد اجرنمیبرد.مظهر مرابه گوشه ای کشاند و گفت : دوست داشتم خودت جواب سوالت راپیداکنی ولی حالا که داری به بیراهه میروی میخواهم ذهنت را با چندجمله کوتاه روشن کنم.درست است که این آدم چندین یتیم را تحت پوشش داشته ولی دردلش عشق ومحبتی نسبت به آنان نبوده است وفقط وفقط داشته یک معامله انجام می داده مثل سایرمعاملاتی که در کسب و کارش انجام می داده است.درتجارتش پول می داده که جنس و نیروی کار بخرد و در این موردبه خیال خودش پول داده که بهشت بخرد ولی ازاین حقیقت غافل بوده که جهان آخرت جهان معناوعشق است .اگر کارخیری بکنی و آن کاررا با طیب خاطر و میل قلبی انجام ندهی خودبخود باطل است وبی ارزش.معیار و یکای سنجش ارزش هرعملی ،عشق است نه چیزی دیگر.  

رو کردم بسمتی که محل ایستادن آن آدم غبار گرفته و غمگین بود و خواستم حقیقت رابه او بفهمانم ولی هرچقدر که به ذهنم فشارآوردم نتوانستم .مظهر خندید وگفت: نمیشود نادر جان.امکانش نیست.در آن مکان خاک آلود اذهان سترون هستند ونمیتوان چیزجدیدی فهمید.عشق ورزیدن رانمیشودباایماواشاره به آن آدم آموزش داد.عشق را دراجتماع وبا ارتباطات انسانی میآموزند ولی اودرآن مکان تنهای تنهاست.اودرجایی که مکان تعالی و آموختن بودبقدری خود را در گیر و مشغول مادیات کردکه از عشق غافل ماند.فرصتهای طلایی بسیاری از دستش رفت .آدمهای زیادی سرراهش قرارگرفتند که میتوانست باآنها عشق راحس کند ولی او فقط دنبال انباشتن پول وفراهم کردن منزلتهای سراب گونه وپوچ اجتماعی بود.عمرش را برای چیزهایی تلف کرد که حتی ذره ای از آنهارانتوانست با خود به این مکان بیاورد وحالا دستانش بدجوری خالیست.نادر جان تو نمیتوانی به این آدم فقیر کوچکترین کمکی بکنی.

                         ۲ -(اغنیاءو ثروتمندان)

این دومین نامه من است ومن نمیدانم چگونه بدست انسانها خواهد رسید.گرچه، چگونگی آن اهمیتی ندارد .مهم اینست که خوانده شود وکسانی آنرابخوانند که پرسشگروجوینده اندنه سطحی نگر و بی توجه.بعضیها ازکنارکلمات خیلی راحت میگذرند .مثلا کتابی قطوررادرزمانی کوتاه میخوانند و بخود می با لنداز سرعت خوانشی که دارند ولی از مطالب حجیمی که خوانده اند فقط رئوس و سرتیترهایی درخاطرشان نقش میبندد بی آنکه به دانسته هایشان چیزی اضافه شده باشد.بنظر من اگردانش و بینش مطالعه کننده، بعد ازخواندن کتاب  همان دانش وبینش قبل از خواندن باشد،عمل مطالعه بی ارزش بوده وآن کتاب را باید خوانده نشده دانست.

امروز بامظهردرباره ارزش ثروت درجایی که هستیم بحث میکردم .مظهرمیگوید:در اینجا هرچه محبان بیشتری داشته باشی ثروتمندترین.کسانی که محبت بیشتری را نثارموجودات عالم کرده اند قلوب بیشتری را با خود همراه کرده اند و در نتیجه غنیتر و قدرتمندتر هستند.

بیادآنهایی افتادم که در محیط خاک آلود و گرفته روزگارمیگذرانندو سوال کردم:آنها چگونه میتوانندباجذب قلوب، اندکی از خفقان محیط پیرامونشان بکاهند؟ .مظهرسری بعلامت تاسف تکان دادو گفت:نمی‌تواند.او دیگر نمیتواند ثروتمند شود.آنزمان که ساکن زمین بود وابزار مهرورزی را در اختیار داشت وبه تمامی موجودات میتوانست دسترسی داشته باشدغافل بود.درزمان زیستنش روی زمین بدنی داشت کامل .وجودگوش وزبان ودست وپا ومهمترازهمه وجودعده بیشمارارواحی که به سادگی پذیرای عشق ومحبت اوبودندکم نعمتی نبود نادر!...میتوانست بوسیله ابزاری که دربدن خود داشت با آدم های دیگرارتباطات مطلوبی برقراری از تو به ها را جذب خود کند تا حالا در این محل که از کلیه نعمات محروم است تنها نباشد.میتوانست خیلی راحت با همسروفرزندو دوست و همسایه و هرشخص دیگری ارتباطات احساسی درست و سالم و زیبا برقرارسازد.باخوش قلبی و خوش زبانی آن ها را با روح خودهمگام و همآواکند.میتوانید از پولش عاشقانه به نیازمندان ببخشدوآنهاراجذب کند.اولین کار ها را نکرده و خطاکرده .خطایی بزرگ و غیرقابل جبران.او اینجا ابزار مهرورزی ندارد.روحیست مجردوتنهاکه نمیتواندباارواح دیگر ارتباط برقرارکند،گرچه ...اگرهم میتوانست با دیگران ملاقات داشته با شد فایده ای نداشت چون اینجا هیچکس محتاج خوراک و پوشاک و پول نیست.

مظهرلحظاتی سکوت کرد وبه چهره ام خیره شدتاتاثیرکلامش رادر صورتم ببیندسپس ادامه داد: اگر در اینجا کسی چیزی دارد از زمین دارد واگرهم ندارد،دیگرهرگز نخواهدتوانست بدستش آورد.بودن در روی زمین نعمت بزرگیست که خیلیها قدرش را نمیدانند نادر!

ومن باخوداندیشیدم:چقدر ترسناک است این دنیای دیگر.مظهرکه فکرم راخوانده بود گفت:چرا ترسناک است؟ مگر پیامبران زمین،همانانی که متفاوت سخن میگفتند، بارهاوبارهاانسانهارا به نیکی کردن و مهرورزی به موجودات عالم سفارش نکردند؟ چرا اکثریت مردم گوش شنوانداشتند؟میبینی؟این حسرت خوران،این پشیمانان گریان همان غافلانند.قانون حاکم بر عالم هستی را چه کسی هست که نداند؟

گفتم: قبول دارم که غفلت و جهل باعث این عقوبتهای شوم است ولی آیا نباید راه جبران و بازگشتی هم باشد؟

مظهرجواب داد:نیست.به خدا نیست...پیامبران زمین بار ها این حقیقت تلخ را یادآوری کردند.هشداردادندکه حواسمان باشدتا در چنین مخمصه ای گرفتارنشویم.

پرسیدم:خداوندارحم الراحمین است پس چرا در این موارد به داد بندگانش نمیرسد؟

مظهرجواب داد:این یک قانون است و مغایرتی با ارحم الراحمین بودن خداوندندارد.آدمی که به فردیت خودبیش از کلیت هستی اهمیت میدهدودرنتیجه وجودمادی خودرابیشترازوجودملکوتی کائنات دوست دارد و دراین مسیراشتباه پیش میرود،ثمره تلاشش را میبیند و تنها میماند.زیرا برای اتصال به کل تلاش نکرده بلکه  حیات زمینیش را برای هرچه بیشترجداماندن خوداز کلیت هستی صرف کرده است.عالم هستی از اراده موجوداتش تاثیرمیگیردووضعیت کنونی ماماحصل اراده خودمان است.قانونمندی جهان هستی یکی از تجلیات عدالت خداست.سیستم کائنات بشدت اصیل و خدشه ناپذیر است و کاملا درست...این نکته را بفهم نادر:کاملا درست!

 پرسیدم :پس پیامبران چرا آدمها را از این عملکرد بقول تو کاملا درست آگاه نکردند؟

مظهر نگاهی بمن انداخت و گفت:تودر مورد پیامبران زمین چه فکر کرده ای؟چگونه میتوان به ذهنی که تحت سیطره ی چسبناک نفسی لئیم است این حقایق رافهماند جزآنکه ابتدا آنها را به تزکیه نفس فراخواندتاآمادگی پذیرش پیداکنند؟

پیامبران زمین تزکیه نفس را برای آما ده شدن ذهن برای پذیرش حقیقت به آدمها آموزش دادند ولی اکثریت قریب به اتفاق مردم تزکیه و پالایش روح را فقط (بازی )کردند نادر جان!

            ۳-( رسوب پلیدیها )

اینبار کمی در نوشتن سست شده بودم چون در این که کسی نامه هایم رابخواند تردید داشتم ولی مظهرتشویقم کردوگفت: بنویس نادر.مطمئن باش کسانی که باید که این نامه ها را میخوانندمیخوانند.هرآنچه راکهدریافت کرده و یادگرفته ای توضیح بده.اینجااستعدادو ذوق کتابت بدردهمه آدمهامیخورد.نمیخواهی برای کورها بینائی به ارمغان بیاوری؟...این سئوال آخررا طوری از من پرسید انگار که داردبمن تکلیف میکند و میفهماند که وظیفه ای دارم و بایدانجامش دهم.

شاید خنده دارباشد ،من دست ندارم!حتما میپرسید :پس چگونه قادر به نوشتن هستم؟...من با ذهن و اراده ام مینویسم .اگربخواهم برایتان ساده اش کنم اینگونه است که با فکرکردن به کلمات ،آنها را روی لوحی منقوش میکنم ولی نمیدانم نوشته هایم چطور بدست شمامیرسد.فقط میدانم که میرسد اما پروسه ی رسیدنش را نمیدانم.مظهرمیگوید:برای تو و آدهایی که باید مطالبت را بخوانندمهم رسیدن است نه چیزی دیگر بگذار آن نیروئی که میرساندش کارش را بکند و توضیحی بتو ندهد زیرا احتمالا برایت غیرقابل درک خواهد بود.بله...افکارم به نوشته تبدیل میشوند.اینجا خیلی از افکارحتی به جسم مبدل میشوند.امری که گاهی لذتبخش است و گاهی هولناک.

من احتمال میدهم که نوشته هایم از طریق الهام به یک نویسنده که الآن جائی روی کره زمین دارد زندگی میکند بدست مردم برسد.بجزاین نمیتواند باشد.گرچه،بقول مظهر چه اهمیتی دارد؟همینکه اطمینان دارم نوشته هایم خوانده میشود کافیست.

شخصی را میشناسم بنام صائب.او فردیست منفی باف،شکاک وزشت نگر.مدتهای مدیدیست که اسیراین افکارزشتی است که همگی از اوهام او سرچشمه میگیرند.سیصدسال از هجرتش میگذرد واو هنوز اسیراست.

پای صحبت مظهرنشستم که درباره صائب بیشتر بدانم.مظهرمیگوید:صائب درسرزمین قبلی وپیش از مهاجرتش،همیشه به زشتیها وبدیها می اندیشیده و کلا آدم بدبینی بوده است.دلیلش هم حوادثی بوده که برای او اتفاق می افتاده و همواره حس زشت بینی را در وی تقویت میکرده است وعاقبت به مرحله ای رسیده که تشکیک مدام و بدبینی مفرط ملکه ذهنش شده است .کاش آنقدر عقلانیت میداشت که ذهن بیمارش رااصلاح کند و خودرا به آرامش روحی برساند ولی نتوانست این کارراانجام دهد و آن ویژگیهای زشت را باخود به اینجاآورد و تاکنون که سیصد سال از مهاجرتش میگذرد او اسیر این پلیدیهاست.پرسیدم: واضحتر توضیح بده ،میخواهم بدانم این چه اسارتیست؟ مظهر کمی اندیشید و جوابداد:صائب نمیتوانست به لطافت و زیبائی یک گل فکر کند .نمیتوانست زلالی یک نهر پرآب را بفهمد واز آن لذت ببرد.آدمها را هیولاهایی میدید که هر لحظه میخواهند او را بدرند.ددسرزمین قبلی ارتباطاتش را با همه انسانها محدود کرد که مبادا گزندی به او برسانند.بااینکه خیلی اوقات از میان زیبائیهای سرزمینش عبور میکرد ولی چون ذهنش در گیر بدبینی و پلیدی بود هرگز آن خوبیها را نمیدید.اندیشه های زست هرگز رهایش نکردند ...یابهتربگویم اوهرگز اندیشه های بدرا رهانکرد.هر انسانی را که میدید ابتدا بدیهایش را بخاطر میآورد واز خوبیها چیزی به خاطرش نمیآمد.همیشه به این میاندیشید که مثلا برادرش چرا به او بی احترامی کرده یا حقی از او ضایع کرده،رفیق نامردش چرابه ناموسس چشم طمع داشته .فرزندش چرا منتظر مرگ اوست تا مالش را تصاحب کند وهزاران چرا و امای نومیدکننده دیگر.حالا وضعیت بدتر شده نادر جان .اینجا افکار و اذهان پویاترند.به دلیل اینکه افکار پلید ملکه ذهن صائب شده اند هرروز کتک میخورد و به او توهین میشود وناموسش مورد هتک حرمت قرارمیگیرد.حتی به قتل میرسد و هراتفاق ناگواری که به ذهنش خطور میکند عینا و فورا برایش به حقیقت میپیوندد.صائب اسیر اوهام خودشده و راه باز گشتی ندارد چون با ذهن خودش تنهاست ، ارتباطش با سایر اذهان قطع شده است و مجالی ندارد که ذهن و ادراکش را باز نگری و اصلاح کند .قبلا هم بتو گفتم نادر جان؛دراین سرزمین افراد فقط چیزی را دارند که از سرزمین قبلی باخود آورده ای و اینجا هیچ چیز جدیدی را نمیتوانند صاحب شوند.صائب  افسوس میخورد و عذاب میکشد چون بینش و نگرشش شکل غائی خودرا گرفته است وراهی برای بازنگری وجودندارد.

مظهر پس از اتمام حرفهایش در باره صائب نگون بخت قدری سکوت کرد و سپس ادامه داد:نادرجان برای ذهن زیبا مرگ ،شکست و کل چیزهایی که شایدبظاهر بد هستند به به زیبائی و خوبی ختم میشوند.برایش زیبایی انتهای هر راهیست .هر حادثه ای برای اذهان انسانهای مختلف پایانهایی متفاوت رقم میزند.انسان بداندیش به قعر منجلاب متعفن پلیدی فرو میرود و انسان خوش ذات و زیبااندیش به گلستانی پرطراوت و سرشار از انرژی پاک میرسد.این است روش ثابت و همیشگی کائنات برای آدمها.

 

 

تعداد بازدید از این مطلب: 4772
موضوعات مرتبط: مقالات مدیر سایت , ,
|
امتیاز مطلب : 4
|
تعداد امتیازدهندگان : 1
|
مجموع امتیاز : 1

دو شنبه 16 بهمن 1396 ساعت : 8:21 قبل از ظهر | نویسنده : م.م
فیلمنوشت:(ناگهان می آید!)
نظرات

 

ناگهان می آید! (فیلمنوشت)

        مهردادمیخبر

»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»

(تقدیم به همسرم فاطمه...که گرچه رفت وتنهایم گذاشت ولی شوق دیداردوباره اش راهرگز ازقلبم بیرون نخواهم کرد تا روز موعودی که ناگهان میآید.)

 

(داخلی.روز.دفترشرکا)

آصف پشت میز نشسته و زل زده توی چشمهای معین.آصف زاغ چشم است و معین چشمان میشی آرامی دارد.معین ،سربه زیر،زیرچشمی آصف رانگاه میکند.

آصف: هیچی؟اینهمه سگدو خرحمالی وآخرش هیچی؟! حرف آخروبزن معین.الآن توداری روچه سگ توله ای حساب میکنی؟بایدیکی باشه دیگه،نه؟ الآن دیگه لاپوشونی نکن .   لامصب یه اسم بمن بده که روشن شم.

معین لب ورمیچیندوساکت است.حرص آصفبیشترازقبل و بدجوردرمیآیدولی خشمش رافرومیخورد وچیزدیگری نمیگوید.

خارجی.روز.ساختمان شرکاوخیابان

کارگران سنگ کار روی داربست کارمیکنند.ازبالای داربست بایک سقوط مورب وسریع به کف پیاده روکنارساختمان،آنسوی داربست وحفاظ زیرآن میرسیم.یک دلال بازار تمام و کمال آنجابرقراراست.معاملات سرپائی ارز وسکه و فیش حج و غیره.غوغائی سرسام آورجریان دارد.(شوکت) مردی ریز نقش ولی تروفرز ازلابلای جمعیت،برافروخته راهش راباز میکند.مثل یک تیر که از اسلحه ای شلیک شده باشدوارد ساختمان  شرکا میشود.خیلیها سلامش میکنند،جلویش دست به سینه میگذارندولی اواعتنانمیکند.

   داخلی. روز .دفترشرکا

درب دفتربشدت گشوده و کوبیده میشودبه دیوار.شوکت درآستانه در،برافروخته ایستاده است .

آصف:(یکه ی سختی میخورد ونیم خیزمیشود) هش...شه!!

شوکت:همینومیخواستین؟...نه عمو!...شمادوتا که یه پاپاسیتونم در خطرنیس،این من سگ پدرم که با طناب پوسیده تون فرستادینم ته چاه (آرامترولی غمزده)حالاهم دارین به ریشم میخندین دیگه...

آصف:(خونسردی ساختگی وآرامشی توام بالرزش صدا)گفتم هش شه یابو،حالابیا بشین.

معین که پیداست بیش از بقیه طمانینه درونی داردباحرکات چشم و ابرو شوکت را به رلکس بودن و نشستن کنارخودش دعوت میکند.آصف قدری آرامش میابد.واردشده درب را پشت سرش میبندد،روبروی معین توی مبل فرومیرود.زل میزند به آصف .منتظراست چیزی بشنود.

معین با حرکات لب و بیصدا میگوید:درش میارم.سپس لبخندی زورکی زده وسرش را بعلامت خاطر جمع بودن واطمینان از درستی اوضاع فرودمیآورد.شوکت ناگهان نیم خیز شده و شیشکی محکمی برایش میکشد.

شوکت:اروای شیکمت!تو که شکل این حرفانیستی غلط اضافی هم نکن.

آصف محکم با کف دست روی میزمیکوبد.شیشه بالای میز ترک برمیدارد.دهانش از خشم کف کرده.

آصف: خودتو کنترل کن الدنگ.ببین چندمین باره که دارم بهت میگم شوکت.بسه دیگه.

لحنش به آرامش میگراید.پیداست که بررفتارش کنترل کامل دارد.

آصف: وقتی معین میگه درش میارم یعنی درش میاره.اول بارمون که نیس .

معین:(باآرامش)یه جائی کانال زدم ،داره خوب پیش میره.

شوکت:(روبه معین) این توبمیری از اون توبمیریانیس(روبه آصف) آصف بحث یک میلیاردونیمه ،بفهم.اگه قبلترها معین کاری کرده یامشکلی رو حل کرده حداکثرش پای صدتومن یا دویست تومن پول در میون بوده (باز بسمت معین میچرخد) الآن داروندارمن بدبخت رولبه ی تیغه معین،میفهمی؟

آصف:منو نیگا کن.

معین: صبوری منتقل شده.

آصف:( محکم به پیشانیش میکوبد) یاابالفضل...بیچاره شدم.

آصف:منو نیگاکن.

آصف:(عصبی تراز قبل رو به معین) پس دیگه چرامزخرف میگی؟

آصف:منو نیگا...

معین:مهم نیس ... ایکس رفته ایگرگ اومده جاش...اوضاع خوب نیس ولی من کنترلش میکنم.

شوکت:(پوزخندزنان) توبادشیکمتو نمیتونی کنترل کنی بدبخت.چی میگی واسه خودت؟صبوری که اونجا نباشه یعنی کارمون تمومه.

آصف:(عصبانی وباصدای بلندخطاب به شوکت) منو نیگا کن یابوعلفی،چقده زنجموره میکنی!

شوکت:(بسرعت رویش رابسمت آصف میچرخاندوانگشت اشاره بسمتش دراز میکند) توهم دیگه حنات پیش کسی رنگ نداره .صبوری که پر یعنی باند صبوری ...پر..پول منم پرررر! 

معین: دنیا که به آخرنرسیده.صبوری رو کی پیداکرد؟ها؟...من...،درسته؟صبوری بقول تو پررر،من که هستم قربون شکلت.فکرکردی برای این روزا کسی رو تو آب نمک نخوابوندم؟انگارهنوز منو نشناختی ها.

آصف:( مشتاقانه منتظراست ادامه صحبتهای معین رابشنود)خوب بنال دیگه.کیه اون نجات دهنده بزرگ؟

شوکت: مزخرف میگه آصف.این مرتیکه دندون گرد اینقده توی حق و حساب داد ن خسیسی بخرج دادکه همه رو پروند، محتشم رو یادته؟چقدر قانع و کاری بود...بخاطر ده میلیون ناقابل  الآن شده دشمن خونیمون.

معین :حرف اون پوفیوز رو نزن که حالم بدمیشه شوکت.علنا داشت باج میگرفت مرتیکه قرمساق.حق حساب حق الزحمه اس.اون یه چیزه، باج یه چیز دیگه.ماباج به کسی نمیدیم.روز اولم قرارمون همین بود.

آصف: حالا پرت و پلا نگین شمام .نگفتی طرف کیه.

معین: یه آشخور صفرکیلومتر.نمیشناسینش ،تازه یکی دو هفته اس که منتقل شده اینجا.

شوکت:ازدم میشناسمشون. دیروز تاظهر اونجابست نشسته بودم.

معین:تازه امروز اومد شعبه پستش روتحویل گرفت .من از اداره مرکزی میشناسمش .

آصف:چی هس پستش؟

معین :چی باشه خوبه؟معاون اجرائی...باقلوا!

آصف:(سوت بلندی بادهان میزند) نگو!..ای حرومزاده تودیگه چه ولدچموشی هستی.واقعا که دمت گرم.

آصف بلند میشود ،پیش میرود وبه گونه معین ماچ آبداری میچسباند وبعدرومیکندبه شوکت.

آصف :خیلی نمک بحرومی شوکت .اینو بایدسرتاپاشوطلابگیری نه اینکه هی راه براه تیکه بارش کنی.(پیشانی معین را میبوسد)دستت درست.

آصف مینشیند پشت میز .شوکت شکاکانه میرود توی نخ معین که ساکت است و لبخندی برلب دارد.

شوکت:فوری تورش کردی؟اصلا توی سگ پدر تو اداره مرکزی چه گهی میخوردی؟

معین:حالا بماند!ولی بجون هرسه مون رام رامه.

آصف: این بابا اگه آشخوره پس چطور پست معاونت گرفته؟

معین: منظورم این بود که اینجا آشخوره وگرنه ده سال سابقه خدمتشه.

شوکت:کجا؟

معین:یه گمرک خلوت و پرت توی بلوچستان.اینم که گفتم صفرکیلومتره از این بابت بودکه تجربه زدوبند نداره .

شوکت: حالا نشونش دادی که چطورزدوبندکنه؟

معین: نه..من از در رفاقت واردشدم.اول ماشینشوشناسائی کردم و بعدش باماشینم یواشکی زدم شبشه چراغشو شکستم وباقی قضایا.

آصف:ای تخم جن!

شوکت:اسمش چیه؟

(داخلی.اداره گمرگ،دفتر معاونت اجرائی.روز)

معین  وارد دفترمیشودوازهمان دوردستش برای خوش وبش دراز است.مردی چهل ساله پشت میزاست که باورود او از جابرمیخیزد.

معین:سلام وصدسلام برجناب رکنی عزیز خودم.

رکنی:( بااشاره دست اورابه نشستن تعارف میکند)سلام آقا .خیلی خوش آمدید.

معین:(قیافه خسته بخودگرفته )آخ آخ رکنی جان خیلی خوردوخمیرم.پکرم... پکر!

رکنی:خدابدنده عزیزم.چرا؟شماکه آدم بانشاط وصبوری هستی.

معین: دس رودلم نذار رکنی جان.خودم که مشکلی ندارم .من گنجشک روزیم و قناعتکار ولی یه عادتی دارم که نمیدونم بگم خوبه یابد.غصه همه رو میخورم .

رکنی:(میخندد)ای بابا...حالا غصه کیوداری میخوری.مشکل چیه؟

معین: یه رفیق بلانسبت شما که میشنوی احمق دارم ،اومده داروندارش رو ریخته تویه کاری که واردنبوده .حالام توش مونده.یه پارتی جنس آورده که الآن توقیفه.

رکنی: ای بابا ...کی هس این....

معین:(توی کلامش میدود) دست بدهنم هس ها بنده خدا کارش قانونی بوده ولی بدبخت  بزآورده.

رکنی: کی بارش توقیف شده؟

معین: یک هفته قبل رکنی جون...ثواب داره اگه قدمی براش برداری.

رکنی:(کیبورد کامیبوترراجلومیکشد ومانیتوررا تنظیم میکند)اسمش رو مرحمت میکنی بگی ؟_

معین: شوکت متقی زاده....

رکنی:(درحال تایپ زمزمه میکند)شوکت.  متقی زاده(زل میزند به صفحه)اصل؟

معین: آخ آخ ببخشبد...یه اصل هم آخرش داره.

رکنی:(گره به ابرو میاندازد)این که منع قانونی داشته جناب معین .بی دلیل توقیف نشده.

معین: بس که ابلهه این بابا.بس که بلانسبت شما الاغه..

رکنی: نفرمائید جناب معین ،توی کارتجارت این مشکلات گاهی پیش میاد .درست میشه انشاالله.

رکنی فایل مربوطه راباز کرده وبه مطالعه آن مشغول میشود.معین تندتندحرف میزند.

معین:خداازدهنت بشنوه رکنی جون امیدمون اول به خداست بعدبه دست باکفایت سرکارعالی بنده خدااطلاعی از ممنوعیت واین چیزانداشت یه مقداروام گرفت که واردات کنه ولی اول بسم الله خوردبه خنس اصلا این بدبخت از بچگی شانس نداشت هم محل بودیم باهم بزرگ شدیم مادرش سرزارفت باباش وقتی ده سالش بود مرد کارگری وپادویی کردتا پول پله ای جورکنه وزن بگیره دوتابچه داره سراین جریان زندگیش داره میپاشه...

رکنی: (مونیتوررابسمت معین میچرخاند) شماخبراز ارزش جنسها داری؟

معین:(به صفحه مونیتورنگاه میکند) اوه اوه اوه!! شماخبرنداری چی بسرش اومدتااین پول جورشد رکنی جون خونه و مغازه و حتی فرش زیرپاشوچوب حراج زد،نزول کرد،وام گرفت,اینم از آخرعاقبتش .من صدباربهش گفتم این غلطابه تونیومده مگه گوش میکرد...چندبارخواست خودکشی کنه جلوشوگرفتیم یه بار که ازش غفلت کردیم تریاک خورد کارش کشیدبه شستشوی معده .اوضاع روحیش خیلی افتضاحه .حقم داره ها...بدبخت فلک زده هفتصدهشتصدمیلیون چک دست مردم داره .

رکنی: چطورممکنه یه آدمی پول به این هنگفتی رو بندازه توی کارواردات ولی از قوانین جاری اداره گمرک بی اطلاع باشه؟

معین: بس که خره ...معذرت میخوام ها آقای رکنی ولی گاهی اوقات غرور بیجا باعث میشه یکی مثل همین شوکت بیچاره فکرکنه عقل کله،یه مدت بادوسه نفردیگه افتادن توی کارصادرات تره بار ،براشون نون داشت .ولی همین موفقیتهای کوچیک باعث شدفکرکنه دیگه افتاده روشانس وممکن نیست یه روزی بدبیاره وشکست بخوره.رفت توی کاری که سررشته اش دستش نبود.باورکن ده بار بهش گفتم شوکت ،برادرمن،آخه هندوانه و گوجه و کدوحلوایی چه ربطی به لبتاب و گوشی موبایل داره؟! وضعت که الحمدلله بدنیس ،چراحرص میزنی؟چرا پاتو از گلیمت درازتر میکنی؟...ولی مگه به خرجش رفت رکنی عزیز.مگه به خرجش رفت...خریت کرد آقا .خریت کرد.

رکنی:نفرما جناب معین.انسان جایزالخطاست.آقای متقی زاده هم اطلاعاتش درباره قوانین کم بوده .

معین:(خوشحال)آره آره...نمیدونسته ممنوعه. حالا شما چه کاری میتونی براش بکنی؟باورکن ببینیش دلت براش کباب میشه.کمکش کن،به والله ثواب داره.

رکنی: من واقعا نمیدونم چه کاری میشه براش کرد.وضعیت بدی داره.ارزش محموله اش هم خیلی بالاست.اگه مقررات اجازه بده شایدبتونم توی مبلغ جریمه براش تخفیف بگیرم.

معین: ای بابا رکنی جون ،تخفیف مخفیف دردی ازاین بیچاره ی دربدردوانمیکنه.ازهستی ساقطه برادر.بخدااگه خودش رو سربه نیست کنه من خودمو نمیبخشم.خدائیش شماهم که حالا دیگه از داستان زندگیش خبرداری شرعا مسئولی.

رکنی:( کمی ناراحت میشود) فرمایش شمامتینه جناب معین

ولی حیطه اختیارات منم محدوده و مشخص...

وسط حرفهای رکنی،معین ازجابرمیخیزدودوطرف صورت اورامیبوسد.

معین: شمابزرگواری.حیطه اختیاراتتونم که ایشالا نامحدوده.بسم الله بگو ،یه قدم اساسی برای این بنده خدابردارمن خودم جبران میکنم.این فلک زده که آه در بساط نداره خودم از خجالتت درمیام.

رکنی: من انتظاری از شما یااون آقاندارم.اگه بتونم قدم خیری براش بردارم دریغ نمیکنم.

(داخلی.شب.دفترشرکا)

گوشه ای از اتاق سفره شام پهن است .هرسه دورش نشسته اندومشغول خوردن غذادرظرفهای یکبارمصرفند.رعدی میغرد وموجب میشودمعین و آصف  لحظه ای دست از خوردن بکشندولی شوکت غرق دراندیشه تندتندوعصبی غذامیخورد.

معین:انگاربارونه.

شوکت:(توی عالم افکارخودش است)غلط کرده مرتیکه.داره دست بسرت میکنه.

قاشقی که دردست شوکت است میشکند واودست از خوردن میکشد.

شوکت: گورپدرتون بااین قاشقای آشغالتون...

معین قاشق دیگری به او میدهد.

شوکت:نه...میل ندارم.این چندقاشق هم بزورازگلوم پایین رفت.

معین:(قاشق را کنار ظرف غذای شوکت میگذارد) خدابزرگه ،بدلم افتاده که رکنی درستش میکنه.

شوکت: داره دست بسرت میکنه گول نخور،اگه کسی دیگه هست که کاری ازش برمیاد برو سراغ اون... وقت نداریم. پرونده که بره تعزیرات کارم تمومه معین.

معین:آدم صاف و ساده ایه ،شک ندارم .

آصف: توکم سابقه ی خریت نداری معین، جریان سال قبل که یادته..کانتینرکفشهارومیگم که از ایتالیا آورده بودیم.اینقدر دست دست کردی که پرونده رفت تعزیرات.به کسی امید بستی که نیایدمیبستی.ولی الآن فرق داره رفیق.هست و نییتمون داره از بین میره.

شوکت:میگی آدم صاف و ساده ایه ؟درست...ولی همین آدمهای ساده هستن که بلای جون من و تو ان.کی میخوای بفهمی؟راست کارما آدم حقه باز و هفت خطه نه درستکارو ساده.

معین :چی بگم والله...

گوشی معین زنگ میخورد.اسم رکنی روی صفحه است.معین باغروروخوشحالی اسم روی صفحه را جلوی چشمان هردو شریکش میگیردوبعدجواب میدهد.

معین: ارادتمندم جناب رکنی...بله معین هستم علیکم السلام...به لطف سرکار بدک نیستم اگه غم و غصه روزگار مجال بده .جانم....بله....بله....حتما....الله اکبر به این حسن توجه سرکار، واقعا که احسنت، رحمت بر شیرپاکی که خوردی رکنی عزیز...دراسرع وقت،دراسرع وقت...نه نه همین فردابعدازوقت اداری عالیه االبته اگه مزاحم اوقاتتون نباشیم . باشه ،پس قرارمون فردا سرساعت دوبعدازظهر ،دم در اداره منتظرتونم....خداخیرت بده رکنی جان.به قرآن ثواب داره گرهی از کار این بنده مفلوک خداباز کنیم...مرحمت زیاد ...یاحق.

قطع میکند.نفسهادرسینه دو شریک حبس است وچشم بدهان معین دوخته اند.

معین:(خطاب به شوکت) کارت دراومد چه دراومدنی!

شوکت:من که پدرم دراومده بذارکارمم دربیاد،باکی نیست.

معین: گاوت دوقلوزائیده...

شوکت: مسخره بازی بسه دیگه.بنال بببنم جریان چیه؟

معین: میخوادبیادببیندت.

شوکت:دهه!...منو واسه چی میخوادببینه؟

آصف: اینوباش...چه نازی هم میکنه.بدبخت باید خوشحال باشی که توفکرته.حتمامیخوادکاری واسه ات انجام بده.

شوکت: (به آصف) آخه احمق نفهم هیچ فکرشوکردی که من چطوروکجابایدبااین یارو روبرو بشم؟ 

معین: (خطاب به آصف) راست میگه،بایدیه برنامه درست وحسابی ردیف کنیم که نفهمه واقعا جریان چیه،جوری ظاهرسازی بشه که بادروغایی که من درباره وضعیت شوکت گفتم جوردرآد.

آصف: زیادی سخت میگیرین ،میاریمش  توی همین اتاق ،فوقش یک ساعت طول بکشه.

شوکت: آصف باورکن تابحال نمیدونستم اینقده خری!! مرتیکه الاغ مگه میشه اینجاآوردش؟ اگه بفهمه این ملک شیش دانگ مال منه کمک که نمیکنه هیچی،چوب توآستینم میکنه این هوا.

بادست اندازه چوب خیالی راهم نشان میدهد.

آصف:(روبه معین) میبریمش باغ تجریش_(روبه شوکت) توی خونه باغ میشینی به کل میتی هم میگیم دنبال نخودسیاه یکی دوساعتی بره بیرون .

شوکت: ایناادارین آصف ،همه جا دوست و رفیق دارن ،فوری سیاهه اسناد هر ملکی رو درمیارن بیرون.اگه بفهمه اون باغ مال منه که دیگه هیچی به هیچی.اصلا شایداز باغهای اطراف سئوال کنه...نه،نمیشه.

آصف: ولی بازم بنطرمن همینجابمونی بهتره .چه میدونه صاحب ملکی .میگیم معین مستاجره توهم مهمونشی.

شوکت: اینا تو کارتجسس استادن آصف .زیرزیرکی از در و همسایه میپرسن.تیزن،به ظاهرساده شون نگاه نکن،حتم دارم نقشه ای توسرشه که میخوادمنو ببینه.

معین غرق اندیشه است.

آصف : دیگه داری زیادی پلیسیش میکنی.طرف دلش واسه ات سوخته میخوادکمکت کنه،همینجابمونی بهتره.

شوکت:(عصبی) عوضی ابله همه کاسبای این خیابون ،چه سرپائی و چه دکوندار،میدونن این ملک مال منه .اصلالازم نیس راه دوربره،ازهمین سنگ کاره بپرسه دوسیه مو میذاره کف دستش.چی میگی واسه خودت توهم!

آصف: پس باید یه جائی اجاره کنیم دوراز اینجاکه کسی نشناسدت.

شوکت : من واقعا دیگه دارم به سلامت عقلت شک میکنم آصف.طرف فرداساعت سه میخواد بیاد ،حواست هست چی داری میگی؟

معین:( چغانه ای میزند و ازجابرمیخیزد) اورکا...اورکا!

شوکت: توهم لوس بازیت گل کرد باز؟

آصف: آها...یه جفتکم بنداز که خوش خوشانمون بشه!

معین: یه رفیق دارم یه محل پرت طرفای خانی آبادنو.مجرده .راننده تاکسیه(روبه شوکت) میریم اونجا ،میگی از مفلسی وشرمندگی سروهمسر آواره شدی.

شوکت:(پس از لحظاتی اندیشیدن) نمیدونم چی بگم.میشه؟خرابکاری نشه رشته هامونو پنبه کنه.

معین : بسپرش به من.رفیق واسه اینجوروقتاس دیگه...دارمت!

شوکت: آره اروای عمه ات.نفعت توش نباشه واسه باباتم قدمی ورنمیداری.

معین:( بطرف درمیرود) من میرم که باهاش صحبت کنم.

آصف:خوب اول یه زنگی میزدی ببینی پایه اس بعدمیرفتی.

معین:محاله رومو زمین بندازه ازاون بابت خاطرم قرصه فقط باید توجیهش کنم( شماره میگیرد) اول آدرس بگیرم ببینم کجاس... 

( خارجی.محله ای قدیمی وفقیرنشین،کوچه ای باریک.روز)

باران نم نم میبارد ،معین خیس وکلافه به درخانه ای میرسدوزنگ میزند.لحظاتی بعد مردی حدوداپنجاه ساله بالباسهایی ساده وتروتمیزدررابازمیکند وبادیدن معین گل از گلش میشکفد .

ناصر:به به آقامعین ناپیدا.چه عجب یادی ازضعفاکردی...واقعاکه خیلی نامردی! ای بابا ...چراخیس شدی.چترنداشتی مگه؟

معین: سلام(باناراحتی) چه میدونستم این کوچه اینقده باریکه؟فکرکردم ماشین تادم در خونه میاد(بادست سمتی رانشان میدهد) ماشینو گذاشتم اونجا سر خیابون ،چقدرهم درازه این کوچه بابا! آخه این جاس توخونه گرفتی؟

ناصر: هنوزم که هنوزه تیتیش مامانی هستی وایرادگیر،این ورااینجوریه دیگه داداش،کوچه هاش باریکه وشباشم تاریک...حالاخون خودتو کثیف نکن .بعدیه سال آزگار اومدی سری بزنی ها...یه سال بیشتره،نه؟...گرچه چشمم آب نمیخوره اومده باشی سربزنی!

معین:حالا  گله گذاری روبذارسرفرصت ،فعلا بکش کناربیام داخل ...یخ زدم به مولا،بخاریت که روشنه.

ناصر:آخ آخ شرمنده...بیاتو.

هردوواردخانه میشوند.

داخلی.خانه ناصر.روز

معین وناصرکناربخاری نفتی نشسته اندودولیوان نیم خورده چایی جلویشان است.

معین: این محله ی شما گازکشی نشده مگه؟

ناصر:چرا...محله  گاز کشی شده .خیلی ساله. ولی خونه ی من بدبختانه مشکل قانونی داره .آب و برقشم همسایه هه محض رضای خدابهم انشعاب دادن.سهم خودمو هرسری روی قبض میدم.

معین :توکه اینجارو خیلی وقته خریدی ،چیزی درموردمشکلاتش بهم نگفته بودی.توکه میدونی،من همه جاآشناماشنا دارم.

ناصر: معین جون توخودت خوب منو میشناسی، هیچوقت راضی نیستم باپارتی بازی واین جورکارهامشکلاتموحل کنم وگرنه میدونم، توهرکاری ازدستت بربیادواسه من انجام میدی.راههای قانونیشو رفتم ولی بیفایده بود.

معین:حالا، بگوببینم،مشکلش چیه؟

ناصر:داستانش طولانیه معین جون...کلاه گشادی بودکه ده سال پیش یه بابایی بازبون بازی سرم گذاشت و خودشم سال بعدش مرحوم شد.حالامن موندم و این خونه ی پراز ایراد ومشکل.بحث کردن درموردش فایده نداره .فعلا هستم تاببینم پیمانه عمرمنم کی سرمیادوکی ازاین دنیای پردوز و کلک رهایی پیدامیکنم...خوب از خودت بگو ،چیکارامیکنی؟شنیدم روبراه شدی گوش شیطون کر.

معین:بعداسرصبرواسه ات تعریف میکنم .خوب یابد بالاخره زندگیم داره میگذره  .زیادوقت ندارم،یه رفیقمون هستش که مشکل جاومکان داره،البته برای حداکثردوروز نه بیشتر.

ناصر: فراری مراری که نیس،میدونی که من اهل این مدل کارانیستم،آسه میرم وآسه میام.

معین: نه بخدا.بدهکاره ،بدهکاردولت البته.بحدی مفلوک شده که زن وبچه هاش دکش کردن از خونه.یه بابایی که از مسئولین دولتیه قراره امروز عصربیاددرموردش تحقیق کنه که شایدارفاقی درحقش بکنن ولی بیچاره جاومکان درست وحسابی نداشت ،توبالکن دکون یکی از دوستاش میخوابه،دیدم خوبیت نداره طرف اونجابره دیدنش گفتم که بیارمش پیش خودت.

ناصر: خیالی نیس معین جون اینجاخونه ی خودته هرکاری که صلاح میدونی واسه اش بکن.من و این خونه دربست درخدمتیم،من مثل تونیستم ،ماشالا فقط وقتی احوال آدمو میپرسی که کاری داشته باشی...ناراحت نشی ها،ماکه باهم رودرواسی نداریم.

معین: (میخندد) حق داری والله ،خدامیدونه انقده گرفتارم که بعضی اوقات یادم میره شام وناهارمو بخورم.

ناصر:گرفتاری خیرباشه ایشالا،کار وگرفتاری روکه همه خلایق دارن ،هرچیزی جای خودش،من وتو ناسلامتی بیست ،بیست وپنج ساله رفیقیم،اونم چه رفیقائی ،این مال دنیای لاکردار ازهم جدامون کرد(باحسرت) هی...هی...

معین: (دست روی شانه ناصرمیگذارد) قربونت برم ناصر..جبران میکنم(گونه اش رامیبوسد)اصلا یه روز صبح کوله پشتی میبندیم مث قدیما میزنیم کوه...ها؟...چطوره؟

چشمان ناصرازاشک حسرت خیس شده است وموقع حرف زدن پیداست بغضی در گلودارد.

ناصر: ای بابا...(بادست اشکش راپاک میکند) جبران پیشکشت ، چی میگی واسه خودت ؟ تودیگه کی وقت این کارهاروداری...تو خوش وسلامت باش، من هرجاکه باشی نوکریتو میکنم،همین که دلت باهامه انگاری که خودت باهامی،

معین: خدامیدونه وقتی میبینمت انگار میرم توی یه دنیای دیگه ناصر.توچه میدونی چقدردنیای من و امثال من کثیفه .یه ذره صمیمیت و محبت توش نیس.همش پول و معامله و زد وبند وگهکاری...ازخودم بدم میاد ،بعضی وقتاآرزو میکنم که ایکاش بزرگواری و قناعت وصبرتورومیداشتم .ازهمون اولش توی این راه که معلوم نیس آخرش به چه جهنمی ختم میشه نمیافتادم.

ناصر:خداهمه ی آدمارو یه شکل درست نکرده معین جون .توذاتت پاکه .همین که بدوخوب رو میفهمی خودش نعمت بزرگیه.ایشالا که خداخودش راه درست رو نشونت میده.حالا بگو ببینم این رفیقت کیه؟میشناسمش؟

معین: نه... اصلیتش مال کرمونشاهه من از دوران دانشگاه میشناسمش.یه ارث قلمبه بهش رسید انداخت توساخت وساز ولی حرص زدورفت تو کار واردات. بدآورد.حالاهم تااینجا (به گلوی خودش دست میزند) رفته زیر وام ونزول واینجور کثافتکاریا.

ناصر:ای بابا..چه گرفتاری شده بنده خدا.

معین:یکی دوروزبیشترمزاحمت نمیشه.اصلاشاید فقط تاهمین امشب بمونه...

ناصر: ( باناراحتی) چی میگی واسه خودت معین ؟انگاربعداینهمه سال هنوز منو نشناختی، بنده خداگرفتاره ، رفیق توهم که هست، وظیفه مه که کمکش کنم  کاش میتونستم بیشتراز اینا کمک حالش باشم.شرمنده ام به قرآن.یه سالم که اینجا بمونه نوکریشومیکنم .

معین:(بلندمیشود) پس من برم بیارمش(دودستی شانه های ناصررامیفشرد) خیلی مردی...خیلی.

    ( خارجی .شب. برج شرکا)

قرص درشت ماه از پس داربست هاآشکاراست.

   (داخلی .شب .دفترشرکا)

شوکت دارد وسایلش را جمع وجورمیکند.آصف گوشه ای دراز کشیده و تلویزیون نگاه میکند.معین روی سرشوکت ایستاده.

معین: من نمیدونم چراچمدون میبندی؟ مگه سفرقندهاره؟ اصلا اگه رکنی بره ماهم پشت بندش برمیگردیم همینجا....دیگه کاری نداری که اونجا توخونه ناصربشینی.

شوکت: (زیب چمدان رامیبندد) آدم بایدهرجاکه میره...توبگوواسه یک ساعت، مجهزوپروپیمون بره(مکثی میکندو چیزی رابیادمیآورد) معین...اونجاحموم داره ؟

معین: آره بابا مگه میشه نداشته باشه؟

شوکت: (تاکیدمیکند) داره یانه ؟

معین:فکر کنم داره...

شوکت :(بسرعت توی کلامش میدود) فکرکنی ؟!دست مریزادمعین جون،تومگه نمیدونی؟،.. من اگه قبل ازرفتن به رختخواب دوش نگیرم خوابم نمیبره .

معین:(بابیحوصلگی) شوکت جان،  هرخونه ای همونطورکه دستشویی داره حموم هم داره.چراگیرمیدی قربونت؟!

شوکت: زنگ بزن بپرس ...همین حالا.

آصف: داره بهونه میگیره،نمیخواد یه نصفه روز سختی بکشه لامصب!

شوکت: (به آصف)توخفه(به معین) زنگ بزن ...یه زنگ کوچولوه دیگه،چراایقده سخته برات؟

معین: درست نیس به خدا شوکت جون ،مگه داری میری تفریح؟

شوکت: (با لحنی نرم) یه جوری بپرس که درست باشه...آ قربونش برم من ...

معین :(سری میجنباندوبانارضایتی شماره میگیرد) الو ناصرجون،سلام ...آره فرداایشالا،باشه...نه،ماشین هس لطف داری...همین،زنگ زدم که یادآوری کنم ...فقط یه چیزی خواستم بپرسم  ناصرجون،حمومت روبراهه؟آخه این فلک زده(چشمکی حواله ی شوکت میکند) دوسه هفته اس آب روخودش نریخته(میخندد وشوکت اخم میکند) آواره ی اینوراونوربوده ،گفتم که تو بالکن دکون رفیقمون میخوابه ثواب داره (آصف از خنده ریسه میرود)  حالش حال سگه به خدا ناصرجون!_(مکثی چندثانیه ای) باشه باشه ،قربونت،خداحافظ.(گوشی راخاموش میکندوخطاب به شوکت) نگفتم داره  تی تیش مامانی؟!

شوکت: اولش مطمئن نبودی که داره ولی حالا مطمئنی ( بااخمی تصنعی) ولی شیطون هی تیکه بنداز ها!!ولی دمت گرم،خیالم راحت شد،توکه اخلاق منو میدونی...

آصف: بگو اخلاق سگی...

شوکت: حالا...هرچی.

    خارجی.شب وروز.برج شرکا

هردوازاسانسورخارجریجا هواروشن میشود وصبح فرامیرسد.کارگران سنگ کار،کارشان راشروع کرده واولین محموله سنگ رابالا میفرستند.حفاظی مسقف زیر داربست قرارداده شده است که مانع از سقوط سنگها روی کف پیاده روبشود.

استادکار:آروم آروم(نگاه محتاطش رابه بالابر دوخته است) آها،خوبه،گیرش بده .

داخلی.روز.دفترشرکا

شوکت چمدان دردست بهمراه معین ازدفتربیرون میروند.

داخلی.راهرووآسانسور.روز(ادامه)

شوکت ومعین سوارآسانسورمیشوند.

داخلی.پیلوت.روز

آصف منتظراست وبه ساعت مچی اش نگاه میکند.

آصف:مرتیکه ی گاو!!

داخلی.آسانسوروپیلوت.روز

معین وشوکت ساکت کناریکدیگرایستاده اند.اعدادروی نمایشگراتاقک سیرنزولی دارد: ۳...۲...

شوکت:( پقی میزندزیرخنده ومعین باتعجب نگاهش میکند) مام خیلی حقه بازیم ها معین...نه؟

معین: نه داداش،اسمش تدبیره نه حقه.

نمایشگر عدد طبقه ۱ و p ,,رانشان میدهد.آسانسورمتوقف مبشود وصدای بلندگو درمی آید:(پارکینگ)دربازمیشود و آصف را میبینیم.هردوازاسانسورخارج میشوند.

آصف: ماشین اونورخیابونه .این طرفی جاپارک نبود(ومیرود) من رفتم که جریمه نشم شماهم بیاین.

آصف ازپیلوت خارج میشود.معین متوجه بندکفشش میشودکه بازاست.خم میشودکه ببندد.

شوکت: ای بابا بجنب معین چیکارمیکنی؟

معین(مشغول بستن بندکفش) از بس که عجولی تو ..حالاگیرنده،اومدم،توبرو.

شوکت بطرف درب خروجی پیلوت میرود.

خارجی.ساختمان شرکا وپیاده رو.روز(ادامه)

بالابربافرمان استادکار دارد بالا میرود.چندتکه بزرگ سنگ روی آن قراردارد.

شوکت قدم داخل پیاده رومیگذارد.استادکارمتوجه اومیشودودستور احتیاط بیشترمیدهد.

استادکار:آروم...آرومتر...

حلقه یکطرف صفحه بالابر میشکندو سنگهاروی حفاظ زیر داربست سقوط میکنند.صداباعث میشودشوکت به بالانگاه کند ویک تکه بزرگ و سنگین سنگ که از روی حفاظ کمانه کرده بسمتش میآید.

استادکار:_(فریادمیزند) مواظب باش...

 

خارجی وداخلی.پیلوت وپیاده رو .روز(ادامه)

صداها باعث میشودمعین به بیرون بدود.هیکل شوکت روی کف پیاده رودراز شده و تکه سنگ روی سروشانه هایش است.خون اززیر سنگ راه افتاده است.چمدان کف پیاده روبازشده و محتویاتش به اطراف ریخته است.آصف دوان دوان میآید و دودستی بسرش میکوبد.کم کم دور جسدازدحام میشود .

یک نفر:تموم کرده.داغونه داداش...داغونه...

معین سلانه سلانه از میان ازدحام جمعیت بیرون میاید و به تیرچراغ برق تکیه میدهد.کم کم مینشیند.

                                                      پایان

                                           ۱۵ دیماه ۹۶.قصرشیرین

 

 

 

..

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

...

 

 

تعداد بازدید از این مطلب: 5531
موضوعات مرتبط: مقالات مدیر سایت , ,
|
امتیاز مطلب : 0
|
تعداد امتیازدهندگان : 0
|
مجموع امتیاز : 0

شنبه 2 دی 1396 ساعت : 10:53 بعد از ظهر | نویسنده : م.م
(درانتظارمرگ)
نظرات

 

(درانتظارمرگ)

تقدیم به عزیز سفرکرده ام(فاطمه)،که لحظه هارابرای دیداردوباره اش درانتظاری سخت میگذرانم. 

-------------------

عده ای هستندکه میگویند : مرگ مرحله ای از مراحل پروسه (بودن) بشراست گرچه،جمع کثیری ازاین عده گفته خودشان راباورندارند .حقیقت این است که آنها فقط دارندیکی از شنیده های باب میلشان رابازگومیکنندوباگفتنش دلشان لبریزاز امیدمیشود، انگاری چراغی رادر یک محیط ظلمانی برمیافروزند.این عده انتخاب گرندوازمیان اعتقادات ونظریات موجود درباره مرگ،آنی را که موردپسندشان بوده برگزیده اند.این افرادبطورغریزی نوعی سیستم تخلیه ذهنی راآموخته اند.سیستمی که با استفاده ازآن میتوان ذهن را ازباورهای مختلف جارو کرده وسپس باوری مشخص رادرآن جای داد.آنچه که دل را راضی کندوآرامش و شادمانی ببخشد.

اماجمعی قلیل‌ازآن عده  که اول بحث ازشان یادشد باورمند هستند.زورکی چیزی را به محیط اعتقادیشان تحمیل نمیکنندوهنگامیکه میگویند:(مرگ قسمتی از پروسه ی بودن بشراست ) ،از مردن نمیهراسندو مشتاقانه انتظارش را میکشند.

یک نفراز این جمع قلیل را روزی ملاقات کردم .اوخیلی متعجبانه میگفت: نمیدانم چراآدمها ازنشانه هائی که مردن را بیادشان میاندازد روی برمیگردانند،مگرنمیدانند از مرگ نمیتوان گریخت؟ ازاوپرسیدم: مگرمرگ تلخ نیست؟ واو پاسخ داد:بستگی به این دارد که پرزهای چشائی باورمان را چگونه نربیت کرده باشیم .پرسیدم: دادن کیفیت دلخواه به یک باور معین مگرممکن است؟ جوابداد:منظورت کیفیت گزینشی است یااصیل؟

نمیدانستم درادامه چه بایدگفت پس لحظه ای سکوت کرده وبفکرفرورفتم.اوادامه داد:کیفیت اصیل یک باور رابایداززیر لایه های متعددکیفیات تصنعی وگزینشی بیرون کشید.البته یادت باشد،این کاربه وجودآوردن نیست بلکه آشکارسازیست.

وآنگاه من سئوال اساسی ام را یافتم: این باور که مرگ یک مرحله از مراحل بودن بشراست آیااصیل است یا گزینش شده وتصنعی؟ واوجوابم رااینگونه داد:من دراین باره چیزی بتو تلقین نخواهم کرد.همانطورکه قبلا گفتم انتخاب کردن هم اشتباه بزرگیست .فضای باورت را جارو کن ولی سعی نکن چیری درآن جای دهی.فقط منتظربمان .دیری نمیگذردکه حقیقت  باصلابت کامل نمودمی یابد.

...کاری را که گفته بودانجام دادم و اکنون مشتاقانه درانتظار مرگ زندگی میکنم.یک زندگی سرشاراز امید.

                      مهرداد میخبر.قصرشیرین.۲۱ آذر۹۶

 

تعداد بازدید از این مطلب: 4593
|
امتیاز مطلب : 17
|
تعداد امتیازدهندگان : 4
|
مجموع امتیاز : 4

سه شنبه 21 آذر 1396 ساعت : 8:23 بعد از ظهر | نویسنده : م.م
شعر:(غرقاب وهم)
نظرات

غرقاب وهم

------------------------

اینهمه توضیح مخواه از امور

خرده مگیر؛خردمکن کوه نور

اصل طریقت طریقیست سهل

شه ره نزدیک مکن دور؛ دور

گرتوبپوئی ره سنگلاخ،

لقمه ی آسوده ببلعی به زور،

وسوسه وتشتت ذهن تو،

میشودت حیرت و وهم وغرور.

برلبه ی ساحل این نهر تلخ،

پنجه درانداز به قصدعبور

گرتونخواهی کران نجات،

میبردت وسوسه تابحردور.

بحرتحیرکه بحریست ژرف،

میدهدت جای نفس آب شور.

مسخ که گردی به غرقاب وهم،

کشته شوی،کشته ی زهر غرور.

                ( مهردادمیخبر.قصرشیرین۱۵آبان۹۶)

 

 

تعداد بازدید از این مطلب: 5700
موضوعات مرتبط: مقالات مدیر سایت , ,
|
امتیاز مطلب : 5
|
تعداد امتیازدهندگان : 1
|
مجموع امتیاز : 1

سه شنبه 14 آذر 1396 ساعت : 9:28 بعد از ظهر | نویسنده : م.م
شعر:(تب)
نظرات

     (هرگونه استفاده ازاین شعر بدون اجازه سراینده ممنوع است)

 

      (تب)

___________

شاعری پیر میگذشت ازپل

ناگهان در انتهای لحظه هاایستاد.

قرص چهره ،پرنور.سروقامت، رعنا

گشت زمزمه های مگوی عمراوفریاد:

هان!ای سنگین خفتگان تب زده و بیمار

به خودتان کمک کنید،غفلت نورزید،زنهار!

برون افکنیدخورشیدتان زدرون

که لبریزیدوسرشارازپرتوانوار.

آفتابید،اماتنیده درخویشتن

بتابید بی ادعاوبی قرار.

نکشید دربند خست،گرمی کائنات

تا که بیمار نمانیدونباشید تب آلوده و زار.

مرحمت فرمائید عشق بر دیگران

ای سنگین خفتگان تب زده وبیمار

به خودتان کمک کنید،غفلت نورزید،زنهار!

            *       *      *

...شاعرپیربگذشت از پل

ماندپژواک فریادش در تکرار

سنگین خفتگان اما،همچنان بیمار

دریغا...بانگ فریاداو نکردشان بیدار!

                                    

                                     مهردادمیخبر.قصرشیرین(۲۰مهر۹۶)

 

          

تعداد بازدید از این مطلب: 5656
موضوعات مرتبط: مقالات مدیر سایت , ,
|
امتیاز مطلب : 1
|
تعداد امتیازدهندگان : 1
|
مجموع امتیاز : 1

جمعه 21 مهر 1396 ساعت : 9:16 قبل از ظهر | نویسنده : م.م
فیلمنوشت: طبقه هفتم
نظرات

 طبقه هفتم

(فیلمنوشت)

نوشته:مهردادمیخبر

( هرگونه برداشت بدون اجازه نویسنده ممنوع است)

_________________

خارجی .خیابان ۱. روز

هواابریست.سودابه ،زنی سی ودوساله ،باسرووضعی معمولی ولباسهائی ارزانقیمت و باکیفی برشانه و چترزرد بسته ای دردست از خانه ای در یک خیابان شلوغ جنوب شهر بیرون میزند.متفکر،برافروخته و آشفته است.گوشی موبایلی راتوی دست دیگرش داردکه گهگاه به آن نگاه میکند و بنظر میرسد برای انجام تماسی بخصوص دارد باخودش کلنجارمیرود.صدای پیرمردی روی تصویر میآید(صدائی از داخل گوشی ،فلاش بکی صوتی از یک تماس)

پدر(صدا از  گوشی) : سلام سودابه خانوم...منو میشناسی؟

سودابه بسرعت گوشی را میگذاردداخل کیف وزیبش را باانگشتانی لرزان میکشد.

پدر(صداازداخل گوشی): من بهرام بزرگی هستم .پدرتون.شماسرکارخانوم ،مگه سودابه بزرگی فرزندبهرام نیستین؟

سودابه پشت به مامیکند ومیخواهد برگردد داخل ساختمان.چندقدمی میرود و...

پدر(صدا ازداخل گوشی.آهی میکشد):یه عمل سخت در پیش دارم دختر.شاید زنده نمونم.حتما باید ببینمت.حتما.

سودابه می ایستد.گویااز بازگشت منصرف شده ولی بااینحال بازهم سخت بلاتکلیف بنظرمیرسدومعلوم نیست درادامه میخواهد چکار کند. تردیدی دارد که در همه حرکاتش هویداست.رعدی میغرد.سودابه هول هولکی چترش راباز میکند وپس از نگاهی به آسمان وچرخشی به دورخود مجددا آنرامیبندد.حالا روبه ما دارد وبلاتکلیفی دررفتن یا برگشتن.تردیددر بروزآشکارای  احساس درونش توی صورت.تردیداینکه بایدغمگین باشد،خوشحال باشد ...یا بی تفاوت.

صدای سودابه روی تصویر میآید(صدائی از داخل گوشی.فلاش بک صوتی از یک تماس)

سودابه( صداازداخل گوشی):آقای محترم  من نمیشناسمتون .

پدر(صداازداخل گوشی):این چه حرفیه؟ معلومه که میشناسی دختر.

سودابه(صداازداخل گوشی):آره ...ظاهرابایدبشناسم ولی حقیقتا نمیشناسمتون..شما،...شما بعد بیست و هفت سال اومدی چیکار؟میدونی مادرمظلوم من چطور مرد؟میدونی چطور رنج این سالهای پرمشقت وشوم عاقبت از پادرش آورد؟ (آهی بلندمیکشد)نه...من هرگز پدرنداشتم .حالاهم ندارم!

پدر(صداازداخل گوشی): اینطور باهام حرف نزن دختر. اگه اومدم ،اگه خیلی دیر اومدم دلایلی داشته.اگه اجازه بدی همه چیو برات تعریف میکنم فقط خواهش میکنم بذار ببینمت.دکترم میگه این عمل لعنتی فقط بیست درصد شانس بهبودی توشه.یعنی امکان داره نتونم زنده ازاتاق عمل بیرون بیام.میفهمی؟یعنی حالا که بعداینهمه سختی ودربدری نوبت زندگی کردنمه بایدبمیرم.

سکوت.پس ازلحظاتی سودابه بر تردیدهایش فائق میاید.چترنیمه بسته راکاملاحمع میکند،میرود کنارخیابان و جلوی یک تاکسی را میگیرد .رعدی باشدتی بیشترازقبل میغرد و سودابه ناخودآگاه تکانی سخت میخورد.او که ازصدای غرش رعد غافلگیرشده بجای اینکه به راننده ی منتظر آدرس را بدهد به آسمان نگاه میکند.یک قطره ی درشت باران  توی چشمش میزند.آخ میگوید وچشمش اذیت میشود۰درحالیکه  چشم  دردناکش را بسته وچهره اش ازدرد درهم رفته است خطاب به راننده:

سودابه: آقاببخشید...دربست میری؟

راننده سری بعلامت رضایت تکان میدهد.

راننده: درخدمتم خانوم.بفرمائید.

سودابه توی تاکسی مینشیند.تاکسی که ته خیابان کوچک میشودرگباری ناگهانی  برزمین میریزدوبعدازلحظه ای، دیگر ازورای ریزش انبوه قطرات باران،تاکسی بوضوح دیده نمیشود.

خارجی .خیابان۲.روز

خیابانی در نواحی مرفه نشین شهر.سودابه باچترباز، زیر باران ،پشت به ماجلوی ساختمان دوازده ای طبقه ایستاده وبه آخرین طبقه نگاه میکند.نرمک نرمک به او نزدیک میشویم.

پدر(صداازداخل گوشی وخارج از تصویر): طبقه دوازدهم اون برج زندگی میکنم .اگربیای ومنو ببینی شایدرنجشهاوکینه هات روفراموش کنی.من  مریضم دختر.پس لطفادشمنی روکناربذار.

سودابه حرکت میکندو وارد ساختمان میشود.

داخلی .پایلوت و آسانسور.ادامه

سودابه نگاهی گذرا به اطراف میاندازد.پایلوت پراست از اتومبیلهای مدل بالای ساکنین .نگاهش از روی ردیف انبارهایی که شماره هرواحد رویشان نوشته شده عبورمیکند وبه آسانسورمیرسد.داخل میشود.کلیدطبقه دوازده را میزند .گوشیش زنگ میخورد .از کیف خارجش میکند.اسم روی صفحه این شکلی نوشته شده است:بابا!!؟؟

پدر(صدااز آنسوی خط): ممنون که اومدی دختر.

سودابه باحرکات صورت نشان میدهد که تمایلی به جواب دادن ندارد.

پدر(صدا): میدونم...نبایدهم بیتاب دیدنم باشی ولی ادب حکم میکنه که جواب بدی.فکرنکنم مادرت بهت آداب رفتاربابزرگترهارو تعلیم نداده باشه.اون خدا بیامرز هرچی که بودوهرایرادی که داشت  ولی زن باشخصیت وخونواده داری بود.

شماره طبقات روی نمایشگر:۱.۲.۳.۴....

سودابه: آخه من نمیدونم...دیگه چه حرف نگفته دیگه ای برای زدن وجودداره؟

پدر(صدا): من یه اقیانوس حرف دارم واست دختر...

سودابه:(باپوزخندواغراقی تمسخرآمیز)اوه...یه اقیانوس حرف!! (وبالحنی تلخ وافسوس آلود)ای کاش فقط یه قطره محبت داشتی.

شماره طبقات روی نمایشگر:۶...۷...

صدایی غیرعادی بلند میشود و اسانسور باتکان شدیدی که تعادل سودابه را بهم میریزد می ایستد.سودابه یک  آخ میگوید و گوشی از دستش بزمین سقوط میکتد.نمایشگرروی عدد ۷ مانده است .سودابه دگمه را بارها فشارمیدهد ولی فایده ای ندارد.عدد۷ چشمک میزند.سودابه بشدت مضطرب میشود وپس از آنکه تلاش رابیفایده میبیندگوشیش رااز زمین برمیدارد.

سودابه: (بالحنی غیض آلود)ازهمون اولش میدونستم اومدنم به اینجااشتباه محضه(کنایه وار) انگاروضعیت این آسانسورم مثل حال  من داغونه.

پدر:(صداازگوشی) صبرکن ، الآن سرایداررو میفرستم دختر.طبقه چندمی؟

سودابه:طبقه هفتم.

خارجی.خیابان ۲.روز

باران بشدت میبارد.آسمان مدام میغردوچندآدم بی چتر که باران غافلگیرشان کرده بسرعت میدوند.

داخلی.راه پله.روز

پیرمردی رنجورو شکسته که پیداست درد زانو آزارش میدهدوبیماراست ازطبقات بالاتر نفس نفس زنان به آسانسور میرسد.نزدیک که میشود متوجه میشویم تنگی نفس هم  آزارش میدهد.

سرایدار:(با تنفسی منقطع) خانوم...خانوم بزرگی...شمااون توهستین؟

سودابه(صدااز پشت در آسانسور) :من اینجا زندونی شدم .شما سرایدارهستین؟

سرایدار: اصلا نترسیدها ...آقازنگ زده سرویسکارآسانسور، الآنه که برسه.من سرایداراین ساختمونم والبته دوست قدیمی پدرتون آقای بزرگی. 

سودابه:(صدائی مضطرب):واای!...اگه هوای این اتاقک تموم بشه چی؟

سرایدار(خنده کنان):نترس خانوم... این اسانسور تهویه داره.نقص فنیه ،برق که قطع نشده.مگه اون توچراغاروشن نیستن؟

داخلی .آسانسور.ادامه

سودابه(نگاهی به لامپهای سقف و گردش پره های تهویه که از پشت شیشه ای مات هویداست میاندازد) درست میگید،برق قطع نیست.بله،تهویه هم کارمیکنه.حالا سرویسکار زود میادش یانه؟راهش نزدیکه؟

سرایدار(صدا) :نزدیکه ...البته اگه ترافیک معطلش نکنه.ولی شمااز هیچی نترسین.تا اون برسه من تنهاتون نمیگذارم واز اینجاتکون نمیخورم .همونطورکه قبلاهم گفتم من دوست قدیمی پدرتون هستم.سی سال قبل هردوتامون باهم اومدیم تهرون و باهمم توی یه کارواش شاگرد شدیم.بهرام چندسال بعدش رفت خارج ومن همینجاتوی تهرون موندم.اینم عاقبتمه.یه سرایدارمریض وقراضه.(میخندد ومتعاقبابه سرفه میافتد)

سودابه:من که نمیبینمتون ولی پیداست که مرد خوبی هستین .صدای مهربونی دارین.

سرایدار(صدا):شمالطف دارید ولی تجربیات من حالیم کرده که نمیشه حتی ازروی اعمال آدمهافهمیدتوی دلشون چی میگذره چه برسه به اینکه بتونیم باشنیدن صدای کسی بفهمیم مهربونه یا نه .

سودابه سکوت میکند .نگران است و در و دیواراتاقک رابااضطرابی مضاعف نظاره میکند.صدای سرایداراورا از آن حال خارج میکند.

سرایدار (صدا):راستی..شما چهره پدرت رو یادت نیست؟

سودابه: (غوطه ورمیشوددرخاطرات وتصاویرذهنی)نه...فقط شبحی مات ومحو ازیه صورت سنگی روبیادمیارم .درست شبیه نقش برجسته های خیلی قدیمی که به مرورزمان تیکه تیکه ازشون کنده شده.من یه دختربچه  هفت ساله بودم. ازپدری که هرگز نبوده ،مسلمه که هیچ تصویرواضحی رو بیادنمیارم عمو.

سرایدار(صدا):پدرت نبوده چون اون زمونا زندگی خیلی بیرحم بود(پس از مکثی جزئی که گویا درتردیدی برای بیان کلمه بعدی میگذرد)...وهنوزهم هست البته.

سودابه: این حرفهارو،این دلایل وبهونه هارونمیتونم قبول کنم. الآن من دیگه اون دختر بچه هفت ساله باموهای بافته و نگاه نگران نیستم.من یه زن سی ودو ساله ام که به یه تعریف مسلم وواضح از زندگی رسیده ام وسالهاست که اونوتوی ذهنم حلاجیش کرده ام و باهر یادآوری بیشتر به درست بودنش ایمان پیدامیکنم.زندگی بیرحم نیست بلکه شفیق و عادله.این آدمهاهستن که بیرحمن .زندگی کامل و بی نقصه.اراده های اشتباهی ماآدمها ست که خرابش میکنه .اراده هائی که همه اش ماروهل میدن بطرف خودپرستی، زیاده خواهی و انحصارطلبی.

سرایدار(صدا):میدونم .منظورت ازهمه این صفات پدرته. زیاده خواهی و انحصارطلبی توی ذات همه آدمها،بالقوه هست.بلااستثنا .اگه یه کسی بروزش نمیده نه که خالیه ازش بلکه دلیلش اینه که نمیتونه یااینکه نمیخواد بروزش بده .ولی بایدیه چیزی رو بهت بگم ،پدرت درموردتوخودخواه نبوده ونیست.اینومطمئنم.

داخلی.راه پله.ادامه

سرایدارتکیه به دیوارزده،سرمیخوردوبتدریج کناردرب آسانسورمینشیند .کلاه کاموائیش رااز سربرمیدارد .عطسه ای میزند وکلاه را ناخودآگاه جلوی دهان و بینی میگیرد.

سرایدار:آخ آخ دیدی چطورسرماهه روهم خوردی پیرمرد؟!شدقوزبالاقوزبااین حال خرابت!

بلندشده،میرودسمت پنجره وپائین رانگاه میکند،سپس مجددا برمیگردد کناردرب آسانسور ومینشیند.

داخلی.آسانسور.ادامه

سرایدار:(صدا)راستی...میدونستی پدرت وقتی که بامادرت که ازدواج کرد یه آقازاده بود.خبرداشتی؟

سودابه(صدا): یه چیزایی از مادرم شنیده بودم ولی دوست دارم بیشتربدونم..

سرایدار:شایدچیزائی که من الآن میخوام برات تعریف کنم با روایت مادرت فرق داشته باشه.مادرت عاشقش بود .البته توی اون کسوت واندازه ها!.پدربزرگت حاج مصیب بزرگی از معتمدین وارکان مهم بازارشهرمون بود که به اقتضای شغلش بامقامات دولتی حشرونشری داشت.توی کارصادرات بود و رئیس صنف فرش فروشها .

داخلی وخارجی.راهرووخیابان۲.روز.ادامه

سرایدار بازهم برمیخیزد،کلاهش راروی سرش میچپاندومیرودکنارپنجره ،سرش رااینباربیشتر بیرون میبردوبالاوپائین خیابان رابدقت نگاه میکند.

سرایدار: نه ...هنوز نیومده ...(نگاهش متوجه کسی میشود)

از نقطه نظراومردی آراسته ،چتربدست دارد از کنار خیابان عبور میکند که ناگهان اتومبیلی بسرعت میزند داخل یک گودال پراز آب گل آلودوشتک آب و گل به سرتاپای مرد میپاشد.سرایدار باتاسف سری میجنباند.مردآراسته سرجایش خشکش زده وبه سرووضع کثیفش نگاه میکند.چترش راباعصبانیت میبنددوخودرا به قطرات باران میسپارد.سرایداربازهم میرود سرجایش،کناردرب آسانسور.

داخلی.آسانسور.ادامه

سودابه:کجارفتین عمو.میخوام بقیه شو بشنوم.

سرایدار:(صدا) ازبخت بد زد و دوسال بعد از ازدواج پدرو ومادرت توی بحبوحه انقلاب،بابابزرگت رفت توی لیست سیاه سرمایه دارای وابسته.باهزارمکافات و وساطت علمای شهرازاعدام نجات پیداکرد.از جونش گذشتن ولی از مالش نه. اموالش مصادره شد.به روز سیاه افتاد .زندونی هم شد.براش فقط دوسال بریدن ولی فقر وبی آبروئی رو طاقت نیاوردو همونجا توی بندکلک خودش رو کند.هیچی براشون نموند.ه بود حتی خونه شون هم مصادره شد آخه اون زمون بااون شوروحال انقلابی مردم جرم رفاقت ومهمونی رفتن با رئیس ساواک و رئیس شهربانی کم جرمی نبود.

کم کم مادرت که همه ی رویاهاشو نقش برآب میدید سرناسازگاری رو گذاشت بابهرام بینوا.مستقیم نمیگفت که از وصلت با اون پشیمونه ولی بقدری  میچزوند ش که گاهی پدرت بسرش میزد مثل باباش خودشو راحت کنه.بهرام خیلی تلاش کرد که مقداری از دارائیهاشو برگردونه ولی فایده ای نداشت.باوجود فقر شدید سعی میکرد بعنوان پسر یه آدم متمول پرستیژش رو توی مردم حفظ کنه وصورتش روباسیلی سرخ نگه داره ولی عاقبت، نداری و گرسنگی تسلیمش کرد.اونکه توی حجره باباش دست به سیاه و سفید نمیزدچون نمیتونست توی شهرخودمون کارگری کنه همراه من که جوون یه لاقبایی بودم وتوی همون دوران فلاکت رفیق شده بودیم او مدیم تهرون وهردومون شدیم کارگر یه کارواش تو ونک.خیلی باهم صمیمی بودیم .مادرت خیلی بیشتراز قبل دلشو میشکست.اون هنوز سودای زندگی تجملاتی توی سرش بود و به حقوق ناچیز کارگری پدرت پوزخندهای تلخی میزدکه بهرام روآب میکرد...غرورش رومیشکست.

سودابه:عمو...مامان مهربونترین مادر دنیابود.

سرایدار(صدا): نوربه قبرش بباره.معلومه که مهربون بود.برمنکرش لعنت.شایداگه جلزوولزمیکرد واززندگی فقیرانه اش اظهارنارضایتی داشت بیشتربخاطر تامین آینده توبود. همه مادرهادرحق بچه هاشون فداکارو مهربونن ولی این موضوع وضعیت رو در موردرابطه سردوتلخ پدر و مادرت عوض نکرد.اون مثل سابق از شوهرش خیلی چیزها میخواست که بهرام دیگه حتی توی خواب هم نمیتونست براش فراهم کنه.

سودابه: اون سازگاربود.قانع بود.خودش میگفت که باتموم سختیهای زندگی ساخته .

سرایدار(صدا): مادرت بخاطر توهیچوقت نخواست که از پدرت جدابشه وباسختیها وکمبودهامیساخت ولی ابدا راضی و خوشحال نبود.باحرفاش،بانگاههاش همیشه بهرام روشماتت میکرد.از آینده ای که در فقر میخواست ساخته بشه وحشت داشت وهمیشه بخاطر کمبودهایی که پدرت رو مسئول همه شون میدونست اونونفرینش میکرد.

سودابه:شمااز کجا میدونی عمو؟

سودابه:(صدا) من و بهرام خیلی صمیمی بودیم و رفت و آمدخانوادگی داشتیم.

سودابه:خوب مگه اون مسئول زندگی نبود؟مگه یه  مرد مسئول تامین رفاه خانواده اش نیست؟

سرایدار(صدا): چرا...مردمسئوله و موظفه رفاه خانواده اش روتامین کنه. پدرت همیشه میخواست زندگی خوبی داشته باشه وتلاش میکردکه بشه .ولی .اونهم مثل همه آدمهای نگون بخت قربانی تقدیر نامراد شده بود..،در نگاه مادرت، پدرتو سراپاتقصیربود . اون زن دنبال یه مقصرمیگشت که سرزنشش کنه واینطوری آروم بشه.نمیخواست باور کنه که بهرام مثل همه آدمهای دیگه داره توی یه جاده که انتهاش نامعلومه پیش برده میشه و گریزاز شرایط اجباری مقدرگاهی ناممکنه.

سودابه: اون که فرار کرد از تقدیر وشرایط اجباری مقدر .وگرنه مثل بقیه می ایستاد و تسلیم سرنوشتش میشد.

سرایدار:(صدا) شایداونجوری بهتربود.کسی چه میدونه.

داخلی.راهرو .ادامه

 مادری با پسرودختری خردسال از کنارسرایدار میگذرندوزن مکثی میکند.

زن: سلام آقا...حالتون بهتره؟ برق که وصله پس چرا آسانسور نداریم؟

سرایدار:بهترکه چه عرض کنم.نه والله.آسانسورگیرکرده خانم معینی.یه خانوم جوون هم داخلش مونده .

زن:وا...آخی ...چرا؟

سرایدار:داشت میرفت طبقه آخرکه گیرکرد.

زن:آخی!(اشاره میکند به اتاقک آسانسور و تن صدایش را پائین میآورد)مهمون شمابود؟اینجاس الآن؟

سرایدار :(باحرکت سر جواب مثبت میدهد)شمانگران نباش .زنگ زدم سرویسکار بیاد.

زن میرود.

داخلی.اطاقک آسانسور.ادامه

سودابه :عمو...شماهنوزاونجائین؟

سرایدار(صدابالحنی مهربان):بله...اینجاهستم.تاآسانسورراه نیفته جائی نمیرم.خیالت راحت باشه.

سودابه:(باخودش)واقعا که چه صدای مهربونی داره این پیرمرد.

سرایدار:(صدا) یه چیزی بپرسم؟

سودابه:(کنجکاو) بپرسید.

سرایدار(صدا): اگه احساس محبتی نسبت به پدرت نداری پس چرااینجائی؟

سودابه: من هیچوقت احساس یک پدررو نسبت به خودم تجربه نکردم نمیدونم چطور میتونم اونو دوست داشته باشم.(مکث)عموجان شمادخترنداری؟

سرایدار(صدا):چرا...دارم.یه دختر همسن خودت.

سودابه:خیلی دوستش داری؟

سرایدار(صدایی بغض آلود): مگه میتونم دوستش نداشته باشم؟مگه ممکنه عاشقش نباشم؟

سودابه:توی این دوروزی که پدرم بمن زنگ میزد یکبار منو دخترم خطاب نکرد...فقط گفت دختر...دختر.این آخه یعنی چی؟

سکوت.

داخلی.راهرو.ادامه

بازهم غرش رعد.سرایدار اشکی را که چشمانش راخیس کرده و روی گونه ها سرازیر است بادستمال پاک میکند.

سودابه(صدا): عموجان هنوزاونجائید؟قولتون که یادتون نرفته.

سرایدا ر(سعی میکندلحن وتن صدای گرفته و بغض آلود خودراکنترل کند): عشق پدر به فرزند ابدیه ...هیچ چیزی نمیتونه اونو ازبین ببره .اگه نگفته دخترم ...خوب...حتمازبونش نچرخیده.آخه اون هیچوقت کنارتونبوده که صدات بزنه.

سرایداربه گریه میافتد و سعی میکند بیصداگریه کند.

سودابه:(صدا)اگه عاشق من بود پس چرامارو تنها گذاشت ؟

سرایدا ر:(پس از سکوتی کوتاه و سعی مجدد در کنترل حال منقلب خود) پدرت رفت خارج از کشور به این امید که ترقی کنه و شماروهم ببره پیش خودش ولی توبلغارستان دستگیرش کردن و زندانی شد.چندسال بعدوقتی که اززندان آزادشدنه پولی داشت و نه رویی برای برگشتن .میدونست اگه برگرده شرایط خیلی بدتراز قبله این بود که مصمم شدبره آلمان.همونجا که مقصدش بودولی زندانی شدن باعث شد دیربهش برسه.تصمیم گرفت مدام کارکنه تا بتونه یه روز بادست پربرگرده پیشتون (مکث)ولی بعضی وقتها آدما خیلی دیر به هدفشون میرسن(سرفه های ممتدمابین کلمات).پدرت توی غربت حتی ازدواج هم نکرد.میگفت با ترک کردن زن و بچه ام و تنها گذاشتنشون ظلم بزرگی در حقشون کردم وحالا نمیخوام حاصل زحمات یک عمرم  رو کس دیگه ای بجز اونها صاحب بشه.

سودابه:(صدا)عمو انگارشما حالتون اصلاخوب نیست.برید داخل سردتون میشه.

سرایدار: نه ...من خوبم.

سودابه(صدا):خوب ...آخرش چی شد؟به هدفش رسید؟

سرایدا ر:هنوز مونده که قصه پدرت به آخرش برسه.پول دیگه برای بهرام بزرگی اهمیتی نداره.تو مهمترین دارایی اونی.میدونم که نمیتونی دوستش داشته باشی.این قابل درکه ولی همینکه بدونی اون تو رو دوست داره و همیشه بفکرت بوده براش کافیه.(مکث وسپس سرفه) باتعریفائی که کردم هنوز از پدرت بدت میاد؟

سودابه(صدا): عموجان توخودت دخترداری .یه دختر هم هیچوقت نمیتونه از پدرش متنفرباشه.حتی اگه اونو سالهای سال ندیده باشه.من فقط ازش رنجیده خاطرم.

سرایدار :(حمله تنفسی موقتاپایان یافته وآرامش به چهره اش بازمیگردد) توحق داری رنجیده خاطر باشی. بهرام حتما خوشحال میشه اگه بفهمه که ازش متنفرنیستی.

باران قطع شده است وپرتوی از نورخورشید از پنجره به روی درب آسانسور و چهره سرایدارمیتابد.صدای اتومبیلی از ببرون میآید .سرایدار بزحمت ازجا بلندشده،سراز پنجره بیرون میبرد وبرای کسی دست تکان میدهدوبعدکلیدی از جیبش خارج کرده ،درب جعبه کلیدبرق روی دیوارراباز میکندو فیوزی را بالا میزند .

داخلی.اتاقک آسانسور .ادامه

صفحه نمایشگر که تابحال روی عدد۷ چشمک میزده از حرکت باز می ایستدوثابت میشود.

سودابه:(باخوشحالی خطاب به سرایدار): عمو ..انگاردرست شد.تعمیرکاراومد؟

سرایدار:(صدا)  آره...درست شد.حالادگمه طبقه دوازده رو بزن وبرو.

آسانسوربحرکت میافتد و زیر نگاه سرایدار ،نمایشگرازعدد۷ به عدد ۱۲ میرسد.

داخلی.طبقه ۱۲.روز

سودابه از آسانسورخارج میشود.گوشی موبایلش زنگ میخورد.کلمه روی صفحه:بابا!!!!

پدر(صدااز داخل گوشی):کلید زیر پادریه بر دار و باز ش کن .اون طبقه پنت هاوسه .یک واحد بیشتر نداره.

تماس قطع میشود.سودابه گوشی رادرکیفش گذاشته و بطرف درب پنت هاوس میرود . کلیدرااز زیر پادری برمیدارد.

داخلی.طبقه هفتم.روز

سرایدار وارد اسانسورمیشود.نمایشگر طبقات پایین رفتن آسانسوررا نشان میدهد.

داخلی وخارجی.پنت هاوس طبقه۱۲وخیابان۲.روز

سودابه از تجملات و بزرگی خانه متحیر و هیجانزده است.همه چیز در اعلی درجه ی زیبائی،لوکس و پیشرفته.مبلمان و وسایل گرانقیمت .پرده ها و سیستم روشنایی همه هوشمند.موبایل زنگ میخورد.

سودابه:پس شما خودت کجایی؟

پدر(صدااز داخل گوشی):این پنت هاوس ودرحقیقت کل این برج متعلق به توه دختر...م.منو ببخش اگه عاقبت خیلی سخت تونستم این میم تعلق رو ادا کنم (به گریه میافتد).

سودابه:(بابغض) من میخوام خودت رو ببینم.

پدر:(صدای لرزان) ازپنجره پائین رو نیگاه کن.

سودابه بطرف پنجره میدود،بازش کرده و پایین را نگاه میکند.سرایدار کنار آمبولانس ایستاده و در حالیکه گوشی موبایلش را کنارگوش داردبرای سودابه دست تکان میدهد.سودابه اشک میریزد.

پدر(صدااز داخل گوشی،روی تصویرش در خیابان):آمبولانس اومده.نمیتونم صبرکنم.وقت عملم نزدیکه دختر...م.(بغض مجدد هنگام ادای کلمه آخر) دخترقشنگم.

از نقطه نظر سودابه، سرایدارکه همان پدراست کنارآمبولانش توان از کف داده وبرزمین مینشیند وبعدبکمک مرد کمک راننده بلندشده وسوار آمبولانس میشود.

سودابه:(گریه کنان)باز م که داری میری بی انصاف؟لااقل آدرس بیمارستان رو بگو که بیام پیشت.توحالت خوب نیست.

امبولانس حرکت کرده، دور میشود و صدای پدر میآید روی تصویر.

پدر(صدا،سرفه کنان ازداخل گوشی): یک عمرنشدکه سایه سرت باشم عزیزم.نشدکه تکیه گاهت باشم.اونموقع که جوون بودم بایدمثل یه کوه پشتت وایمیستادم ولی نتونستم.نمیدونم بایدپشیمون باشم که رفتم یانه.ولی دخترم دیگه نمیخوام حتی ذره ای بخاطر من اذیت بشی.سندساختمون که بنامت زدم توی گاوصندوقه.کلیدشم زیر رومیزی وسط هاله.همه دارائی من همین ساختمونه ومقداری پول که اگه زنده نموندم اونم مال تو میشه.قیمت این برج کم نیست .مطمئن باش خوشبختت میکنه.خوشحالم که زندگیم بیهوده نگذشت وتواز ثمره اش استفاده میکنی.خداحافظ.

کلمه خداحافظ با سرفه های شدید ادا میشودوگوشی قطع میشود.آژیرآمبولانس روشن شده و در خم خیابان ناپدیدمیشود.

                                                                           پایان( ۷ مهر۹۶)

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ادامه مطلب مورد نظر رمز دارد.
لطفا رمز عبور مربوط به مطلب را وارد کرده ، دکمه تایید را کلیک کنید.
تعداد بازدید از این مطلب: 6480
موضوعات مرتبط: مقالات مدیر سایت , ,
|
امتیاز مطلب : 0
|
تعداد امتیازدهندگان : 0
|
مجموع امتیاز : 0

چهار شنبه 22 شهريور 1397 ساعت : 1:37 قبل از ظهر | نویسنده : م.م
ترانه:(زیربارون)
نظرات

(هرگونه استفاده ازاین ترانه بدون اجازه سراینده ممنوع است)

 

(( ز یر با ر و ن ))‌‌‌

__________________

بازهم قدم زدن 

زیربارون مدام.

بوی خاک خیس ومن

یه نفر ساده ی خام.

همه ی وجودمن

مست یک هوای خوب .

من بی تجربه ای

توی غربت غروب،

سرکوچه ی شما،

گنگ وداغ ومرطوب.

بیقراریه قرار.

یه قراربی قرار.

یه قرار نه ،یه دروغ.

یه دروغ واسه فرار.

***************

میدونستم نمیای .

فکرنکردم که بیای. 

کلکات عادی شدن.

خوب میدونم که کجای.

****************

سرکوچه ی دروغای تو من قدم زدن رو دوس دارم.

زیربارون مدام خیس شدن رو دوس دارم.

بوی خاک کوچه مثل عطر موهای توئه

واسه همینه که خاک شدن رودوس دارم.

***********************

میخوام که بازیچه تموم حقه هات باشم

خام بودن ،ساده بودن رودوس دارم.

میخوامت حتی اگه وهم باشی، دروغ  باشی

غرق دریای خیال تو شدن رو دوس دارم.

اگه تاابد معطل زیربارون بمونم

خیس بشم، خورد بشم، گوله بشم

بازهم تورو به اندازه دنیا دوس دارم.

تورومن مثل قداست یه رویادوس دارم.

              مهردادمیخبر.۲۳شهریور۹۶

 

 

 

 

 

تعداد بازدید از این مطلب: 5706
موضوعات مرتبط: مقالات مدیر سایت , ,
|
امتیاز مطلب : 3
|
تعداد امتیازدهندگان : 1
|
مجموع امتیاز : 1

چهار شنبه 22 شهريور 1396 ساعت : 1:3 قبل از ظهر | نویسنده : م.م
قطعه ادبی:(انتظار)
نظرات

  ( انتظار )

--------------------------------

 

میآئی آیا؟

بگو،تاکی منتظربایدبمانم؟

یکا ی سنجش ظلمت آیا دگرگون شده؟

قرنهاست که شب است،قرنها!

شب است وکاسه مسکین چشم ...

ازخاطره ی دیدن تهی.

شب است وخورشید،همطراز اساطیر...

واژه ایست منجمد در کتابی کهن.

وآنقدرشب است که

افسانه رویش گیاه را

حتی کودکان به سخره میگیرند!

میآئی آیا؟

قرارمان رااززیادنبرده ای نازنین؟

توبایدلبریزکنی چشم راازرنگ ومنظره.

و وجوددهی به خورشید

تاکه دردانه ی بندی خاک را 

درباور روئیدن آزاد کند.

بگو...تاکی  منتظر بایدبمانم.

یکای سنجش ظلمت آیا دگرگون شده؟

قرارمان راازیادنبرده ای نازنین؟

آیاشب بی ستاره نبایدباتونورباران شود؟

ظلمتی بیش از این مگر ممکن است؟

حتی شهابی از آسمان نمیگذرد.

بالاترازسیاهی اگررنگی هست بگو!

بگو،تاکی منتظربایدبمانم؟

قرنهاست که شب است،قرنها!

میآئی آیا؟

                              مهردادمیخبر(۱۳ شهریور۹۶)

 

 

 

تعداد بازدید از این مطلب: 5371
موضوعات مرتبط: مقالات مدیر سایت , ,
|
امتیاز مطلب : 0
|
تعداد امتیازدهندگان : 0
|
مجموع امتیاز : 0

دو شنبه 13 شهريور 1396 ساعت : 1:42 قبل از ظهر | نویسنده : م.م
قطعه ادبی:(روح گیاه)
نظرات

 

روح گیاه

********

   ۱

بایدازاین باغچه هجرت کنم

گویااین آب مسموم،همیشگیست

و همآغوشی پیچک ودرخت،ابدی

سایه سرم تن به هرزه پیچکی وحشی فروخت

ومن بایدازاین باغچه هجرت کنم

همسفرباریشه هایم که مراعاشقند

   ۲

میخواهم ازباغچه هجرت کنم

اماریشه هایم یاری نمیکنند

آنهابه جدائی می اندیشند

این حقیران چسبیده به خاک

طفیلان زمین!

   ۳

ازاین باغچه هجرت خواهم کرد

امانه باریشه هایم

اینجامکان مهرورزی نیست

"سودای برخورداری تن" عشق می آفریند

پس من باروحم همسفرخواهم شد

وهجرت خواهم کردبه آسمان

 

               مهردادمیخبر(۲۲مرداد۹۶)

 

تعداد بازدید از این مطلب: 5539
موضوعات مرتبط: مقالات مدیر سایت , ,
|
امتیاز مطلب : 6
|
تعداد امتیازدهندگان : 2
|
مجموع امتیاز : 2

یک شنبه 22 مرداد 1396 ساعت : 10:42 بعد از ظهر | نویسنده : م.م
قصرویران (رمان)بخش نهم وپایانی/درحال ویرایش...
نظرات

 

فصل نهم:

( فصل تلخ آوارگی)

در حال ویرایش....

 

تا خود اسلام آباد غرب،کامیون یک نفس و بدون توقف رفت. از گردنه بالا طاق که صعود کردیم تازه فهمیدم پائیز است .باد خنکی که از لابلای چادر ماشین بداخل میوزید حالم را جا آورد و جان تازه ای به من داد.دیگر به سرزمینی رسیده بودیم که خارج ار تیررس گلوله های آتشبار سنگین دشمن بود و این،برای ما نعمت بزرگی بشمار میآمد.

دراسلام آباد غرب کامیون توقف کرد.عده ای برای خوردن آب یا خرید خوراکی و چیز های دیگر پیاده شدند مادر و دائی هم پیاده شدند و دائی رفت که چیزی بخرد. مردم شهر با تعجب نگاهمان میکردند و از یکدیگر در مورد ما سئوالاتی میکردند. زنی میانسال پیش آمد و از خانمی جوان که کنار مادرم ایستاده بود پرسید:

- خانم ،جنگزده هستید؟

زن که اولین بار بود لفظ جنگزده را میشنید خنده اش گرفت .نمیدانست چه جوابی باید بدهد.مادر بجای او جواب زن میانسال را داد:

- بله عزیزم،ما آواره ایم .بقول شما جنگزده ایم.همه دارو ندارمان را در قصر جا گذاشته ایم و میبینی که دست خالی آمده ایم.ولی راضی هستیم به رضای خدا.راضی هستیم به فرمان امام خمینی. مالمان را داده ایم جان عزیزانمان را داده ایم و اگر خمینی امر کند جان خودمان را هم میدهیم.

زن میانسال سری بعلامت تاسف جنباند و دور شد .زن جوان پرسید:

- ناراحت شد؟

- نه ناراحت نشد .تعجب کرد .انتظار داشت دو دستی توی سرمان بزنیم و زنجموره کنیم که وای بر ما...خانه و زندگیمان را از دست داده ایم ، بیچاره ایم ...و اینجور چیزها . ما ناله نکردیم و توی سرمان نکوبیدیم و او متعجب شد.همین! آخر دختر جان کم بلائی سرمان نیامده است فقط حالا که اینجا ایستاده ایم قبلاهمه گریه ها و ناله هایمان را کرده ایم و دیگر پوست کلفت شده ایم ولی آن خانم خیال میکرد ما از همان روز اول بی خیال بوده ایم .خوب حق هم دارد .مصائبی که ما متحمل شده ایم شاید برای او حتی تصورش هم مشکل باشد.

من که ازداخل کامیون ناظر آن مواجهه ومکالمه بودم گفتم:

- مادر وای بحالمان...چه بکشیم ما جنگزده ها از این ببعد؟! یک جوری نگاهمان میکرد پدر آمرزیده که انگار با یک مشت کولی طرف بود.یاد سوقی های عراقی افتادم. حال و روز الآن ما مثل آنهاست.

و براستی که همینگونه هم بود .بعدها عده ای از مردم شهر های استان که متاسفانه دید خوبی نسبت به آوارگان جنگ نداشتند و به آنها بمثابه جیره خورانی که باعث تمام کمبودهای ناشی از جنگ هستند نگاه میکردند. آن افراد ناآگاه و سهل اندیش آزار و ادیتهای روحی زیادی نسبت به جنگزدگان اعمال نمودند و با زخم زبانهائی بد تر از زخم شمشیر قلبهای مجروحشان را بیش از پیش نیشتر زدند.

همانطورکه از پشت کامیون بیرون را نگاه میکردم متوجه وانت تویوتای زرد رنگی شدم که برایم خیلی آشنا بود.وانت کنار کامیون ترمز کرد و عمو محمود از آن پیاده شد.پیش آمد،باحسین و دائی و همه برادر زاده هایش روبوسی کرد .من از همان بالای کامیون دستم را دراز کردم و دستانش را گرفتم .گرمی دستان عمو به گرمی دستان پدر میمانست و به صورتش که نگاه میکردم چهره پدر در خاطرم نقش میبست .آن شباهت پنهان و راز آلودی که در چهره دو برادر وجوددارد در دلم غنچه عشق پدر را شکوفاکرد .پسر عمویم منصور نیزکه سوار کامیون دیگری بود با دیدن پدرش بسوی او شتافت و یکدیگر را سخت در آغوش کشیده و گریستند. صحنه زیبائی بود .اشک توی چشمهای عمو محمود جمع شده بود و با صدائی لرزان یکریز از دلتنگیها و دلشوره های ایام فراق میگفت و فرزندش را میبوئید و میبوسید.گریه عمو،لرزش صدا وهیکل مردانه و رنج کشیده اش قامت رعنای پدر را در نظرم آشکار میکرد و آتش به خیمه دلم میزد.عمو پس از جدا شدن از منصور او را سوار وانت کرد وآنگاه از دائی و حسین پی جوی احوال برادرش شدو سراغش را گرفت.ماوقع را که برایش تعریف کردند.عمو لب بدندان گزید و بشدت نگران و ناراحت شد:

- آقا مرتضی، حالا وبااین تفاصیل چه سرنوشتی برای اصغر رقم خواهد خورد؟ بنظرتوچه کاری میشود برایش انجام داد؟ اگرحتی کوچکترین راهی وجوددارد که بتوانیم کمک حالش باشیم و از این مخمصه نجاتش دهیم بگوئید،من حاضرم هر کاری برای نجاتش انجام دهم . حتی جانم را هم میدهم تااوبتواندپیش زن وفرزندانش برگردد...

عمو محمود اغراق نمیکرد .او مرد وارسته،فداکار و پر دل و جراتی بود .بعدها ازمردمی که باچشمان خودشان شاهدبودندشنیدم  درکل آن روزهاکه مهاجرت مردم از قصرشیرین آغاز شده بوده در مسیر سرپلذهاب تااسلام آبادوحتی کرمانشاه به جابجا نمودن همشهریانش همت گماشته است و بدون هیچگونه چشمداشت مالی مردم آواره ورانده شده را با وانتش به مکانهای امن میرسانده است.دائی مرتضی دست بر شانه عمو نهاد و بآرامی به اوگفت:

- نه آقا محمود ،باور کن نه توونه هرشخص دیگری  کاری از دستش بر نمی آید. فقط باید دست به دعا باشیم که اصغرآقا به سلامتی هر چه زودتر بتواند قصررا ترک کند بلکه گیر بعثیهای کافر نیفتد.

سپس دائی در حالیکه طبق عادت همیشگیش میخواست یک جوری با خنده و مزاح فضا را عوض کند ادامه داد:

- در ضمن انگار شما هنوز برادرتان را خوب نشناخته ای .زیاد ناراحت نباش ،پهلوان اصغراست نه برگ چغندر! بچه که نیست مردمومن . من دلم روشن است که صحیح و سالم خودش را بما میرساند.اصلا شاید قبل از ما الآن به کرمانشاه رسیده باشد .کسی چه میداند؟!

جملات آخر دائی در باره زرنگی پدر مرا نیز امیدوار ساخت .درست بود که دائی داشت شوخی میکرد ولی حقیقتی غیر قابل کتمان در لابلای حرفهایش نهفته بود،پدر یک مرد باتجربه بود و توی ایام جوانی سالها در شرایطی سخت مثل بقیه مردم قصر بکار خرید و فروش اجناس خارجی از قبیل چای و پارچه و پوشاک اشتغال داشت و شبهای زیادی را با کوله باری سنگین از اجناس توانسته بود از چنگال ماموران ژاندارمری بگریزد و اسرمایه کسبش را صحیح و سالم به مقصد برساند.این پیشینه اورا آبدیده وآزموده کرده بود و حتما اکنون نیز میتوانست خود و شریعت را از دست نظامیان عراقی برهاند و از محدوده خطر دورکند.

دائی در ادامه حرفهایش گفت:

- اصغر آقا سالیان ساا توی گود زور خانه هاپشت همه پهلوانان کرمانشاه و صحنه و هرسین را بخاک مالیده،پس هرگز یک عراقی زپرتی نمیتواند اورااسیر کند.حاضرم برایتان دست روی قرآن بگذارم و قسم بخورم که چند روز دیگر سر حال و قبراق سر و کله اش پیدا میشود و دل همه مان را شاد میکند.

دائی را خوب میشناختم .قبلا هم گفته بودم و باز هم میگویم .او علیرغم شوخ طبع بودنش آدمی نبود که الکی و بیخودی به چیزی امید وارباشد. لحن صحبتش را خوب میشناختم و میدانستم وقتی به چیزی مطمئن است لحنش چگونه است ووقتی دارد کسی رامحض بخشیدن روحیه دلداری میدهد چگونه حرف میزند.

عمو محمود از اینکه پدر زنده است خوشحال بود گرچه ،قادر نبود نگرانیش را از موقعیت بغرنج او در قصر تحت اشغال پنهان سازد ولی آشکار بود که حرفهای امید بخش دائی در او نیز اثر مثبت داشته است.

راننده های کامیونهای سپاه مردم را به سوار شدن و حرکت فراخواندند . منصوراز جلوی وانت پیاده شدو پرید پشت وانت و عمو محمود از ما خواست که همراهش برویم.میگفت خانواده اش در کنگاور هستند وما نیز بهتر است بااو به کنگاور برویم و فعلا مهمان خواهرم طاهره باشیم تا ببینیم خدا چه میخواهدوچه تقدیری رابرایمان رقم میزند.

پس از یک مشورت کوتاه با مادر و حسین ،قرارشد که من و بچه هایم وا مادر و خواهر ها همراه عمومحمودبه کنگاوروخانه طاهره برویم.حسین هم تصمیم گرفت عجالتا برود خانه خواهرش در باغ ابریشم کرمانشاه تااوو سایر بستگانش رااز نگرانی خارج سازد و طی روزهای آینده بما بپیوندد.به اصرارهمگی، من ومادر جلووانت،کنار عمو محمود سوار شدیم و بقیه هم عقب  نشستند.

دائی ،استاد رحمان و عبدالرضا و خاله و خانواده اش ،هرکدام تصمیم خودشان را برای مقصدی که برگزیده بودند اعلام نموده و سوار کامیون شدند. موقتا باآنها خداحافظی کردیم و قول دادیم که بزودی یکدیگر را ببینیم و برای زندگی آینده مان مشورت و برنامه ریزی کنیم.

اولین بار پس از آن روزهای سخت ،بارقه های واقعی شادی و امید به آینده ای جدید وپویا کم کم در دلم روشن شد.به فکر فرو رفتم.مادرم،شوهرم،بچه هایم و خواهرهایم،همه و همه صحیح و سلامت بودند و این خیلی خوب بود .هنوز بعد از آنهمه حوادث مخاطره آمیز و ناملایمات سایه شوهر روی سرم بود .گرچه ثمره زحمات سالهای زیادی از عمرمان بباد رفته بود ولی خداراباید شاکر میبودیم که تنهایمان سالم بود و همین سلامت جان ارزشی بسیار بیشتر از خانه و اتومبیل و اسباب خانه داشت . ما از میان لشگر جلادان بیرحم زمانه سالم و سربلند بیرون آمده بودیم و وجدانمان نیز راحت بود که به وظیفه دینی و میهنی خود کاملا پایبند بوده ایم و تاجائی که در توان داشته ایم مقاومت و پایمردی نموده ایم . در آن لحظات خوش تنها یک چیز خوره روحم شده بود و از درون داشت مرا میجوید و ریز ریز میکرد : یاد پدر عزیزم که میان درندگان صدامی تنها و بی کس مانده بود.

 

 

 

* * *

 

 

حدود پانزده روزی میشد که در کنگاور ومنزل خواهرم (طاهره) ساکن بودیم. الحق که سید اسدالله شوهر طاهره از محبت،توجه و صمیمیت جیزی کم نمیگذاشت.آنقدر مهربان و خودمانی بود که بهیچوجه احساس سربار بودن نمیکردیم. بنده خدا راه و بیراه ما را مدیون میکرد که مبادا ذره ای احساس کنیم درآن خانه غریبیم و یا حقی نداریم. سید میگفت:

- شما تاج سر من هستید.آوارگی و رانده شدنتان از قصرشیرین حادثه ای بود که شما در آن دخیل نبودید و برای هرکسی ممکن بود اتفاق بیفتد.بهرجال هر مملکتی مرزی دارد و هر مرزی مرز نشین.مرزی که شما مرزدارش بودید مرز کشوریست که وطن من نیز هست . اگر من و خانواده ام در خانه مان راحت نشسته ایم به این خاطر است که مطمئن هستم کسانی هستند و دارند از مرزها پاسداری میکنندو مانع از پیشروی دشمن میشوند . مرز ،حریم امن وطن است و شماها نگهبانان این حریم بوده اید،تا آخرین لحظه سنگر را رها نکرده اید و شایسته است که از شما قدردانی شود .حالا که دشمن خانه و کاشانه شما را موقتا صاحب شده ، ماهائی که دور از آتش جنگ نشسته ایم و خانه و اموالمان سر جای خودش محفوظ است و خطری تهدیدمان نمیکند موظفیم که به پاس نعمت این امنیت که شما و امثال شما باعثش بوده اید از خودمان مایه بگذاریم و تا هنگامیکه سر و سامانی به زندگی از هم گسیخته تان میدهید با جان و دل پذیرایتان باشیم .خیالتان راحت باشد .کسی که منتی برسرش است من و خانواده و همشهریان من هستیم نه شما.حال اگر انسان ناآگاه و ابلهی هم چیزی میگوید که باعث رنجشتان میشود و یا جنگزدگان راتحقیر و آزار میکند فردای قیامت باید جواب این ناسپاسی و ناشکری را با تحمل عذاب الهی بدهد.

اشاره سید اسدالله به مردمان سخت دلی بود که در نانوائی،توی سالن انتظار حمام یا توی صف ارزاق عمومی ،کپسول گاز و نفت و بنزین جنگزدگان را تحقیر میکردند و کمبودهائی را که بر اثر تحریم اقتصادی و هزینه های سرسام آور جنگ بر جامعه تحمیل شده بود از چشم آنها دیده و آوارگان را مقصر همه این قبیل کمبود ها ومعضلات میدانستند،غافل از اینکه در بحبوحه جنگ بازار محتکران نیز گرم بود و با انبار کردن مایحتاج و ارزاق عمومی کمبودهای حادی را در سطح جامعه موجب میشدند .یادم میآید یک روز که سر صف روغن نباتی کوپنی ایستاده بودم دعوائی در گرفت و مردی که ته صف ایستاه بود با پرروئی گفت :

- نگاه کن،نیمی از این جمعیت جنگزده های قصر و سرپل هستند که شهرشان رادست عراقیها داده اند وفرار کرده اند.اینها سربار ما هستند و باعث شلوغی صفها شده اند وگرنه تاقبل از آنکه اینها بیایند وفور نعمت بود و صفی وجود نداشت.

خیلی عصبی شده بودم و لی خجالت میکشیدم دهن به دهن آن مرد نامحرم بگذارم.زنی که کنار من ایستاده بود و خودش هم کنگاوری بود جواب دندان شکنی به آن نادان دادک

- برادر محترم!...دولت سهم همین آواره ها را هم همراه سهم ما به مغازه ها داده .همان سهمیه ای را که باید توی شهر خودشان میگرفتند دارنداینجا میگیرند. پس نگران نباش ،از روغن جنابعالی روی برنجشان نمیریزند.درضمن چرا گناه صدام یزید کافر را بگردن هموطنان خودت می اندازی؟ جنگ را آن نامرد شروع کرده نه اینها.اگر هم کمبودی هست بدلیل جنگ است و اگر تا بحال صف نبوده دلیلش آنست که جنگی نبوده.پس توهین نکن و اگر ناراحت هستی برو جبهه و با صدام بجنگ نه با این جنگزده های بیچاره که خودشان قربانی جنگ هستند.

جواب آن زن فهیم، آن شیرزن دلم را حنک کرد .بی اختیار او را در آغوش کشیدم و بر گونه هایش بوسه زدم :

- قربان دهنت خواهر، به خدا اگر جواب آن بی انصاف را نمیدادی از غصه دق میکردم!

زن پرسید:

- از لهجه ات معلوم است که قصری هستی . تو را به خدا از این حرفها ناراحت نشو.همه جور آدم توی این شهر هست .همه مثل این پدر آمرزیده خودبین و خود پرست نیستند. آدم اگر یک جو انصاف داشته باشداجازه نمیدهد که این ناملایمات و کمبودها او را از دایره انصاف خارج سازد.شوخی که نیست،نیمی از دنیا پشتیبان صدام هستند .میخواهی آب از آب تکان نخورد؟ این چیز ها طبیعیست .از پدر خدابیامرزم شنیدم که پدر مرحومش تعریف کرده بود توی جنگ بین الملل اول مردم سر یک تکه نان همدیگر را میکشته اند وبازهم شکر خدا که همه چیز هست .به خدا خواهر...همین الآن بااین جنگ و ناامنی باز هم وفور نعمت است.البته اگر یک عده از آب گل آلود ماهی نگیرند ، به کمبودها دامن نزنند و احتکار نکنند.

حرفهایش عاقلانه و دلنشین بود .اسمش را پرسیدم،مرضیه نام داشت و دو سال از من بزرگتر بود.او زنی بود با کمالات و صریح اللهجه و دو کوچه پائین تر از کوچه محل سکونت ما مینشست. با مرضیه دوست شدم و تا روزی که در کنگاور سکنی داشتیم با او رفت و آمد داشتمو از مصاحبتش فیض میبرد م.

محمد احسان را همان روزهای اول پیش دکتر متخصص کودکان بردم.چندنوع شربت تقویتی برایش نوشت که ضعف مفرطش را برطرف نماید.سپس مرا ارجاع داد به پزشک متخصص گوش و حلق و بینی. پس از چند جلسه شستشوی گوش و تزریق آمپولهای آنتی بیوتیک حال طفلکم کاملا بهبود یافت و آبی هم زیر پو ستش دوید.دیری نپائید که رنگ و رویش برگشت به وضع سابق ولپهایش گل انداخت و تپل مپل شد.

نرگس و مهدی هم بعد از چندروز که درست تغذیه شدند،بتدریج پرده ای گوشت گرفتند و مثل سابق سرحال و قبراق شدند.

حسین یکهفته بعد بما پیوست .البته قبل از آن هم بصورت تلفنی چند باری با ما تماس گرفته بود و گفته بود که برادرش مصطفی را پیدا کرده است و پیش اوست. تقریبا همه چیز روبراه بود بجز آنکه از پدر خبری نداشتیم .هر کجا میشنیدیم کسی از اهالی قصرشیرین به کنگاور آمده به دیدارش میشتافتیم و جویای احوال پدر میشدیم اما متاسفانه هربار نومید تر از قبل به خانه باز میگشتیم .هر روز که میگذشت من بیشتر از قبل فکر میکردم که دیگر پدر را نخواهم دید و حتی کارم بجائی رسیده بود که آرزو میکردم اسیر شده باشد و لااقل کشته نشده باشد .عفریت یاس بر وجودم چنگ انداخته بود و داشت عصاره حیات را از تک تک یاخته هایم میمکید و به بیرون تف میکرد.بی اطلاعی از پدر خیلی آزارم میداد وخواب و خوراک را از من گرفته بود .حس میکردم نیمی از وجودم را گم کرده ام و تا ابد ناقص خواهم ماند.از این وحشت داشتم که هرگز از سرنوشت پدر اطلاع پیدا نکنم و در همین بی خبری بمیرم.

مادر و خواهرهایم نیز حالی بهتر از من نداشتند.سردی و رخوت عجیبی بر زندگیمان سایه افکنده بود .هیچ خنده ای از ته دل بر نمیخاست و هیچ دقیقه ای از ساعات تنهائیمان بی یاد پدر و غم فقدانش سپری نمسشد. هر شب کابوسها و خوابهای پریشان بود که آزارمان میداد و صبح روزبعدش هیچکداممان جرات تعریف و باز گو نمودن آن خوابها را که عموما تصویری جانگداز و غم انگیز از پدر را در خود داشت نداشتیم. هیچکدام از ما حال و روز خوش ینداشت .زندگیمان جهنم شده بود . گذشت هر شبانه روز ما را نومید تر میکرد .حال کسی را داشتیم که عزیزش دررودخانه ای عمیق سقوط کرده و زیر آب رفته است و او چشمش به سطح آب است تا شاید حبابی که نشان از تنفسی باشد بر سطح آشکار گردد و او بتواند پیکر عزیزش را قبل از آنکه دیر شود از آب بگیرد.آری ما همه چشم به آن گودال عمیق و مخوف داشتیم و هرروز که میآمد و میرفت بیشتر از زنده و سالم بودن پدر مایوس میشدیم . هنگامی که با مادر و خواهرهایم دور هم مینشستیم و در باره پدر صحبت میکردیم هیچکداممان قادر نبودیم جلوی اشکهای خود را بگیریم .حتی بارها حال مادر بد شد و مجبور شدیم او را به درمانگاه برسانیم.

 

 

* * *

 

 

قیامتی بود که بیا و ببین...

توی بازار کنگاور ،در مراسم تشییع پیکر پاک یک شهید رزمنده ،مردم زیادی اجتماع کرده بودند.ازدحام به اندازه ای شدید بود که توی آن هوای سرد پائیزی هم آدم احساس گرما میکرد و عرق میریخت.از بیم آنکه نکند برزمین سقوط کنم و آسیبی به محمد احسانم برسد خودم را به کنار یک دیوار رساندم و همانجا به نظاره کردن جمعیت عزادار مشغول شدم. در حالیکه به سینه میکوفتم اشکهایم روان شد و و بگریه افتادم.مادر و خواهرهای ان شهید بقدری ناخن بر صورت خودشان کشیده بودند که خون از گونه هایشان سرازیر بود. نفسم داشت بند میآمد. غم دنیا روی دلم تلنبار شده بود و آنهمه اشک هم نمیتوانست از سنگینیش بکاهد . بغض داشت خفه ام میکرد .باآنکه داشتم های و های میگریستم اما هنوز بغض فرو خورده و نشکسته ای وسط گلویم مثل گلوله ای از سرب نشسته بود و آزارم میداد. عجیب بود .حقیقتا گاهی اوقات تصور میکردم لوله نایم گره خورده و راه تنفسم را بطور کامل سد نموده است.مگر میشد؟...مگر میشد گریه کنی و هنوز بغض داشته باشی؟...مگر میشد غمی تا این حد کشنده و شدید باشد که جسم انسان را نیز بدینگونه تحت تاثیر قرار دهد و توان تنفس را از آدمی بگیرد؟به خودم نهیب زدم و بخاطر ضعف و ناتوانیم خودرا سرزنش کردم.در تنگنای کشنده ای گیر افتاده بودم .نگاهی به صورت شیرین و معصوم محمد احسان انداختم و بخود گفتم:

- آخر این کودک چه گناهی دارد صدیقه؟ کمی به خودت بیا زن...برخود مسلط شو.اگربلائی سرت بیاید که باعث آن ضعف نفست باشد مدیون بچه های خردسال و معصومت هستی.

این تفکرات باعث شد کمی بر خودم غلبه یافته ،آرام شوم و از شدت ناآرامی و تالمات روحی که داشت بر جسم و جانم تاثیر سوء میگذاشت کاسته شود .شکر خدا را بجای آوردم و دست دعا به آسمان بلند کردم:

- خدایا قسمت میدهم به خون شهیدان گلگون کفن و همه شهدای اسلام که پدرم را صحیح و سالم به آغوش خانواده اش باز گردانی...آمین.

تابوت آن شهید گلگون کفن سوار بر امواج خروشان بسوی گلزار شهداپیش رفت و من نیزقطره ای شدم در دریای مردم .

 

 

 

* * *

 

 

درب حیاط راپشت سرم بستم و وارد خانه شدم .مسیری طولانی را همراه مردم عزادار پیموده بودم و شدیدا احساس حستگی و کوفتگی میکردم. فی الواقع روی پاهایم بند نیودم .مادر شماتتم کرد که:

- آخر تو با این پاهای ناراحت و درد زانو که واجب نبود پابپای مردم راه بروی .والله خداهم راضی نیست به این زحمت و مشقت .بچه کوچک داری .فکر او باش .اگر زمینگیر شوی زبانم لال،کی میتواند سه تا بچه ات را حمایت کند؟

- شما درست میگوئی ولی خیلی خسته ام مادر جان.اجازه بده قدری استراحت کنم.

پس از سپردن محمد احسان به او ،سلانه سلانه خودم را به اتاقی که نورگیر بود رساندم و برای فرار از سرما زیر باریکه ای از تشعشع آفتاب که روی فرش افتاده بود خودم را زمین زدم .جفت دستهایم را پشت سر برده وپنجه هایم را در هم قفل کردم .تدریجا احساس راحتی، رخوت و گرمائی دلنشین بسراغم آمد و مرا درخوابی عمیق غرق کرد.

 

درمیان فضائی لایتناهی که غرق نور و گرمابودو از درون یک منبع روشنائی بسیار خیره کننده که معلوم بود سر چشمه ی تمامی آن انوار درخشان و گرما بخش است پدر را دیدم که بسمت من آغوشش را باز کرده و لبخند میزند. از همه سو صدای خواهرانم را میشنیدم که شعفبار فریاد میزدند: با با آمده...باباآمده.قربانت بروم بابا،فدایت شوم . و صدای مادرم را شنیدم که میگفت : اصغر، دردت روی سرم کجا بودی تا حالا؟تو که ما را نصف جان کردی تصدقت گردم! تو که نمیدانی چه زجری کشیدیم در این مدت!

صداها باهم مخلوط میشدند و پژواکشان در میان هم میپیچید و پدر همچنان با آغوش باز داشت جلو و جلوتر میآمد .معلوم بود که مشتاقانه میخواهد مرا در بر بگیرد.حالی خوش داشتم .خیلی خوش. ولی میدانستم که خوابم و همه چیز غیر واقعیست .بااین وجود بقدری خوش میگذشت که تکان نمیخوردم و قدم از قدم بر نمیداشتم که نکند از خواب بیدار شوم و از دیدن چهره نورانی و زیبای پدر باز هم محروم بمانم.

با خود گفتم:

- کاش خواب نبودم ...حیف،حیف!

پدر همینطور داشت نزدیک میآمد و من انتظار شیرینی را تجربه میکردم .انتظاری که راضی بودم تاابد طول بکشد.بعد او کنارم ایستاده بود و داشت توی صورتم خنده میپاشید .ته دلم دوست داشتم دستها را دور گردنش بیاندازم ولی قادر به حرکت نبودم.پدر کف دست راستش را پیش آورد و روی گونه هایم گذاشت .داغی دلپذیری که از دستش به پوست گونه ام میرسید با سرعتی عجیب در خون همه رگها و مویرگهایم دوید و به کل تنم گرمائی بخشید که هرگز تجربه اش نکرده بودم .به صورت زیبایش، خیره نگریستم .همان صورتی که منبع دریافت معنای تمامی لغات مبهم زندگیم بود و همواره مفاهیمی را که در قالب کلمات نمیگنجیدند از میان خطوط اسرار آمیز آن کشف مینمودم.

لبانش آرام جنبید و نجواکنان گفت:

- صدیقه جان...دختر نازنین بابا.

بگریه افتادم و با کلماتی شکسته لب به شکوه و گلایه گشودم:

- بابا،کجا بودی ؟ غم دوریت ویرانم کرد به قرآن.

همینکه بازهم بیادم افتاد که در خواب هستم از شدت گریه ام کاسته شد ،با اوصورت به صورت شدم و بوئیدمش و آنگاه با خود گفتم : نه ، این دیگر نمیتواند رویا باشد. این بوی خوب پدر است .قدرت حرکت در دستانم پدید آمد و توانستم محاسنش را لمس کنم و زبری ی آن را زیر انگشتانم احساس کنم. داشتم اطمینان حاصل میکردم که خود خودش است . آرامشی به دلم راه یافت و با ایمان به اینکه در عالم واقعیت هستم سعی کردم حرکات بیشتری از خود بروز دهم.دست پدر را که روی گونه ام بود میان دودستم گرفته ،به لبانم نزدیک کردم و بوسه ای بر آن نشاندم و آنگاه که بوسه پدر بر پیشانیم نشست چشمانم را باز کردم و اورا دیدم که کنارم نشسته و مهربانانه مرامینگرد.

ناباور و حیران نیم خیز شده و سر جایم نشستم . نمیدانستم که هنوز خوابم یا بیدار.نگاهی دقیقتر به اطرافم کردم.توی خانه بودم و مادر و خواهرهایم،حسین و فرزندانم،همه و همه در دو سویم نشسته بودند. لحظاتی دیگر سپری گشت تا من از آن حالت منگی خارج گردم و بتوانم باور کنم که کاملا بیدارم ولی با وجود این باورش برایم سخت بود که پدر را پس از آن دوران هجران زجر آور و سخت،زنده و سالم، کنار خود میبینم...

در حالیکه لبانم میلرزید و از فرط هیجان قادر نبودم چیزی بگویم خودرادر آغوشش رها کردم و در حالیکه سرم بر شانه های سترگش بود های های گریستن آغاز کردم.

 

 

 

* * *

 

 

نمیخواستیم اذیت شود .همه با هم قرار گذاشتیم که دیگر از جفائی که از دوری متحمل شده ایم حرفی نزنیم و ضمنا فعلا سئوال پیچش نکنیم بگذاریم کمی استراحت کند و هر وقت خودش حوصله داشت پای صحبتش بنشینیم.

اولین نهاری را که حسابی به تنمان چسبید آنروزبا لذت تمام خوردیم و همانوقت از پدر قول گرفتیم که سر فرصت همه چیز را برایمان تعریف کند.

ساعتی پس از صرف نهار،حسین و سید اسدالله پدر را همراهی کردند وبه حمام عمومی شهر رفتند تا تن و بدنی صفا بدهند. خواهرم طاهره از البسه سید اسدالله چند تکه را که اندازه پدر بود توی بقچه ای گذاشت و به او داد که نو نوار شود و از شر لباسهای کثیف،کهنه و وصله داری که به تن داشت خلاص گردد.حتی سفارش کرد که لباسهای کهنه را همانجا بیاندازد داخل آشغالدانی و آنها راهمراه خوشان باز نگردانند. از حمام که برگشتند من بچه ها را برداشتم و به پارک بردمشان تا پدر بتواند در سکوت خانه چرت دلچسبی بزند و تجدید قوائی بکند.

دم دمهای غروب که به خانه بازگشتیم او از خوتب بیدار شده بود و داشت خودش را برای نماز مغرب آماده میکرد. به پیشنهاد سید و به شکرانه سلامتی پدر ،همانجا توی هال نماز مغرب را به جماعت برگزار کردیم و پس از مشاهده اخبار تلویزیون و خوردن شام مختصری که مادر و طاهره تدارک دیده بودند نگاهی به چهره پدر انداختم تا از کم و کیف احوالش آگاه شوم. اثر زیادی از خستگی در صورتش ندیدم و فهمیدم که حالاوقتش است و میتوانیم ای صحبتش بنشینیم.از او پرسیدم:

- بابا...حوصله داری داستان خروجت از قصر را برایمان تعریف کنی؟

پدر اعلام آمادگی کرد . بسرعت همگی اورا دوره کردیم و سراپا گوش شدیم.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فصل دهم:

( فرجام )

 

تنها مانده بودیم. یقینا توی همه شهر بجز من و شریعت کسی باقی نمانده بود .قصرشیرین دیگر جای ماندن نبود .میدانستیم که از این ببعد عراقیها اگرحتی سایه ای از یک ایرانی ببینند با گلوله سوراخ سوراخش میکنند چون میدانند اگر کسی در شهر باقی مانده باشد حتما برای خروج از شهر مشکلی داشته که مانده است .

با شریعت نشستیم و مشورت کردیم . قرارمان بر این منوال شد که نگذاریم شب صبح شود و هنوز توی آن خانه نشسته باشیم . آری...هر طور که شده باید با تاریک شدن هوا شهر را ترک میکردیم و خودمان را نجات میدادیم .

نماز مغرب را که خواندیم کمی نان خشک آب زده با مقادیری خرما خوردیم تا برای راهپیمائی طولانی که در پیش بود قوت و قدرت کافی ذخیره کنیم،آنگاه کوله ای را از غذا و آب پر کردیم .اسلحه هایمان را روی دوشمان انداختیم ،فانوسقه ها را همراه با چند خشاب اضافه و نارنجک به کمربستیم ودر حالیکه (وجعلنا) بر زبانمان جاری بود در دل تاریکی وارد حیاط خانه شدیم.ابتدا من درب خانه را گشودم و بدقت بیرون را پائیدم .کوچه کاملا تاریک وخلوت بود . صدای شریعت را از پشت سرم شنیدم :

- الآن احتمالا ساعت شام کوفت کردنشان است حاج اصغر.فرصتی بهتر از این دست نمیدهد.باید شتاب کنیم.

از امنیت کوچه که اطمینان حاصل کردم بااشاره دست از شریعت خواستم که بدنبال من از خانه خارج شود:

- بسم الله الرحمن الرحیم.

بسرعت طول کوچه را پیمودیم بی آنکه کوچکترین درنگی داشته باشیم و یا از احتمال دیده شدن بهراسیم. گاهی اوقات آدم مجبور است خودرا بدست تقدیر بسپارد ،خوشبین باشد و فقط به احتمالات خوشایند بیاندیشد. انتهای کوچه ایستادیم .چشمها و گوشهایمان را تیز کردیم که اگر حرکت مشکوکی را متوجه شدیم سریعا پنهان شویم . با سرعتی که حتی بنظر خودمان هم اعجاب آور بود کوچه ها را یکی یکی پیمودیم .انرژی شگرفی در خود جس میکردم که تا آن لحظه برایم بی سابقه بود .تو گوئی دعاهای من و شریعت اثر معجزه آسایش را گذاشته بود و خداوند از قدرت لایزال خود بما دونفر داده بود تا بتوانیم از مهلکه بسلامت بگریزیم و باصطلاح معروف کم نیاوریم. دخترم ،انسان تنها در موقعیتهای سخت طاقت فرساست که امدادهای خداوندی را درک میکند و میفهمد که خودش هیچ نیست و هرچه هست از اوست.توکل به خدا،معجزه گریست بی همتا . باور اینکه قدرت لایزال الهی مدد دهنده انسان در تنگناهای زندگانیست نعمتیست که اگر نصیبت شود هرگز خودرا بیکس و تنها نمیبینی .این باور ،یاورت میشود،آنهنگام که ازآدمیان همنوع خود کلا نومید و مایوس میشوی و یا همچون بره ای بی پناه و ضعیف خودرامیان دسته ای از گرگان درنده و بی شفقت که نام انسان را بر خود نهاده اند آسیب پذیر می یابی .

تعجب من از آن روی شدت بیشتری میگرفت که درد مزمن زانوانم را نیز که هنگام پیاده رویهای طولانی برمن عارض میگشت ،درآن موقع نالار شده یافتم و در ماهیچه و استخوانهایم استحکام و قدرت جوانی را پس از سالیانی طولانی مجددا تجربه نمودم .نه...من جوان نشده بودم و هنوز همان پیرمرد شصت ساله ای بودم که همیشه یک زانو درد موذی و مزمن در مواقعی آزارش میداد ولی چون در آن موقعیت حساس نیاز جدی و بی چون و چرا به نیرو و توان تحرک بی وقفه و مدام داشتم،بدنم هم ناز کردن را کنار گذاشته بود و خداوند با کرامتش داشت یاریم میداد.

از خیابان نخست بسلامت عبور کردیم . در قسمتی از آن چند خودرو وجود داشت که عده ای نظامی در اطافشان پرسه میزدند . البته بدلیل تاریکی مطلق هوا ونبودن ماه در آسمان از انظار نهان بودیم و کسی نمیتوانست مارا ببیند.در خیابانهای بعدی هرجا اثری از سرباز ،کامیون ،تانک و نفر بر یا هر وسیله نقلیه دیگری میدیدیم در پناه دیواری خودرا پنهان میکردیم تا خطر رفع شود و آنگاه حرکت را از سر میگرفتیم.به نزدیکیهای حمام خودمان که رسیدیم دلم بد جور گرفت.برای لحظاتی ایستادم و ساختمان حمام را نگاه کردم .میخواستم تصویری ماندگار از محلی که سالها محل کسب رزق و روزی خانواده ام بود در ذهن ثبت کنم ،شاید هرگز نمیتوانستم برگردم ،کسی نمیدانست.

حوالی مسجد کوچیکه مجددا جمعی از عراقیها را دیدیم .گویا آنجارا هم مقر خودشان کرده بودند چون بر خلاف بقیه ساختمانهای متروکه چند لامپ در آن روشن بود و موتور برق پر سرو صدائی داشت کنارش کار میکرد.شریعت باناراحتی گفت:

- حتم دارم فرشهای مسجد را هم به یغما برده اند ،مخصوصا آن دو تخته فرش نفیس دست بافتی که حاجی صبائی هدیه داده بود.گمان نمیکنم این لاشخورها بتوانند از آنها بگذرند و حرمت مسجد را نگاه دارند.هر کدام از آن فرشها یک پیکان میارزند...نمی ارزند حاجی؟

درست میگفت .دوتخته 12 متری فرش کاشان اصل آنتیک توی صحن مسجد پهن بود که لنگه اش توی قصر پیدا نمیشد.جاجی صبائی خدابیامرز وقتیکه آنها را با دستان خودش انداخت توی صحن سفارش کرد که مواظبتشان کنیم و حالا بعثیهای کافر احتمالا بعنوان غنیمت آنها را به بغداد میبردند .

مسجد کوچیکه را رد کردیم ونیم ساعت بعد با زحمت فراوان از میان نیروهای دیگری هم رد شدیم و به حوالی پل نصر آباد رسیدیم آنجا خلوت بود.در پناه بوته های انبوه،کناره الوند قدری استراحت کردیم .آنجا ساکت و بی سروصدابود و بجز صدای قورباغه های کنار آب وجیر جیرکهای داخل بوته ها صدای دیگری شنیده نمیشد. دلم میخواست همانجا کنار رود روی خاک مرطوب دراز بکشم ،چشمها را ببندم وزیر نسیم خنکی که از جانب رود میوزید افکارم را رها کنم.و این کار را مثل کاری که انجامش انگار واجب بود انجام دادم .فقط چند ثانیه توانستم رهائی اندیشه را تجربه کنم و همه جارا خالی از زشتی و پلیدی متصور شوم. دنیا با ذات بهشتی و ملکوتیش و خالی از هوشهای منحرف و مخربی که همه چیز را به گند کشیده اند چقدر زیبا بود..آری دنیا زیبا بود چون ذات بهشتیش محکم و پابر جا وجودداشت و از بین نمیرفت .این هوشهای منحرف و شیطانی بودند که می امدند و رشد میکردند و در نهایت مرگ آنها را میبلعید. فطرت خوب دنیا استواری خودرا داشت و خدشه ای بر آن نمی افتد چون بدویست و همیشه به خدا متصل است.

قورباغه ها و جیر جیرکها هم عالمی داشتند .بیشه کنار رود را روی سرشان گذاشته بودند از بس سرو صدا میکردند.شاید داشتند همدیگر را به شب نشینی دعوت میکردند ...

- حاجی وقت تنگ است ها...نرویم؟

این صدای شریعت بود که مرا از عمق افکارم بیرون کشید .براه افتادیم و آمدیم بالای پل .حالا باید از عرض جاده میگذشتیم و از مسیری که من با آن کاملا آشنائی داشتم خودرا به سرپل میرساندیم .این شاید سخت ترین عبور آن شب بود چون بطور حتم پل نصرآباد نگهبان داشت .شاید بیشتر از یکی .سرم را کمی از لبه سیمانی پل بالا آوردم و قسمت جنوبی پل را دید زدم .اشتباه نکرده بودم ، دو نگهبان مسلح در دوسوی جاده و در منتهی الیه قسمت جنوبی مشغول قدم زدن بودند .نمیتوانستیم از پل بگذریم و تنها راه چاره مان این بود که کمی ازحاشیه رود خانه را بپیمائیم و چند متر آنور تر ،یعنی در جائی که صدای احتمالی شالاپ شولوپ آب بگوش عراقیها نرسد به رود خانه بزنیم و خودمان را به آنسویش برسانیم. همین کاررا کردیم و در حین عبور بدلیل عمق زیاد آب پای شریعت سر خورد و اسلحه اش در آب افتاد. شریعت بزحمت توانست در آب مجددا سر پا بایستدولی پیش از آنکه بتوانداسلحه اش را بگیرد آب آنرا برد.

در سوی دیگر رود از آب خارج شدیم و کمی نشستیم . شریعت شدیدا ناراحت بود و من شانه هایش را گرفتم بعلامت اینکه جای ناراحتی نیست ،پیش آمدیست که رخ داده . فکر میکردیم خطر را د کرده ایم ولی زهی خیال خام!حتی پس از پل و درست لبه جاده دو نگهبان دیگر هم ایستاده بودند و موقعیتشان طوری بود که سد راهمان بودند .توی دلم بی اختیار به فرماندهی که این آرایش را برای پاس دادن نگهبانان جاده طراحی کرده بود آفرین گفتم.بالاخره آدم بعضی اوقات میتواند حتی از دشمنش هم درسهای آموزنده بگیرد. خلاصه...موقعیت پیچیده ای بود.آن دو نگهبان دقیقا جایی ایستاده بودند که مسیر ناگزیر و بی بدیل عبور ما بود و اگر میخواستیم برویم باز هم میبایست راه دورتری را بسمت غرب رودخانه پیش میگرفتیم و از خیلی آنسوتر راهی جدید بطرف جاده پیدا میکردیم . نیاز نبود که با شریعت کلمه ای رد و بدل کنم چون او هم هر چه را من میدیدم میدید. اینجا دیگر خودم را خیلی تنها حس میکردم چون عملا شریعت بدلیل ناآشنائی با منطقه،ایده ای نمیتوانست ارائه دهد نگاهش که میکردم وچهره کافه هراسانش را که میدیدم دلم بحالش میسوخت و باخودم فکر میکردم که حالا پدرو مادرش چه حالی دارند و چه میکشند ؟ توجهم بسمت ساختمان کافه ای که در سینه تپه مشرف به رودخانه قرارداشت و حالا ظاهرا متروک بنظر میرسید جلب شد .مسلما اگر در این تاریکی مطلق کسی در آن ساختمان میبود باید چراغی ،فانوسی ،شمعی روشن میکرد. باید از تپه بالا میرفتیم.ریسک بود ولی چاره ای نداشتیم .من فرض را بر این گذاشته بودم که کافه خالیست و تصمیم داشتم از پشتش عبور کنیم و پس از طی نمودن مسیری طویل و پائین رفتن از شیب بعدی تپه در جائی دورتر از محل نگهبانی سربازان ،جاده را قطع کرده و به آنطرفش برسیم . در حقیقت این تنها گزینه بود و باز هم توکل و امید به امداد خداوندی تنها امیدمان بود.فاصله مان با عراقیها زیاد نبود.نه تنها نمیتوانستیم باهم صحبت کنیم بلکه اگر صدائی از تماس اسلحه ،کوله ها و فانوسقه و نارنجکهایان ایجاد میشد ،صدای بعدی که میشنیدیم و در حقیقت آخرین صدائی که بگوشمان میرسید رگبار شلیک بعثسها بودو یک عاقبت خونین و دردناک برای مادو نفر.کمال احتیاط و نرمش را در حرکت بخرج دادیم و خودمان را به پشت کافه رساندیم . آنجا توانستیم چند لحظه توقف کرده و نفسی تازه کنیم. خوشبختانه حدسم درست درآمده بود و ساختمان خالی بود . کافه ای که همیشه از نامش تنفر داشتم حالا جان پناهم شده بود.بهر حال ساختمانها که گناهی ندارند این آدمها هستند که از اماکن استفاده نادرست میکنند .آن کافه در زمان رژیم شاه محل شرابخواری عرقخورهای قهار بود و چه خانمانها که بواسطه فسق و فجور در همین کافه بر باد نرفته بود.بارها شنیده بودم مردان مست و لایعقل نیمه های شب به خانه آمده و همسران بیچاره شان را بباد کتک و ناسزا گرفته بودندو خیلیهایشان کارشان به طلاق کشیده بود. حتی یک مورد قتل هم بر اثر عوارض مستی یادم مانده بود.و حالا آن ساختمان پرشر و شور و بدنام ساکت و خاموش ایستاده بود و درحالیکه به نفسهای بریده ما گوش میداد ما را از چشم نامحرم دشمن مخفی نگته میداشت.بعد از نفس تازه کردن به حرکت ادامه دادیم .همه انرژیمان را جمع کردیم و شیب تند تپه را یک نفس رو به بالاپیمودیم.در خط الراس تپه کارمان تاحدودی به مشکل برخورد.بااشاره به شریعت فهماندم که باید سینه خیز برویم اما سینه خیز رفتن مشکل سر و صدای وسایل همراهمان را ایجاد میکرد و این نکته را شریعت با زبان اشاره بمن فهماند.قدری در منتهی الیه شیب روبه بالای تپه مکث کردیم . صداهای عراقیها را که گفتگو میکردند میشنیدیم .نسیم نسبتا خنکی شروع به وزیدن کرد.پیدا بود که موقع مناسب همان وقت است چون نسیم و جهت آن بسود ما بود.بادی بود ملایم که کمک میکرد صدا ی حاصل از حرکت ما به سمت مخالف برود .اینرا از قوت گرفتن صدای عراقیها فهمیدیم. درنگ جایز نبود.بسرعت ادامه دادیم و سینه خیز خط الراس تپه را عبور کرده و به شیب منفی رسیدیم.

در شیب منفی اوضاع بمراتب ایده آل تر بنظر میرسید. نگهبانان عراقی تا اندازه دلگرم کننده ای دور بودند و من فکر کردم میتوانیم بااحتمال خطر کمتری از تپه سرازیر شویم وخودمان را به جاده نزدیک کنیم . باد هنوز میوزید و حتی کمی شدت گرفته بود که جای خوشحالی داشت زیرا باعث میشد صداهای ایجاد شده ناشی از تحرک ما بگوش عراقیها نرسد.معادله ساده ای بود .چون ما صدای آنها را خیلی ضعیف میشنیدیم پس آنها هم بهمین اندازه صدای مارا ضعیف میشنیدند ولی باز هم عقیده دارم که احتیاط شرط عقل است و بر همین اصل هردویمان حداکثر کوشش را برای حرکت در سکوت میکردیم.

راحت و بی دردسر به پائین تپه رسیدیم .همانجا نشستیم که با فکر بقیه راه را تا لبه جاده و آنطرف آن ادامه دهیم .فاصله زیادی با جاده نداشتیم ولی با عراقیها فاصله مان تقریبا زیاد بود و همین بما دلگرمی میداد که تقریبا از خطر گذشته ایم و بزودی در مسیری ایمن تر قرار میگیریم و با اضطراب کمتری براهمان ادامه میدهیم.تنها مشکلی که موجب میشد نتوانیم از جاده عبور کنیم این بود که روی سربازان عراقی بسمت مسیر پیش روی مابود.ایستاده بودند و سیگار میکشیدند وجاده را مینگریستند. سر در گوش شریعت گذاشتم :

- جاده را اگر بسلامت رد کنیم گوئی نصف راه را رفته ایم چون یکی از خطرناکترین مراحل است.چشمانمان به آنها باشد بمحض آنکه رویشان را بهر دلیلی برگردانندو من به پشتت زدم با حد اکثر سرعت ممکن حرکت میکنیم .

انتظارمان زیاد طول نکشید .نگهبانان روی پل آنها را صدازدند.نمیدانم به چه دلیل ،ولی هردویشان بطرف پل براه افتادند. فرصت طلائی مورد نظرمان فرا رسیده بود و درنگ بیشترجایز نبود. به پشت شریعت زدم.حرکت کردیم و چند لحظه بعد در آنسوی جاده بودیم .آنطرف مکثی نداشتیم بلکه راهمان را ادامه دادیم و آنقدر رفتیم که کاملا از جاده فاصله گرفتیم .

به نزدیکیهای روستای سید خلیل که رسیدیم تصمیم گرفتیم چند دقیقه استراحت کنیم نمیدانم چه شد که ناگهان نور یک جیپ نظامی را از دور دیدیم .خوب شد که فکرم کار کرد و همان لحظا با عجله گفتم:

- حسن آقا فانوسقه ات را باز کن ،بی معطلی... و حرکت کن ....

خودم هم بلافاصله فانوسقه ام را باز کردم و همراه با اسلحه ام کنار هم روی زمین گذاشتم.حالا فقط کوله همراهم بود. باتفاق شریعت از محلی که نشسته بودیم دور شدیم .همانطور که حدس میزدم دیده شدیم و فرمان ایستی بزبان عربی بما داده شد .شریعت گفت:

- اسیر شدیم حاجی!

- نترس .تومحمد چوپانی ومن رحیم دکاندار،یادت باشد.

ایستادیم و دستهایمان را بعلامت تسلیم بالا بردیم.نور افکنی را که به جیپ وصل بود درست توی چشمانمان انداختند و صدایی از پشت نور به عربی پرسید:کی هستید؟

- محمد...راعی...

- رحیم ...دکاندار...

شریعت معنای عربی چوپان را بلد بود ولی من فقط به اسم دکاندار اکتفا کردم چون دکان یک لفظ عربیست و برایشان مفهوم بود.

برخلاف انتظارمان زیاد قضیه را جدی نگرفتند .حتی چهره هایشان را هم ندیدیم چون جیپ در میان حیرت و ناباوری ما بسرعت دور شد ود رحین دور شدنشان صدای آواز و خنده هایشان را شنیدم و ضرب گرفتنشان را روی چیزی.شاید مست بودند و بهمین دلیل قضیه را راحت و بشوخی برگزار کردند. نمیدانم ولی بخیر گذشتن این برخورد جراتمان را زیاد کرد .شریعت خواست بطرف محل انداختن فانوسقه ها و اسلحه من برگردد که ازجهت مخالف جیپی که رفته بود صدائی بگوشمان خورد.صدای یک موتور سیکلت بود که داشت نزدیک میشد .همانجا بحالت ایستاده ماندیم و باز هم دستانمان را بالا بردیم .کم کم نور موتورسیکلت پدیدار شد در حالیکه یک جیپ هم پشت سرش بود .هردو کنار ماایستادند.موتور سوار چیزی نگفت اما درجه داری که کنار راننده جیپ نشسته بود به کردی هویتمان را پرسید.اینبار من بجای هردویمان جواب دادم:

- من رحیم هستم .د کاندارم و این هم محمد است که زراعت میکند.

باور کنید نمیدانم چرا اینبار شغل شریعت یا همان محمد را چوپان نگفتم .گرچه مهم هم نبود.درجه دار کرد پرسید:

- دارید به سرپل میروید؟ از دست عراقیها فرار میکنی رحیم؟

- بله ...به سرپل میرویم.امروز همه مردم قصر را نیروهای خودتان بردند ولی برای ما جا نبود مجبور هستیم با پای خودمان برویم .

- آزادید ...میتوانید بروید .بیائید بالا تا کمی شما را نزدیک کنیم .

میدانستم با سوار شدنمان اسلحه و فانوسقه ها را از دست میدهیم ولی اگر هم سوار نمیشدیم حتما بما مشکوک میشدند و بهمین دلیل هردویمان سوار شدیم و جیپ حرکت کرد.درجه دار پرسید:

- محمد چرا ریش داری؟ شکلت به پاسدارها میخورد،مواظب باش ...

شریعت عاقلی کرد و فقط خندید چون او کردی بلد نبود واگر جوابش را به فارسی میداد آن درجه دار شک میکرد و برایمان گران تمام میشد

من بلافاصله گفتم:

- اتفاقا محمد اهل ریش گذاشتن نیست ولی تیغ و دستگاه ریش تراش نداشت

درجه دار کرد برگشت،بادقت بیشترنگاهی بمن و شریعت انداخت وگفت:

- تو که داشتی ،به محمد هم میدادی .

- آخر ما باهم زندگی نمیکنیم ...توی راه او را دیدم و رفیق شدیم ...

خدا کمک کرد که مکالمه مان زیاد ادامه دار نشد وگرنه حتما یک جائی لو میرفتیم و کار خراب میشدوجیپ به یک دو راهی رسید که یک سمتش به مقر عراقیها میخورد و سمت دیگرش بطرف بازی دراز میرفت.درجه دار دستور توقف دادو خطاب بمن گفت:

- محمد!... تا سرپل راه زیادی مانده.همه مثل ما نیستند که اذیتتان نکنند .جوری بروید که عراقی شمارا نبیند .عراقی خوب دارد و بد دارد.خداحافظ.

پیاده شدیم وتشکرکردیم .ترسیدم لهجه شریعت از خداحافظیش پیدا باشد ولی شریعت گفت: شکرا منهم گفتم : ممنون و براهمان ادامه دادیم .

جیپ که کاملا دور شد از شریعت پرسیدم:

- حالا چرا به عربی گفتی؟

- حاجی ...حواسم جمع است.اگر یک اصطلاح رایج فارسی را برای تشکر بکار میبردم حتما به کرد نبودنم پی میبرد ولی با گفتن شکرا نتوانست متوجه شود چون چه کرد و چه فارس الفاظ عربی را تقریبا به یک صورت ادا میکنند.

به هوش و درایتش درود فرستادم و گفتم:

- درهرصورت این دوبار را خداکمک کرد و گیر نیافتادیم ولی دیگر نباید عراقی جماعت مارا ببیند. معلوم نیست دفعه بعد بقول آن درجه دار کرد طرفمان عراقی خوب است یا عراقی بد!

- چشم حاجی ،حواسم هست .ولی من آخرش نفهمیدم،چوپانم یا زارع!؟

- حالا چه فرقی دارد؟ هم کشاورزی میکنی هم گاو وگوسفند داری! مگر نمیشود ؟!

ولی حقیقت چیز دیگری بود .من بیشتر از شریعت تعصب لباسش و مقامش را داشتم بهمین دلیل گفتم:

اصلا دفعه بعد شما محمد، معلم باش و من رحیم ، دکاندار.موافقی؟

شریعت درحالیکه میخندید سری بعلامت موافقت پائین آورد و بعد بیاد اسلحه و فانوسقه ها افتاد:

- دیدی چطور مفت و مسلم اسلحه ها و مهماتمان را از دست دادیم؟

- چه میشد کرد حاج حسن آقا .چاره ای نبود.نمیتوانستیم سوار جیپ نشویم.قسمت بود که جابگذاریمشان.عمدی که نبود.

خیلی راه رفتیم .فکر کنم از لحظه ای که خانه محل اختفایمان را ترک گفته بودیم بیشتراز چهار،پنج ساعت میگذشت .نمیدانم چه ساعتی خانه را ترک کرده بودیم ولی از محدوده کوه بازی دراز که عبور کردیم ساعت مچیم سه نیمه شب را نشان میداد.خیلی خسته بودم و حس میکردم بند بند مفاصل هردوپایم دارد از هم جدا میشود.پیشنهاد کردم که چند دقیقه استراحت کنیم چون از هنگام پیاده شدن از جیپ تا آن هنگام، چون شاد و سرحال بودیم بی وقفه راه پیموده بودیم.روی تخته سنگ بزرگی نشستیم و شریعت دراز کشید.روحیه مان قوی تر از قبل بود .قسمت زیادی از راه را پیموده بودیم .شاید نصف کمتر راه را ولی بادور شدن از قصرشیرین دیگر زیاد مهم نبود که به روشنی هوا میخوریم یا نه چون احتمالا از تعدادگشتیهای عراق کاسته میشد و راحت تر میتوانستیم براهمان ادامه دهیم.البته پس از آن دوباری که گزندی از جانب عراقیها ندیده بودیم تا حدود زیادی دلگرم و نترس شده بودیم و باندازه قبل از برخورد کردن با گشتیهای عراقی هراس نداشتیم.گرچه هشدار درجه دار کرد در مورد حذر کردن از برخورد مجدد با عراقیها را هنوز بخاطر داشتم ولی باز هم ته دلم زیاد قضیه را جدی نمیدیدم و همین موجب میشد که کمتر احتیاط کنیم و باصطلاح بی خیال باشیم.

 

 

* * *

 

 

یک ساعتی میشد که راهپیمائیمان را مجددا شروع کرده بودیم .ساعتم را نگاه کردم، پنج و ربع بود و مجددا توی یک کوره را افتادیم .احتمالا کوره راهی بود که به یکی از آبادیهای آن نزدیکیها منتهی میشد.برایم مهم نبودکه آن راه به کدام روستا میرسد چون من مسیر خودم را بلد بودم و از روی جهت جغرافیائی میدانستم که باید راهم رابسمت شرق ادامه دهم و کمی که رفتم در نقطه ای که شاید تشخیصش مشکل ولی ممکن بود میبایست بسمت شمال مسیرم را کج کنم تا به سرپل برسم .در ادامه کوره راه در جائی که جلوی راهمان یک گردنه کوچک باشیبی تند،روبه بالا قرارداشت شریعت مکثی کرد و گفت :

-حس میکنم دارم صدائی میشنوم...مثل صدای جیپ یا موتور نیست .نمیدانم شاید هم گوشم اشتباهی میشنود.

گوشهای من همانطور که همه میدانید زیاد قوی نیست ولی فرض را بر این گذاشتم که صدا متعلق به ماشین عراقیهاست و از پشت آن گردنه دارد میآید. به شریعت پیشنهاد کردم بااینکه از اصل مسیردورمی شویم ولی بهتر است آن جاده راه را رها کنیم و از لابلای تپه ماهورها ادامه مسیر بدهیم چون ممکن است باز هم با وسایل نقلیه نظامیان عراقی مواجه شویم. شریعت بی چون و چرا اطاعت کرد و راهمان را کج کردیم و درست هنگامیکه داشتیم در شیار مابین دوبرآمدگی حرکت میکردیم که تپه ای را دور بزنیم وانت تویوتائی باسرعتی سرسام آور توی جاده ظاهر شد و از بخت بد درست در یک لحظه بسیار حساس مارا دید.شاید اگر نیم ثانیه دیر تر از سینه کش جاده بالا کشیده بود ما درپیچ شیارپنهان شده بودیم و مارا نمیدید ولی بمحض رسیدنش به بالای گردنه بطرفمان تیراندازی کردند .هردو خودمان را روی زمین انداختیم و ماندیم تا ببینیم چه میشود.صدای ایست دادنشان را شنیدیم و من فریاد زدم:

- تسلیم...تسلیم.

نمیخواستم بعداز اینهمه رنج و مشقت حالا مفتی مفتی گلوله بخوریم و دفتر زندگیمان بی ثمر بسته شود . ازکجا معلوم؟ شاید اینها هم مثل دوتای قبلی رهایمان میکردند.وانت حرکتی بسمت چپ کرد و نورچراغش را روی ما تنظیم نمود.دوسرباز از پشتش پائین پریدندو بطرفمان آمدند اولش دویدند ولی نزدیکیهای ما محتاط تر عمل کردند شاید فکر میکردند مسلحیم.خطاب به شریعت گفتم:

- دستت را بالا ببر بفهمند تفنگ نداریم.

و در همان حالت خوابیده روی شکم ،بااینکه مشکل بود ولی دستهای خالیمان را نشان دادیم .سربازها که به ما رسیده بودند با نوک اسلحه اشاره کردند که بلند شویم و لحظاتی بعد داشتیم جلوی سرباز ها بطرف وانت میرفتیم.افسری که معلوم بود درجه بالائی داردو توی وانت بغل دست راننده نشسته بود و چراغ قوه ای هم در دستش بود پائین آمد و طبق معمول اولش پرسید:

- الی این ؟

من جواب دادم :

- ایران...سرپل...

و باز هم مثل گشتیهای قبلی اسممان را پرسید ومن جواب دادم:

- ان رحیم ،دکاندار و هذا محمد، معلم...

و چه اشتباه بزرگی کردم که اینبار شغل شریعت را معلم اعلام کردم چون حالت چهره افسر که تا آن لحظه بی تفاوت بود تغییر کرد و بر آشفت .بزبان عربی گفت:

- اینمرد معلم نیست.او پاسدار خمینیست!

اینبار شریعت که عربیش از من کاملتر بودجواب داد:

- من معلم هستم....معلم بچه ها.

افسر خشمگین تر از قبل جلو آمد،ریش او را گرفت،کشید و گفت:

- نه...تو ریش داری...پاسداری،چراریش داری؟معلم که ریش ندارد.

با عربی دست و پاشکسته به او فهماندم که ده روز است شهر اشغال بوده و این مرد تیغ و دستگاه ریش تراش نداشته است.

در حالیکه سرباز ها دستان شریعت را با سیم بهم میبستند راننده وانت به دستور افسر بعثی کوله ام را جستجو کرد و از شانس بد ماشین ریش تراش را از آن بیرون آورد و به وی نشان داد.افسر خنده تمسخر آمیزی کرد .ریشتراش را از راننده گرفت و جلوی صورت من تکان تکان داد:

- محمد تعصب خمینی داردکه ریشش را نتراشیده.

و من باهمان عربی نیم بند خواستم باو بفهمانم که ما در راه یکدیگر را دیده ایم و همدیگر را نمیشناسیم ولی فایده ای نداشت.شریعت را پشت وانت انداختند.من که شدیدا احساس عذاب وجدان داشتم از افسر خواستم که مرا نیز اسیر کند.گفتم او یک مادر پیر دارد یا آزادش کنید یا مرا هم همراهش ببرید.افسر با خونسردی گفت:

- پس توهم برو بالا...ولی تو پیر هستی انقدر میزنیمت که بمیری!

بطرف پشت وانت رفتم که سوار شوم .شریعت گفت:

- حاجی این چه کاریست؟ تو چرا خودت را اسیر میکنی؟بالا نیا.

- نه ...بهتر است با هم باشیم .

شریعت لبخند زنان گفت:

- خوابم را یادت هست ؟ تقدیر من اسارت بود، تو مقصر نیستی .من راضی نیستم اسیر شوی .بالا نیا...برو.

گوشم بدهکار نبود .دستم را به لبه وانت گرفتم که بالا بیایم شریعت که از فرط ناراحتی و عصبانیت سرخ شده بود فریاد زد:

- دختران بیچاره ات برای سلامتی تو زجر بسیار کشیدند حالا تو حق نداری دلبخواهی اسیر شوی و دل آنها را بشکنی . با لا نیا حاجی ...تو را به خون حسین(ع) قسمت میدهم.

یادآوری حال شما و زجری که بخاطر نجات من متحمل شدید تلنگری بمن زد و بمن فهماند که متعلق بخودم نیستم و شما بمن نیاز دارید.بهمین دلیل همانجا سر جایم ماندم .نظامیان عراقی همگی سوار شدند و در برابر دیدگان غمزده من شریعت را با خود بردند.

 

 

* * *

 

 

تا هنگام روشن شدن هوا همانجا کنار جاده ،جایی که شریعت اسیر شده بود نشسته بودم و نمیتوانستم حرکت کنم . خوابی که شریعت دیده بود تعبیر شده بود و من به حقیقت تقدیر که در زندگی همه ما حکمفرماست ایمان کامل پیدا کرده بودم و یکجورهائی میدانستم حتی اگر صدبار دیگر هم عراقیها جلویم سبز شوند اسارت در تقدیرم نیست و همین یقینی که به آن رسیده بودم باعث شد که بقیه راه را بدون هیچ گونه احتیاط یا ترس یبپیمایم و نزدیکی های عصر به خاکریز نیروهای خودی برسم .در آنجا سراغ فرمانده سپاه قصر را گرفتم و خبر اسارت شریعت را به وی دادم.آن مرد بزرگ با شنیدن این خبر بگریه افتاد و گفت:

- او مرد بزرگیست حاج اصغر مطمئنم اسارت را نیز تاب خواهد آورد فقط بخاطر حال مادر پیرش ناراحتم .او چگونه تاب خواهد آورد و ما چگونه فقدان اورا تاب بیاوریم که در صحنه رزم یار و یاوری شجاع و خوش فکر بودو به همه همرزمانش در شرایط سخت دلگرمی میداد.

در همان خط مقدم سرپلذهاب چندین روز به رانندگی وانت حمل مهمات مشغول شدم البته از چند نفر از بچه های قصر که آنجا بودند خبر سلامتی شما را گرفتم و میدانشتم که حسین باشماست . یک روز فرمانده خاکریز مرا فراخواند و گفت:

- حاج اصغر تو از موقعی که از قصر برگشته ای حتی تلفنی به خانواده ات زده ای؟

- نه...آخر دقیقا نمیدانم کجا رفته اند.

- بهتر است سری به آنها بزنی...درست است که تو از سلامت آنان مطمئنی ولی آنها هنوز از تو بی خبرند....

و باور کنید فضای جبهه طوری مرا مشغول کرده بود که اصلا فکر این را نکرده بودم که شما به چه دلشوره هائی دارید دست و پنجه نرم میکنید .بهرحال نصیحت فرمانده را گوش کردم و ابتدا به کرمانشاه رفتم ودر آنجا از اقوام خبر گرفتم که شما در منزل طاهره هستید و حالا هم که اینجا پیش شما هستم.

 

آری...شریعت همانگونه که در خواب دیده بود اسیر شد ولی ما پدر را در کنار خود داشتیم.گرچه بودن پدر درصحت و سلامت شاد مان کرده بود ولی هرگز نمیتوانستیم از ته دل خوشحال باشیم.ما دیگر آن آدمهای چند ماه قبل نبودیم .بما(آواره) و ( جنگزده) میگفتند و این یعنی با بقیه مردم فرق داشتیم .شهر نداشتیم.خانه و کاشانه نداشتیم.هویتمان لطمه دیده بود و باید خیلی تلاش میکردیم تا با هویت جدید خودمان خو بگیریم و به آن عادت کنیم.دوران آوارگی و خانه بدوش بودنمان خود یک داستان کامل است .گرچه باررنج و اندوهش به اندازه داستان قصرشیرین ویرا ن شده نیست ولی باز هم به اندازه کافی رنج و درد درآن هست که دل آدم را بدرد بیاورد.

در حال حاضر سالیان زیادیست که به شهرمان باز گشته ایم و آنرا از نو ساخته ایم.حمید بازنشست شده رقیه شوهر کرده و دوتا پسر دارد سعید و امید هم تشکیل زندگی داده اند و الحدلله وضعشان روبراه است .گرچه هیچکدامشان در قصر ساکن نیستند چون اینجا وضعیت کسب و کار ثبات ندارد .

قصر دیگر قصر قدیم نیست .از (قصرشیرین) فقط اسمش مانده و بس.بقول حمید مغزش خشکیده و پوستش مانده! ساختمانها و کوچه و خیابانها همه جدیدند و زیبا ولی لطف قدیم را ندارند. از صمیمیت سابق در شهرمان کمتر اثری میتوانی پیدا کنی چون پر شده از غریبه ها .غریبه هائی که می آیند و میروند ولی مال این شهر نیستند و تعلق خاطری به آن ندارند.قبلا هم غریبه ها میآمدند ولی ماندگار میشدندآخر این شهر همیشه غریبه نواز و مهاجرپذیر بوده و هست.مردم قبلا و حالامعتقدبوده و هستند که( خاک قصر دامنگیر است)اما قبلترها مهاجرینی که به این هر میامدند به آن احساس تعلق میکردند .حالا اینطور نیست غریبه هائی که تعصب (قصری) بودن ندارند در مقاطع کوتاه زمانی که کسب و کارمرزی بدلیل برنامه ریزی های بی ثبات و موقتی مسئولین که اکثرا غیر بومی هستند رونقی میگیرد ،میآیند بهره ای میبرند وبعد قصر را رها میکنندو میروند شهر های خودشان .اما گوش بزنگند تا اگر باز هم رونقی موقت آغاز شد بییند و چند صباحی مبلغی جمع کنند و بروند توی شهرها و روستاهای خودشان سرمایه گذاری کنند.قصرشیرین واقعی و اصیل درزیر خروارها کم لطفی و بیرحمی و نامردمی پنهان شده است و کسی آنرا نمیبیند.گاهی اوقات که از دور (چهار قاپی) ویران شده یا(بان قلعه) و (حاجی قلعه سی) را میبینم تازه میفهمم که این شهرپیشترها چه بوده والآن به چه حال و روزی افتاده است.شهری که قبل از جنگ قریب به شصت هزار نفر جمعیت داشت حالا کمتر از 15 هزار نفر در آن ساکنند و از این عده شاید کمتر از یک سومشان باقیمانده خانواده های اصیل قصری هستند .مرز این شهر مظلوم مانند سابق رونق ندارد .مسیر عبور زوار کربلا و نجف که ما قرنها به میز بانیشان افتخار میکردیم دیگر اینجا نیست .مردم اصیلی که در شهرشان هنوز ساکنند بسختی امرار معاش میکنند ولی ایستاده اند و امیوارند که باز هم (قصر)، (شیرین) شود .کی؟...خدا میداند...شاید روزی که من دیگرنه در این شهر باشم و نه دیگر در این دنیا.ولی بازهم به امید آن روز!

تعداد بازدید از این مطلب: 3391
|
امتیاز مطلب : 0
|
تعداد امتیازدهندگان : 0
|
مجموع امتیاز : 0

شنبه 14 مرداد 1397 ساعت : 11:9 بعد از ظهر | نویسنده : م.م
قصرویران (رمان)بخش هشتم/درحال ویرایش...
نظرات

     درحال ویرایش.....

 

اگردربطن اوضاعی اینچنین زندگی نکرده باشی وهمه آن مصائب و مشکلات را با تمامی وجود لمس ننموده باشی،عظمت اندوهی که انسان راگرفتارخود میشودبرایت قابل درک نیست . هیچ زبان و قلمی نمیتواند خستگی آن روزهای مرا شرح دهد.گرچه...خستگی فقط یک کلمه است وکلمات همواره ازبیان واقعیات جاری زندگی ناتوانند،خستگی نیز مانند بقیه کلمات واژه ایست با هزاران معنای منتزع.واژه ای ای که از فرط استعمال بسیار معمولی بنظر میرسد ولی فقط کسی معنای واقعی آن را میفهمد که کل بدن و تک تک سلولهایش،کل روح و روانش باتمام زوایای آشکار و نهان آن،همه احساسات و کل آن چیزی که (بودن) و (هستی) او را میسازد به آن مرحله رسیده باشد که برای لحظه ای ، فقط لحظه ای سکون و سکوت و آرامش له له بزند و حتی گاهی بقدری تشنه آرامش و فراغبال باشدو نتواند به آن دست بیابد که چاره را در مردن ببیند،انسان خسته به مرحله ای میرسدکه از ته دل باور میکند آسایش در (نبودن) است و از زنده بودن و درنتیجه دیدن و شنیدن وکلا ادراکات بیرونی باحواس پنجگانه بیزاری میجوید.اواز بودنش ،فکرهایی که به مغزش راه میابند،ماندن و زیستنش در هر مکان و هر موقعیتی،دیدن هر چیز و هر کسی،شنیدن هر آوا و هر صدا و هر کلامی و تجربه کردن هر حس و حالی احساس دردشدید میکندوعمیقا آزار میبیند.

درآن ایام شوم من مانند کسی بودم که محکوم است به هزار بار اعدام. کسی که قراراست طناب دور گردنش بیاندازند و زیر پایش را خالی کنند و آنگاه در مرز مردن فقط برای کشیدن یک نفس طناب را شل کنند و بگذارند زنده بماند که صدبار و هزاربار دیگر عذاب مرگ را به او بچشانند...آری من تا این حد خسته بودم ،تا حدمرگ !

من و خانواده ام سالیان درازی را در آرامش و آسایش زیسته بودیم و تجربه جنگ و اشغال و نفس نفس بودن با دشمنی که از او بیزار بودیم برایمان تجربه بسیار سختی بود.شاید حکایت من،پدر من،خانواده من،و شهرمن برای شما داستانی مهیج و جذاب بنظر بیاید ولی برای من زنده کردن یاد آن دوران مانند نمک پاشیدن بر یک زخم کهنه است که بااراده خود و عمدا باعث سرباز کردنش شده ام.بخصوص که واگویه خاطرات دوران اشغال توام است با زنده شدن خاطرات پدر .اوئی که گرچه در قید حیات نیست ولی تا زنده ام دلم در گروی محبتش است و هنگامی که چهره نورانیش را باآن حالت مهربان بیاد میاورم دلم میخواهد بسویش پر بکشم و همچون او به ملکوت بپیوندم.

پدرها با دخترانشان بسیار مهربانند .پدر منهم اینگونه بود .چون ما برادر نداشتیم و پدرتنها مرد خانه بود . در آن اوضاع بحرانی اندیشه از دست دادن چنین پدری سخت دهشتناک و آزار دهنده بود و بدلیل موقعیت متزلزلی که پدر داشت و تحت تعقیب بودنش از فکر و خیالهای ناجور در امان نبودم و هرچقدر که سعی میکردم ذهنم را از افکار و خیالات نگران کننده خالی کنم نمیتوانستم. از سوئی دیگر استرس و دلهره گرسنه ماندن امید و ضعف مفرط و لاغری رقیه وسعید و مریضی سخت حمید مزید بر علت شده بودو بر حساسیت من نسبت به مشکلات میافزود.

 

 

* * *

 

 

به خانه عمه نازار یا .شوهر عمه ام،استادفاضل برگشتیم.عبدالله،پسرعمه ام خیلی دلش برای امید میسوخت . همیشه خدا توجه زیادی به وضعیت طفلکم داشت و یک دلش پیش او بود .آنشب وقتی بی تابی اورادیدطاقت نیاورد و راه حلی پیشنهاد کرد.آخرمن خیلی در دادن شیرخشک به امید خساست بخرج میدادم و همیشه خدا نیمی ازشکمش سیر بود و نیمی دیگر گرسنه و زار میزد.محلولی هم که خانم آقای نعیمی دستورش را داده بود برای معده اش سنگین بود و زیاد نمیدادم بخورد .مگر در مواقعی که ناچار بودم.عبدالله پیشنهادی داد که بد نبود ولی خطر داشت.او میگفت :

- دختر دائی ،دیروز که رفته بودم حوالی باغهای نصرآباد دوتا ماده گاو بی صاحب را دیدم که آن دوروبرها داشتند ول میگشتند.با آن همه علف تازه که اطراف الوند سیز میشود پستانهایشان پرشیر بود .نمیدانم گوساله هاشان کجا بودند .یا خمپاره هلاکشان کرده بود و یا خوراک عراقیها شده بودند. ولی در هر صورت پستانهایشان از شدت پر بودن داشت میترکید.فردا باید بروم و شیرشان را برای امید بدوشم.

بعد لپهای پلاسیده طفلکم را نیشگون نرمی گرفت و افزود:

- قربانش بروم ،کاری میکنم که این لپهایش بازهم تپلی و سرخ و سفید بشود.

حمید پرسید:

- بلدی شیر بدوشی مگر؟

- آره ...ولی...نه والله!! بلد نیستم .اما یک کاریش میکنم .

فردا صبح علی الطلوع عبدالله دبه ای کوچک وشیشه شیرامید را براداشت وراهی نصرآباد شد.راضی نشداحدی با او همراه شود.دائی گفت:

- عبدالله...خانه خمیر! دور و بر باغهای نصر آباد پر از عراقیست .حتی میگویند توی باغ حاتم مستقر شده اند .بگذار باهم برویم .کله شق نباش.

- نه داش حسن،شما همپای من نمیتوانی بدوی از هم جدا می افتیم و بلائی سرت میآید .من چندین بار از دست عراقیها گریخته ام ،اینبار هم میتوانم فرار کنم.

استادفاضل که از همه بیشتر نگران بود گفت:

- چموش بازی در نیاورپسر...لااقل صبرکن شب بشود،آنوقت برو.

- بابا اگر میخواستم توی تاریکی بروم همان دیشب که بحثش شد راهی میشدم.روز بهتر از شب است عراقی جماعت شبها بیشتر حواسش جمع است تا روز.ناجنس ها مثل خفاشند شبها میخوابند و روزها میگردند.

سپس نگاهی انداخت به صورت زردنبوی حمید و ادامه داد:

- شاید شیر برای تو هم بیاورم حمید آقا.برایت خوب است ،قوت میگیری.

- زیاد توی فکر من نروعبدالله جان...همین که بتوانی اندازه چند وعده برای این بی زبان شیر تازه بیاوری انگار زیارت مکه رفته ای. میبینی چقدر لاغر شده بچه ام؟

عبدالله رفت...

یکساعت،یکساعت و نیم بعد سرآسیمه بازگشت و در حالیکه سخت نفس نفس میزد خودش را توی خانه انداخت و در را پشت سرش بست.

- عراقیها تعقیبم کردند .ولی گیجشان کردم . نفهمیدند از کجا رفتم . توی کوچه بغلی از چشمشان پنهان شدم . الآن حوالی همینجاها را دارند میگردند .فکر کنم توی کوچه شاطر الماس هستند. باید لباسهایم را عوض کنم که اگر هم اینجا آمدند مرا نشناسند.چهره ام را ندیدند ولی از روی لباس میتوانند تشخیصم بدهند.

بسرعت لباسی برایش گیر آوردیم که تنش کند. متاسفانه فقط توانسته بود شیشه شیر را پر کند .دبه خالی بود.پستانک را توی دهان امید چپاندم و او هم با ولع همه را تا قطره آخر بلعید و عارق زد.سپس رفتم و به بقیه کمک کردم تا گونیهای شن را پشت در خانه بچینیم .صدای عراقیها و ماشینهایشان از بیرون بگوش میرسید.کارمان که تمام شد همگی گوشه ای از هال نشستیم و نفس در سینه حبس کردیم.صداها دقیقه به دقیقه بما نزدیک و نزدیکتر میشد و بحدی نزدیک شدند که احساس کردیم دارند درب خانه دیوار به دیوارمان را میکوبند چون صدای نعره هایشان خیلی قوی بگوش میرسید:حرس خمینی...جیش الخمینی...چیزهائی دیگر هم میگفتند که من معنیشان را نمیفهمیدم.

صدای رگباری بگوش رسید و بعد صدای شکسته و ازجاکنده شدن درب .حالا وارد خانه همسایه شده بودند .استاد فاضل بآهستگی گفت:

- خانه سید عابدین است...کسی تویش نیست.

صداها ضعیف تر و کم حجم تر شد. من پیاپی آیت الکرسی و چهارقل میخواندم و از خدا میخواستم که چشم عراقیها محل اختفای ما را نبیند و بگذرند و بروند.صداها حالا دیگر قطع شده بود .استاد فاضل گفت:

- اثاثیه خانه سید عابدین چشمشان را گرفته انگار. سکوتشان بهمین خاطر است.

سکوت بر همه جا حکمفرماشده بود .سکوت انقدر طولانی شد که کم کم داشتیم باور میکردیم عراقیها رفته اند.ولی باورش مشکل بود .اگر وارد خانه سید عابدین شده بودند و اگر اثاثیه چشمشان را گرفته بود پس چرا صدای جابجا کردن وسایل یا خروجشان از خانه را نمیشنیدیم؟

دائی با حرکت دست از همه خواست کماکان ساکت بمانند . عبدالله پاورچین خودرا به پشت در و کنار گونی های شن رساند و با لال بازی و اشارات به ما فهماند که احتمالا عراقیها رفته اند. هنوز در حال شکلک درآوردن بود که تکان سختی به در وارد شد و یکی از گونیهای شن ازبالاترین ردیف تالاپی جلوی پایش بر زمین سقوط کرد.خدا رحم کرد چون اگر فقط بیست، سی سانتیمتر آنطرفتر افتاده بود روی سرش سقوط کرده وگردنش را میشکست.صدای نکره و ضخیمی از پشت در بگوش رسید:

- فاضل...فاضل!!!

داشتم از تعجب شاخ در میآوردم.برایم قابل باور نبود که یک عراقی دارد شوهر عمه ام را به اسم صدا میزند.حتما کار آن خائنین وطن فروش بود.صدا بقدری قوی ورسا بودکه انگاربغل گوشمان داشت دادمیزد.امیدکه صداوحشتزده اش کرده بوددهان گشودتاگریه کند.شانس یاریم کرد که زود متوجه شدم و سریعا دستم رامحکم جلوی دهانش گرفتم .استادفاضل با چالاکی دستمالی آورد و دهانش را بست. د لم داشت برایش آتش میگرفت. فشار حاصل از گریه توی گوشهایش پیچیدو چرک و خون ازگوش آسیب دیده اش بیرون زد.آه از نهادم برخاست.تاآن لحظه گمان میکردم زخم گوش طفلکم التیام یافته است اما حالا تازه داشتم متوجه میشدم که پرده گوشش دچار آسیب جدی شده و اگر به آن رسیدگی نشود ممکن است یک گوشش بر اثر عفونت کر شود.

عراقیها دست بردار نبودند و هی با مشت و لگد به در میکوفتند .بااشاره دائی حسن همگی خودمان را به دیوار های کناری چسباندیم .حقیقتا کار بجائی بود و در لحظه حساسی انجام گرفت چون بلافاصله پس از این حرکت رگباری به در شلیک شد وگلوله ها پس از سوراخ کردن در به دیوار رو برو اصابت کردند.همگی نگاههای قدر شناسانه خود را به دائی دوختیم چون اگرپیشنهاد او نبودو به کنار دیوار نیامده بودیم، همگی مورد اصابت گلوله قرارمیگرفتیم.

چند مشت و لگد دیگر نثار درب شد و بعد مجددا سکوت برقرار گشت . معلوم بود که مثل دفعه قبل گوش ایستاده ومنتظرند صدائی از داخل خانه بشنوند.

آن سکوت آزار دهنده مدت زیادی بطول نیانجامید.هنوز هم دهان امید باپارچه بسته بود و دستم را هم داشتم رویش فشار میدادم .چشمهای طفلکم از شدت فشار از حدقه بیرون زده بود و صورتش ازسرخی داشت به کبودی میگرائید و این حالات مرا شدیدا نگران میکرد.عاجزانه به خدایم التماس میکردم که بعثیهای بیشرف هرچه زودتر گورشان را گم کنند.امید داشت خفه میشد،داشت میترکید .اگر تا لحظاتی دیگر از آن حالت عذاب آور رها نمیشد حتما بلائی سرش میآمد.

کم کم صدای مکالمه مابین عراقیها شروع شد . معلوم بود دارند تصمیم میگیرند که بروند یا بمانند.نگاهم به صورت دائی بود چون از حالتش میتوانستم بفهمم حرفهای عراقیها خوشحالش کرده یا ناامید.چهره دائی از هم باز شد و برق شادی را در چشمانش دیدم. گویا عراقیها بدلیل استحکام درب خانه از ورود به خانه ناامید شده بودند چون عاقبت شرشان را کم کردند و رفتند.

صدای گاز خوردن ماشینهایشان بلند شد.خواستم دستم را از جلوی دهان امید بردارم ولی دائی مانعم شد و ازمن خواست کمی دیگر صبر کنم. بازهم دقایقی دیگر به آن سکوت و سکون آزاردهنده و سخت ادامه دادیم و عاقبت پس از آنکه دائی و استادفاضل ازرفتن عراقیها مطمئن شدند و مانندکهنه سربازانی کار کشته ومجرب اجازه حرکت و صحبت دادند ،همگی نفسهای راحتی کشیدیم ومن نیز پارجه و دستم را از جلوی دهان طفلکم برداشتم.

انتظار داشتم بزند زیر گریه ولی او فقط سکسکه میزد،آنهم نه براحتی ،بلکه بافشار و صدائی غیر طبیعی که مرانگران میکرد.بدتر از آن این بود که مابین سکسکه ها ناله هائی کوتاه و جیغ مانندازگلویش خارج میشد،بطوریکه شدیدا همه را دلواپس کرد.دوره ام کردند که شاید بتوانند کاری برای اوبکنند.هرکس یک پیشنهاد میداد .یکی میگفت آب به او بدهیم یکی دیگر میگفت دمر بخوابانیمش و آرام توی پشتش بزنیم.ولی مادر که در میان آن جمع از همه با تجربه تر بود بچه را از من گرفت و بآرامی سینه اش را ماساژ داد.درهمان حال از من خواست که با قدری آب صورتش را خیس کنم و بادش بزنم.این کاررا نه من که سخت پریشان بودم و طبق معمول دست و پایم به فلج موقتی دچار شده بودند بلکه خواهرم خدیجه انجام داد و کودک معصوم بیکباره منفجر شد و زیر گریه زد آنهم به چه شدتی.

طفلک بینواآنچنان میگریست که همه مان ترسیدیم نکند عراقیها آن حوالی باشند،صدایش را بشنوندوسربرسند.البته خوشحال بودم .برای اولین بار بود که از صدای گریه امید احساس شادمانی میکردم!

اجازه دادم آنقدر گریه کند که راحت شود.آنقدر که خودش خسته شود.چرک و خونی راکه باز هم از گوشش خارج شده بود با پارچه ای که دهانش راباآن بسته بودم پاک کردم و سپس با مقداری الکل تاآنجا که ممکن بود گوشش را شستم و ضدعفونی کردم.حمیدکه حال نزار امید اشک در چشمانش جمع کرده بود گفت:

- اگر پیش دکتر نبریمش کر میشود...ای خدا خودت کمک این طفل معصوم بکن که ناقص نشود.

در حالیکه تکه پنبه ای را لوله میکردم و توی گوشش میچپانیدم که چرک و خون را بخودش بگیرد گفتم:

- ناراحت نباش حمید جان.روزی چند بار خودم با پنبه الکلی ضدعفونیش میکنم.خدارا شکرکه این جریان پیش آمد و همه چرک و خون مانده در گوشش بیرون زد .بیا ببین چه بوی بدی دارد؟اینقدر مانده که عفونتش اینطور بد بو شده .فکر میکنی بد است که بیرون ریخته؟نه عزیزم،باید خدارا شکر کنیم .خوب میشود به امید خدا.

استادفاضل باتفاق دائی و عبدالله و خدیجه داشتند گونیهای شن را سرجایشان محکم میکردند چون فشار و تکان شدیدی که عراقیها به در وارد کرده بودند همه گونیها را جابجا کرده بود.استادفاضل بعد از خاتمه کارکمری راست کرد و گفت:

- مخبر های بی شرف خوب کارشان را فوت آبند.باور کنید خیلی از بچه های زائیده قصر هم اسم و رسم و خانه مرا بلد نیستند ولی عراقیها به لطف این آدم فروشها انگار سی سال است بامن همسایه اند .فاضل فاضل گفتنشان را شنیدید؟! داشت خنده ام میگرفت به قرآن.

با دیدن عبدالله که داشت لباسهایش را میتکاند یادم افتاد که از او هنوز تشکر نکرده ام.او در جواب تشکرمن ابراز شرمندگی کرد که نتوانسته بیشتر از آن شیر بدوشدو بیاورد وقول داد که باز هم برود.دائی حسن در حالیکه یکی از گونیها را سر جایش محکم میکردخنده کنان خطاب به او گفت:

- بنازم به غیرتت عبدالله جان.ولی نگفتی ...شیر دوشیدن را از کجا یاد گرفته بودی؟نکند استاد فاضل گاو توی خانه دارد و ما خبر نداریم؟!

عبدلله هم خندید ولی چیزی نگفت.داشتم نگاهش میکردم .خنده اش یک جور بخصوصی بود!...یعنی چه رازی ورای آن خنده پنهان شده بود؟فقط چند لحظه فکرم مشغول غیر عادی و رمز آلود بودن حالت آن خنده شد و البته فکر کردم اینهم یک خیال است .

مانند همیشه با کمرنگ شدن نگرانی عفونت گوش امید ،دلواپسی پدر بسراغم آمد .انگار نگرانیها توی صف ایستاده بودند.یکیشان که زهرش را بجانم میریخت بازهم میرفت وآخر صف می ایستادو بعدی میآمدکه اوهم حالم را طوری دیگر خراب کند و برود آخر صف و منتظر بماند برای دفعه بعد!...

یعنی الآن توی خانه دائی سلمان چه خبر بود؟اگرعراقیها سراغ آن خانه هم بروند و بخواهند دوباره چپاولش کنند چه؟عراقیها که یکی دونفر نبودند...چه میدانستند آن خانه غارت شده یا نه؟چه میدانستند که قبلا آن خانه تفتیش شده یانه؟

- دائی حسن نظرت چیست که برویم سری به پدر بزنیم؟

- نه مرضیه جان الآن وقتش نیست.انشاالله که خانه امن و امان است.توکل داشته باش عزیزدائی...حرفهای پدرت را فراموش کرده ای؟

نه ...چطور میتوانستم فراموش کنم؟همیشه نصایحش توی گوشم بود ولی با انبوه دل نگرانیهایم باید چه میکردم؟ دست خودم که نبود.

عبدالله که هنوز داشت لباسهایش را تمیز میکرد جلو آمد که مرا از فکرو خیال در بیاورد:

- دختر دائی ...میدانی شیر گاو را چطور دوشیدم؟

حربه عبدالله در عوض کردن تصاویر ذهنی و فکر و خیالات آن لحظه من موثر واقع شد.چون بسرعت خنده شک برانگیز چند دقیقه پیشش را بخاطر آوردم وفورا مغزم از سئوال پرشد. بخصوص که تاکیدش بر چگونگی دوشیدن شیر فکرم را هزار راه برد. در جواب سئوالش گفتم:

- خوب ...دوشیده ای دیگر.چطور مطور ندارد که...

باز هم خندید...از بی مزگی خنده اش عقم گرفت ولی دلم نیامد توی ذوقش بزنم.فکر کردم شایدفقط قصددارد با طرح این سئوال نامربوط مرا از فکر و خیال در بیاورد.ترجیح دادم زیاد بااو سرو کله نزنم بهمین دلیل دیگر حرفی نزدم.اما دائی دست بردار نبود و سعی داشت این بحث بیمزه و الکی را مهم جلوه دهد. مطمئن بودم که او هم دارد با عبدالله همدست میشود که فضای کسالت بار خانه را عوض کند و از دل موضوع دوشیدن شیر بانبوغی که داشت چیزهای بامزه ای بیرون بیاورد و سرگرممان کند.

عبدالله باز هم همان طور بخصوص خندید ! یکجور مخصوص شک برانگیز که سر در نمیآوردم دلیلش چیست.کم کم داشتم شاکی میشدم و هنوز هم دلم نمیامد توی ذوقش بزنم.آخر بنده خدا جانش رابخطرانداخته بود که شکم بچه مرا سیر کند ،سزاوار نبود.

تنها کاری که هم جلوی خشمم را میگرفت،هم باعث توهین به عبدالله نمیشد این بود که خودم را همچنان بی توجه نشان دهم .داشتم دامن ذهنم رااز پیرامون خنده های عبدالله برمیچیدم که اوشروع کرد به شرح ماوقع و گوشهای منهم علیرغم بی اعتنائی اولیه ام شنید:

- به باغ که رسیدم گاوها مشغول نشخوار بودند. دسته ای علف چید م و یکی از گاو ها را که پستانش بیشتر از آن یکی پرشیر بود بطرف خودم کشیده و متوقف کردم .هر چه تلاش کردم نتوانستم شیر بدوشم .قبلا دیده بودم چطور شیر بزوگوسفند را میدوشند و به خیال خام خودم تصور میکردم کار راحتی است .آنقدر گاو زبان بسته را اذیت کردم که لگدی جانانه حواله قوزک پایم کرد .دنیا جلوی چشمم تیره و تار شدوهوارم به آسمان رفت . شاید نزدیک به پنج دقیقه قوزک پایم را توی دستانم گرفته بودم و درد میکشیدم ولی از رو نرفتم ،نمیخواستم تسلیم شوم.مگر میشد دست خالی پیش شماها برگردم؟باآنکه هنوزاز درد بخود میپیچیدم دوباره مشغول شدم .هرجوری که بفکرم میرسید ممکن است درست باشد انگشتانم را بکار میگرفتم ولی دریغ از یک قطره شیر...عاقبت در کمال تاسف به این نتیجه رسیدم که نمیتوانم و باید فکر دیگری بکنم ،ولی چه فکری؟صورت رنگ پریده و معصوم این بچه را جلوی چشمهایم مجسم میکردم و دلم آشوب میشد باخودم میگفتم:عبدالله،چشم دختر دائی الآن به در است که تو باشیشه و دبه پرشیر وارد خانه شوی ،چطور میتوانی توی چشمهایش نگاه کنی و بگوئی از این پستانهای پراز شیر نتوانسته ای چند قطره بدوشی؟اگر جانت را هم فدا کرده ای باید دست پر برگردی.وتوی همین خیالات بودم که فکری به مغزم خطور کرد...

عبدالله باز هم نتوانست جلوی خنده اش را بگیرد.حالا دیگرداشت ریسه میرفت و دستش را روی شکم گذاشته بود.همه با تعجب نگاهش میکردند و هیچکس نمیتوانست حدس بزند که او دارد به چه میخندد.کار من که دیگر از حرص خوردن گذشته بود .خواستم بلند شوم و از اتاق بیرون بروم که نکند چیزی بگویم و باعث رنجش اوشوم.که عبدالله کمی از شدت خنده هایش کاست ومن هم که کنجکاو بودم بقیه حرفهایش را بشنوم و دلیل خنده هایش را متوجه شوم چشم به دهانش دوختم:

- بااینکه گاو بیتاب بودآرام به زیر شکمش خزیدم وباوجوداینکه امکان داشت زیر سمهایش لگد مال شوم مثل گوساله پستانش را بدهان بردم و مکیدم!! گاو بینوا برخلاف انتظارم نه تنها از این کار ناراحت نشد بلکه چون پستانش از فشار شیر داشت میترکید خوشحال هم شد و سر جایش ماند و دیگر حرکتی نکرد. از بخت بد در همین وقت صدای عراقیها را شنیدم ولی من که به هیچ چیز بجز شیر فکر نمیکردم حاضر بودم جانم را بدهم ولی لااقل آن شیشه را از شیر پر کنم.صداها لحظه بلحظه نزدیک و نزدیکتر میشدو من پیاپی دهانم را از شیر پرکرده و توی شیشه خالی میکردم!!

شیشه داشت پر میشد که عراقیها رسیدند و مرا دیدند.فریاد زدند: جیش الخمینی...جیش الخمینی...فکر میکردند خودم را زیر هیکل گاو پنهان کرده ام که آنها مرا نبینند،چه میدانستند دارم چکار میکنم.

شیشه پر شده بود.درش را محکم کرده و توی جیبم چپاندم.تلاش کردم خودم را پشت هیکل گاو مخفی کنم ولی بیفایده بود آن دونفرکه قبلا مرا دیده بودند وفاصله چندانی با من نداشتند بسمتم تیردر کردند .یکی ازتیرها به گاو زبان بسته خورد و نعره اش به آسمان بلند شد. آنها پشت دیوار خانه باغ سنگر گرفتند.شاید فکر میکردند مسلحم وگرنه سنگر گرفتنشان به چه دلیل بود؟یکی شان بزبان کردی از من خواست تسلیم شوم ولی من حتی فکر تسلیم شدن را هم هرگز نکرده و نخواهم کرد.این را همه میدانند.یاعلی گفتم و از جا برخاستم و الفرار...

حتی پشت سرم راهم نگاه نمیکردم.از لابلای درختها میدویدم.نامردها باز هم تیر اندازی کردند وآن یکی گاو راهم با گلوله زدند. صدای نعره گاوها بلند تر و بیشتر بگوشم میخورد.از باغ خارج شدم .عراقیهای بزدل و احمق چون فکر میکردند من مسلحم انقدر توی راه پشت دیوارها و درختها سنگر میگرفتند که فاصله شان با من زیاد شد.گاوهای زخمی درحالیکه ردی از خون پشت سرشان روی زمین کشیده میشد دنبالم وارد خیابان شدندومجدداگروهی دیگر از عراقی ها به آن دو نفر ملحق شدند. آنها همان گروهی بودند که تا اینجا پشت سرم آمدنداما نفهمیدند دقیقا وارد کدام کوچه شده ام. خدا نخواست مرا بگیرند.

حالا دیگر معنای خنده های عبدالله را میفهمیدم. گرچه حادثه ای که رخ داده بود،بخصوص تیر خوردن گاوهای بی زبان اصلا خنده دار بنظر نمیرسید ولی تجسم مکیدن گوساله وار پستان گاو توسط او پس از یک سکوت نسبتا طولانی باعث شلیک ناگهانی خنده میان جمع شد.بعد از اینکه از شدت خنده ها کاسته شد عبدالله گفت:

-دختر دائی فکر کردم که اگر همان ابتدا جریان را بگویم رغبت نمیکنی شیررا به بچه بدهی ،آنوقت همه زحماتم بهدر میرودو بچه هم گرسنه میماند.

- خداخیرت بدهد پسرعمه.میدانم که چاره دیگری نداشته ای. جانت را بخاطر این طفل معصوم بخطر انداختی و همین به اندازه یکدنیا ارزش دارد،در ضمن...چونکه تو مریض نیستی پس شیر هم سالم و پاکیزه است و جای هیچ نگرانی ندارد.من هرگز نخواهم توانست این فداکاریت را جبران کنم...

- لعنت خدا برآن عراقیهای بیشرف که مثل اجل معلق سررسیدند و نگذاشتند دبه را از شیر پر کنم...این بچه اگر چند وعده از آن شیر تازه میخورد سر حال میشد .عفونت گوشش هم حتما خوب میشدآخر میگویند شیر تازه هزار جور منفعت دارد.قول میدهم اگر گاوها تلف نشده باشند باز هم بروم و شیر بیاورم.

دائی که هنوز داشت میخندید گفت:

- عبدالله خان ،خودت هم یک شکم سیر از شیر گاو نوش جان کردی،نه؟

- شاید باور نکنی داش حسن ولی بخدانه...دلم نیامد باوجود گرسنگی این بچه اول خودم شیر بخورم.البته اگر آن بیشرفها نیامده بودند و دبه را هم پر کرده بودم حتما خودم هم دلی از عزا در میآوردم.شک نکنید که این کاررا میکردم.

حمید که تا آن لحظه ساکت بود و داشت به مکالمات گوش میداد و اصلا حوصله خندیدن و بذله گوئی نداشت خطاب به عبدالله گفت:

- خدا خیرت بدهدعبدالله.من دوشیدن گاورا خوب بلدم .همینکه بتوانم حرکت کنم میروم و میدوشمشان.نمیگذارم که تو باز هم جانت را بخطر بیاندازی.

- حمید آقا گمان نمیکنم زیاد دوام بیاورند .با چشمهای خودم دیدم که خون زیادی ازشان میرفت . بی زبانها مثل آدمهای زخمی چنان زار میزدند که دل هر کسی بحالشان کباب میشد.اگر تلف شوند گوشتشان هم حرام میشود.حیف است والله.

دائی گفت:

- اگر یکی برودسرشان را ببرد خیلی خوب میشود . هم از زجر کشیدن راحت میشوند ،هم حرام نمیشوند.میتوانیم گوشتشان را بین مردم تقسیم کنیم.توی این قحطی نعمت بزرگیست ها...

بعد کمی فکر کرد و انگار که خودش داشت جواب سئوال توی ذهنش را میداد،افزود:

- ...خوب، اگر دوام بیاورند و تا آن موقع تلف نشوند...باید دست جنباند.

نگاهی مابین دائی و حمید تبادل شد.گویا یک چیزی ذهن دائی را درگیر خودش کرده بود ومعطوف شدن توجه حمید به حرفهای دائی نشان میداد که اوهم به اهمیت آنچه که در ذهن دائیست واقف میباشد.حمید پرسید:

- چه کسی؟...چه کسی میتواند این کاررا انجام دهد دائی؟

 

 

* * *

 

 

ساعتی از ظهر میگذشت که یک ردیف از گونیهای شن پشت در را کنار گذاشتیم . من و دائی تصمیم گرفته بودیم دنبال خاله فریده برویم و هرسه باتفاق سری به خانه پسردائی مادرم،آقای حسینی بزنیم.زیرا چندروزی بود که از او بی خبر بودیم .دائی داشت از لای در کوچه را میپائید.حمید گفت:

- منهم میایم.احساس میکنم حالم بهتراست . اگر یک هوای تازه بمن بخورد بهتر هم خواهم شد.

من چاره ای بجز موافقت نداشتم چون حمید دیگر راه افتاده بودو چشمهایش نشان میداد که شدیدااحتیاج به تحرک و هواخوری و کسب روحیه دارد. ولع بخصوصی توی چشمهای کم فروغش دیده میشد. ولع زودتر خوب شدن و زندگی کردن.انگار نیروی حیات از عمق دریای چشمانش داشت خودش را بالا میکشید و بیرون میآورد تا در هوای تازه تنفسی دیگررا آغاز کند.نمیبایست مانعش میشدم .تاخانه آقای حسینی راه چندانی نبود. میشد بدون رفتن توی خیابان و در معرض دید عراقیها قرار گرفتن به آنجا رسید.

نیم ساعت بعد خانه آقای حسینی بودیم.خانواده اش بالکل کرمانشاه بودند ولی عده ای از آشنایانش که اهالی یکی ازروستاهای لب مرز بودندبه خانه او پناه آورده بودند اکثرا خسته و ضعیف بودند و چند زن و مرد مریض و حال ندار هم آنجا دیده میشد. یکی از زنان مقداری خرما جلویمان گذا شت.از وجود خرما متعجب شدم .آخر جنگ و ناامنی خرمای آنسال را به چیدن نرسانده بودو هنوز روی نخلها بودندیکی توضیح داد که اصابت گلوله های توپ و خمپاره بعضی از خوشه های رسیده را روی زمین انداخته و او موفق شده امروز صبح توی باغهای نصرآباد چند خوشه جمع کند وبه آنجا بیاورد.

جمع صمیمی وهمدلی بودند .موقع خوردن چای و خرما بحث گل انداخت و جریاناتی را که طی چندروز اخیر برایمان اتفاق افتاده بودو تجربیاتی را که از آن شرایط جدید بدست آورده بودیم برای همدیگر تعریف کردیم.نوبت من که شد داستان سرباز عراقی ودارودادن او به حمید را بازگو کردم و حمیدگفت که از آنروز به این طرف با خوردن قرصها حالش روبه بهبودی رفته و هرروز سر نماز آن سرباز را دعا میکند.حالت چهره حمید موقعی که داشت درمورد دعا کردن سرباز عراقی میگفت یک طور بخصوصی بود .انگار که داشت به گناهی اعتراف میکرد.آقای حسینی که متوجه تردید او شده بود گفت:

- آقاحمیدعزیز،خوب و بد،مرد و نامرد،انسان و ابلیس نما...همه جا پیدا میشود.بقول ضرب المثل کردی خودمان:(چم بی چغل نیه ).کسانی مانند احد پسرکرم چرچی که مثلا هموطن ماست و ادعای مسلمانی هم دارد،هموطنهای خودش را به اسیری عراقیها در میاورد .خوب حالا برعکسش هم صادق است یک ضرب المثل فارسی هم هست که میگوید( گل نیلوفر در مرداب میروید )میان عراقیهای بیرحم هم آدم خوب پیدا میشودو یک سرباز پاکنهاد در لباس دشمن ،دوستانه شما را یاری میکند .اینها نشان میدهد که ملیت و زبان و لباس هیچکدام نمیتوانندمعیار تشخیص خوب یا بد بودن آدمها باشدبلکه تنها ایمان و خداشناسی و بشر دوستیست که ذات زیبا رامیسازد و ذات بد هم ذاتیست که درآن از فطرت خدائی خبری نیست.

حمید گفت:

- جناب حسینی ما که با ملت عراق دشمنی نداشته ونداریم.اگر این جانی بالفطره جنگ را شروع نمیکردالآن مثل اینهمه سال در جوار هم داشتیم برادروارانه زندگیمان را میکردیم و مثل همیشه داد و ستد و آمد وشد داشتیم. وقتی جنگی بین دو کشور در میگیرد مردم آن سرزمینها ناخودآگاه باهم احساس دشمنی میکنند و سربازان دوطرف بدون آنکه یکدیگر را بشناسند به خون هم تشنه میشوند . طرفی که مورد ظلم و حمله قرار گرفته میداند که دشمنی و عداوت موجود زائیده ظلم و ستمیست که انجام گرفته است ومردم آن کشوری که جنگ را آغاز کرده است به اجبار سیاست مدارانشان است که با ملت مورد حمله قرار گرفته دشمنی میکنند. در حقیقت ستمکار اصلی آن کسیست که جنگ را تحمیل کرده ،مغز افراد ناآگاه راشستشو داده،آنهارا جلو انداخته و در جهت اهداف پلیدش ازآنان سوء استفاده میکند.همین حالا اگر کسی با سربازان عراقی صحبت کند در میابد که براثرتبلیغات مسموم حزب بعث بیشترشان بر این باورندکه برحق میباشند و دارند برای احقاق حقوق پایمال شده شان میجنگند .گرچه خیلی هایشان هم که آگاهتر و عاقلترهستند از دروغهای صدام با خبرند وبه زور درگیر این جنگ شده اند.

دائی حسن باوجود اینکه حرفهای آقای حسینی و حمید را تائید میکرد،فکرش درگیراندیشه ای دیگربود: گاوها !...او این موضوع را درمیان جمع حاضر مطرح کرد و کمک خواست. پیرمردی روستائی گفت:

- کسی را میشناسم که ( بزگیر)است. اسمش شاهمراد است و میتواند گاوها را ذبح کند.چندین سال در قصابخانه کرمانشاه کار کرده است.

- خالو فقط زودتر خبرش کن که وقت تنگ است.

پیرمرد از دائی فرصت خواست که با شاهمراد صحبت کند .دائی افزود:

- در هر صورت این کار باید تا یکی دوساعت دیگر انجام شود.اگر تاحالا تلف نشده باشند حتما تا چند ساعت دیگر از بین میروند.

امید که شکمش سیر بود و قبراق و سر حال بنظر میرسید به خوابی عمیق و شیرین فرو رفت. اورا به اطاق دیگری که یکی از زنها درآن خوابیده بود بردم و خودم هم کنارش دراز کشیدم و بخواب فرو رفتم.نمیدانم چه مدت در خواب بودم .شاید بیشتراز دوساعت.

با سروصدائی که توی محیط خانه پیچیده بود از خواب سرآسیمه پریدم.همانجا بحالت نشسته سرجایم چادر به سر کشیدم و بچه را بغل کردم.کسی در اتاق نبود.گویا زنی که آنجا خوابیده بود پیشتر از اتاق بیرون رفته بود. از لای در که کمی باز مانده بود در کمال تعجب متوجه یک افسر و سه سرباز عراقی شدم.کمی خودم را به در نزدیکتر کردم و توانستم به میدان دید وسیعتری از داخل هال دست بیابم.هرسه سربازدر حالیکه اسلحه هایشان را بسمت حاضرین قراول رفته بودند خشک و شق و رق با چشمان گرد شده و دهان باز، پشت بهم چسبانده ،وسط هال ایستاده و با دقت و ترسی زایدالوصف حواسشان را به اطراف داده بودند.افسر که مردی سبیلو ومتوسط القامه بود تند وتند طول هال رااز پائین به بالا و از بالا به پایین قدم میزد و عربی بلغور میکرد.متوجه کلماتش نمیشدم ولی کلمه آشنای عسگر خمینی برایم قابل فهم بود و میدانستم که دارند دنبال کسانی که مد نظرشان است میگردند و انتظار دارند افراد حاضر در خانه کسانی را به آنها لو بدهند.نگاهم از پنجره مشرف به کوچه به بیرون افتاد.نور زرد و کم جان آفتاب که در عبور از شیشه های مات مشجر نقش میپذیرفت و دیوار روبرویش را گل گلی میکرداز نزدیک بودن هنگام غروب و پایان روزحکایت میکرد.

دائی حسن برخاست، درمقابل نگاههای تهدید آمیز افسرو چشم غره های سربازهای هراسان محتاطانه به افسر نزدیک شد و گفت:

- اخی...لا عسگر،لا عسگر خمینی!

کلمات دائی بجای آنکه افسررا آرام کند بیشتر جری اش کرد.لامروت با رفت و برگشت آخرش لگدهائی نثار وسایل منزل کرد طوری که یک گلدان سفالینی را شکست وکم مانده بودتلویریونی راکه روی یک چهار پایه چوبی بود برزمین سرنگون سازد. آقای حسینی تلویزیون را که به لبه چهار پایه نزدیک شده و در شرف سقوط بود با ظرافت تمام به عقب هل داد.این حرکت از چشم افسر دور نماند و باعث شد سخت عصبی شود و گر بگیرد.وحشیانه و ناگهانی بطرف تلویزیون هجوم برد و لگدی محکمتر حواله اش کرد.این بار چهار پایه و تلویزیون همزمان روی زمین سقوط کردند.شیشه تلویزیون گرومپی ترکید و غبار سفیدی در فضا منتشر شد .آه از نهاد آقای حسینی برخاست ولی هیچ حرکتی نکرد.دائی که افسر را لحظه بلحظه غیر قابل کنترل تر و عصبی تر میدید با حرکتی سریع اورا درآغوش گرفت و در حالیکه دو طرف صورتش را میبوسیدبا عربی نیم بندی که بلد بود گفت:

- ماو شما برادرمسلمان...باید با اسرائیل بجنگیم نه زنها و بچه ها.

افسر دیوانه وار نعره ای زد و دائی رابشدت هل داد و از خود دور کرد.دائی که کنترلش رااز دست داده بود چند قدم سکندری خوران عقب رفت و با پشت روی حمید و آقای حسینی سقوط کرد.میخواست برخیزد که افسر دیوانه انگشتش را بعلامت تهدید بسوی او دراز کرد و او را از برخاستن نهی نمود.دائی همانجا مابین حمید و آقای حسینی برزمین نشست . افسر نیم نگاهی بسمت من انداخت و بعد رویش رابرگرداند. معلوم بودکه قبلا و احتمالا در بدو ورودشان که من خواب بودم از وجود من و پسرم توی آن اطاق مطلع شده است. بیتفاوتی و عکس العمل نشان ندادنش بمن جرات داد . در را بطور کامل گشودم و خودم را اندکی جلوتر کشیده و وارد محدوده هال شدم.

به امر وتشخیص افسر ،سربازها مردانی را که جوانتر بودند از میان جمع انتخاب و سوا میکردند. درست مقابل من در آنسوی هال خاله فریده نشسته بود. تازه متوجهش شده بودم و داشتم نگاهش میکردم که توجه او را هم به سمت خود جلب سازم و با زبان اشاره باوی ارتباط بر قرار نمایم.حس کردم خاله بطرزی باور نکردنی دارد از شدت خشم منفجر میشود. توی فکرآن حالت غریب و عجیب خاله بودم که ناگهان از جا جهید و بطرف یکی از سربازان که داشت با یکی از جوانان روستائی کلنجار میرفت حمله ور شد!!بی اختیار جیغ کشیدم وبه جده سادات التماس کردم :

- یا فاطمه زهرا خودت کمک کن...

برایم غیر منتظره و شوک آور بود که خاله با دست خالی داشت به دشمن مسلح حمله میکرد.خونش بدجوری بجوش آمده بود و دیگرکارش از منطق و دودو تا چها رتا کردن گذشته بود. هنوز دو قدم مانده بود به سرباز برسددستش را توی هوا بلند کرد و وقتی که کاملا به او نزدیک شد کف دستش را با ضربتی شدید به گونه سرباز کوبید. فکر میکنم تمام قدرت بدنش را توی آن کشیده جانانه جمع کرده بود چون صدای شترررق آن بقدری پر طنین بود که برای چند ثانیه همه،حتی افسررا در سکوت برسر جایش میخکوب کرد. سرباز از شدت ضربه و خشم مثل لبو سرخ شده بودو آدم فکر میکرد دارد دود از کله اش بلند میشود.

همگی انتظار بدترین عکس العملها را از جانب عراقیها داشتیم .من که ازخاله قطع امید کرده واورا دیگر مرده فرض میکردم.اصلا تصور نمیکردم او را زنده بگذارند.سرباز لوله اسلحه اش را بطرف خاله که حالا دو قدم عقب رفته بود گرفت. ضعف بر من مستولی شد و چشمانم سیاهی رفت.کم مانده بود غش کنم. از نظر من شلیک حتمی بود.چه چیزی میتوانست مانع آن سرباز خشمگین شود که گلوله ای توی مغز خاله خالی نکند؟بجز این هیچ عکس العمل دیگری در ذهن من متصور نبود...

ولی در آخرین لحظه سر لوله اسلحه پائین آمد و شلیک شد.گلوله جلوی پای خاله بزمین خورد،فرش را سوراخ کرد، روی موزائیک کف هال کمانه کرد،به پوشش سنگی که دیوارهال را تا کمر پوشانده بود اصابت نمود،تکه های پولکی و لبه تیز سنگ به اطراف پاشیدند و به سر و صورت چند نفری که آن اطراف نشسته بودنداصابت کردند.مقداری خرده سیمان و سنگ هم بسمت من آمد ولی چون از شدت سرعت آن کاسته شده بود نتوانست آسیبی به من و امید برساند.خاله که هول کرده بود،براثر حرکت ناگهانی و ناخوداگاهی که برای در امان ماندن از شلیک گلوله از خود بروز داده بود بزمین خورد.سرباز بسمت او جهید،اسلحه را روی دست بلند کرد که با قنداقش بر سر خاله بکوبد ولی نهیب افسر مانع این حرکت مرگبارشد و سرباز خشمگین پس کشید و عقب رفت.خاله با فرزی تمام از جا جهید و سرپا ایستاد.حرکت شجاعانه او باعث شد که بقیه هم دل و جرات پیدا کنند. یکی از زنان روستائی پیش آمد و گریه کنان ،با التماس از افسر خواهش کرد که شوهرش را آزاد کند.افسر که گوشش بدهکار این خواهش و التماسها نبود پشت به زن کرد و از آنجا خارج شد.متعاقب آن سرباز ها هم اسرایشان را جلو انداختند ودر مقابل چشمان مبهوت و حیرتزده حاضرین شتابان محل را ترک نمودند.

پس از خروج عراقیها همهمه وضجه وشیون و زاری و نفرین شروع شد.زنی جوان که سوء تغذیه نحیف و زردنبویش کرده بود کودکان لخت و عورش را که آب دماغشان راه افتاده بود و داشت وارد دهانشان میشد بخود میفشرد و گریه های مایوسانه در گلویش میشکست...چند کودک دیگر بابایشان راهق هق کنان صدا میزدند و سعی داشتند از خانه بیرون بروند ومادرشان که اصلا حال خوشی نداشت و از شدت ضعف و ناخوشی بدنش میلرزید بزحمت میتوانست مانعشان شود.صحنه های رقت بار و زجر آوری بودند. دلم میخواست زمین دهان باز میکرد، همه مان را در خود میبلعید و از آنهمه زجر و محنت خلاصمان میکرد.در طرف دیگر هال چند نفر پیرزنی را دوره کرده بودند . به آنسو رفتم تا بفهمم چه خبراست.پیرزنی شدیدا فرتوت و خمیده پشت که یک سمت صورتش غرق خون بود مدام میگفت:

- جائی را نمیتوانم ببینم علیجان ...کور شده ام کره گم ...

وپسرش علیجان که کامله مردی بود صبورو سرشار از اعتماد بنفس سعی میکردآرامش کند :

- نه دایه گیان...چشمانت سالمند فقط خون رویشان را گرفته...

و من ،دقت که کردم متوجه شدم چشم چپ پیرزن آسیب سختی دیده است،آسیبی احتمالا غیر قابل درمان ومعلوم بود پسرش نمیخواهد مادرفعلا از حقیقت امر آگاه شود .قطرات خون هنوز داشت از زیر پلکهای چروکیده اش به بیرون میتراوید.علت آسیب دیدگی پیرزن این بود که براثر شلیک چند دقیقه قبل تکه ای از موزائیک کف جداشده و به چشم پیرزن اصابت نموده بود .زن میانسالی که پیدا بود عروس اوست هی گونه و پیشانی اش را میبوسید و دلداریش میداد:

- دایه چیزی نیست .کور نمیشوی...تورا به جان علیجان گریه نکن دردت بالای سرم.

شاید نمیدانست چشم مادر شوهرش تا چه حد لطمه دیده است که اینچنین با اطمینان به او دلگرمی میداد.شاید هم میدانست ولی نمیخواست پیرزن روحیه اش را از دست بدهد و زمینگیر شود.

 

 

 

 

* * *

 

 

فردای آن روزتلخ،حدود ساعت هفت صبح توی خانه استادفاضل نشسته بودیم که آقای حسینی همراه با شاهمراد رسیدند.دائی باآنها همراه شد .عبدالله هر چقدر اصرار کرد که باآنها برود دائی قبول نکرد :

- یکبار جستی ملخک،دوبار جستی ملخک!...سر جایت بنشین و تکان نخور که اینبار توی مشتی ملخک!...این دیگر کارتو نیست پسرجان.

استادفاضل گفت:

- حسن جان این پسر تا خودش را توی چنگ عراقیها نیاندازد آرام نمیگیرد.

عبدالله گرچه شاکی بود ولی همانجا ماند و نرفت و آن سه نفر در جستجوی گاوهای زخم خورده با یک کلاف طناب کنفی محکم و ضخیم و یک کارد سلاخی بزرگ و ترسناک راهی شدند.دائی درست درلحظه خروج مکث کوتاهی کرد و عبدالله را مخاطب قرار داد:

- پشت سرما راه نیفتی ها!

عبدالله اخمی کرد و چیزی نگفت .مادر به دائی سفارش کرده بود که مقداری از راسته گاوها را برای خودمان بیاورد که برای بچه ها و حمید کباب کنیم تاهم بچه ها جانی بگیرند و هم آثار باقیمانده بیماری از وجود حمید محو شود.مادر قصد داشت کمی هم گوشت کباب شده برای پدر و سید هاشم بفرستد:

- نمیدانم آنجا چه میخورند .به خدا غذا از گلویم پائین نمیرود وقتی به آنها فکر میکنم.

بی خبری مااز دائی و همراهانش طولانی شد. نگرانی داشت اذیتمان میکرد،بخصوص اینکه ده دقیقه بعد از رفتنشان صدای شلیک چند گلوله را نیز از داخل شهر شنیده بودیم و خیال برمان داشته بود که هدف شلیکها آنان بوده اند.عبدالله مثل مرغ سرکنده بال بال میزد و سرجایش بند نمیشد.هی پدرش را سرزنش میکرد که چرا نگذاشته همراهشان برود و کمکشان کندآخر عبدالله توی خیالات خودش حس میکرد ابر قهرمان است و هیچ کس نمیتواند اورا شکست دهد.اگر استاد فاضل جلویش را نمیگرفت حتی قصدداشت برای کمک کردن به دائی و همراهانش از خانه خارج شود .استاد فاضل که دیگر از دست او عاصی شده بود سرش تشر زد:

- آرامت بگیرد ولد چموش! چرا مثل همه سر جایت نمینشینی منتظر شوی؟ تو امروز پدر صاحب مرا در آوردی.چند بار خدا کمکت کرد و گیر نیفتادی و جان بدر بردی خیال برت داشته مرد شش میلیون دلاری شده ای؟

- با با ...به خدا صد بار دیگر هم بروم تو دل عراقیها صحیح و سالم برمیگردم.قبول کن.

- آره ارواح عمه ات!...تا الآن بخاطر آن ننه داغ به جگرت بوده که خدا نگذاشته با یک گلوله ناکار شوی.خدا رحمش به آن پیرزن آمده که یک چشمش را روی عزای جوان ناکامش گذاشته و الآن باآن یک چشم دیگرش توی خانه انتظار توی قلچماق زبان نفهم را میکشد.

عمه ام ،میم نازار مادر عبدالله چندسال قبل داغ جوان دیده ودرماتم پسرش از فرط اشک ریختن یک چشمش را از دست داده بود و حالا استاد فاضل داشت به آن موضوع اشاره میکرد.

انتظار طولانی شده بود.خیلی طولانی.هرجور که حساب میکردیم دائی باید تاحالا در خانه میبود.حمید داشت آماده میشد که پی آنها برود. کسی حرفی نداشت چون نمیتوانستیم همینطور دست روی دست بنشینیم و کاری نکنیم.بالاخره کسی باید میرفت و خبری میآورد.چیزی به اذان ظهر نمانده بودکه حمید ون یکاد را یکنفس خواند ودستش رابرد طرف دستگیره درامابلافاصله صدای کوبیدن در بلند شد و در را که باز کرد دائی را دیدیم.

خسته وکوفته و دست خالی بودوشرمندگی از سر و هیکلش میبارید.وارد اتاق که شد خودش را روی زمین انداخت و یک نفرین جانانه حواله عراقیها کرد.تقریبا فهمیدیم دلیل موفق نشدنشان عراقیها بوده اند ولی مشتاق بودیم و نگران که بدانیم چه شده و آیا دو نفری که همراهش رفته بودند سالم هستند؟ عاقبت دائی خودش بحرف آمد و ماوقع را برایمان تعریف کرد:

- با شاهمراد وآقای حسینی همه کوچه های نصرآبادرا گشتیم وبعد ازخیابانهای دیگر سردرآوردیم.من فکر میکردم با گذشتن آن همه زمان گاوها تلف شده اند و زیاد امیدی نداشتم ولی شاهمرادمیگفت گاو سخت جان است و به این راحتیها نمیمیرد.هرسه نفرمان بیم این را هم داشتیم که اگر عراقیها با آن کارد سلاخی بزرگ ما را ببینند خیال برشان داردکه قصدمبارزه داریم و بطرفمان تیر در کنند .بهرحال آنهاعلم غیب نداشتند بفهمند ما پی چه هستیم.به شاهمراد گفتم کارد را زیر لیفه شلوار جافی گل و گشادش قایم کند ولی کارد آنقدر بزرگ بود که هی از لیفه به دمپا می افتادو بنده خدا مجبور میشد جائی بایستد و آن را از درپایش بیرون بیاورد! تیارتی شده بود برای خودش.دیگر آنقدر گشته بودیم که داشتیم ناامید میشدیم .طوری هم میگشتیم که توجه عراقیها جلب نشودو استنطاق و بازرسیمان نکنند.کافی بودکارد سلاخی را ببینند ،چطور میتوانستیم حالیشان کنیم برای بریدن سر گاوها آمده ایم نه کشتن عراقیهای بی پدر؟عاقبت درست موقعی که داشتیم ناامید میشدیم و قصد بازگشت داشتیم زبان بسته ها را پشت قرنطینه کنار الوند روی سنگریزه ها نیمه جان پیدا کردیم .پوزه هایشان توی آب بود .معلوم بود که خونریزی باعث عطششان شده و بهمین خاطر خودشان را به پای آب رسانده اند.هنوز از تشنگی داشتند له له میزدند.هرطور که بود به آنها آب خوراندیم بعدش من و آقای حسینی دست و پایشان را بستیم تاشاهمراد دست بکار شود و سرشان راببرد.

جانشان که دررفت بکمک هم اولین گاو را سلاخی کردیم وبه دومی رسیدیم ،هنوز پوستش را کامل جدا نکرده بودیم که یکدفعه سروکله عراقیها پیداشد.مثل اجل معلق گردو خاک کنان با یک جیپ جنگی کنارمان زدند روی ترمز.نمیدانید چه حالی شدیم ما سه نفر...من که انگار یک سطل آب یخ رویم ریخته باشند.سر جایم خشکم زد.چه فکر میکردم و چه شد؟!دو نفرشان کرد خانقین بودند. شاید اگر اجازه دست آنها بود میتوانستیم به زبان بگیریمشان و راضیشان کنیم که بی خیالمان شوند ولی از بخت بد ما چهار تای دیگر عربهای دوآتشه زبان نفهمی بودند که انگار هوس کباب کرده بودند و حاضر نمیشدند دل از گوشت تازه گاو بکنند.من و شاهمراد به عربی به آنها گفتیم که مردم شهر گرسنه و قحطی زده اند و مامیخواهیم گوشت را بینشان تقسیم کنیم .اولش میخندیدند.نه که قصد کوتاه آمدن داشته باشندها...به عربی حرف زدن ما میخندیدند و مسخره مان میکردند.حرامزاده ها تقلیدمان را در میآوردند و کر و کر میخندیدند.

حمید پرسید:

- یک دروغ مصلحتی میگفتید.مثلا میگفتید گاوها مریضند و گوشتشان بیماری زاست...

- نه بابا...هفت خط روزگار بودند لامروتها.نمیشد گولشان زد. خوب اگر این حرف را میزدم میگفتند پس شما چرا میخواهید این گوشت را بخورید...نه ...نمیشد.حتی خانقینی ها که دلشان سوخته بود از آنها خواهش کردند دست از سرمان بردارند ولی دریغ از یک جو انصاف و رحم ومروت. سنگ سنگ بود دلهاشان به خدا.حتی ما را مجبور کردندلاشه گاو دوم را هم سلاخی کنیم و همه گوشتها راپاک کرده و تکه تکه شده تحویلشان بدهیم.بیسیم زدند،وانتی آنجا حاضر شد و ده دقیقه نشده همه گوشتها و حتی کله ها راهم برایشان بار وانت کردیم و در حالیکه هنوز داشتند ریشخندمان میکردند وتقلیدعربی گفتنمان رادر میآوردند گورشان را گم کردند و رفتند.

دائی که کاردش میزدی خونش در نمیامد سری بعلامت تاسف شدید تکان داد و در ادامه رویش را به مادر کرد وگفت:

- نامردهای بی دین برای ما که زحمت ذبح و سلاخی گاوها را کشیده بودیم کوچکترین حقی قائل نشدند. کاش لااقل شرمنده تو نمیشدم خواهر.اگر چند تکه از گوشتها را میتوانستم برای این طفلهای معصوم بیاورم و کباب کنم اینقدر که الآن ناراحتم ناراحت نمیشدم .

لحن دائی خیلی مادر را دلتنگ و ناراحت کرد:

- ارواح خاک بابا اینطور نگو داداش .فدای سرت .قسمت نبوده خوب.این که شرمندگی و ناراحتی ندارد.شما در مقابل عراقیهای مسلح که نمیتوانستید بایستید و نه بگوئید.میتوانستید؟...والله هیچکس راضی نبود جانتان را بخاطر چند تکه گوشت بی ارزش به خطر بیاندازید.

- کاش میتوانستم مقابلشان بایستم.لعنت بر آنها.لعنت بر صدام...

و من گفتم:

- انشاالله که کوفتشان بشود دائی...

سپس کنارش نشستم و در حالیکه اشک پیاله چشمانم را پر کرده بودبر پیشانی آن مرد پاکدل بوسه ای نشاندم.انگار کمی آرام شد .برای اینکه آن آرامش تداوم یابد و در جانش بنشیند گفتم:

- دائی ترابه خدا دیگر این موضوع را فراموش کن .گذشت و رفت و کوفتش کردند...

- مرضیه جان ،تو فکر میکنی من ناراحت لاشه گاوهائی هستم که از ما گرفتند؟نه به خدا.من از این بابت دلگیر و اندوهگینم که در مقابل آن ظالمهای کفتار صفت هیچ کاری از دستمان بر نیامد. مثل یک برده بی ارزش باما رفتار کردند...خرد شدم دخترم،خرد شدم...

- مرا نگاه کن دائی!

دائی سرش را که تاآن لحظه با شرمندگی بزیر انداخته بود بالا آورد و مرا نگریست. ادامه دادم:

- تمامش کن دردت روی سرم.باشد؟...حیف دائی حسن خوب و رشید من نیست که چند تا عراقی بی مقدار خردش کنند؟...مگر میشود؟فعلا زور و اسلحه دست آنهاست که اینطور کرکری میخوانند ولی مطمئن با ش که در همیشه روی یک پاشنه نمیچرخد.بقول معروف گهی پشت به زین و گهی زین به پشت.روزگار ذلت و زبونی و شکست صدامیون را هم خواهیم دید...

استاد فاضل با صدای بلند انشاالله گفت و سعی کرد بحث را عوض کند:

- چو افتاده عراقیها برای هرکس که سیدهاشم را تحویلشان دهد جایزه تعیین کرده اند. خودم امروز صبح توی همین کوچه خودمان از یک عراقی شنیدم که با فارسی دست و پا شکسته داشت به همسایه ها این موضوع را میگفت...گفت صد هزار دینار میدهند.

استاد فاضل با این حرف انصافا به هدفش که عوض نمودن جریان بحث بود رسید .چون موضوع تعیین جایزه داستان گاوها را بالکل از مغزمن یکی پاک کردو بدجوری تکانم داد. حدس میزدم که آن عراقی بجز سیدهاشم اسم پدر راهم برده است و استادفاضل نمیخواهد در آن مورد چیزی بگوید. طاقت نیاوردم واز او پرسیدم:

- وجدانا فقط اسم سید را برد ؟

در جوابم سکوت کرد .سکوتی که معنا داشت . تصورم داشت به حقیقت نزدیک میشد.مجددا طوری دیگر سئوالم را تکرار کردم:

- عموفاضل تورا به روح جوانمرگت اسم پدر مراهم برد؟

و او سری بعلامت تصدیق حدس من جنباند.این بار رو به دائی کردم:

- تصدقت بروم دائی حسن .هر طور که شده باید امشب سری به پدر بزنیم.

 

 

* * *

 

 

پدرپس از آنکه دلیل نگرانیم را از زبان خودم شنید خنده ای تحویلم داد وگفت:

- دخترم ،پناه من کسیست که شیشه را در کنار سنگ نکاه میدارد. بااین پشتیبان قوی و مطمئن تو که انتظار نداری از این مزدوران حقیر ترسی بدل راه دهم ،هان؟

پدر جان عراقیها مستقیما از شما و سید نام برده اند . نمیشود قضیه را جدی نگرفت .باید فکری اساسی کرد...

سیدهاشم وسط حرفهایم پرید و گفت:

- خواهر، حاج مرتضی هم البته قضیه را شوخی نگرفته است.هردویمان میدانیم که اوضاع الآن بسیار خطر ناکتر از قبل است و هرچقدرهم که زمان بیشتربگذرد خطرناکتر خواهد شد. اما این را نیز باید مد نظر قرار دهیم که خطر فراوانتر محتاج اعتماد بنفس و اراده قوی تر و دل و جرات بیشتر نیز هست.ما ضمن آنکه خود را نمیبازیم فکر چاره خواهیم بود. فرمایش مولا علی است که میگوید ترس برادر مرگ است.ترس باعث زوال عقل آدم میشود.

نمیدانستم باید چه بگویم.من مانند آن دو مرد خدا دریادل نبودم . خوب میدانستم هر چه زمان بیشتر میگذرد تحمل اوضاع برای آنها مشکلتر میشودو عرصه برایشان تنگتر.انگار شهر روز به روز ،ساعت به ساعت و ثانیه به ثانیه داشت کوچک و کوچکتر میشد.

آن روز و روزهای بعد از آن محل اختفایشان را با کمک دائی و حمید چندین مرتبه تغییر دادیم. ارتباط و رساندن آب و آذوقه به آنها هر بار از بارقبل سخت تر میشد.وخامت اوضاع تابدانجا رسید که یکی از همان روزها مجبور شدیم سه بار خانه محل اختفایشان را عوض کنیم.

بنده های خدا بحدی از نظر آب و خوراک در مضیقه قرار داشتند که بجای وضو مجبور به تیمم بودند و اغلب روزها با یک وعده غذای مختصر صبح را به شب میرساندند. آشکارا میشد دید که پدر و سیدهاشم بر اثر سوء تغذیه دارند لاغر و رنجور میشوند. در هر دیدار ، هنگامی که گونه های گود افتاده وصورت رنگ پریده و مهتابی پدر را میدیدم دنیا بر سرم آوار میشد .

یادم میاید یک روز دم دمهای غروب ، قبل از نماز،پای حرفهایش نشسته بودم. از آرزوها و حسرتهایش میگفت. میگفت که آرزو دارد یک روز دوباره صدای موذن از گلدسته مساجد شهر گوشش را نوازش دهدو در کنار خانواده اش بدون اضطراب و مخفی شدنهای مکرر و دیوانه کننده زندگی آرام و بی دغدغه ای داشته باشد.

پدر خسته شده بود .همه وجودش،تک تک یاخته هایش فریاد میزدند که خسته است و احتیاج به آرامش دارد. اوخسته شده بود ولی هنوز سرپا بود.هنوز نبریده بودبلکه یکدنیا امید داشت. امیدی حتمی و بی شک. آن روزپدر پس از بجای آوردن نماز مغرب با صدای آسمانیش آیاتی از قرآن کریم رابرايمان تلاوت کرد.آیاتی که به مومنان خدا وعده فرج بعد از شدت میداد و به پایمردی دعوتشان میکرد.

در محل سکونت خودمان، میان خواهران و فرزندانم نیز وضع اصلا روبراه نبود. روزهای زیادی بود که گرسنگی و تشنگی امانمان رابریده بود.نوشیدن آب بدمزه الوندبرایمان از شکنجه بدتر و درد ناکتر بود وروزهای آزگاری بود که یک شکم سیر غذا نخورده بودیم.همگی از شدت سوء تغذیه به ضعف مفرط دچار شده بودیم و داشتیم سلامتیمان را از دست میدادیم. دیگر حتی نان خشکهای کپک زده هم داشت به انتها میرسید.بی حالی و سیاهی رفتن چشمها.خشکی پوست صورت و دستها.ریش ریش شدن پای ناخن انگشتان دستها و درد ناک شدن مفاصل علائمی بودند که خبر از اتفاقاتی بد میدادند. فاجعه در شرف وقوع بود و تنهای رنجورمان داشت تاب تحمل از کف میداد. من زن ضعیف و کم بنیه ای نبودم ولی حالا با چند گام راه رفتن فورا خستگی بر من غلبه میکرد.آنقدر آب گندیده و نان کپک زده توی معده هامان ریخته بودیم که گاهی اوقات بعد از خوردن غذا استفراغش میکردیم. معده هامان ضعیف شده بود. گرسنه بودیم،شکممان قار و قورمیکردولی از خوردن آب و غذای ناسالمی که در دسترسمان بود احساس چندش میکردیم. گاهی اوقات بحدی احساس بدبختی بر ما غلبه میکرد که دستجمعی اشک میریختیم ومیگریستیم.

مشکل بچه ها حادتر بنظر میرسید. صورت نرگس تبخال زده بود.در چندین جای بدن امیدو سعید زخمهای عجیب و غریبی ظاهر شده بود که وحشتزده ام میکرد. زخمها بسرعت عفونی میشدند وچرک بد بوئی از آنها خارج میشد . کارم شده بود شستشوی مکرر زخمها باآب و صابون و میکروکروم. حمید پس از بهبودی نسبی از مسمومیتی که بر اثر آشامیدن آب الوند گریبانگیرش شده بود حالابه کلیه درد دچار شده بود و گاهی اوقات که فعالیت بدنی داشت از درد بخود میپیچید.از گوش امید هنوز چرک و خون خارج میشد و طفلکم هیچوقت نمیتوانست درست و حسابی بخوابد. بقیه هم حال و روز خوشی نداشتند.خواهرها،مادر،دائی...حتی خاله فریده وشوهر زبان بسته ا ش هم دچار مشکلاتی شده بودند و سلامتیشان در معرض خطر بود. لازم نیست بگویم که هیچ دکترو داروئی در شهر وجود نداشت. هیچکس نبود بپرسد این مردم بیچاره و فلک زده روزگارشان چطور میگذرد و قرار است در آینده با چه امکانات و آذوقه ای به زندگی ادامه دهند.نیروهای عراقی فقط کارشان آزارو اذیت و غارت بودو احساس مسئولیتی در قبال مردم نداشتند. هیچ خبری از سازمانهای بین المللی مانند صلیب سرخ و سازمان ملل نبود که به وضع معاش و سلامتی مردم این شهر نیمه ویران و جنگزده رسیدگی کنند. مردم قصرشیرین خیلی تنها و بی کس بودند وچاره ای جز تحمل نداشتند.ما مجبور بود یم با حداقل امکاناتی که در اختیار داشتیم به زندگیمان ادامه دهیم و زنده بمانیم تا شاید کمکی برسدو ما را از آن اسارت اجباری رهائی ببخشد. نمیدانستیم قرا راست چطور بشود .سرگردان و پادر هوا بودیم.امیدها همه واهی،توخالی و بر باد رفته بنظر میرسید.امیدرسیدن نیروهای خودی برای باز پس گیری شهر ،امید رسیدن کمکهای بین المللی،امید اینکه شخصی یا سازمانی بفکر بیفتد و آب پاکیزه و غذای سالم و امکانات بهداشتی و درمانی بما برساند خیلی دور از ذهن بنظر میرسید ولی باز هم همه این امیدها در اذهانمان میچرخید و جاری بود.گرچه بیخود میچرخید و فکرهارا مشغول میکرد اما ناگزیر بودیم امید داشته باشیم.باوجود اینکه به واهی بودنش اذعان داشتیم ولی باز هم امیدرا رها نمیکردیم چون آدمی بدون امید نمیتواند زنده بماند و به مرگ تدریجی روح دچار خواهد گشت.

همزمان با آنهمه ناراحتی جسمی و روحی و کمبودهای معیشتی ،ناراحتیهای عصبی هم عود کرده بود. در گیر و دار رنجها،بیم ها و امیدها،اختلافاتی نیز پیش میامد که گریز از آنها ناممکن بود.کوچکترین تلنگر اعصابها را بهم میریخت. فقط بنازم به صبر و بردباری دائی حسن پرانرژی و همیشه امیدوار و شوخ وشنگم که وجودش در کنارمان یک نعمت بزرگ بود. او در سخت ترین شرایط روحی،روانی بسرعت خودرا باز میافت و به شخصیت سرزنده و خوش مشربش رجعت میکرد و بقیه را نیز با حرکات وسخنان نشاط آورش بسر ذوق میآورد. نقطه مقابل دائی حسن ،حمید بود که باآن حال نزار و درد کلیه که پیرش را درآورده بود دردرون خود میسوخت و دم بر نمیآورد.شاید چون نمیخواست بیش از آن بر تالمات روحی ما افزوده شود.اغلب اوقات سکوت اختیار میکرد و گوشه ای از خانه سر در سرگریبان فرو میبرد. من اورا از خودش بهتر میشناختم . میدانستم که دارد دردرون خود میسوزد.رنگ پریدگی و زجر کشیدن اهل و عیالش رامیدید و کاری از دستش ساخته نبود. این بود که از درد توامان روح و جسم بخود میپیچید و میفرسود.گاه که فشار عصبیش مضاعف میشد با من دعوا میکرد که چرا راضی نشده ام همان روزهای اول و پیش از اشغال شهر به کرمانشاه یا سنقرکه فامیلهایمان در آنجاها بودند نقل مکان کنیم و به حال اسفبار کنونی نیفتیم.

همیشه در میانه جروبحثهایم بااو اعتراف میکردم که اشتباه کرده ام و نباید بچه های معصومم را به چنین حال و روزی دچار میکردم. درست در نقطه ای قرار داشتیم که احتمال هرگونه فاجعه ای متصور بود.جان سپاری عزیزان وجگر گوشگان،زجر کش شدن یا اسارت هرکدام از ما توسط بعثیون لامروت یا وحشتناکتر از آن ،مرگ کودکانمان بر اثر گرسنگی یا بیماری و یا وحشی گری دشمن ،آنهم در مقابل چشمانمان.چه چیزی میتوانست ترس آور تر از اینها باشد؟هر روز که میگذشت این اتفاقات نامیمون به قوت احتمال نزدیکتر میشدند چون نیروهای کرد زبان مستقر در شهر مکرر به مردم هشدار میدادند که سریعتر شهر را تخلیه کنند و بروند زیرابعثیون بیرحم وفادار به صدام که ازهیچ جنایتی فروگذار نمیکنند بزودی جایگزینشان خواهند شد و اوضاع طور دیگری رقم خواهد خورد.بسیار بدتر از اینی که هست...

این فکر شوم که چه کسانی خواهند آمد و چه رفتاری با مردم خواهند داشت حالم رابد میکردو لرزه بر اندامم میانداخت. دهمین روز اشغال قصرشیرین بود.عراقی ها با بلند گو اعلام کردند که فردا مردم را از شهر خارج خواهند نمودو همه باید دور میدان مرزبانی اجتماع کنند.

این اعلان،خبر خوبی بود ولی همچنان مشکل ما پدر بود .او نمیتوانست با ما همراه شود چون بسرعت شناسائی و دستگیر میشد.

 

 

* * *

 

 

در خانه را آنقدر محکم میکوبیدند که واقعا داشت از جا کنده میشد. اولش فکر کردیم عراقیها هستند .ولی بعد با شنیدن صدای آقاسیدرسول خیالمان راحت شد و حمید در را گشود.

سید رسول تقوی پسرعمه مادرم بود که همراه با آقای رشیدی خودشان را بما رسانده بودند. سیدرسول یکی از دلسوزترین و جوانمرد ترین اقوام مادریم بود.او کلتی را زیر لباسش پنهان کرده بودو مبخواست مارا با خود ببرد.بسیار مصمم،قاطع و بی مقدمه گفت:

- بلند شوید و همراه من بیائید که دیگر مجالی برای ماندن نیست. حالا که عراقیهاراضی شده اند مردم را از شهر خارج کنند نباید معطل کرد. تا این ساعت شانس آورده اید که در ترکیب نیروهای دشمن عده کثیری کرد همزبان وجوددارند و تا حدودی ملاحظه همزبانی و همجواری را کرده اند ولی خودتان بهتر از من میدانید که منبعد این ماندن زن و بچه میان این عراقیهای بیشرف بلانسبت شما کار احمقانه ای است.

اولین کسی که جواب رد داد من بودم . منی که تا همین یکساعت قبل از هول و ولای ماندن در میان دشمن بیرحم داشتم قالب تهی میکردم وفکر میکردماگر بتوانیم از قصر بیرون برویم چقدر خوب میشود و حالا...

خیلی مصمم و محکم جواب دادم:

- آسید رسول ما نمیآئیم . منتظر میشویم نیروهای خودی برسند.اگر آنها بیایند چه کسی میخواهد کمک حالشان باشد؟هر کدام از ما که اینجا نشسته ایم اگر اسلحه دست بگیریم ده تا عراقی را حریفیم. خودشما خوب میدانید که دروغ نمیگویم وجراتش را داریم.تازه ما جائی را نداریم که برویم.پولی،پشتوانه ای،یا جا و مکانی نداریم .خانه ما اینجاست.همینجا!

داغ دلم سخت گران بود.بغضم گشوده شد و چشمه اشکم جوشید:

- هرچه داشتیم اینجا نابود شدسید. کجا برویم؟

بدون آنکه متوجه باشم کلامم فریاد شده بود و گر گرفته بودم.خون به چهره سیدرسول دوید .کلتش را از زیر کمربندش بیرون کشید و آنرا بسمتمان نشانه رفت.خدیجه و فاطمه جیغ بلندی کشیدند و مادر در حالیکه خودش را جلوی ما سپر میکرد فریاد زد:

- یا فاطمه زهرا...سید چکار میکنی؟!

سید هاشم از میان دندانهای کلید شده اش غرید:

- اشهدتان ا بخوانید...پیش از آنکه بعثی ها بخواهند صدمه ای بشما بزنند خودم جان تک تکتان را خواهم گرفت.

این حرکت سید همه مان را وحشتزده کرده بود.سرم را بسمت حمید چرخاندم تا عکس العملش را ببینم،شاید دلم راقرص کند.او سری تکان داد. به دائی نگریستم.لبخندی تلخ بر لبش ظهور کرده بود.این عکس العملها نشان میداد که هیچکدامشان حریف سیدنیستند.خلع سلاح شده بودم.راستش را بخواهید آنچنان برقی در نگاه سیدرسول دیده بودم که شک نداشتم عنقریب ماشه را خواهد چکاند و نفری یک گلوله در قلبهایمان خواهد نشاند. سعی کردم قدری نرم تر بااو صحبت کنم تا شاید خشمش را فرو بنشانم.گفتم:

- قربان جدت بروم آقا سید. مگر آنهائی که میروند زنده میمانند؟ اصلا از کجا معلوم که فردا همه شان را یکسره به بغداد نبرند؟

سید که کمی آرام شده بود سر اسلحه را پائین آورد . خشم از چهره اش رخت بربست و خستگی جایگزین آن شد.تمام صورت و هیکلش به گرد و غبار آغشته بود. میدانستم که از جای دوری خود را بما رسانده است و تنها هدفش نجات ماست. سید روی جعبه چوبی کنار دیوار نشست و آهی از اعماق دل سر داد:

- به خدا توکل کنید.ایمانتان کجا رفته است؟مگر شما همان مومنانی نیستید که تا دیروز برای آغاز و انجام هر کاری توکلت علی الله میگفتید؟مگرتاکنون تنهایتان گذاشته است که دارید اطمینانتان را از دست میدهید؟

دائی حسن کنارسید نشست و در حالیکه غبار موهای او را با دست میتکاند گفت:

- از کجا می آئی سید؟...موافقی برویم تنی به آب الوند بزنیم؟مثل قدیمها!

- چهار روز تمام توی راه بودم داش حسن.از سمت گیلانغرب آمدم.آرام و قرار نداشتم. نمیتوانستم بی خیال بنشینم.همه فکر و خیالم اینجابود...

- سید ،این دخترها بابایشان را خیلی دوست دارند.اصل دلیل ماندنشان در شهر،خانه و کاشانه یا امولشان نیست.میدانند که همه بر باد رفته است.آنها نمیتوانند حاج مرتضی را تنها بگذارند و بروند.

- آقای رشیدی که از حزب اللهی های بامرام،معتقد و بی ریا بود گفت:

- من هم اتفاقا همین را خدمت سید عرض کردم. گفتم دخترهای حاج مرتضی جانشان به جان پدرشان بسته است و نمیتوانند تنهایش بگذارند.

سپس ما را طرف خطاب قرار داد وافزود:

- چند نفرتان باما همراه شوید تا سری به ایشان زده و کسب تکلیف کنیم.موافقید؟

مثل همیشه من داوطلب شدم.حمید هم همراهمان آمدو چهار نفری راهی مخفیگاه پدر وسیدهاشم شدیم.

 

 

* * *

 

 

لحن پدر غصه داربودودل آدم را ریش میکرد. میدانستم ته دلش راضی به جدائی از ما نیست. ولی اونیز به رفتن ما اصرار داشت.من گفتم:

- آخر اگر ما برویم چه کسی میخواهد برایتان آب و غذا فراهم کند؟

درحقیقت اگر من،خاله،دائی و بقیه نبودیم پدر وسید تنها و بی پشتیبان میشدند و ممکن بود از گرسنگی و تشنگی تلف شوند. آنها حتی لحظه ای نمیتوانستند در کوچه و خیابانهای قصر آفتابی شوند. پدر در ادامه صحبتهایش افزود:

- ماهم قصد نداریم بیش از این اینجا بمانیم.همراه آقای مهدوی نقشه ای طرحریزی کرده ایم که شبانگاه از شهر خارج شویم.

پدر به شرح نقشه شان پرداخت و سید هاشم هم در توضیحات کمکش میکرد.مثل روز برای همه روشن بودکه گریختن از شهر کاریست بس پر مخاطره،هم برای پدر که سن وسالی داشت وهم برای سیدهاشم که غریب بود و با شهر و اطرافش ناآشنا..آن روز در حضور آسیدرسول من به نمایندگی از طرف خواهران ومادرم تصمیممان را اعلام کردم و خطاب به پدر گفتم:

- باباجان...همانطور که زینب(س) و اهل بیت مام حسین(ع) وی را تنها نگذاشتند مانیز تنهایت نمیگذاریم.بهر قیمتی میمانیم و صبر پیشه میکنیم. ان الله مع الصابرین.

انگار حرفی برای گفتن باقی نمانده بود. سیدرسول هم نمیدانست باید چه بگوید.حس میکردم اوهم تحت تاثیر عشق و علاقه ما به پدرمان قرار گرفته است چون از حرارت و عصبیت دقایق اولیه ورودش اثری باقی نمانده بود. من و حمید خیلی به او تعارف کردیم که پیش ما بماند ولی او اصرار داشت که باز گردد. حتی از پدر وسیدهاشم دعوت کرد که با او همراه شوند و همان شب بطرف سرپلذهاب حرکت کنندولی پدر قبول نکرد آخر او هم نمیتوانست ما را تنها بگذارد و برود. آ سید رسول با خنده گفت:

- با هم نمیتوانید ازقصر بیرون بروید.تک تک هم نمیتوانیدبروید. من نمیفهمم عاقبت شما خانواده محترم چطور میخواهید از این شهر رو به ویرانی و اشغال شده دل بکنید و به جای امنی بروید؟حاجی بخاطر دختر هایش اینجا نشسته و دخترها هم بخاطر حاجی!بالاغیرتا یکی بیاید و این معما را حل کند.

آقای رشیدی آرام دستش راروی شانه سید رسول زد و خنده کنان گفت:

- زیاد به مخت فشار نیاور سید.فقط خدا از کار این خانواده سر در میآورد و بس. حالا بهتراست زودتر راه بیفتیم.اول میرویم خانه ما چیزی میخوری،کمی هم میخوابی ،بعدش تورا بخیر و ما را بسلامت.

آنها رفتند و مانیز به خانه برگشتیم. فردای آنروزعراقیها گروه هائی از مردم با کامیونهای چادر دار به خارج از شهر منتقل کردند و ما تنها تر ا ز قبل شدیم. بعضیها و منجمله مادر معتقد بودند که عراقیهامردم راآزاد نکرده اندبلکه به اسارتگاهها منتقل کرده اند .حتی یکی از زنهای همشهری بنام طوبی خانم تصوری وحشتناکتر از این قضیه در مخیله اش پرورانده بود و میگفت:

- عراقیها مردم را به بیابانی برده اند ،به آنها رگبار بسته اند و بعد توی گورهای جمعی دفنشان کرده اند...

... و من حیران بودم که طوبی خانم اطلاعاتی به این دقیقی را از چه منبعی دریافت کرده بود!!

یک روز دیگر هم سپری شد .باز هم سربازان مستقر در شهر راه براه به مردم هشدار میدادند که باید هر چه سریعترشهر را ترک کنندچون بعثی های وفادار به صدام در راهند . آن روز قبل از غروب خورشید،من،حمید و مادر سری به مخفیگاه پدر زدیم .شوهرم به پدر پیشنهاد کرد :

- حاجی قرار است باز هم گروههائی از مردم را از قصر بیرون ببرند. توی ازدحام جمعیت گمان نکنم چهره شما وسیدهاشم شناخته شود.نظرتان چیست که همگی راهی شویم؟...

بلافاصله مادر حرفش راقطع کرد:

-چه میگوئی تورا به خدا حمید آقا؟ بچه شده ای؟عراقی ها هم که غافل باشند و دقت نکنند،افرادی از قماش احد و کوکبی آدم فروش توی خیابانهامثل آت و آشغال پخش و پلا هستند.چشم و گوششان هم که تیز تیز است و شکار را از سه فرسخی میزنند .خدا نصیب گرگ بیابانشان نکند. از شمر ذی الجوشن سنگدلترند.

پدرگفت :

- به والله اگر ممانعت شما نباشد من این خفت و خواری را بیشتر از این قبول نخواهم کرد.باید همان روزهای اول خودم را به نیروهای سپاه میرساندم .همان روزهائی که عراقیها هنوز جای پایشان را در منطقه به اندازه الآن محکم نکرده بودند و گشتی و دیدگاه و برجکشان روبراه نشده بود و موقعیت خیلی از الآن مناسبتر...

من بی مهابا پریدم وسط حرفهایش:

- باباحان این خفت است؟ پنهان شدن خفت است یا اسارت در چنگال کثیفشان؟...لا مروتها اگر اسیرتان کنندبا شما وآقای مهدوی مثل یک انسان رفتار نخواهند کرد.شما ندیده اید با اسیر هایشان چه رفتار حقارت آمیزی دارند ولی من دیده ام. خدا آن روز را نیاورد که شما را اسیر آن کافران از خدا بی خبر ببینم.

شب را آنجا خوابیدیم و ظهر روز بعدطبق قراری که گذاشته بودیم ،هنگام نهار بقیه اهل خانه با مقداری خوراکی پیدایشان شد . گرچه کارمان زیاد محتاطانه نبود ولی آنروز ظهر تصمیم گرفته بودیم نهار را بیاد گذشته دور هم بخوریم . تنها خوراکی که برایمان باقی مانده بود مقداری نان خشک،رب گوجه و مقداری خرما بود این یکی از خوراکیهائی بود که اکثر مواقع باآن سد جوع میکردیم. سعید و رقیه آنروز هی بهانه خوراکیهای رنگارنگ میگرفتندو دل شکننده مرا میسوزاندند ودچارآشوب میکردند. حدود سیزده روز بود که غذای درست و حسابی نخورده بودند .حق داشتند که هوس خورشت خلال و قاپلی و قورمه سبزی بکنند. غذاهای آن روزهای ما فقط شکم پر کن بودند و به این خاطر خورده میشدند که مانع مرگمان بشوند و بما قدرت سرپا ایستادن بدهند. بحث غذا و این چیز ها که شد عبدالله گفت:

- امروز دکان مشهدی حاتم وکلی خانی امانی توی جاده قیری باز بود . میگویند عراقیها عمدا دستور داده اند که باز کنند تا مردم را بگیرند و اسیر کنند.

بیاد روزی افتادم که همراه خاله فریده به دکان مشهدی علی رفته بودیم وهمین صحبتها را از زبان او هم شنیده بودیم و حتی خودمان عراقیها رادیده بودیم که کمین کرده بودند. توی دل هزاربار صدام را لعنت کردم که توی کاخ مجلل خودش تمرگیده و ابنطور مردم را در تنگنا قرار داده .

هنگامی که داشتم تکه ای نان خشک آب زده بدهان میگذاشتم توجهم به گونه های طفلکم که روی پاهایم خواب رفته بودجلب شد. گونه هایش آب شده بود و صورت کوچکش بطرزترحم برانگیزی استخوانی و پلاسیده مینمود.از آن لپهای با طراوت و سرخ و سفیدکه همیشه انگار خون ازش میچکید تنها پوستی خشک و چروکیده مانده بودکه انگار برپاره ای استخوان کشیده بودندش.ازشدت غصه،غذا توی گلویم گیر کرد و مجبور شدم با جرعه ای آب آنرا پائین دهم..زیر چشمی نگاهی به سعید ورقیه که در دوسویم نشسته بودند و داشتند بااشتها نانهای خشک آغشته به رب گوجه را زیر دندانهایشان خرد میکردند انداختم .دوغنچه پژمرده ای که در طی این سیزده روز نحس جلوی چشمانم طراوتشان را از دست داده بودند،پای چشمانشان چال رفته بود و هنگام خندیدن،استخوانهای گونه ها و فکشان بطرز رقت آوری خودنمائی میکردووقتی حرف میزدند از فرط بی حالی کلمات را جویده و شل و ول ادا میکردند. اینها همه نشانه های نداشتن توان و انرژی بود. دست و پاهایشان نسبت به چند روز قبل خیلی لاغرتروباریکتر شده بودند.یادم آمد دیروز که لختشان کردم تا تنشان را نظافت کنم واقعا میتوانستم دنده هایشان را بشمرم.بچه های من اصولا تپل و قبراق و سرحال بودند و دیدن حال ووضعی که دچارش شده بودند اندوه سنگین و زجرآوری به دلم می افکند که تحملش از توانم خارج بود.به خودم نهیب زدم: تو چه مادری هستی که نمیتوانی غذای مناسبی برای این طفلهای معصوم فراهم کنی؟آخرتو به چه دردی میخوری زن؟...

مثل دیوانه ها در میانه خوردن غذا ،لقمه در دهان ازجایم برخاستم و بطرف درب خروجی حرکت کردم.حمید پرسید:

- کجا مرضیه؟

و این سئوال راچند تای دیگرشان هم پرسیدند وآن چند نفرهم که نپرسیدندمنتظر جواب من ماندند. جواب دادم:

- میروم میوه ای ،بیسکوئیتی یا یک چیز مقوی برای بچه ها از دکان کلی خانی بگیرم.طفلیها دارند میمیرند از ضعف و گرسنگی...

بعد تکه نان خشکی را که هنوز توی دستم بود نشانشان دادم :

- آخر اسم این را میشود گذاشت غذا؟...

بغض راه گلویم را مثل تیله ای سربی و بزرگ سد کرد طوری که بزور میتوانستم خودم را کنترل کنم :

- دارند از دست میروند زبان بسته ها. به قرآن قسم طاقت ندارم...طاقت ندارم...

ودیگر نتوانستم ادامه دهم. زدم زیر گریه،همانجا روی زمین نشستم و صورتم را میان دو دستم گرفتم.مادر بلند شد،آمد کنارم نشست و در حالیکه بزحمت خودش را کنترل میکرد که بغضش نترکد مرا در برگرفت و گفت:

- تحمل کن عزیزم. مگر دیوانه شده ای که میخواهی بیرون بروی ؟ مگر نشنیدی؟ دکان امانی تله است .بخدا هیچ جنس خوراکی برایش نمانده که بخواهی بیاوری.پایت به آنجا بخورد زیر ذره بینی.کافیست کسی تورا بشناسد تاردت را بزنند و مخفی گاه پدرت را پیدا کنند.

اشکهایم را پاک کرده و سعی کردم قوی باشم.نباید اهل خانه فکر میکردند بریده ام و گرنه محال بود بگذارند بیرون بروم:

- مادر جان بار اولم که نیست .بارها رفته ام و از توی دل دشمن برای بچه هایم غذا فراهم کرده ام . نمیتوانم بنشینم وببینم این طفلهای معصوم گرسنگی میکشند.مثل همیشه بااحتیاط و توکل به خدا میروم و بر میگردم.نگران نباش.

حمید بلند شد که همرایم کند .مانعش شدم:

- نه ...صلاح نیست تو بیائی...هدف عراقیها از باز کردن دکانها اسیر کردن مردانی مثل توست.نمیخواهم بچه هایم بی پدر شوند. خیالت راحت باشد خطری متوجه من نیست. بسلامت میروم و باز میگردم.

حمید ابتدا قانع نشد .معتقد بود حالا که حالش خوب شده نمیتواند بگذارد من تنها بیرون بروم.وظیفه خودش میدانست که همراهیم کند ولی دائی حسن که او هم با من در ممانعت از حمید هم عقیده بود مجابش کرد که همراه شدنش با من کار بیهوده و احمقانه ایست.

چند دقیقه بعد توی کوچه بودم و داشتم بسمت دکان کلی خانی حرکت میکردم.

کوچه ها و خیابانهای قصر بسیار خلوت تر از روزهای پیشین بودو این خلوتی طبیعی بنظر میرسید چون بهرحال عده زیادی از مردم، شهر را ترک کرده بودند.حدودا دوروز بود که از خانه بیرون نیامده بودم و همین باعث شده بود که کمی ترس برم دارد. طبق معمول بدون توجه به تردد نیروهای دشمن و وسایل نقلیه شان بسمت جاده قیری طی طریق میکردم.قانون حکومت نظامی و محدودیت عبور و مرور مردم در معابر با کم شدن جمعیت ،رنگ باخته بود واز طرف عراقیها زیاد جدی گرفته نمیشد. دیگر خبری از برخوردهای خشن و تهدید بااسلحه نبود ولی بااین وجود هروقت چشمم به یک نظامی اسلحه بدست میافتاد بیاد صحنه شلیک سرباز عراقی هنگام کندن آن اعلامیه کذائی و صدای مهیب آن می افتادم که کم مانده بود پرده گوشم را پاره کند.

به مغازه امانی که رسیدم کوکبی را دیدم که مثل جن بوداده آنجا نشسته و داشت تخمه ژاپنی میشکست. هم چندشم شد،هم تنفر سراسر وجودم را پر کرد و هم دلم هری پائین ریخت. یکی دیگر هم کنارش نشسته بود که نمیشناختمش.معلوم بود که عراقی نیست و شک نداشتم که او هم از قماش همان ستون پنجمیهای منافق است و دارد زاغ سیاه مردم را چوب میزند.هردویشان گرم صحبت و خنده بودند و چون آنجا کسان دیگری هم حضور داشتند ورود من به دکان توجهشان را جلب نکرد.به کلی خانی و مردمی که داخل دکان بودند سلام کردم و جواب شنیدم.کلی خانی در حالی که سگرمه هایش در هم بود با حرکت چشم و ابرو اشاره ای به آن دو خائن کرد و پرسید:

- چه لازم داری دخترم؟

نگاهی به داخل دکان و محتویات یخچال و قفسه ها انداختم .خوراکی جماعت آنجا دیده نمیشد.کبریت و فتیله سماور و شیشه چراغ گردسوز وقلک و چراغ انگلیسی و خرت و پرتهای دیگر از جمله اجناسی بود که داخل قفسه ها بچشم میخورد.فقط کنار یخچال خاموش چند عدد خربزه با پوست پلاسیده و مقداری سیب زمینی و پیاز دیده میشد . دو تا از خربزه ها را برداشتم و روی کفه ترازو قرار دادم و آهسته پرسیدم . بجز اینها چیز خوردنی دیگری نداری؟ بچه هایم گرسنه اند.

- شرمنده ام دخترم ...این مردم همه خربزه و سیب زمینی پیاز بردند تو هم ببر...سیب زمینی پیاز قوت دارد.پیاز میکرب را میکشد.معده را تمیز میکند ..ببر بده بچه هایت بخورند. خدا میداند هرچه کنسرو و کمپوت داشتم همه اش رفت توی شکم کارد خورده این صدامیان ملعون. این چند تا خربزه چولیسیده هم اگر رنگ و روئی داشتند تا حالا باقی نمانده بودند.

مقداری سیب زمینی و پیاز سوا کردم و گذاشتم روی پیشخوان.

- باشد کلی ...اینها را بکش ببرم.

- کلی خانی همه را بدون توزین انداخت داخل زنبیلم و گفت:

- نوش جانتان . مثل شیر مادر حلالت باشد. دار و ندارم را بعثیها غارت کردند این دوتا خربزه چولیسیده و پیاز و سیب زمینی کهنه چه قابلی دارد...کاش بیشتر از اینها میداشتم و میدادم ببری برای بچه هایت.میدانم چه زجری میکشند آن طفلهای معصوم. خدا برای صدام نسازد...

همه اش میترسیدم نکند کلی خانی مرا به اسم فامیل صدا بزند ویا احوال پدرم را جویا شود .زیرا هنگام مکالمه ام با وی کوکبی و همکارش سکوت اختیار کرده بودند و پیدا بود که مشغول استراق سمع هستند.البته پیرمرد حواسش جمع بود و خوب میدانست که در حضور آن خائنین چگونه باید حرف بزند.

- چیز دیگری نمیخواهی؟کبریت،شمع،نفت...آها یک مقدار ترخینه هم ته پستو دارم .به همه داده ام .بگذار سهم تورا هم بیاورم .

رفت توی پستوی تاریک ته دکان و لحظاتی بعد با پاکتی پر برگشت.خوشحال شدم و احساس غرور میکردم که توانسته ام مقداری خوراکی مقوی تهیه کنم.پیرمرد پاکت را هم توی زنبیل گذاشت:

- خوب شد این یکی را یادم نرفت . این ترخینه را که باربگذاری و پیاز داغ کنی میارزد به هر چه پلو و خورشت و قاورمه. بده بچه ها بخورند ،قوت بگیرند.

آنگاه با حرکات سریع چشم و ابرو بمن فهماند که صلاح نیست بیشتراز اینها آنجا بمانم. تشکروخداحافظی کردم وهول هولکی از مغازه بیرون آمدم و در حالیکه سنگینی نگاه آن دو را روی خودم حس میکردم از کنارشان عبور کردم. هنوز بیش ازچند قدم دور نشده بودم که صدائی سر جا میخکوبم کرد:

- خانم...همانجا بایست.

صدا،صدای مردی بود که کنار کوکبی نشسته بود.رویم را بسمت اوچرخاندم. میدانستم که نباید ترسم راآشکار کنم یا ضعف نشان دهم. صورتم را با چادر پوشاندم و با لحنی محکم گفتم:

- بله؟...کاری داشتید؟

مرد از جا بلند شد ،بند اسلحه را روی شانه اش جابجا کرد و دوسه قدم پیش آمد:

- خانه ات کدام محل است.

نمیخواستم آدرس دقیقی به او بدهم.جواب دادم:

- ه... همین اطراف. چ... چند کوچه بالاتر.

بخاطر لکنتی که از ترس توی کلامم افتاده بود ته دل بخودم لعنت فرستادم.کوکبی که تاحالا ساکت بود بحرف درآمد و پرسید:

- مرتضی مشفق را میشناسی؟

نباید جواب ناشیانه ای باو میدادم که باعث شکش شود .با قاطعیت و بدون لکنت زبان جواب دادم:

- بله که میشناسم.کیست که اورا نشناسد؟

نگاهی بسمت مغازه انداختم.کلی خانی در آستانه در ایستاده بود و با نگرانی شاهد مکالمه ما بود. کوکبی مجددا پرسید:

- میدانی الآن کجاست؟

- از کجا باید بدانم؟...من کاری بکار کسی ندارم.دنبال غذا برای بچه هایم میگردم.

سپس چادرم را از روی هیکل امید کنار زدم و به آندو نشانش دادم.

- میبینی ؟ رنگ و رویش را میبینی؟دوتای دیگر توی خانه دارم که بخاطر کارهای شماها از گرسنگی دارند بحال مرگ می افتند...

وسط حرفهایم ،کلی خانی طاقت نیاورد و در حالیکه صدایش ازشدت ناراحتی و خشم میلرزیدگفت:

- بی انصافها ولش کنید برود پی کارش .چکارش دارید ؟ زورتان به این ضعیفه میرسد؟مگر اواستخبارات است که سراغ مشفق راازش میگیرید؟من میشناسمش.آدم بیچاره ای است.شوهرش علیل است و خانه نشین. با کلفتی و رختشوئی خرج او و بچه هایش را میدهد.

مردی که متوقفم کرده بود برگشت و رفت سر جایش نشست.کوکبی در حالیکه چند تا تخمه توی دهانش میانداخت با اشا ره دست مرخصم کرد . براه افتادم. خوشحال بودم که از خطر گذشته ام ولی قلبم از اضطراب لحظات قبل تند و تند میطپید و سعی داشتم بلند تر گام بردارم که زودتر به خانه برسم.

بتدریج رمق داشت از پاهایم میرفت و رخوت وسستی به زانوانم راه پیدامیکرد.سنگینی زنبیل کم مانده بود مفاصل دستم را از هم جدا کند.دو عدد خربزه و چند کیلو سیب زمینی و پیاز برای من بی بنیه ی همیشه گرسنه که امید را نیز در آغوش داشتم بار سنگینی بود. یکی دو خیابان را که پیمودم حس کردم کسی دارد تعقیبم میکند. بعضی اوقات از پشت سرم صدای قدمهائی را میشنیدم ،اما هنگامی که می ایستادم و سرم را برمیگرداندم کسی را نمید ید م.دوست داشتم فکر کنم توهم برم داشته است و ترس باعث شده صداهای خیالی بشنوم اما ته د لم میدانستم که توهمی در کار نیست . چهره کوکبی را که بیاد می آوردم به نظرم میرسیدکه او در لحظه آخر ،همان وقت که مرا مرخص کرده یک نگاه بخصوص داشته و به من مشکوک بوده.

نرسیده به کوچه ای که انتهای آن به خانه استاد فاضل میخورد مجبور شدم توقف کنم و از چیزی که فکرم را بخود مشغول کرده بود سر در بیاورم.زنبیل را کنار دیوار گذاشتم و چندین گام بلند با سرعتی بیشتر از قبل به عقب رفتم.حتی با وجود ناتوانی و کرختی مفاصل دست و پاهایم دوان دوان خود را به سه راهی که چند لحظه قبل از آن عبور نموده بودم رساندم تا شاید فرد تعقیب کننده ام را غافلگیر کرده و ببینم. این حرکات تاکتیکی هم مرا به نتیجه ای که حدسش را میزد م نرساند. کوچه ها همگی خلوت بودند و پرنده در آنها پر نمیزد.یک لحظه هردو زانویم تا شدند و کم مانده بود که بچه در بغل برزمین سقوط کنم .بزحمت خودم را کنترل کردم .حالم بد شد و مجبور شدم بنشینم.بدنم مرتعش شده بود و مغز سرم داشت یخ میکرد. بخود نهیب زدم:

- بازهم؟!....این چه وضع خجالت آوریست زن گنده، مادر سه تا بچه؟...از آن بچه هائی که چشم امیدشان به دستان لرزان توست خجالت بکش.باز هم که دچار ضعف و تردید شده ای.یاعلی...یاعلی...برخیز،زبون نباش...یا...علی.

تتمه توان موجود در بدنم را توی پاهایم جمع کردم و با کمک گرفتن از دیوار،قامت راست کرده و ایستادم و آنگاه نفسی عمیق کشیده و براهم ادامه دادم.به زنبیل که رسیدم از روی زمین برش داشتم و اینبار با طمانینه و آرامش به حرکتم به سمت خانه با حالتی عادی ادامه دادم.انگار نه انگار که تا لحظاتی قبل تمام وجودم لبریز از اوهام و د لشوره های گوناگون بود.

دم در خانه ایستاده و سرم را به عقب چرخاندم. میترسیدم کلید به قفل بیاندازم و وارد شوم .همه اش فکر میکردم کسی دارد مرا میپاید و میخواهد از طریق من به پدر برسد و حالا لحظه ای بود که همه چیز لو میرفت .عاقبت سایه ای را دیدم که گریخت و صدای پاهائی را بوضوح شنیدم که دوان دوان دورشد.اینها دیگرنمیتوانستند اوهام و تخیل باشند. ترسم بی دلیل نبود ولی بهرحال چاره ای جز ورود به خانه نداشتم اگر هدف آن ناشناس یافتن مقصد من بوده پس به هدفش رسیده است و من دیگر کاری نمیتوانستم انجام دهم.گرچه هنوز امیدواربودم که اینها همه تخیل باشند تخیلاتی نشات گرفته از ترس.در را گشودم و وارد شدم .

چهره وحشتزده ام همگی را متوجه غیرعادی بودن حالم کرد و تامن شروع کردم به توضیح دادن، جنب و جوشی در گرفت. اول از همه دائی و مادرسعی کردند پدر و شریعت را جائی پنهان کنند . حدود ده دقیقه پرتنش بسیار سریع گذشت .تنها جائی که برای پنهان شدن پدر و شریعت در آن خانه کوچک مناسب بنظر میرسید پستوئی بود که رختخوابها را توی آن روی هم چیده و پرده ضخیمی جلویش کشیده بودند.

داشتیم باعجله تمام رختخوابها را جلوی قامت ایستاده آن دو روی هم میچیدیم که سروصدای عراقیها از کوچه بلند شد . دائی دو قبضه اسلحه ای را که روی طاقچه بود روی سقف کاذب بالای رختکن حمام انداخت وبرگشت. حالا دیگر صدای مکالمه و فریادهای خشم آلود بوضوح شنیده میشد.آنها پشت در بودند و فریاد میزدند:

- جیش الخمینی فتح باب !

در این گیرو دار صدای فاطمه خواهر کوچکم مارا به خنده می انداخت که در جواب فریاد های وحشیانه عراقیها متصل دادمیزد که:

- نعم نعم...خمینی کورتان کند ایشالا!!

عراقیها با قنداق اسلحه و لگد شروع به کوبیدن در کردند . کاملا معلوم بود که اگر دررا باز نمیکردیم عنقریب شلیک میکردند و ممکن بود باعث کشته شدن کسی بشوند.دائی از ته حلقش یک یاعلی غرا خارج ساخت و در ادامه ،این کلمات را برزبان جاری کرد و بسمت در رفت:

- یا امیر عرب به حق آبروی فاطمه زهرا مددمان کن.نگذار این پیرمرد ذلیل شود.

درب گشوده شد و بلافاصله بازوی اولین نفررا که سرباز جوانی بود گرفت و بعربی گفت:

- برادر اینجا اسرائیل نیست .مامسلمانیم، برادریم...ما و شما باید با صهیونیستها بجنگیم.

دائی یکریز عربی میگفت و شانه بشانه آنها حرکت میکرد. چهار نفر بودند و طبق معمول هیچکدامشان گوشش بدهکار نبود.انگار اصلا دائی را نمیدیدند و حرفهایش را متوجه نمیشدند.

عاقبت فرماندهشان که یک درجه دار مسن سبیل چخماقی بود از سماجت دائی بستوه امد و هلش داد .دائی بزمین خورد و بلافاصله از جابلند شد که مجدداموی دماغشان شود و حواسشان را پرت کند. عراقیها با دیدن حمید اورا بطرف بیرون خانه هل دادند. نمیدانستم باید خوشحال باشم یا ناراحت.از یکسو چون نامی از پدر و سیدهاشم نمیبردند خوشحال بودم چون مطمئن شده بودم که این یک بازرسی معمولیست و هدف مشخصی ندارند واز سوی دیگرشوهرم را داشتند به اسیری میبردند و این،امر خوشایندی نبود.

خیلی سریع دستان او را با سیم از پشت بستند و از خانه خارج شدند. تا یکی دو دقیقه سکوت کامل بر محیط خانه سایه افکنده بود. بقدری جریانات سریع اتفاق افتاده بود که همگی شوک زده،مات و متحیر بر جای مانده بودیم.زبا ن همه مان بند آمده بود.ناراحت تر از همه من بودم که خودم را مقصر اصلی این واقعه میدانستم. اگر من از خانه بیرون نمیرفتم حالا حمید کنارمان بود.نگاهم روی زنبیل خربزه،سیب زمینی و پیازکه هنوز کنار دیوار بودمتوقف شدو احساس کردم پدر بچه هایم را با آن زنبیل پر معامله کرده ام!

هنوز همه در سکوت کامل داشتیم به همدیگر نگاه میکردیم .صدای الله اکبر گفتنهای حمید از بیرون بگوش میرسید. تنها کسی که حواسش به اوضاع بود یعنی دائی ،بااحتیاط رفت کنار محل اختفای پدر و سید هاشم و با صدائی آهسته گفت:

- تکان نخورید ها!...هنوز نرفته اند.

دائی لای در را باز کرد،بیرون رفت و دررا پشت سرش بست.من رفتم و از پشت پنجره بیرون را نگاه کردم. دائی خودش را به عراقیها که کتک زنان حمید راتا نزدیکیهای پیچ کوچه برده بودندرساند.رسیده و نرسیده یکی از عراقیها که از سماجت او بستوه آمده بودنیم چرخ ورزشکارانه ای زد و با کف پوتینش لگدی حواله سینه دائی کرد.دائی با پشت بزمین خورد و ناله ای از گلویش خارج شد. صورتش مثل لبو سرخ شده و داشت به کبودی میگرائید .ضربه پوتین نفسش را بند آورده بود.همان سربازی که لگدش زده بود سر اسلحه را بطرفش گرفت :

- امشی...امشی!

دائی نومیدانه از جا برخاست و بدون اینکه لباسهایش را بتکاند لنگان لنگان و خرد شده بطرف خانه براه افتاد. حمید دیگر الله اکبر نمیگفت. شاید نمیخواست بیش از این دائی را بزحمت بیاندازد و باعث کتک خوردنش شود.شاید میدانست که فریادهای او باعث شده که دائی سر غیرت بیاید و بهتر است سکوت کند چون فایده ای ندارد.عراقیها هم دیگر حمید را کتک نزدند و او را بردند و رفتند.

سکوت کامل جایگزین آنهمه قیل و قال شدو دائی به خانه باز گشت.از پشت پنجره که کنار رفتم پدر و سیدهاشم هم از پشت رختخوابها بیرون آمده بودند.دقایقی بعد همگی دور هم نشسته بودیم و داشتیم حرف میزدیم.دائی خطاب به پدرگفت:

- باید مجددا جای شما را تغییر دهیم چون احتمال حمله مجدد شان به این خانه کم نیست.ممکن است یکی از خائنین ستون پنجمی حمید را بشناسد و بداند که او داماد شماست...باید عجله کنیم .وقت زیادی نداریم.

دائی سپس رو به من کرد وگفت:

- خودت را ناراحت نکن .از این ستون به آن ستون فرج است.پسر کربلائی نوذربرزه دماغی را که یادت هست. خودش و زن علیلش رفتند پیش فرمانده عراقی.دوسه ساعت بعد پسرش را آزاد کردند.

- بعدش چه؟...دوباره سه روز بعد که اسیرش کردند دائی... انگارخبر نداشتی.نه؟

- چرا،خبر دار شدم.حالا خداکند حمید را آزاد کنند .دیگر نمیگذاریم گیرشان بیفتد.

 

 

* * *

 

دائی حسن جائی در حول و حوش محل استقرار عراقیها خانه ای برای مخفی شدن پدر وسید در نظر گرفته بود.دائی معتقد بود هرچقدر خانه محل اختفا به عراقی نزدیکتر باشد کمتر احتمال دارد توجهشان را جلب کند .آنجا منزل یکی از آشنایان بنام آقای شفیعی بود.یکی از اقوام دور.دائی چیزهایی به آقای شفیعی گفته بود.من و مادر و دائی مقداری خوراکی توی ساکی گذاشتیم که بعنوان چشم روشنی با خود ببریم و از صاحبخانه اجازه قطعی بگیریم چند صباحی به آن دو پناه بدهد.

به منزل مورد نظر که رسیدیم در زدیم.حلیمه خانم همسر آقای شفیعی دررا گشود و بلافاصله با دیدن ما گره به ابرو انداخت و جواب سلاممان را بسردی داد.شستمان خبر دار شد که حدس زده برای چه آمده ایم و از دیدن مانه تنها خوشحال نشده بلکه ناراحت است.مثل یک صخره سنگی باآن هیکل گنده اش توی چهارچوب در ایستاده بودو جم نمیخورد.

مادر بخودش جرات داد ،دو قدم جلو گذاشت و در چند جمله کوتاه ماوقع را بازگو نمود.جریان بازرسی خانه،دستگیری حمید ،حال ماو بیممان از عواقب بعدی...دیدم پرده پشت پنجره خانه کنار رفت و کسی نگاه کرد.سایه اش از پشت پرده توری سفیدرنگ نشان میداد که یک مرد است وحکما نمیتوانست کسی بجز آقای شفیعی باشد.معلوم بود که نمیخواهد کسی ببیندش چون بمحض جلب شدن توجه ما،بسرعت پرده را مرتب کرد ورفت. در هر صورت هیچکداممان انتظار نداشتیم که بیاید دم در و تعارفمان کند داخل منزل. حلیمه خانم همانطوربدون آنکه هیکل چاق و سنگینش را حرکت دهد بر و بر نگاهمان میکرد.این سکوت طولانی بهتر از هر کلامی داشت بما میفهماند که باید راهمان را بکشیم و برویم چون آنجا کسی پذیرایمان نیست.

حرفهای مادر که تمام شد منتظر شدیم حلیمه خانم چیزی بگوید و اوهم گویاداشت دنبال کلماتی مناسب میگشت که جواب مادر را بدهد. سکوتش خیلی طول نکشید،با حالتی بی تفاوت گفت:

- فرخنده جان مراببخش...آقای شفیعی مریض است و سردرد مزمنی گریبانگیرش شده. تحمل شلوغی و سرو صدا ندارد...

- ولی آنها فقط دو نفرند تصدقت...دونفر آدم بزرگ که سروصدائی ندارند.

- شرمنده ام ولی....

دیگر مهم نبود میخواهد چه بهانه هائی پشت سرهم ببا فد.بااینکه بهیچوجه انتظار نداشتم حلیمه خانم به ما جواب مثبت بدهد ولی بقدری ناراحت شدم که بقیه کلماتش را متوجه نشدم. انگار سطلی پرازآب یخ روی سرم ریخته باشند، از فرق سر نا نوک پا منجمد شدم.کنارکشیدم،آهی سرد از اعماق جان سردادم و بااشاره سر از مادرتقاضاکردم دیگربه اصرار کردن ادامه ندهد و خودرا برای رفتن مهیا سازد. دائی که تا حالا ساکت گوشه ای ایستاده بود دست مادر را گرفت و کشید:

- راه بیفت برویم آباجی.

معلوم بودحلیمه خانم اصلا از برخوردی که با ما کرده شرمنده نیست چون در کمال خونسردی مجددا معذرت خواهی کوتاهی کرد و دررا بملایمت بست . مادرمایوسانه همانجا جلوی درب خانه خودش را روی زمین پهن کردو کف دستهایش را توی خاکهای کف کوچه چرخاند.آنگاه در حالیکه دودست خاک آلودش را بسوی دائی دراز کرده بود با چشمان خیس به او خیره شدونالید:

- وای بر من داشی...این دستان نیازمند را دیگر بسوی کی میتوانم دراز کنم؟

دائی که نگاه غیض آلودش روی در خانه آقای شفیعی میخ شده بود.زیر لب غرید:

- نمیدانم آقای شفیعی بااین سردرد چطورتاحالا صدای توپ و خمپاره را تحمل کرده.آن دوتا بنده بی پناه خدا مگربچه اند که شلوغی و سروصدا داشته باشند؟

سپس بالاوپائین خانه را باتنفربرانداز کرد و ادامه داد:

- یعنی خانه به این درندشتی برای آن دو تا بنده خدا جا نداشت؟

مادر گفت:

- به خداحاج مرتضی خیلی دنیا دیده است داداش. وقتی فهمید میخواهیم برایشان دنبال جاومکان بگردیم گفت: فرخنده، اگر جائی رفتی و جواب رد شنیدی از کوره در نرو و چیزی نگو که بنده ای از تو برنجد.یادت باشد که هر کسی اختیاردار چهار دیواریش است و صلاحش را خودش بهتر میداند. خدا میداند اگر چیزی به حلیمه نگفتم بخاطر همین نصیحت مرتضی بودداشی.ولی ایکاش میتوانستم به همین زن که ما را به خانه اش راه نداد بگویم:حلیمه خانم ،یادت هست که که خانه مرا همیشه منزل امید خودت میدانستی و هر وقت آقای شفیعی دعوایت میکرد و کتکت میزد بمن پناه می آوردی؟حالا که شوهرم آواره و بی سر پناه شده آیا سزاوار است دست رد به سینه ام بکوبی؟

در حقیقت برخورد سرد و بیرحمانه آن زن توهین بزرگی بما بود .زیرا خانواده ما بواسطه پدرم که معتمد اهالی شهر بود احترام زیادی بین فامیل،آشنایان و همشهریها داشت و ما هرگز چنین برخوردهائی را تجربه نکرده بودیم.

باوجوددلهای شکسته و احوال ناخوش و پریشان نومید نشدیم وباز هم پی مکانی برای پنهان شدن پدر و سیدهاشم گشتیم.عاقبت خانمی بنام جمیله فیروزی که از دوستان مادر بود کلید خانه پسرش راکه خالی بود در اختیارمان گذاشت .در فکر چگونه جابجا کردن آن دو بودیم که سرو کله آقا اشرف که ازمعلمان مدرسه حمید بود پیداشد.او کارت اتومبیل و دویست تومان پول نقد از طرف حمید آورده بود. حالش راپرسیدم. آنطور که خودش میگفت پس از خبر دار شدن ازدستگیری حمید به مقرعرااقیها سرمیزند و موفق به ملاقاتش میشود.حمید هم بمحض دیدن آقااشرف کارت و پول را به او میدهد که بدست من برساند.آقا اشرف به همه اطمینان داد که حال حمید خوب است و آنگاه افزود:

- همه اسیرانشان را به مهدیه برده اند و منتظرماشینهای حمل اسرا هستند.از سربازهای کرد شنیدم که از رده های بالادستور گرفته اند فعلا کسی را اسیر نکنند چون اسارتگاهها پر شده اند وباز داشتگاههای جدید نیزهنوز آماده نشده اند.او سپس خطاب به دائی گفت:

- داش حسن تو که عربی بلدی بهتر است بروی و با فرماندهشان صحبت کنی.خیلیها رفتند و بچه هایشان را آزاد کردند.تو هم انشاالله با دست پر بر میگردی.الآن که بعثیون جائی برای اسرا ندارند فرصت خوبیست.دنبال بهانه ای میگردند که از تعداد اسرایشان کم کنند.تو هم تا ماشینها نرسیده اند دست بکار شو.البته اگر مرضیه خانم و بچه هایش را هم با خودت ببری شاید افاقه کندودلشان برحم بیاید.

سخنان آقااشرف را قطع کردم و گفتم:

- آقا اشرف من هرگز چنین کاری نخواهم کرد.التماس به دشمن؟...هرگز...سری را که در راه خدا داده ام پس نخواهم گرفت.خواهش کردن من به مزدوران بعثی جز پائین آوردن شان و منزلت یک زن مسلمان ایرانی که از زینب(س) الگو گرفته است ثمره دیگری ندارد. من از همان روز اول که وارد این مهلکه شدم خودرا به تقدیر محتوم خویش که اراده خداوند است سپردم. تصمیم گرفتم قرص و محکم بایستم و تسلیم نشوم. اگر خدا صلاح بداند خودش حمیدم را بمن باز میگرداند.

دائی با آقا اشرف رفت و من ماندم.من زنی نبودم که بتوانم به دشمنان دین و میهنم التماس کنم و بپایشان بیفتم تا شاید دل سنگشان نرم شود و برحم بیاید.

پس از رفتن دائی دست به دعا برداشتم وبه خدایم عاجزانه التماس کرد م که حمیدم را بمن باز گرداندو نگذارد بچه هایم یتیم شوند.

- پروردگارا در این دنیای پر آشوب مرا ناامید و بی تکیه گاه نخواه.گرچه همه آن چیزی را که میخواهی و بر من روا میداری باآغوش باز میپذیرم.

وهنوزنیم ساعت ازرفتن دائی و آقا اشرف نگذشته بودکه حمید به خانه باز گشت .او از آمدن دائی به قرارگاه عراقیها بیخبر بودو وقتی دلیل آزاد شدنش را پرسیدم جواب داد:

- عراقیها بدون آنکه جائی ناممان را ثبت کنند ،من و چند نفر دیگر را آزاد کردند و گفتند :بروید و فردابیائید .اردو گاههای عراق فعلا جا ندارد !

همه زدیم زیر خنده.اولش فکر کردیم شوخی میکند چون در حقیقت این کار عراقیها بیشتر شبیه جوک بود.حمید در ادامه افزود:

- باور نمیکردیم .ماهم متعجب بودیم و اولش بگمانمان رسید که دارند مسخره مان میکنند. ولی بعدش از کردهایشان شنیدیم که اسارتگاههای عراق شلوغ شده اند وبه فرموده رده های بالا فعلا نمیتوانند اسرای جدیدرا پذیرش کنند.بمحض اینکه دستهایمان راباز کردند از ترس اینکه نکند تصمیمشان عوض شود بسرعت از مهدیه بیرون آمدیم و خودمان را به خانه رساندیم.

رد خون آلود سیمهائی که دستهایش را با آن بسته بودند روی مچ و ساعدش دیده میشدو جای ضربات قنداق تفنگ روی پشت و کمرش دردناک بود و آزارش میداد. پیراهنش را در آورد تاروی خونمردگیهایش مرحم بگذارم . چنددقیقه بعدش دائی هم سررسید .گویا میدانست که حمید را آزادکرده اند چون از دیدنش متعجب نشد.اوگفت:

- خداراشکر که مجبور نشدم از این کافرها خواهش کنم . باور کنید که بعد از آنهمه کتکی که از دستشان خوردم دوست نداشتم دوباره جلویشان گردن کج کرده و آزادی حمید را گدائی کنم.همینکه به در مهدیه رسیدم چند تا جوان که آنها هم آزاد شده بودند جریان را تعریف کردندو فقط خدا میداند چقدر خوشحال شدم.

و بعد دست در گردن حمید انداخت و رویش را بوسید:

- خوش آمدی داشی .چشم و دل همه مان روشن.

حمید بخاطر زحمات دائی از او تشکر کرد وگفت:

- وقتیکه آنهمه جوان رشید را دست بسته توی مهدیه دیدم باور نکردم که در قصر اینقدر جوان وجودداشته است . تازه شاید آنهائی که دیدم یک دهم جوانانی نبودند که موقع اشغال داخل شهر بودند و حالا در اسارتگاهها به بند کشیده شده اند.

آنگاه آهی از اعماق وجود سر داد و افزود:

- خیلی غصه میخورم...میدانید چرا؟...اگر پیش از آشغال شهر تدبیر و مدیریت متمرکزی وجود داشت و این عده کثیر جوانان غیور و نیرومند، مسلح و تجهیز میشدند،بعثی ها هیچوقت نمیتوانستند به این راحتی کنترل شهر را در دست بگیرند...هزاربارلعنت بربنی صدرخائن. لطمه ای که او به این آب و خاک زد آنقدر شدید است که فقط با خون هزار هزار جوان رشید جبران خواهد شد. خدا از سر تقصیراتش نگذرد.

شب که فرا رسید دائی پدروسیدهاشم را تا مخفیگاه جدیدشان همراهی کرد و آنگاه من به خواب عمیقی فرو رفتم و یکی از شبهای آرامم را به صبح وصله زدم.

 

 

* * *

 

 

با مادر و دائی رفته بودیم سر ی به پدر بزنیم .به حمید اجازه ندادم همراهیمان کند. به او گفتم:

- عزیزم یک بار شانس آوردی و خدا کمکت کرد ولی همیشه اینطور نیست .بهتر است دیگر از خانه بیرون نروی چون احتمالا الآن دیگر بازداشتگاههای جدیدشان آماده پذیرش اسراست.

مخفیگاه جدید زیاد از محل سکونت ما دور نبود،ساعت دو بعد از ظهر بود و پدر با رادیوی ترانزیستوری کوچکش داشت اخبار رادیو تهران را گوش میداد.تهران،کرمانشاه،اهواز،دزفول و خلاصه بیشتر نقاط ایران غرق آتش وخون بود.گوینده از بمباران کرمانشاه میگفت و من دل توی دلم نبود چون بسیاری از فامیل و آشنایان که قصرشیرین را ترک کرده بودند در حال حاضر ساکن کرمانشاه بودند.خانواده عمو مجتبی،عمومصطفی،عمه فانوس،عمه طاووس وعمه بزرگم میم نازار مادر عبدالله با فرزندان دیگرش و خیلیهای دیگر.بیشتر که فکر میکردم با خودم میگفتم که در حال حاضر شاید امنیت ما از آنها خیلی بیشتر باشد چون لااقل با وجود نیروهای عراقی و حضور مردم غیر نظامی در شهر چه از سوی عراقیها و چه از سمت نیروهای ایرانی گلوله ای بسمت شهر شلیک نمیشد.

حمید که با شنیدن اخبار حسابی از کوره در رفته بود گفت:

- بنی صدر تا کی میخواهد به خیانتهایش ادامه دهد؟ اصلا انگار نه انگار ارتشی خطرناک بااینهمه ساز و برگ و تسلیحات پیشرفته دارد تمامیت ارضی کشوررا تهدید میکند.

وپدر در چواب او گفت:حرفت را قبول دارم حمیدجان . این مردک بی تدبیر- حالا نمیدانم از روی جهالت است یا عمد - اصلا به سازماندهی سریع نیروهای مردمی فکرنکرد. اگر از همان ابتدامردم را مسلح میکرد ند باندازه یک لشکر نیروی جوان و متعهد در همین قصر خودمان داشتیم،آنوقت عراقیها غلط میکردند پایشان را اینور مرز بگذارند.

سیدهاشم در تکمیل سخنان پدر گفت:

- آخ آخ آخ...حرف دل مرا گفتی حاجی.چه سیل عظیمی میشدند جوانهای پردل و جرات و برومند این شهر. من که دیدمشان میدانم چقدر زیاد بودند، ولی صدحیف...این من و شما و امثال مائیم که این قضیه را میدانیم،چون با چشمان خودمان دیده ایم و فقط حرص و جوش خورده ایم ،اما شاید بعدهامردمی که اینجا نبوده اند و فقط دورادور چیزهائی شنیده اند باورنکنند وخیلی راحت بنشینند و بگویند جوانان قصر کجا بودند؟چرا نجنگیدند؟ وآن زمان ماها نباشیم که حقایق را بشکافیم ورازها را برملا نمائیم...

البته این را هم بگویم که همه علت و معلولها و رازها به مرور زمان آشکار و برملا شد. در آن دوران هنوزآقای خامنه ای و امام تشت رسوائی بنی صدر از بالای بام به پائین نیافکنده بودندو او همچنان ترکتازی میکرد و فرمانده کل قوا بود. فکرش را بکنید (فرمانده کل قوا) بودن یک خائن آنهم در زمانی که جنگی چنین فراگیر به کشور تحمیل شده است چقدر میتواند برای یک مملکت ویرانگرباشد.ولی ایران اسلامی را خدا حفظ کرد. من فکر میکنم هر کشور دیگری اگر به دام چنین خودفروشی آنهم در دورانی آنچنان حساس میافتاد دوام نمیآوردودر کوتاهترین زمانی زیرگامهای دشمن لگد کوب میشد.آنگاه به دهها پاره تجزیه اش میکردند ودیگر حتی نامی از آن در نقشه جهان باقی نمیماند.

پدر من مرد خوش بینی بود و گمان نمیکرد بنی صدر وطن فروش باشد. او تمامی کم کاریها و نقائص آن نامرد رااز بی تدبیریش میدانست گرچه سیدهاشم وحمید معتقد بودند او فطرتا یک خائن هفت خط است که با خدعه و نفاق خود را در دل امام جا کرده و در باطن هم پیمان بیگانگان وضد انقلابیون است.

هنگام بازگشت به خانه در چند جا ،راه و بیراه میشنیدیم که عراقیها و عوامل نفوذیشان سراغ پدروسیدهاشم وچند نفر دیگررا از مردم میگیرند.آنطور که با سماجت دنبالشان میگشتند معلوم بود شدیدا مرکز توجه قرار گرفته اند.به خانه که رسیدم حمید را سخت متفکر و نگران یافتم .دلیلش را که پرسیدم گفت:

- چند روز میشود که برادرم مصطفی سری بما نمیزند.نگرانش هستم .نکند بلائی سرش آورده باشند.مرضیه تو مصطفی را خوب میشناسی، محال است در قصر باشد و به من سر نزند.خانه خودش را که ویران کردند مدتی خانه یکی از رفقایش ساکن شدو من امروز عبدالله را فرستادم آنجا که خبر ی بیاورد ولی دوستش گفته بود دو روز است بی خبر از خانه بیرون رفته و دیگر کسی او را ندیده است.

عمیقا نگران و دلواپس بود .نشستم کنارش ،دلداریش دادم و دلخوشش کردم که حتما از شهر همراه بقیه مردم خارج شده است ولی حمید میگفت محال است مصطفی بخواهد ازقصر خارج شود و به او نگوید.

نمیدانستم چطور میتوانم دل پر آشوب او را آرامش ببخشم آخر خودم دلی داشتم که از دل او خیلی نگران تر بود.تازه حمید هم مثل من نگران بچه هایمان و بیماری و گرسنگیشان بود و اینها همه باعث فشار مضاعف روحی او میشد.موضوع صحبتمان کم کم به جاهای باریک کشیده شد و حمید هر چه حرص و جوش داشت سر من بینوا خالی کرد.مثل همیشه میگفت چرا با بچه ها به کرمانشاه نرفته ام و مایه عذاب آنها و خودم شده ام.قادر نبودم از خودم دفاع کنم زیرا میدانستم مقصرم .گرسنگی و بیماری بچه ها بخاطر این بود که نخواسته بودم شهر را ترک کنم .آخر آن طفلکهای بیگناه تکلیفی بر دوش نداشتند که بمانند و مقاومت کنند . حتی بخاطر وجود آن سه کودک بر من نیز تکلیفی واجب نبودکه بایستم وبجنگم.حق بااو بود،گرچه من همواره براین باور راسخ استوار بودم که حضورم در شهر بی حکمت نیست و عاقبت همه چیزختم به خیر خواهد شد.

بی اغراق بگویم، من ایمانی شدیدا قوی داشتم ،ایمانی بر پایه دریافتهای حسی نشات گرقته ازنشانه ها.نشانه ها در زندگی آدمی زمانی قابل درک میشوند که باورشان داشته باشی وهنگامی که بر تو ظهور میکنند هارمونیشان را با تمام وجودت دریافت کنی.کشف وشهودیانشانه همیشه حائزنظم است.مانند یک بیت شعر، یک طرح قرینه سازی شده یایک موومان موسیقی... خلاصه بگویم،نشانه ها ظریفند،هنرمندانه به تو عرضه میشوند و هنگام دریافت محال است در بطنشان آشفتگی ببینی.از همان هنگاهی که دیدم دارم در ورطه ای از بلا سقوط میکنم خالصانه خود را به خالقم سپردم و از او خواستم هر آنچه که مصلحت میداند آن کند،هرگز مرا بحال خود رها نسازدو مرا از دریافت نشانه های روحانی محروم نسازد .

در ایام مشقتبار پیشین هم همواره بطور کامل به هر نشانه ای توجه موشکافانه و دقیق داشتم و هرراهی را که حس میکردم بنابر حکمتی پیش پایم قرار گرفته و درست می انگارمش،بدون ترس از مخاطرات محتملش مشتاقانه و بیدرنگ میرفتم.گرچه...هنوز راه رفتن و خروج از قصرشیرین جلوی پایم قرار نگرفته بود. من معتقد بودم چیزهائی وجود دارد که درک آن از توان ما انسانها خارج است و بهمین دلیل باید تسلیم محض اراده خداوند باشیم و ارتباطمان را با ذات اقدسش از طریق همین کشف و شهودها و توجه نمودن به نشانه ها استمرار بخشیم زیراتنها اوست که برهمه جوانب قضایای حیات و زوایای پنهان هستی آگاه است و دانا.

آن روز را نیز کماکان در خانه محبوس ماندیم.طرفهای عصر به کمک پسر عمویم ناصر مقداری نان و خرما تهیه کرده و همراه خاله فریده با احتیاط راهی نهانگاه پدرشدیم.همان ابتدای راه خاله تودلم را خالی کرد:

- دختر ،به دلم بد آمده است و مثل سیر و سرکه داردمیجوشد. بیا برگردیم و بعدا در فرصتی مناسب نان و خرما را به آنها برسانیم.

میدانستم که پدر وسیدهاشم درحال حاضرهیچ غذایی برای خوردن ندارند و محال است که بتوانم به خانه باز گردم.میدانستم آنها با دیدن این مختصر خوراکی چقدرخوشحال میشوند.

- خاله تورا به خدا دست بردار!...بابا و آن سید اولاد پیغمبرگرسنه اند آنوقت توانتظارداری من برگردم خانه و با خیال راحت بنشینم سر سفره غذا؟

خاله دیگر چیزی نگفت . منهم دلم شور میزد.اصلا من همیشه خدا هنگامیکه میخواستم بروم پیش پدر وسید دلم شور میزد ولی این دلیل نمیشد که کاری برایشان نکنم.در ادامه گفتم:

- خاله تو اگر میترسی یا بدلت بد آمده است مجبور نیستی دنبالم بیائی.باور کن نمیرنجم اگربرگردی.تنهائی میروم و فوری برمیگردم.

خاله پوزخندی تحویلم داد وگفت:

- تو راجع به من چه فکر کرده ای مرضیه خانم؟ که بزدلم و رفیق نیمه راه؟ من چطور دلم رضا میدهد تنهایت بگذارم قربانت بروم .تا دم مرگ همراهتم...میفهمی ؟ تا دم مرگ!

و خندید و افزود:

- حالا تند تر راه بیا که بتوانیم پیش از تاریکی هوا برگردیم.

براهمان ادامه دادیم.چند کوچه را که پشت سر گذاشتیم ماشین جیپی بسرعت از کنارمان رد شد و گردو خاک از خود بجاگذاشت.در حالیکه به سرفه افتاده بودیم شنیدیم که سربازان سوار بر پشت جیپ چیز هائی خطاب به ما میگویند و میخندند. ما که چیزی از حرفهایشان نفهمیدیم و برایمان هم مهم نبودکه چه میگویند و به چه میخندند ولی معلوم بود که داشتند بما متلک میگفتند.قدمهایمان را تند کردیم و به ابتدای کوچه منتهی به مخفیگاه پدررسیدیم.اول کوچه هفت هشت پله میخورد و بالامیرفت.پله ها بدجوری بلند بودند و بالا رفتن از آنها برای من یکی مشکل بود.خاله راحت بالا رفت و من عقب ماندم:

- خاله ،کمی آهسته برو که من هم برسم.

خاله بالای پله ها ایستاد و منتظر من شد:

- صدیقه میدانی داداش حسن چرا این کوچه را انتخاب کرده.

رسیدم.نفس نفس زنان روی آخرین پلکان نشستم تا استراحتی کرده باشم:

- نه ،از کجا باید بدانم؟

- خنگ خدا،بخاطر این پله هاست دیگر.ماشین وارد کوچه نمیشود وبهمین علت برنامه غارت خانه های این کوچه به بعد از غارت کل شهر موکول میشود و فعلا پدرت در امان است.حالا فهمیدی؟

از جابرخاستم و هردو براهمان ادامه دادیم :

- بله میدانم شماها خانوادتا باهوش تشریف دارید خاله جان.مامان من هم حس ششم دارد اگر متوجه شده باشی.

- مسخره میکنی بدجنس؟

- نه بخدا...

صدائی شنیدیم و حرفم را قطع کردم.صدای یک ترانه عربی بود که از رادیو داشت پخش میشد .صدا از داخل اولین خانه داخل کوچه که انفجاری درش را ریشه کن کرده بود بگوش میرسید .بدون رد و بدل کردن تنها یک کلمه ناخودآگاه با هم هماهنگ شدیم و سریع از کنار در عبور کردیم.در همان یک لحظه که عبورمان بطول انجامیدداخل حیاط خانه را دید زدم.آنجا خاک گرفته و نیمه مخروبه بودو کنار یک حوض مرمرین بی آب و شکسته سه سرباز عراقی نیمه عریان روی تختهائی که از دودرچوبی باپایه هائی از آجر بر پا شده بود داشتند میوه میخوردند. خوشبختانه چون صدای رادیویشان بلند بود و سرگرم خوردن و رقصیدن بودند متوجه عبورمان نشدند.

سومین خانه بعد از خانه مزبور مخفیگاه پدربود. دیروز که همراه با دائی به آنها سرزده بودیم کسی درخانه مزبورنبود اما حالا با وجود آن سه سرباز کمی وضعیت خطرناک و بحرانی بنظر میرسیدچون امکان اینکه آنها هوس کنند سری هم به خانه های اطراف بزنند زیاد بود. خاله درکمال آرامش و در همان حین عبور از جلوی درب مخفیگاه پدر سرش را در گوشم گذاشت و گفت:

- توقف نکن مرضیه.تاآخر کوچه میرویم تا ببینیم چه میشود.

درب خانه سوم ،چهارم و پنجم را هم رد کردیم و در انتهای کوچه ،پشت دیوار آخرین خانه مخفی شدیم. چند لحظه بعد من سرکی کشیدم ویکی از سربازها را دیدم که توی چهارچوب درایستاده و نیمی از بدنش دیده پیداست.شاید به چیزی شک کرده ویا مارا در حین عبور دیده وحالا آنجا ایستاده بود که بفهمد کجا رفته ایم .سرباز زیادآنجا نماندو مجددا بداخل خانه برگشت. خاله گفت:

- همینجا بمانیم . نکند دوباره بیرون بیاید.

بیش از پنج دقیقه صبر کردیم و خاله مجددا گفت:

- نان و خرما را بده من ببرم . صلاح نیست د ر بزنیم،صدایش را میشنوند.نایلن رااز بالای دیوار می اندازم داخل حیاط .حتما میبینند و میایند برش میدارند.

نایلن را دستش دادم و او حرکت کرد. دل توی دلم نبود و هی خدا خدا میکردم که عراقیها از خانه بیرون نیایندو او را نیبنند. اگر خدای ناکرده اورا میدیدند دیگر هیچ کاری از دستم بر نمیآمد .یا فرار میکردیم و یا کشته میشدیم ولی در هر صورت پدر و سید گیر می افتادند. خاله کنار دیوار خانه ایستاده و در حالیکه دسته نایلن را بدندان داشت چادرش را دور کمر گره زد،سپس نایلن را بدست گرفت و باآخرین قدرتی که در بازو داشت به آنسوی دیوار پرتابش کرد و بسرعت بطرف من برگشت. دستم را گرفت و بسختی کشید:

- برویم...زود...زود.

- نه ،نه خاله...کمی صبر کن ترابخدا.

خودم هم دقیقا نمیدانستم که چرا میلی به رفتن ندارم .شاید دوست داشتم برای یک لحظه هم که شده چهره پدر را ببینم. گرچه بعید بنظر میرسید که با وجود سر و صدای بزن و بکوب عراقیها پدرم خودش را نشان دهدو پا در کوچه بگذارد.

چند دقیقه ای را در سکوت سپری کردیم . خاله در گوشم نجوا کرد:

- اینجا ایستادن بیهوده است.ببین،هوا کاملا تاریک شده است . اگر توی راه عراقیها جلویمان را بگیرند چه جوابی داری بدهی؟

بعد از یک گفتگو وتبادل نظرسریع نتیجه گرفتیم که اگر ازهمان نقطه براهمان ادامه دهیم و مسیر رفته را باز نگردیم خیلی دیرمان میشود و به شب میخوریم واگرهم از جلوی خانه ای که عراقیها در آن بودند رد میشدیم که آنهم مکافات بخصوص خودش را داشت.خاله گفت:

- من این محله را مثل کف دستم بلدم .پنج سال اینجا اجاره نشین بودم.از این کوچه که برویم بعد از دو کوچه دیگر ،سومی بن بست است ولی نرسیده به آن بن بست راهی هست یک خروجی هست که مسیرمان را فوق العاده دور میکند و تا پاسی از شب را باید توی خیابان باشیم...

با دلهره حرفش را قطع کردم:

- اصلا حرفش را نزن خاله...نباید شب توی خیابان و کوچه ها ویلان باشیم.

- منهم میدانم که نباید...پس معطل نکن...

مجبور بودیم مسیر رفته را باز گردیم و قاعدتا دوباره باید از مقابل همان خانه کذائی که عراقیها توی حیاطش جشن گرفته بودند عبور میکردیم.بسم الله گفتیم و من شروع به قرائت آیت الکرسی کردم.قلبم داشت مثل پرنده ای که توی قفس حبس شده بال بال میزدو کم مانده بودکه از میان سینه ام بیرون بجهد.برسرعت قدمهایمان افزودیم و عاقبت چسبیده به دیواراز جلوی درب مزبور رد شدیم. درحین رد شدن سریعا نیم نگاهی بداخل حیاط انداختم و در کمال تعجب اثری از سربازها ندیدم!صدای آهنگ هم بگوش نمیرسید.نگاههای پر سئوالی با خاله رد و بدل کردیم و ناگهان صدای قدمها و مکالماتی نگاه ترس آلودمان را کشاند بالای بام خانه .آن سه سربازرا یک آن روی پشت بام دیدیم وبعلت اینکه ما چسبیده به دیوار راه میرفتیم آنهامتوجهمان نشدند.خاله آهسته گفت:

- خدا مرگم بدهد، دارند آن بالا چه غلطی میکنند؟نکند دارند ازطریق پشت بام خودشان را به خانه های همسایه میرسانند برای دزدی؟

ما دیگر نمیتوانستیم آنها رامشاهده کنیم چون درآن صورت آنها نیز ما را میدیدند ولی برای هردویمان مثل روز روشن بود که دارندسعی میکنند که به خانه های همسایه راه پیدا کنند و یکی از آن خانه ها هم که محل مخفی شدن پدر و شریعت بود.از خاله ملتمسانه پرسیدم:

- چکار کنیم دورت بگردم ؟ بخدا وقت تنگ است...

واقعا داشتم از شدت ترس و دلواپسی میمردم. از پله های سر کوچه که پائین رفتیم.پشت دیواری کمین کردیم. حالا فرصتی کوتاه داشتیم که دور از دیدرس عراقیها چاره ای بیندیشیم :

- خاله فکری بکن ...

- چه کاری؟ چه فکری؟...خدا کریم است.انشاالله که اتفاقی نمی افتد.توکل بر خدا.حالا راه بیفت که شب شد.

- پایم هم برود دلم میماند .رضا نمیدهد بروم .باید فکری کرد خاله جان ...

خاله جوری دستم را کشید که کتفم درد گرفت:

- چه فکری؟ دیوانه شده ای؟

ولی من تکان نخوردم،بزمین میخم کرده بودند انگار.فرصتی برای مشاوره و تصمیم نداشتم ووقت بطرز بیسابقه ای تنگ بود.فکر کردم و فکر و فکر...هزار و یک فکر توی مخیله ام وول خوردند و رد شدند و رفتند و هیچکدامشان آنقدر سنگینی نداشتند که بمانند ولی یکباره یک فکر لحظه ای توقف کرد و سررشته ای از یک راه چاره را بمن عرضه کرد.سریع قبولش کردم،دودستم را دوردهانم قراردادم و از ته دل باآخرین توان حنجره فریاد کشیدم.چشمهای خاله گرد شدووحشت و هیجان از آنها بیرون ریخت.شانس آوردم که خاله با هوش سرشارش بسرعت منظور مرا فهمید و با من همصداشد.اینبار من دستش را گرفتم و کشیدمش:

- بدو.بدو و پشت سرت را هم نگاه نکن.

هردویمان پا بفرار گذاشتیم.فقط توانستم لحظه ای گذرا به بالای بام نگاه کنم و سربازها را ببینم که دارند هول هولکی از روی دیوار به داخل کوچه میبرند و همزمان دنبال منبع صدا سرشان را به اطراف میچرخانند.شاد بودم و خیالم راحت که آنها را از سرک کشیدن به خانه های همسایه منصرف کرده ام .

تا خود خانه نه پشت سرمان را نگاه کردیم و نه از شتاب گامهایمان کاستیم.این درسی بود که خاله بمن داده بود .یاد گرفته بودم که این روزها در مواقع بحرانی و خصوصا هنگام فرار ازچنگ دشمن فقط بدوم و فکر رصد کردن موقعیت دشمن نباشم چون تنها بایددوراه جلوی روی خود میدیدم:گریزومرگ .اگر نمیتوانستیم فرار کنیم فکر تسلیم را نیز نباید میکردیم بلکه تنها به مرگ با گلوله دشمن بایدراضی میشدم.

نفهمیدم کی و چطور به خانه رسیدم فقط این را یادم هست که به هیچ نیروی عراقی برخورد نکردیم و وقتی به در خانه رسیدیم نور سرخ خورشیدمغرب هنوز روی دیوار پهن بود.پشتمان را به در تکیه دادیم و در حالیکه بشدت نفس نفس میزدیم بهم نگاه کردیم و زدیم زیر خنده.

 

 

* * *

 

 

ماجرا را که برای بقیه تعریف کردیم همگی تحسینمان کردند. حسین به من افرین گفت و نظرش این بود که مانند همیشه عاقلانه تریم عکس العمل را نشان داده ام.ولی در حقیقت من هنوز خیالم کاملا راحت نبود که توانسته ام پدر را نجات دهم. اگر آن سه عراقی باز هم هوس کرده باشند روی بام بروند چه؟آنقدر نگران بودم که نفهمیدم دارم بلند بلند حرف میزنم:

- نکند مخفیگاهشان را پیدا کرده باشند.

حسین گفت:

- اینقدر دنبال دلیلی برای نگران بودن نگرد صدیقه جان .از لحاظ کلی تو درست میگوئی،احتمال خطر همیشه برای آنهاهست همانطور که برای من و تو نیز هست ولی خطر احتمالی با خطر حتمی زمین تا آسمان تفاوت دارد.همینکه تو وخاله دقیقاسر بزنگاه،آنجا حضور داشتیدو و با تدبیرتان آنها را از خطری حتمی نجات دادید نشانگر آنست که خداوندخودش نگاهدارشان است وشما فقط اسباب رفع بلا بوده اید.پس مطمئن باش وقتی هم که تو نیستی خدای متعال کسان دیگری را اسباب نجاتشان قرارمیدهدو لازم نیست وقتی هم که در خانه هستی دلواپس پدر باشی.

عبدالرضا که دید من نمیتوانم آرام بگیرم گفت حاضر است نیمه های شب سری به نهانگاه زده و ما را از سلامتی آنها مطمئن سازد و نیمه های شب به قول خود عمل کرد.

به پیشنهاد دائی مرتضی لباسی سر تا پا مشکی برایش تهیه کردیم تا در تاریکی شب استتار شود.تادو ساعت بعد یعنی تا ساعت چهار بامداد که او به خانه برگشت هیچکس نخوابید.همگی دست به دعا بودیم و قرآن و مفاتیح میخواندیم و از خداوند عاجزانه میخواستیم که عزیزانمان را از ما نگیردو نگاهدار سلامتی وجانشان باشد.

عبدالرضا که برگشت و خبر سلامتی پدر و شریعت را داد همگی نفسی براحتی کشیدیم .خبر خوش دیگری که داد این بود که آن سه عراقی خانه ای راکه در همسایگی مخفیگاه پدر بود ترک گفته بودند.گویا فریاد کشیدنهای من و خاله باعث شده بودکه بترسند و فراررا برقرار ترجیح دهند..دائی به شوخی گفت:

- غلط نکنم فکر کرده اند توی آن محله خلوت و سوت وکورجن ها خانه کرده اند وصدای جیغ هم ازاجنه بوده !

احساس سبکی و راحتی بخصوصی میکردم .بعد از خواباندن بچه ها مفاتیحم را بازنموده وشروع به خواندن کردم.خبری که عبدالرضا آوردحس خوبی بمن بخشیده بود و ازته دلم خوشحال بودم.ساعت حدودپنج بامداد بود که آن راحتی خیال مرا به خوابی شیرین و عمیق میهمان کرد.

 

 

* * *

 

 

چهاردهمین روز اشغال قصرشیرین هم فرارسید .تقریبا نیمی از مهر ماه گذشته و ما هنوز بلاتکلیف و پا در هوا بودیم. پدر و شریعت هنوز توی مخفیگاهشان که یکی دو نوبت دیگر هم عوضش کرده بودیم ساکن بودند و روزگارشان بسختی میگذشت. حال حسین کاملا خوب شده بود و وضع محمد احسان هم بدک نبود.آشنایان و اطرافیان دست بدست هم داده و برایش از داخل مغازه ها و خانه های متروکه شهرشیرخشک گیر می آوردند و تغذیه مرتب و درست اورا قبراق کرده و بفهمی نفهمی یک پرده گوشت گرفته بود.عفونت گوشش کاملا بهبود نیافته بودولی کم شده بود و پیدا بود که دارد بسمت بهبودی میرود و من این همه اتفاق خوب را مرهون همان خانواده،آشنایان و اقوامی بودم که حتی لحظه ای تنهایم نمیگذاشتند و مانند خودم برای محمد احسان مادری میکردند.

برای همه بلااستثناء واضح بود که دیگر ماندن در قصر کاریست عبث.عراقیها استحکاماتشان را تقویت کرده بودندو بنظر میرسید قصد اقامتی طولانی مدت را دارند. مسجد مهدیه به مقر ثابت فرماندهی نیروهای عراقی تبدیل شده بود و مراسم صبحگاه و اهتزاز پرچم رادور میدان مرزبانی برگزار میکردند . گاهی وقتها از تعییراتی که رخ داده بودخنده ام میگرفت.شهرآباد و زیبای مراخیلی راحت وسهل انگارانه بدست عراق داده بودند.شهرپراهمیت،شکوهمند و مغرور من چه خیانتکارانه بازیچه گشت و به نیستی کشیده شد.هنوزباور نداشتم که قصرشیرین مملو شده از سربازان عراقی .دلم میخواست یکی بیاید،سیلی محکمی بزند توی گوشم و از خواب بپرم ببینم همه چیز سرجایش است،اوضاع مثل سایق است و مردم سر کار و کاسبیشان هستند.کربلائی حسین جلوی مغازه اش را آب پاشی کرده ،قفس سهره اش را زیر سایبان جلوی مغازه اویزان کرده و با آب و تاب از خرمای رطب تازه اش تعریف میکندوهمراه با سهره آواز سر میدهد.سید امیر سر ایستگاه سرپل ایستاده و بلند بلند میگوید: سرپل...سر پل دو نفر.زینی دوغ فروش سیار شهر با خرش توی کوچه ها میگردد و فریاد میرند: دوغ لیلی...کره کردی ...روغن دان میه.بچه ها با شوق فراوان توی راه بازگشت از مدرسه میگویند و میخندند و گاهی هم به سرو کول هم میپرند.حسین،ظهرهنگام که صدای اذان از گلدسته مسجد جامع فضای شهر را عطر آگین میسازد خسته و بی رمق از سر و کله زدن با شاگردانش با لبخندی برلب به خانه باز میگردد و پس از نماز و هنگام خوردن غذا از ماجراهایی که با بچه های بازیگوش مدرسه داشته میگوید .گاه از یاد آوری شیرین زبانی برخی از محصل هامیخندد و گاه حرص میخورد که چرا پدر مادر ها حواسشان به فرزندانشان نیست و کل بار تعلیم و تربیت را بر دوش مربیان و معلمان تحمیل میکنند...

ولی نه...فاجعه قصر ویران من حقیقت داشت و حالا ما مردم قصرشیرین باید شهرمان را ترک میکردیم و میرفتیم .معلوم نبودباید به کجا میرفتیم و نمیدانستیم تاکی چشممان به زادگاهمان نخواهد افتادوفقط خدا میدانست . آینده ای مبهم فرارویمان بود و هیچ چیزی قابل پیش بینی نبود.و این حقیقت چقدر غم انگیز بود.

نزدیکیهای ظهر در خانه کوبیده شد .مشهدی رحیم رضائی پشت در بود.او از دوستان صمیمی پدر و یکی از افراد خوشنام و معتمد شهر بحساب میآمد.تعارفش کردیم.داخل شود که دور هم بنشینیم و استکانی چائی بنوشیم.او که معلوم بود عجله دارد ترجیح داد داخل حیاط بایستد و صحبت کند.لیوان آبی را که دستش دادیم نیم خورده روی لبه ایوان گذاشت و گفت:

- با همه مردم قصر هماهنگی شده است که فردا صبح علی الطلوع ساعت شش همگی دور میدان مرزبانی که کنار مقر فرماندهیشان یعنی مسجد مهدیه است جمع شویم و از آنها بخواهیم که کلیه ساکنین شهر را یکجا از شهر خارج کنند.

مادر گفت:

- آیا نیازی میبینید که دست بدامان آنها شویم؟خودمان نمیتوانیم هماهنگ شویم و جملگی شهر را ترک کنیم؟

- نمیشود حاج خانم .اگر بدون اطلاع آنان از شهر خارج شویم بعید نیست که حرکتمان را خودسرانه و شورش تلقی کنند و عکس العملی نسنجیده و خشونتبار از خود بروز دهند که باعث آسیب رسیدن به مردم شود.ضمنا راهمان طولانی و خطر ناک است .بدون وسیله نقلیه نمیتوانیم برویم .حتی اگر مارا تا مسافتی جلو ببرند بقیه راه را میتوانیم پای پیاده برویم .

من که تاآن لحظه ساکت بودم گفتم:

- آقای رضائی ،اینهمه صبر کردیم که ارتش و سپاه برای آزاد سازی قصر اقدام کنند و ما هم بتوانیم بنوعی از داخل شهرکمک حالشان باشیم.فکر نمیکنید اگر یکی دوروز دیگر هم دندان روی جگر بگذاریم بهتر باشد؟ شاید فرجی شودو...

مشهدی رحیم بالحنی یاس آلود کلامم را قطع کرد:

- نه دخترم .موضوع رسیدن نیروی کمکی منتفی است .من هرروز اخباررادیو را گوش مدهم . توی خوزستان غوغاست.ارتش صدام با تمام قدرت دارد تلاش میکند که بطرف شهرهای مهم پیشروی کند و دولت هم ناچار است فعلا تمرکزش را روی آن مناطق بگذارد. توی منطقه خودمان فعلا پیشرویها متوقف شده است .گرچه قصر و اطافش تحت اشغال هستندو دشمن تانزدیکیهای (مل یاقو) پیش رفته است ولی تلاشی که عراق در خوزستان میکند با اینجا اصلا قابل مقایسه نیست .کاملا پیداست که صدام ملعون برای تصرف خوزستان دندان تیز کرده چون عمده نیروهایش راآنجابه خدمت گرفته است. ما الآن اسیر عراقیها هستیم منتها رحم خدا شامل حالمان بوده و تاکنون بجمدالله اتفاق ناگواری برای زنها و بچه هایمان نیفتاده است .ولی در همیشه روی یک پاشنه نمیچرخد.هران ممکن است شرایط عوض شده وباصطلاح ورق برگردد .هر چقدر در بازگشت به مناطق امن شتاب کنیم کم است.اگر فردا نتوانیم هیچ تضمینی وجود ندارد پس فردا بعنوان اسیر جنگی ماراراهی بغداد نکنند.

مادر در حالیکه نیم نگاهی بمن داشت و بنظر میرسید مخاطبش بغیر ازمشهدی رحیم من نیزهستم،گفت:

- آقای رضائی حرف حق جواب ندارد.همین فرمایش شما را من دیشب به دخترانم گفتم. به خدا هیچ جنایتی از بعثیها بعید نیست .آنها به هیچ دین و مذهب و مرامی پای بند نیستند.ما وظیفه خودمان را حتی بیشتر از توانمان انجام داده ایم و سختیهای بسیار متحمل شده ایم .تا جائی هم که مقدور بوده سنگر را خالی نکرده ایم ولی دیگر ماندنمان جایز نیست و تا قبل از رسیدن بعثیون وفادار به صدام باید شهر را ترک کنیم.این دیگر چون و چرا یا اما و اگر ندارد.

مش رحیم بااشاره دست مرا بسوی خود فرا خواند و آهسته پرسید:

- دخترم .حاجی اصغر و شریعت کجا مخفی شده اند؟

من و منی کردم و مردد بودم که بگویم یا نه . مش رحیم لبخند معنی داری برلب نشاند:

- حق داری بترسی .باوجود آن همه خائن درشهر باید هم ترسید.

بعد هم خنده ای کرد و ادامه داد:

- به من هم مشکوکی که مخبر باشم دختر حاجی اصغر؟

- نه...این چه حرفیست مشتی ...شما دوست صدیق و مومن پدر هستی .به چشمانم هم شک کنم به شما شک نمیکنم ولی باور کنید طی این چند روز اخیردر جریان جابجا شدنهای مکرر و هیجانات و دلواپسی های ناشی از آن بحدی فشار روحی روانی متحمل شده ام که گاهی اوقات مغزم قفل میکند و سرعت تفکر و عمل از من سلب میشود.

و براستی ازاینکه در جواب دادن به سئوال آن پیرمرد وارسته و نورانی تاخیر کرده و دچار شک و تردید شده بودم خجل گشتم .به مش رحیم قول دادم که فردا صبح علی الطلوع ،قبل از اجتماع مردم با وی همراه شده و اورا به ملاقات پدر و شریعت ببرم.

بعدازرفتن مش رحیم قدری به سخنانش اندیشیدم.نظراتش عاقلانه بود و منطقی.با وجود خطر بالقوه ای که تمامیت ارضی کشور را در منطقه جنوب تهدید میکردفعلا نباید امید میداشتیم که نیروهای خودی برای آزادسازی قصرعملیاتی انجام دهند.همین که فعلا پیشروی عراق در اینجا متوقف شده بودجای خوشحالی داشت .پس بااین اوصاف تنها راه جلوی ماترک شهربود و بس.گاهی درجریان یک اقدام مشخص گزینه ها فرا وانند و لی بعضی اوقات فقط یک انتخاب باقی مانده است و انسان مجبور است به همان یک انتخاب تن دهدواین حکایت مردم قصرشیرین بود که فقط یک گزینه برای انتخاب داشتند:بجای نهادن خانه و کاشانه و رفتن بسوی تقدیری تیره و تار و نامعلوم.

آن شب نماز شب حضرت محمد(ص) را خواندم و توانستم یکی دو ساعتی را هم در یک آرامش نسبی بخوابم.صبح پیش از اذان بیدار شدم،حسین را هم بیدار کردم و با آمدن مش رحیم ،کمی نان و خرما بر داشتم وهرسه عازم مخفیگاه پدر و شریعت شدیم.وقتی که به آنجا رسیدیم هنوز آفتاب طلوع نکرده بود.پدر آب چائی را بالای آتش گذاشته بود. نماز را به جماعت خواندیم،بعد دور هم نشستیم و به صرف صبحانه مختصری که تهیه کرده بودم مشغول شدیم.

پدر خوابی را که همان نیم ساعت قبل ،پیش از بیداری دیده بود برایمان تعریف کرد:

- توی خوابم دیدم که رسول اکرم(ص)سر اسبش را بدست سیدالشهدا سپرد . دختران و اهل بیتش همه سوار شدند و رفتند . من به حضرت عرض کردم:آقا این بچه ها و دخترها از بالای اسب نیفتند قربانت گردم.پیامبر (ص) در جوابم فرمودند:اصغر...حسین خودش میداند چکار کند.

مش رحیم گفت:

- حاجی اصغررویای دم صبح صادق است و خوابی که انبیاء و ائمه درآن حضور داشته باشند نشانه سلامت و رستگاری و برکت است انشاالله تعالی.

پدر گفت :

- ما بنده های ناچیز خدا چه میدانیم رستگاری و سلامت واقعی در چیست؟گاهی آنچه در نظر ما سختی و شقاوت میآید،مایه سلامت ،رستگاری و فوزعظیم است .هر فتح و گشایشی در ابتدای راه نیازمند زمینه هائیست که ما شاید از حکمت و کیفیتش آگاه نباشیم.

پدرآیاتی از سوره مبارکه فتح را بعنوان شاهدی بر مدعای خود قرائت نمودکه حقیقتا مصداق سخنانش بود. درحینی که پدر صحبت میکرد،شریعت متوجه حالاتی در چهره مش رحیم شده بود و نگاههای اورا بخود با معنی حس کرده بود لذا از وی پرسید:

- آقای رضائی گویا میخواهی چیزی بگوئی ولی مرددهستی.

- والله از خدا که پنهان نیست از شما چه پنهان.من یک دلم پیش شماست که چطور میخواهید از این مخمصه خودرا رها سازید.قرار بر این شده که مردمباقی مانده در شهرراهی سرپلذاب شوند و از آنجا خودرا به مکانهای امن برسانند ولی من درمانده ام که شما دو نفر را چگونه باخودمان ببریم.بااین اصرار و سماجتی که عراقیها و دست نشاندگانشان در یافتن شما داشته و دارندبعید میدانم شناسائی نشوید و قادر باشید میان جمعیت خودرا استتار کنید.حالا پیشنهادی به عقل ناقص حقیر رسیده که لازم میدانم مطرح کنم،شاید راهگشا باشد.

مش رحیم ادامه نداد .همانطور که شریعت متوجه شده بود براحتی نمیتوانست حرفش رابزند و پیشنهادش را مطرح سازد.منمشتاق شده بودم بدانم که او چه راه حلی برای این معضل اندیشیده است .پدر که گویا دلش میخواست زودتر پیشنهاد مش رحیم را بشنود مشتاقانه پرسید

-فکر و تدبیر شما زبانزد خاص و عام است آقای رضائی .بگو ببینم چه کاری را صلاح میبینی؟

همگی سراپا گوش شدیم و چشمان منتظرمان را بدهانش دوختیم .برایمان جالب بود که به راه حل این مسئله سخت دست بیابیم چون حقیقتا هیچکداممان راه چاره ای نمیدیدیم که بی خطر باشد.مش رحیم همانطور که سر به زیر داشت رشته کلام را در دست گرفت:

- من فکرمیکنم اگر هر دوی شما ریش و سبیلتان را بزنید شناسائیتان محال خواهد بود،چون تاکنون کسی شما را بدون موی صورت ندیده است و در ضمن به ذهن کسی خطور نمیکند که شما چنین کاری بکنید.

یک سکوت چند ثانیه ای بر قرار شد و بیکباره شلیک خنده اتاق را پر کرد.تنها کسی که نمیخندید شریعت بود که داشت لب بدندان میگزید و سرخ شده بود .حتی مش رحیم هم داشت میخندید.مسلما علت خنده همه ما تصویری بود که از آندو در مخیله خود ساخته بودیم .تصور کردن پدر و شریعت بدون ریش و سبیل خیلی خنده دار و مضحک بود.

پدر روبه شریعت کرد و در حالیکه هنوز خنده از روی لبانش محو نشده بود پرسید:

- نظر شما ظاهرا مساعد نیست.نه؟

شریعت که پیدا بود لزومی نمیبیند درمورد این موضوع فکر کند بسرعت جواب داد:

- سرم راهم بزنند ریشم را نمیزنم.جان بی مقدارمن آنقدر ارزش ندارد که بخاطرش بخواهم شعائررا زیر پا گذاشته و محاسنم را بتراشم. ناسلامتی من یک روحانی هستم و باید الگوی شجاعت و صبر و پایمردی باشم نه اینکه با هر حادثه ای رنگ عوض کنم .رعایت اصول مخصوصا در این شرایط حساس و حیاتی اهمیت صد چندان دارد. میدانم که برای جان در بردن از این مهلکه خیلی کارها میتوان انجام داد،ولی اگر تاکنون دندان بر جگر فشرده و تحمل نموده ام باین خاطر بوده که حرمت این لباس را از بین نبرده و شرافتم را بعنوان یک طلبه خدشه دار نسازم.فکر کنم آقای میخبر هم با بنده د راین زمینه بابنده هم عقیده باشند. هدف نمیتواند توجیه کننده وسیله باشد.میتواند؟

طرف خطاب او در بخش آخر سخنانش پدر بود.پدر در تائید نظر شریعت سری تکان داد وخطاب به مش رحیم گفت:

- میدانم که پیشنهادتان از سر دلسوزیست ولی عجالتا بهتر است هم و غم خودرا بر این بگذارید که جان عموم مردم شهر محافظت شود و بسلامت به سرپل برسند.ماهم بامید خدادنبال راهی برای پیوستن به شما خواهیم بود.شاید بی آنکه مجبور شویم محاسنمان رابزنیم بتوانیم از حلقه محاصره خارج شویم.

مش رحیم از کیسه ای که در دست داشت ماشین اصلاحی بیرون آورد،روی زمین گذاشت و آنرا بطرف پدر هل داد:

- اصغرآقا،آقای شریعت روحانیست و محذوراتی دارد ولی لااقل شما ریشتان را کوتاه کنید .حتی اگرهم شناسائی نشوی بخاطر ریشت گیر میفتی.عراقیها هرکسی را که ریش دارد بلااستثنا بعنوان پاسدارمیگیرند.

پدر تشکر کرد و قول داد به سفارش مش رحیم عمل کند و مجددا به او سفارش اکید کرد که در خصوص خارج نمودن مردم از شهر دقت داشته باشدو طبق یک برنامه ریزی مشخص و با روشی صحیح مردم را از پراکندگی و تکروی در مسیر بر حذر دارد و به امداد رسانی به افراد ضعیف و ناتوان و زنان و کودکان و افراد سالمند و تعاون و همیاری بخصوص در زمینه تقسیم آب و غذا توجه کندتا بحول و قوه الهی بسلامت برسند و خدای ناکرده تلفات یا مصیبتی گریبانگیرشان نشود.پدر معتقد بود اگر کسی نباشد که رهبری آن جمع کثیر را در این سفر مخاطره آمیزبعهده گیرد،عدم هماهنگی باعث روی دادن اتفاقات ناگواری خواهد شد .

آقای رضائی قول داد که حداکثر تلاشش را برای هرچه بهتر به انجام رساندن کارها انجام دهد. حسین نیز آن لباس سرتاپامشکی راکه عبدالرضا چندشب قبل هنگام سر زدن به مخفیگاه پدرپوشیده بود به شریعت داد تا درشب مقرر بپوشد.

آسمان کاملا روشن شده بود و خورشید روز پانزدهم مهر ماه درحال بالا آمدن از افق انوار کم جانش را بروی بام منازل غالبا متروک و چپاول شده شهر پهن کرده بود. مش رحیم براه خودش رفت و من و حسین نیز راهی منزل شدیم تا خودرا برای رفتن آماده کنیم.

 

 

* * *

 

 

ساعت هنوز به شش و نیم نرسیده بود که بعثیون با منظره جالب وغیر منتظره ای روبرو شدند.قریب به هزار تن مرد و زن و کودک کنار مسجد مهدیه تجمع کرده و آماده بودن که از قصر خارج شوند. فرماند هان عراقی که تازه از رختخوابشان بیرون آمده بودند با دیدن آن جمعیت انگشت حیرت بدندان گزیدند آخر انتظار نداشتند بعد از آن همه گلوله باران و اسیر گرفتن ،هنوز هم این تعداد مردم در شهر زخم خورده و نیمه ویران قصر باقی مانده باشند. مردم هر قدر که در توان داشتند مواد غذایی، آب آشامیدنی و مایحتاج مورد لزوم دیگر را در بقچه ها ،چمدانها و کوله هایشان گذاشته بودند .خانواده من و بقیه فامیلها هم همراه با خانوارهائی از همسایگان و آشنایان نزدیک در یک مکان دور هم گرد آمده بودیم و منتظر شروع سفر بودیم.مش رحیم و پهلوان نجف و چند تن دیگر از معتمدین و ریش سفید های شهر قبلا عاقلی کرده و اجازه این تجمع را از عراقیها گرفته بودند و ظاهرا نباید مشکل یا خطری جمعیت حاضر را تهدید مینمود.مادر روبه من کرد و گفت:

- میدانی این جمعیت مرا یاد چه موقع میاندازد؟

- احتمالا انقلاب...

- آفرین...یاد روزهای تحصن و تظاهرات افتادم.از زمان انقلاب تا کنون،یعنی نزدیک دوسالی هست که خیابانهای قصر جمعیتی به این کثرت را بخود ندیده است.آنروز ،جلوی ساختمان فرمانداری را یادت هست؟مامورین کلانتری و ساواکیها متصل مردم را تهدید میکردند که اگر متفرق نشوند بسویشان تیر در میکنند،ولی مردم هیجانزده آنقدر داغ بودند که از هیچی نمیتر سیدند...

حسین وارد بحث شد و توی کلام مادر پرید:

- همیشه آخرهای تظاهرات ،آنموقع که قطعنامه پایانی را پشت تریبون قرائت میکردم مردم گوش تا گوش مینشستند و با دقت و توجه فراوان بدون آنکه کسی با بغل دستی اش حتی یک کلام حرف بزند شش دانگ حواسشان را به قطعنامه میسپردند. حس میکردم نفسها در سینه حبس است و همگی دارند با عشق و علاقه گوش میدهند تا در دهای دل خود را از زبان من بشنوند.هر کدام از بندهای قطعنامه که بپایان میرسید غریو تکبیر مردم ساختمان فرمانداری را بلرزه می انداخت.خیلی بحال آن دوران حسرت میخورم ! چقدر همبستگی ویکدلی مردم زیبابود.چه شکوهی داشت !...قدرت خداوندی در صدای پر صلابت الله اکبر مردم بخوبی حس میشد...

ودائی مرتضی در این لحظه رشته کلام را بدست گرفت:

- و این جنگ...این جنگ نتجوانمردانه تاوان همان حق طلبیهاست.تجلی اراده خداوند را عده ای شیطان صفت که منافعشان در خطر بود دیدند وتاب نیاوردند زیرا اطمینان داشتند که نهضت حق طلبی و عدالت خواهی درمرزهای ایران محصور نخواهد ماند و سراسر منطقه و جهان را در بر خواهد گرفت. آزادی هیچوقت راحت و بی دردسر بدست نیامده است . هنگام پیروزی انقلاب خیلی از همین مردم تصور میکردند که دیگر از خون و شهادت خبری نیست ولی یادم میآید که همین حاج اصغر خودمان رو بمن کرد و گفت :آ مرتضی فکر نکنی ابرقدرتها دست از سرمان بر میدارند ها!...آنها گنجی رااز دست داده اند که بسیار برایشان قیمتی بوده .برای دوباره بچنگ آوردنش با تمام توان خواهند جنگید که اگرنجنگیدند به درستی و ارزش انقلابمان شک کن .ملت ایران از خوابی چند صد ساله بر خاسته اند و هیچگاه دوباره در آن خواب شوم فرو نخواهند رفت.یا برای همیشه با شیاطین خواهند جنگید،یا آنها را مجبور خواهند کرد که به اراده ملت ایران گردن بنهند و به حقوق حقه ما احترام بگذارند.

حسین گفت:

- بله دائی ،حالا حالاها باید بجنگیم و سختیهای گوناگون را تحمل کنیم .این را نیز باید بدانیم که تسلیم در برابر خصم خیانت به خون تمام شهداست ...

ناگهان ولوله ای در میان جمعیت افتاد. دلیل آن ولوله جنب و جوشی بود که از جانب عراقیها مشاهده میشدو مردم را مضطرب میکرد.حسین که گویا شصتش از موضوعی باخبر شده بود گفت:

- دارند از فرصت استفاده میکنند ناجنسها . برای چپاول خانه ها مسابقه گذاشته اند .احتمالا بزودی برسر وسایل باارزش بجان هم میافتند و همدیگررا لت و پار میکنند.

بیاد روزی افتادم که باخاله توی راه برگشت به خانه بودیم و جسم سنگینی از طبقه دوم خانه ای جلوی پایمان بزمین افتاد و تکه تکه شد.چه فحشهائی بهم میدادند و چه دعوائی باهم میکردند بر سر تصاحب اموال این مردم بیچاره!

خودم از بالای جمعیتی که جلوی دیدم را گرفته بودند توانستم ببینم که چند تا عراقی با تیرآهنی که در دست داشتند به درب مغازه ای که روبروی ساختمان کلانتری بود کوبیدند و آنرا شکستند.بعدش اثاثیه بود که از آن مغازه بیرون ریخته میشد .فقط همین یک مغازه نبود که داشت غارت میشد.تاآنجا که چشمان من میدید چند مغازه دیگر هم همین وضع را داشتند.ترجیح دادم دیگر نگاه نکنم چون بدجور روی ذهنم تاثیر منفی داشت .رویم را که برگرداندم مهدی گفت:

- مامان آب.

صدائی از بلندگو برخاست .کسی بزبان عربی و با لحنی خشن چیزهائی گفت .در حالیکه جرعه ای آب به مهدی میخوراندم از دائی معنی جملات پخش شده از بلندگو را پرسیدم.دائی جواب داد:

- بی پدر از سربازهایشان میخواهد که غنائم را متعلق بخود ندانند و همه وسایل را در یک محل که اعلام خواهد شد جمع کنند.تهدید کرد که اگر خبر دار شود کسی چیز باارزشی را پنهان کرده است مجازات سختی در انتظارش خواهد بود اما در آخر وعده دادکسانی که بیشترین فعالیت را در کسب غنائم داشته باشندسهم چشمگیری نصیبشان خواهد شدو درضمن آنهائی هم که بدلایلی نمیتوانند دربرنامه غارت و چپاول شرکت کنند نگران نباشند چون سهمشان محفوظ است.

بعد سری به نشانه تاسف تکان داد و ادامه داد:

- بدبخت به ما...چه برنامه ریزی ها ئی برای ثمره یک عمر تلاش و عرق ریختن این مردم میکنندوچه وعده وعیدهائی بهم میدهند.بدبخت به ما.

نظامیان عراقی حلقه محاصره مردم را تنگ تر کردند .شاید از ترس اینکه نکند کسی برای محافظت از خانه و زندگیش اقدامی کند. صدائی مهیب از طرف کلانتری توجهات را بسمت خود جلب کرد .یک تانک بزرگ در چند حرکت رفت و برگشت ساختمان روبروی کلانتری را که محل ساواک قدیم بودویران کرد و عده ای از عراقیها که تماشاگر این صحنه بودند پس از اتمام کار شروع به پایکوبی کردند وبا فریاد و هلهله خیابان را روی سرشان گذاشتند.خدمه تانک که انگار عمل قهرمانانه ای انجام داده اند از تانک پائین پریدند و شروع کردند به رقصیدن و طولی نکشید که بقیه سرباز ها هم به آندو پیوستند.کاردم میزدند خونم در نمیآمد:

- مگر مرض دارند سگ پدرها؟چرا خانه ها را الکی ویران میکنند.

دائی در جواب من پس از کشیدن آهی سوزناک گفت:

- ناراحت نشو عزیز دل دائی...ویرانگری قانون جنگ و عادت شوم جنگ افروزان است.در ضمن این کارها فقط برای سرگرمی و هلهله و شادی نیست بلکه نوعی آماده سازی منطقه برای حفاظت بهتر است.در میدان جنگ هرچقدر زمین صافتر باشد و موانع طبیعی یا مصنوعی کمتر باشند میدان دید وسیعتر خواهد شدو کنترل نیزراحت تر انجام خواهد گرفت .بخصوص درقصرشیرین اینکار لزوم بیشتری دارد چون هنگام نبردهای خیابانی،جوانان مدافع شهر جائی برای استتار و مخفی شدن نخواهند داشت و عراقیها بی دردسرآنها را تعقیب خواهند کرد.فکر میکنی بعد از رفتن ما تا چه مدت قصرشیرین بشکل یک شهر باقی خواهد ماند؟حتم دارم تا چند وقت دیگر از این شهر تاریخی و زیبا جز زمینی سوخته و مملو از خرابه ها و تلهای خاک بجای مانده از خانه ها ،چیزی باقی نخواهد ماند.

مادر متصل عراقیها را نفرین میکرد . خیلیها از میان آن جمعیت لب به ناله و نفرین نیروهای عراقی گشودند و بقیه نیز غمگین وحیرتزده،درکمال ناباوری صحنه های زشت و امزجار آور چپاول و تخریب را نظاره میکردند.

در میان اینهمه ددمنشی و قساوت محض منظره ای جالب و لطیف توجه مرا جلب کرد. کمی آنسوتر از جمع مردم ،بچه گربه ای ملوس و نحیف ،هراسان زیر نفربری پنهان شده و ترس و ضعف توان گریز را از او سلب کرده بود.قطعااگر نفر بر حرکت میکرد له میشد. سربازی کم سن و سال که تازه پشت لبش سبز شده بوددر حالیکه بااشاره دست از راننده خواهش میکرد حرکت نکند،همزمان با چوبی بلند در دست سعی داشت گربه را از زیر نفر بر بیرون بکشد.راننده که مرد سبیل کلفت و کله گنده ای بود و با عصبانیت داشت با سرباز جوان بگو مگو میکرد ومعلوم بود که نمیخواهد صبر کند چون هی گاز میدادوپشت سر هم دود سیاه ازعقب نفربر بیرون میزد.من نگران بودم که نکند حرکت کند و گربه بینوا له شود ولی خوشبختانه گربه از زیر نفربر بیرون دوید و آنگاه نفر بر از جاکنده شد و رفت.سرباز جوان را دیدم که با خوشحالی و رضایت درز شدن گربه را نظاره میکند. دیدن این صحنه دلم را لرزاند و حال غریبی بمن بخشید.در کنا رددمنشی ها ئی که طی این روزها ی شوم از دشمن دیده بودم این حرکت آن جوان مرا سر شوق آورد و گوئی نسیمی خنک و روحبخش در جهنمی سوزان روحم را نوازش کرد و جلاداد. با خود اندیشیدم:سربازی که اینگونه برای حفظ جان یک حیوان کوچک و بی دفاع تلاش میکند و به همقطار بیرحمش التماس میکند هرگز نمیتواند گزندی جان یک انسان که همنوع اوست برساند . این نشان میداد که درهرجاو هر زمانی در کنار افراد پلید و شیطان صفت انسانهای نیک سرشت هم وجود دارند و همین ها هستند که در میان گنداب متعفن نامردمیها رایحه خوش انسانیت را میپراکنند.

در آن گیرودار و ازدحام فشرده ،عراقیهاکه گوئی مجدداانرژی گرفته بودند چند تن از جوانان را از میان جمعیت جداکرده،باخود بردند ومادران،خواهران و همسران گریانشان را برجای نهادند.شانس یار حسین بود که آن روز بیشتر توجهشان به جوانان کم سن و سال جلب میشد وبه مردانی در سن وسال او کاری نداشتند. من و خواهرهایم باصلاحدید پدر چادر رنگی بسر کرده بودیم چون ممکن بود کسانی که چادر سیاه بسر دارند بعنوان خواهران بسیجی دستگیر شوند.

با دیدن موج جدید هجمه دشمن به خانه ها نگرانی از وضعیت پدر و شریعت شدت گرفت چون تا ساعاتی دیگر با خروج همه مردم ازشهر، درب همه منازل شکسته میشد و بالطبع مخفیگاه آنان نیز از این قاعده مستثنی نبود.تنها امیدمان این بود که تا قبل از حمله عراقیها به محل اختفایشان،محل را ترک نموده باشند.خواهر کوچکم بتول در حالیکه گریه میکرد باآن لحن کودکانه اش از مادر پرسید:

- مامان...چه کسی میخواهد برایمان کار کند و پول در بیاورد؟کی برایمان نان میخرد؟انگور میخرد؟...

و من زیر لب از خود میپرسیدم:

- از این پس چه کسی تکیه گاهمان خواهد بود؟

مادر،مهربانانه دست نوازشی بر سر بتول کوچک کشید و مانند همیشه همچنان زمزمه دعا ورد زبانش بود.خواهردیگرم مریم آرام آرام نوحه ای آشنا رامیخواند:

- کودکی از داغ پدر برده به زیر سر وای از این مصیبت ،وای از این مصیبت

درآن دقایق پرآشوب که غوغای درونچه بسا بیشتر از بیرون بود،فاجعه دشت کربلا را مجسم مینمودم و از خود میپرسیدم:براستی اهل بیت امام حسین(ع) چگونه تحمل آنهمه مصیبت و شکنجه را داشتند؟ چگونه توانستند تاب دیدن صحنه بریدن سر پدر و برادر و تاخت اسب بر پیکر مطهرشان را بیاورند؟و براستی که مصائب مادرمقابل رنج عظیم آن بزرگواران بسیار ناچیز بود...و همین افکار بودند که مرا آرام نموده وتسلای دل دردمندم میشدند.

نفراتی از عراقیها- بعضا با لباسهای غیر نظامی و مبدل - بداخل جمعیت نفوذ کرده بودند و در حال کنترل کامل همه چیز و همه کس بودند .چند نفر از عوامل نفوذی و ستون پنجمی ها هم همراه آنان بودند . من هرچند دقیقه یکبار تعداد افراد خانواده را میشمردم که مبادا کسی از ما توسط آنان ربوده شود و متوجه نشوم.راهی بجز شمارش نداشتم چون توی آن شلوغی پر اضطراب حضور ذهن کمی برایم باقی مانده بود ونمیتوانستم بسرعت تک تک افراد خانواده راتشخیص دهم و بفهمم کسی از قلم تفتاده یانه.

پاهای مادر و خواهرهایم که به اندازه من تحرک نداشتند و کل آن چهارده روز را اغلب گوشه ای نشسته بودند ،دردناک و متورم شده بود و بزحمت قدم بر میداشتند.حالا دیگر آنسوی مسجد مهدیه و داخل خیابان اصلی مملو بود از وانتها و کامیونهای پراز اسباب ،اثاثیه منازل مردم که همگی در یک ردیف پشت سر هم داشتند بسمت میدان میآمدندولابلایشان اتومبیلهای شخصی رنگارنگ هم دیده میشد.دقایقی بعد کاروان غنائم جنگی میدان را دور زده بود وداشت در یک ستون در طول جاده ای که به خسروی منتهی میشد حرکت میکرد تا غنیمتهائی را که با رذالت از مردم دزدیده بودند به صدام پیشکش کنند.

برای مردم همراه داشتن چیزی بزرگتر از یک کوله کوچک یا بقچه و ساک دستی ممنوع شده بود.این دستوراز طرف بعثی ها واز چند روز قبل که جابجائی مردم را آغاز کرده بودندمکرر اعلام شده بود.ماهم سعی کرده بودیم ضروری ترین مایحتاج مانند آب و نان و پوشاک را در بقچه هائی حتی الامکان بصورت فشرده بسته بندی کرده و در دست بگیریم تا موجب جلب نظر عراقیها نشود.

چشمم به پیرزنی افتاد که پسر جوانی همراهش بود .آن دودرطرفین گونی بزرگی که روی زمین بود بر روی آسفالت خیابان نشسته بودند.دلیل اینکه آنها موجب جلب نگاه من شدند این بود که اولا گونی همراهشان بزرگتر از حدی بود که مجاز اعلام کرده بودند و ثانیا جوان همراه پیرزن در سن و سالی بود که امکان اسیر شدنش توسط عراقیها کم نبود. در همین افکار بودم که دستی مچ راست جوانک را چسبید و اورا از جا یش بلند کردو دست دیگری سر گونی را گرفت وآن را روی آسفالت کشید.آن دودست متعلق به یک درجه دار و یک سرباز عراقی بود.پیرزن بایک دست سمت دیگر گونی و با دست دیگرش دست چپ پسر جوان را گرفت و کشمکش سختی مابین آن چهار نفردر گرفت.

با نگرانی از جایم نیم خیز شدم و دائی را نیز صدازدم که به آن صحنه توجه کند، شاید بتوانیم کاری بکنیم.درجه دارپیرزن را هل داد و اورا بزمین انداخت جوان که عصبانی شده بود خواست بطرفش حمله کند که ضربه قنداق تفنگ سرباز زمینگیرش کرد.خدا خدا میکردم که جوانک مقومت نکند ولی او سمج تر از این حرفها بود.همانطور که زمین افتاده بودگونی را بغل کرد وآنگاه در حالیکه عراقیها گونی را میبردند اونیزروی زمین کشیده میشد.خشونت این کشمکش لحظه بلحظه بیشتر میشد و سروصدای ناشی از آن عده ای از مردم و منجمله جمعی از عراقیها را نیز متوجه خود کرده بود. دهان سرباز و درجه دار کف کرده بودو پشت بند هم فحش میدادند و جوانک را کتک میزدندو پسر در حالیکه کتکها را بجان میخرید همچنان در سکوت گونی را در بغلش گرفته بود و رها نمیکرد.پیرزن گریه کنان به پسر التماس میکرد که از خیر گونی بگذرد ولی بیفایده بود.در این میان دو سرباز دیگر سررسیده و باقنداق اسلحه ایشان بجان پسر افتادند. بحدی اورا زدند که توان از کف داد و گونی از بغلش بیرون آمد.سرباز ها در میان ضجه و شیون پیرزن او راروی آسفالت کشیدندو با خودشان بردند.

جوانک را داخل مغازه ای درهمان نزدیکی محبوس کردند و همان درجه داری که بااو درگیر شده بود در حالیکه برایش شاخ و شانه میکشید و بعربی تهدید ش میکرد کنار مغازه به نگهبانی ایستاد.ما خودمان را به پیرزن رساندیمواو که دائی را میشناخت دست بدامانش شد:

- آقای باغبانباشی دستم بدامانت،کاری بکن .این بچه کله خر است .آخر مگر این گونی چه داخلش بود ؟بخدا نه طلا داخلش بود نه پول ولی بقدری سماجت کرد که عراقیها فکر کردند خبری است . اگر ولش نکنند به بغداد میبرندش .خودت که میدانی این پسر یادگار جوانمرگم است .عروسم چشم براهش است .اگر اسیرش کنند بخدا مادر بیچاره اش میمیرد.

دائی او را به آرامش دعوت کرد و از من خواست اورا به کناری ببرم :

- صدیقه، عزیزم نگذار شلوغش کند تا ببینم چه کاری از دستم بر میآید.باید فکرکنم.

دائی پس از اندکی تفکر بسمت محلی که جوان را حبس کرده بودند رفت .پیرزن از من پرسید:

- دخترم،یعنی میتواند کاری بکند؟ این بچه یتیم است.

- پناه ببر به خدا ننه جان.انشاالله که آزادش میکنند.

- انشاالله...انشاالله.ولی کا ش زودتر کاری بکنه.

صحبت دائی با درجه دار چند ثانیه بیشتر طول نکشید.عراقی که کوتاه قد و شکم گنده هم بود با خشونت دست به سینه دائی گذاشت و هلش دادو حتی اسلحه اش را بلند کرد و تهدید کرد که با قنداق اورا خواهد زد دائی دودستش را بعلامت تسلیم بالا برد،چند قدمی عقب عقب رفت و بعد بطرف مابازگشت.

پیرزن با نومیدی روبه من کرد و بالحنی بغض آلود که دل آدم را کباب میکردگفت:

- دیدی خانم جان؟...قبول نکرد بی وجدان...پسره را میبرند اسیری.جواب مادرش را چه بدهم؟

دائی که بما رسید پیرزن از او پرسید:

- آقا مرتضی،کرد بود یا عرب؟

- من که بااو عربی صحبت کردم .اگر کرد بود جوابم را به کردی میداد.

- صلاح میدانی من هم بروم بااوصحبت کنم؟

- نه مادر ،کاری از دست تو بر نمی آید...بگذار ببینم چه فکری میشود کرد.

دائی در فکر بود وپیرزن کم طاقتی میکرد:

- بیچاره میشود .این پسر کله شق است .فحششان میدهدوعراقیها آنقدر شکنجه اش میکنند که بمیرد.

مادر که تاآن لحظه ساکت بود و فقط نگاه میکرد پیش آمد:

- داداش هرکاری از دستت بر میآید انجام بده...اگر عجله نکنی و اورا ببرند معلوم نیست چه بلائی سرش بیاورند.زبان بسته خیلی کم سن و سال است...

مادر ناگهان سخنش را قطع کرد.گویا فکری به ذهنش خطور کرده بود.روبسوی پیرزن کردو پرسید:

- طلا،جواهرات...سکه ای چیزی نداری ؟

پیرزن درمانده و عاجز جواب داد:

- ایکاش میداشتم،خاک بر سرم که ندارم،گل بر سرم که ندارم...به قرآن تمام زندگیم توی آن گونی صاحبمرده بود .چکارکنم خانم؟هیچ ندارم،هیچ...هیچ...

دل سنگ بحالش کباب میشد. درنگ جایز نبود و وقت شدیدا تنگ بنظر میرسید .بیاد یک جفت النگوئی افتادم که چند ماه پیش برای دخترم نرگس خریده بودم و خیلی هم دوستش داشت.روی دوپانشستم و شانه های نرگسم را توی دست گرفته و گونه اش را بوسیدم:

- دختر گلم ،نرگس جان...النگوهایت را میدهی که پسر این ننه را از دست آدم بدها آزاد کنم ؟دیدی چطور کتکش زدند و زندانیش کردند؟

انتظار داشتم امتناع کند و طبق عادت همیشگیش بگریه بیافتد.گرچه حتی اگرهم گریه میکرد النگو ها را از دستش در میآوردم ولی دوست داشتم این ماجرا بعنوان یک عمل انسان دوستانه در ذهن دخترم حک شود.از آنجا که خدا میخواست آن پسرجوان اسیر دشمن نشود و دل پیرزن نشکند نرگس بی چون و چرا دستهایش را جلو آورد تا النگوها را خارج سازم.با عجله و خیلی سخت النگوها را از دست دخترم بیرون آوردم .دستهای طفل معصوم از درد سرخ شده بود :

- آخ...مامان دردم میاید...

جگرم کباب شد از آن آخی که فرزندم از ته دل کشید ولی چاره ای نبود.اینهاهمه میگذشتندولی آزادی آن جوان همیشه ممکن نبود.فورا النگو ها را بدست دائی دادم و او بسرعت و دور از چشم بقیه عراقیها در جه دار را کناری کشیدو النگوها را کف دستش گذاشت .درجه دار عراقی در حالیکه سعی میکرد کسی از همقطارانش اورا نبیند النگوها را بدقت نگاه کرد تا از اصل بودنشان مطمئن شود.

چند دقیقه بعد جوان همراه با مادر پیرش میان جمعیت ایستاده بودند .پیرزن از خوشحالی در پوشت خود نمیگنجید و من اشک شوق میریختم.خوشحال بودم .تمام اموالم را دشمن برده بودبدون آنکه چیزی بمن بدهد ولی این یک جفت النگورا خودم به دشمن داده بودم تا آزادی یک هموطن را بخرم و دل پیرزنی را شاد کنم .چه چیزی میتوانست باارزش تر از چنین کاری باشد؟ پیرزن آنقدر من و نرگس و همه خانواده ام را دعا کرد که نزدیک بود نفسش بند بیاید.میگفت که نمیداند چطور باید جبران کند.اورا در آغوش کشیدم،آرامش کردم و گفتم:

- مادر تشکر لازم نیست .اجر کار نیکو را خداوند خودش بموقع خواهد داد.من انتظار جبران از شما ندارم.

همان موقع که پیرزن را در آغوش گرفته بودم کامیون یخچالداری که گویا مخصوص حمل گوشت بود ازکنارمان عبور کرد و یکی از خبرچینها که کنار یک افسر بعثی نشسته بود بادیدن مش رحیم کامیون را متوقف کردو اورا صدازد.مش رحیم خود را به او رساند و ما به آرامی پشتمان را به آنها کردیم تا دیده نشویم.صدای مکالمه شان بوضوح قابل شنیدن بود.

- حاجی توی این جمعیت اصغر میخبر و شریعت میشناسی؟

مش رحیم در کمال زرنگی و بی آنکه خودش راببازد جواب داد:

- بله که میشناسم قربان ولی توی این جمعیت نیستند شریعت قبل از تصرف شهر به قم رفت و اصغر میخبر هم که زائر مکه است و برای تدارک مقدمات سفر به تهران عزیمت کرده.

مردک جاسوس دیگر چیزی نپرسید .کامیون حرکت کرد و دور شدو منهم نفس راحتی کشیدم چون چند ثانیه سخت و دلهره آور را از سر گذرانده بودم . البته مش رحیم در مورد پدر دروغ نگفته بودجون او واقعا قصد تشرف داشت .گرچه آنسال بعلت جنگ و نا امنی کسی نتوانسته بود به سفر حج برود.

خوشحالیم زیاد دوام نداشت چون باز هم همان نگرانی و دلشوره جانکاه تکراری گریبانم را چسبید و نفسم را بند آورد.باخالی شدن شهر از سکنه و خلوتی ناشی از آن ،مخفی شدن پدر و شریعت بمراتب مشکلتر میشد .زیر لب متصل آیات قرآن را میخواندم و خدایم را به اولیاء و انبیایش قسم میدادم که حافظ و نگاهدار پدرو شریعت باشد.

بتدریج چند کامیون چادر دار در محل حاضر شدند و بابلندگو از مردم خواستند که سوار شوند.نگاهم را در اطرافم سیر دادم . آیا این آخرین دقایق من در شهر آباء و اجدادیم بود؟ چه زمانی میتوانستم مجددا بازگردم و خانه و کاشانه ام را ببینم و آیا هنگامی که درآن زمان نا معلوم به شهرم بر میگردم خانه ای وجود خواهد داشت که در آن آرام بگیرم وبیاسایم ؟

قصرشیریت زادگاهم بود . روی خاک داغ و تفتیده کوچه های تابستانهایش کودکیم را گذرانده بودم و زیر رگبارهای درشت و خنک پائیز و زمستانش شیطنتها ی کودکانه بسیاری کرده بودم. سالیانی آزگار عطر بهار نارنج باغها و درختهای توی حیاط خانه هایش را با جان و دل استشمام کرده بودم و هرسال اواخر تابستان و اوایل پائیز شیرینی شهد خوای اشرسی و زیری و رطبش را با لذت چشیده بودم وبادیدن جریان آرام ولغزنده الوندش روح و جانم را به آرامش رسانده بودم .ولی حالا...

مثل خوابزده ها،ناباور وبهتزده و گنگ بودم .رویای طولانی من بپایان خود رسیده بودو آنچه که اکنون حقیقت داشت خشونت یک چشم انداز نیمه ویران بود که جلوی چشمانم گسترده شده بود و داشت به زوال کامل نزدیک میشد. حقیقت امروز من در دو نوع چهره خلاصه میشد یا چهره های غمگین و زجر کشیده همشهریانم و یاصورتهای آکنده از خشم و شقاوت دشمنانم باچشمانی دریده که ذره ای رحم و مروت و انسانیت را نمیشد حتی در آن تصور نمود .

تنها حقیقت غالب امروز من چشمانی طمعکار و نامحرم بود که همه جا نگاهش را میدواند .توی صورتها،توی ساختمانها و خانه هائی که زمانی حریم امن خانواده ها بود.صاحبان آن چشمان آزمند همه چیز را از آن خود میدانستند و تنها یک هدف را در مغز میپروراندند:غارت و تصاحب.خواستم با نفسی عمیق توشه بر دارم و ریه هایم را پر کنم از هوای شهری که شاید هیچگاه دیگر نمیدیدمش ولی مشامم رایحه خوشی استشمام نکرد. هوا سرشار بود از بازدم مسموم نفسهای دشمن و بوی تند باروت.ضربه دست دائی به پشتم مرا بخود آورد و بطرف کامیون حرکت کردم.

حالا دیگرهمه سوارکامیونها شده بودند.توی کامیون ما ازدحام عجیبی بود و من که وسطهای اتاق کامیون ایستاده بودم نمیتوانستم بیرون را ببینم . میترسیدم چون نمیدانستم حالا که کامیون بحرکت درآمده دارد به چه سمتی میرود .بیم این را داشتم که ما را به عراق ببرند. ازآن بی وجدانها هیچ چیزی بعید نبود.چه چیزی میتوانست وحشتناکتر از این اتفاق باشد؟من مرگ را به اسارت در دست بعثیون ترجیح میدادم. نگرانیم را با مادردرمیان گذاشتم .اوجواب قانع کننده ای بمن داد و خیالم را راحت کرد:

- درست است که ما بیرون را نمیبینیم ولی کسانی که عقب سوارند اشراف کامل به جاده دارند و اگر مسیر اشتباه باشد حتما چیزی میگویند.

ولی من دوست داشتم خیالم راحت شود بهمین دلیل باآنکه خیلی خجالت میکشیدم دل به دریا زدم و فریاد زدم:

- برادرها و خواهرهائی که جاده را میبینند....داریم به کدام سمت میرویم؟

- صداهای زیادی فورا جوابم را دادند و خیالم را راحت کردند:

- سرپل...بسمت سرپل میرویم...

مادر به کنایه گفت:

- وسواست خوابید دختر؟!

کامیون که سرعت بیشتری گرفت از جاده و پشت سر کامیون صدای : یاصدام ؛یاصدام عراقیها بگوش میرسید .حسین درنگ نکرد و جوابشان را دادوهمه مردم از پیر و جوان و کودک هصدایش شدند:

- خمینی رهبر.خمینی رهبر.

از این کار حسین خیلی خوشم آمد و خودم هم با صدای بلند ،طوری که مردم بیش از پیش به شعار دادن تشویق شوند فریاد کشیدم:

- تاخون دررگ ماست،خمینی رهبر ماست.

و بازمثل دفعه قبل مردم همصدا شدند و این شعار را نیز تکرار کردند . کمی بعد با جابجا شدن جمعیت ،از لابلایشان توانستم جیپی را مشاهده کنم که توی جاده پشت سر کامیون مشغول اسکورت کردن ماست وسرنشینانش دارنددر حین یاصدام یاصدام گفتن رقص و قهقهه رانیز چاشنی شعارشان میکنند.گویا داشتند با ما کل کل میکردند که تفریحی کرده باشند.

یک نفر از بین جمع فریادزد و مردم را به فرستادن صلواتی فراخواند.همگی باآخرین توان حنجره صلوات فرستادند.صدای سربازان سوار بر جیپ دیگر بگوش نرسید .از حسین پرسیدم:

- تو میدانی کجای جاده ایم؟

حسین کمی گردنش را ایسو و آنسو چرخاند تا از لابلای هیکل مردم بتواند بیرون را دید بزند:

- فکر کنم همین الآن از شاویار رد شدیم.

یعنی حدود دو کیلومتر از شهر دور شده بودیم. چند دقیقه بعد کامیون ترمز کرد و متعاقب آن صدای ترمز جیپ پشت سری هم بلند شدو سپس فریاد سربازان سوار بر جیپ شنیده شد :

- امشی...امشی...رو...

چادر کامیون را کنار زدند و اسلحه بدست مردم را از کامیون پیاده کردند .مجددا ترس توی دلم افتاد . حس کردم این حس فراگیر شده و کل آن جمع ترسیده اند چون صدا از احدی در نمیآمد. فکر ی که مرا ترسانده بود و مسلما تنهافکری که آن لحظه توی ذهن همه وول میخورد این بود که بیم داشتیم بعثیهای خبیث قصد داشته باشند توی این بیابان همه را به گلوله ببندندو آنگاه دستجمعی مدفون سازند!

با کمک حسین و دائی من و مادر و خواهرها و بچه هایم همگی پیاده شدیم .از حسین پرسیدم:

- اینجا کجاست؟

- پل شیرازی است.ولی چرا اینجا؟

دائی که فکرم را خوانده بود سرش را در گوشم نهاد:

- غلط کرده اند ...میخواستند بکشند همانجا توی شهر میکشتند...نترس و توکل کن...درس اول حاج اصغر،توکل توکل.

آه دائی جان من!...تو چقدر مرا میفهمیدی.توکل ، این فقط یک کلمه ساده نبود .این کلمه برایم معجزه های بسیار به ارمغان آورده بود وهمواره مایه آرامش روحی من بود.کلمه توکل که تکیه کلام پدر و ورد زبان او بوداز همان اوان کودکی توسط پدردر معبد قلب من حک شده بود . گرچه گهگاه بر این حکاکی مقدس غبار نومیدی و هراس و دلشوره مینشست و باعث غفلتم میگشت ولی یادآوری آن توسط اطرافیانم نیروئی شگرف بمن داده و سرزندگی و شجاعت بمن میبخشید.توکل کلامی بود که همواره نام پدر،چهره او و آهنگ صدایش را در ذهنم تداعی مینمود.او را در خیالم دیدم که تنها و بیکس توی مخفیگاهش نشسته و انتظار میکشد. با تمامی وجود دلم میخواست که پیشش میبودم و میتوانستم یار و همراهش باشم ولی حیف که نمیشد و تنها کاری که از دستم بر میامد این بود که انتظار بکشم وبرایش باخلوص واز ته دل دعا کنم که بتواند بسلامت از آن مهلکه بگریزد و بما بپیوندد.

در میان نگاههای متحیر و نگران مردم ،سربازها سوار جیپشان شدند و بهمراه کامیون و بدون توجه به آن مردم بی پناه و حیران سروته کردند و بسمت قصر شیرین حرکت نمودند. این عمل عراقیها برایمان غیر منتظره بود .ماانتظار داشتیم که لااقل تا نزدیکیهای سرپلذهاب مردم رابرسانند چون طی نمودن بیش از بیست کیلومتر راه در زیر آن آفتاب گرم و زیر آتش آتشبارها ی دو طرف فوق العاده سخت و خطرناک بود .گرچه ...از دشمنی چون بعثیون انتظار رحم و شفقت داشتن انتظاری بس بیهوده بود.

مثل روز روشن بود که مقداری جلوتر باید یک محدوده حائل وجود میداشت که طرفین آن منطقه را زیر آتش خود داشتند.این از جمله اطلاعاتی بود که من در جلسات آموزش نظامی سپاه فرا گرفته بودم و حالا داشت به دردم میخورد.مسلما برای عراقی جماعت سلامتی مردم اهمیتی نداشت و حتی بعید نبود که عمدا مارا هدف قرار دهند . نیروهای خودی نیز که ابدااز وجود ما مردم غیر نظامی در آن نقطه خبر نداشتند و بطور طبیعی جواب آتش دشمن را با آتش متقابل میدادندو این وسط ما در مخمصه ای بودیم که فقط خدا میتوانست به دادمان برسد.

عده ای قادر به راهپیمائی نبودند . روزهای متمادی گرسنگی و تشنگی و خوردن غذاها و نوشیدن آبهای آلوده و بیماریهای ناشی از ان همراه با تالمات روحی شدید و دیوانه کننده آنان را ناتوان کرده بود . برای افراد سالخورده هم که پیری و ضعف ناشی از آن مزید بر تمام آن دلایل بود.

زنی را بیاد میآورم که خادمه مسجدامام حسین(ع) بودوچند ساعت بعد،نزدیکیهای ظهر از قافله جاماند.اویک پیرزن تنها بود و کسی را برای همراهی در کنار خود نداشت .مردم هنگامی متوجه فقدان او شدند که دیگر اثری از وی باقی نبود وشاید کیلومترها از ما دور فتاده بود. دائی مرتضی و چند تن از ریش سفیدان حاضر در آنجا دو جوان پرتوان را مامور کردند که مسافتی را به عقب باز گردند،شاید پیرزن را پیدا کنند.بقیه مردم یکی دوساعتی متوقف شدند گرچه عده ای آدم عجول قبول نکردند و براهشان ادامه دادند ولی بیشتر مردم توقف کردند تا آن دو جوان بازگردند.شاید یکساعت و نیم یادوساعت گذشت تا جوانها بر گشتند ،اما دست خالی. عجیب بنظر میرسید انگار آب شده و رفته بود توی زمین .مسیر مادرجاده آسفالته اصلی بود و ممکن نبود کسی آنرا گم کند.فقط یک احتمال وجود داشت وآن این بود که پیرزن بر اثر اختلال حواس ناشی از خستگی یا ضعف قوه بینائی جمعیت وجاده را گم کرده و به بیراهه رفته باشد. شاید از همان ابتدای مسیرنتوانسته بود با جمعیت همراهی کند و شاید هم اصلا از کامیون پیاده نشده بود!هیچی معلوم نبود.بهرحال چون هرکسی کل حواس خود را به خانواده اش معطوف کرده بود ،آن بینوا ی بیکس در این میان تنها مانده و فراموش گشته بود.

تبادل آتش فی مابین چندان شدید و پرقوت نبود . در ابتدای حرکت چند گلوله توپ خودی به تپه های نزدیک اصابت نمود ولی به کسی آسیب نرساند .دو طرف جاده پر بود از واحدهای تانک وتوپ و موشک انداز عراقیها که در نقاط مختلف مستقر شده بودندو این نشان میداد که هنوز در محدوده تحت سیطره دشمن هستیم وهنوزبه منطقه حائل نرسیده ایم.بارها مجبور شدیم برای عبور کامیونها و نفربر های عراقی به حاشیه جاده برویم و چون آنجا گلوله های عمل نکرده زیادی افتاده بود ،مراقبت از کودکان بسیار مشکل بود.

این سو وآنسو سیمهای مخابراتی و حلقه های درهم پیجیده سیم خاردار دیده میشدند.من وچند تن از خواهران حزب اللهی که مختصر آشنائی با آموزشهای نظامی داشتیم سعی میکردیم در هدایت مردم نهایت مهارت را بخرج دهیم و آنها رااز خطر دور نگاهداریم. گهگاه که کامیونی یا جیپی حامل سربازان بعثی از کنارمان عبور میکرد صدای خنده و تمسخر سرنشینانشان بدجوری اعصاب مردم را بهم میریخت. حتی چند بار یکی دونفر از جوانان که نمیتوانستند جلوی خشمشانرا بگیرند قصدداشتند برایشان سنگ و کلوخ بیاندازند ولی ممانعت بزرگترها مصرفشان کرد.سه پسر نوجوان و تر و فرز که از شاگردان مدرسه حسین بودند توسط او انتخاب شده بودند که بین مردم آب توزیع کنند . در یک دست گالن و در دست دیگر کاسه ای سفالی داشتند ومیان جمعیت میگشتند. گرمای هوا با فرارسیدن نیمروز شدت گرفته بود و همین باعث میشد که مردم زود بزود تشنه شان شود .گرمای هوا و خستگی راه باعث میشد شر وشر عرق بریزیم و بدنهایمان گر بگیرد.منظره تلاش آن سه نوجوان که با شور و نشاطی زاید الوصف در سیراب نمودن تشنه لبان میکوشیدند بسیار زیبا و دلگرم کننده بود. دلم میخواست گالن دست یکیشان را بگیرم و بر سرم خالی کنم تا از حرارت کلافه کننده تنم کاسته شود .دلم لک زده بود برای یک حمام درست و حسابی .بقدری احساس چرک بودن میکردم که انگار لایه ای ضخیم و گل مانند روی پوستم کشیده اند .آب زیادی همراهمان نبود ،اگر ذخیره مان باتمام نیرسید بعید بود عراقیهای در حال گذر از جاده قطره ای بما بدهند .در نگاه خصمانه سربازان که آواز یا حبیبی میخواندند وروی خشاب کلاشهایشان ضرب عربی میگرفتند ذره ای رحم و شفقت و انساندوستی وجود نداشت.ارتش عراق معدن شقاوت بود و یافتن آدمی که ذره ای شفقت داشته باشد فقط میتوانست در حد یک اتفاق نادر باشد.

هنگامیکه آفتاب تارک آسمان را در سلطه خود گرفت توقف کردیم .عده ای از فرط خستگی روی شانه شنی جاده دراز کشیدند و آنهائی هم که آذوقه ای همراهشان بود خوراک مختصری تناول کردند.من و خانواده ام پیش از هر کاری ابتدا تیمم کرده ونماز مان را خواندیم سپس همگی دور هم جمع شده و هرچه را که با خودآورده بودیم وسط گذاشتیم و شروع بخوردن کردیم. غذابزور از گلویم پائین میرفت .برنج سردوخمیری را که گلوله کرده و میان انگشتانم گرفته بودم روی درب قابلمه ای که جلویم بود گذاشتم و اشک از چشمهایم سرازیر شد .حسین پرسید:

- باز چه شده صدیقه جان؟این یک ذره غذا را هم نخوری که جانی برایت باقی نمیماند عزیزم.

- بخدا نمیتوانم حسین.از گلویم پائین نمیرود.

واقعا هم که غذا از گلویم پائین نمیرفت .گرهی از بغض راه گلویم را سد کرده بود و بقدری قلمبه و بزرگ بود که مانند جسمی گرد و سخت ته حلقم احساسش میکردم . حسین مجددا گفت:

- میدانم...فکر پدر رهایت نمیکند.حق داری .ولی باید بفکر بچه هایمان هم باشی .مخصوصا محمد احسان .خدا کریم است.توکل کن.

دائی که لقمه اش را داشت با اشتها فرو میدادجرعه ای آب نوشید و خنده کنان سر شوخی را با من باز کرد:

- اصغر الآن جایش از من و تو راحت تر است دختر .بیخود آبغوره نگیر...

بعد کف پایش را نشان من داد و ادامه داد:

- بگذاراین رانشانت بدهم تا اشتهایت بازشود ! پدر جانت که پایش مثل من تاول نزده ...زده؟ آقا الآن دارد توی خانه کیف میکند.بحال خودمان گریه کن دختر جان،بحال خودمان گریه کن.

خاله باغیض اعتراض کرد:

- دهه !...داداش این چه کاریست که میکنی؟ داریم غذا میخوریم ها...زهر مارمان شد به خدا.!

و من برای اینکه موجب آزار و ناراحتی اطرافیانم نشوم خوردن غذا را از سر گرفتم و با بی میلی آن گلوله برنج سرو خمیر را از روی درب قابلمه برداشتم بکمک جرعه ای آب ، نجویده قورتش دادم.

اطراق مردم در آن مکان نیم ساعت بطول انجامید و همینکه با صدای مش رحیم بلند شده و آماده حرکت گشتیم تبادل آتش طرفین که تا آن لحظه بسیار مختصر بود شدت گرفت. صفیر گلوله های سنگین توپخانه عراق را که پشت سرهم از روی سرمان عبور میکردند بوضوح میشنیدیم.ولی ما بطرزی غم انگیز بی دفاع بودیم و چاره ای جز حرکت رو به جلو نداشتیم.جائی برای پناه گرفتن وجود نداشت.حتی اگرسنگری برای پناه گرفتن وجودداشت برای ما ثمری نمیداشت.تاکی میخواستیم توقف کنیم و پناه بگیریم؟ تبادل آتش دوطرف چیزی نبود که بخواهد شروع و پایانی داشته باشد ضمنا ما باید هرچه زودتر تا قبل از غروب آفتاب به سر پلذهاب میرسیدیم چون آب و آذوقه مان روبه اتمام بود .

مدتی بعد به جائی رسیدیم که هدف گلوله های شلیک شده از طرف توپخانه عراق بود یعنی خطر ناکترین جای منطقه. تنها شانسی که آوردیم این بود که از حجم آتش کاسته شد ولی با این وجود گلوله های فراوانی در اطرافمان بزمین میخورد و منفجر میشد.در آن محل دیگر نمیشد بی تفاوت بود.آنقدر روی زمین سنگلاخ درازکش کردیم که جای سالم در لباس و بدنهایمان باقی نماند.در طول شاید نیم ساعت من هزار بار از خدا طلب مرگ کردم .برایم خیلی کشنده و سخت بود که بچه در بغل هی روی زمین دراز بکشم و بلند شوم جرات هم نداشتم محمد احسان را به یکی از خواهرانم بسپارم.همه بدن نرگس و مهدی پر شده بود از خراشهای گوناگون که در تماس با زمین ایجاد شده بود.

به بالای یک بلندی که رسیدیم در فاصله ای ذور ردیفی از خاکریز که معلوم بود بتازگی احداث شده است در چشم انداز قرار گرفت .بازقه های امید را درچشمان خسته دائی و حسین که در طرفینم بودند بوضوح مشاهده کردم و بی آنکه کلامی از آنها بشنوم دریافتم که داریم به نیروهای خودی نزدیک میشویم.نمیدانید چقدر بی تاب بودم که زودتر برسم تا بتوانم دقایقی را باخیال راحت بیاسایم و احساس امنیتی را که مدتها از آن محروم و بی بهره بودم مجددا تجربه کنم.صدای مهدی رشته افکارم را گسست:

- مامان ،تشنه ام.

خواستم از نوجوانی که چند قدم با ما فاصله داشت و گالن توی دستش بود طلب آب کنم ولی حسین مانعم شد .او نمیخواست با کاسه ای که همه به آن دهان زده بودند به پسرمان آب بدهیم بهمین دلیل از مهدی خواست که کمی صبر کند و به او قول داد که پشت خاکریز رزمندگان اسلام آب سرد و گوارا خواهد نوشید.

شلیک گلوله از سمت نیروهای ایرانی قطع شد.این واقعه نشانه آن بود که دیده شده ایم و سفرمان به مرحله جدیدی رسیده است.نگهبانان روی دیدگاههای بالای خاکریزبرایمان دست تکان دادند .معلوم بود بابی سیم به توپخانه حضور مارا اطلاع داده اند .نزدیکتر که شدیم دلگرمیمان هم بیشتر شد و از داخل نزدیکترین دیدگاه ،یکی از رزمندگان بااشاره دست معبر خاکریز را بما نشان دادو مارا به آنسو راهنمائی کرد.یک نفر گفت:

- مواظب باشید...باید فقط از جهتی که او نشان میدهد برویم .بقیه نقاط مین گذاری شده اند .

معبر خاکریزرا که رد کردیم بااستقبال گرم سربازان وطن مواجه شدیمو اشک شوق از دیدگان همه جاری شد. هیچکس در آن لحظه قادر نبود خوشحالی خود را پنهان سازد یا بی تفاوت بماند.روزهای زیادی بود که چشمانمان فقط خشونت و چهره کریه بعثیهای مزدور را دیده بود و حالا دیدار چهر ه های مهربان و نورانی رزمندگان هموطن بقدری برایمان لذتبخش و شادی بر انگیز بود که در پوستمان نمیگنجیدیم.بانگ تکبیر از جای جای خط مقدم بگوش میرسید . دائی مرتضی بمحض رسیدن به پشت خاکریز بسوی قبله روی خاکها زانو زد،پیشانی بر خاک نهاد و شکر خدا را بجای آورد.

رزمندگان اسلام با سیبهای سرخ و خوشرنگ و آب خنک و زلال از ما پذیرائی کردند .من چیزی نخوردم چون نیت کرده بودم تا بچه ها و خانواده ام به محلی بی خطر و بدور از تیررس سلاحهای دشمن نرسیده اند نه لبی تر کنم و نه غذایی بخورم.وقتی میدیدم نرگس مهدی با اشتها سیبهایشان را گاز میزنندو میخندند انگاری قند توی دلم آب میشد.احساس بی نیازس میکردم و بهیچوجه تشنگی و گرسنگی آزارم نمیداد گرچه باز هم آن ته ته دلم خوش نبودم و نگرانی از وضعیت و عاقبت نامعلوم پدر اجازه نمیداد که شادی مطلق مرا در برگیردو به آرامش روحی دست یابم.

پس از آنکه بچه ها دست از خوردن و آشامیدن کشیدندمادر به کمکم آمد وبا استفاده از چند دستمال پاکیزه و مرطوب گرد و غبار راه را از دست و صورتشان زدودیم.ناگهان صدای انفجاری از فاصله ای نزدیک برخاست و دود وغباری فراوام از خط الراس خاکریز به هوا بلند شد.صدای یا حسین و یا ابالفضل از گوشه و کنار برخاست وعده ای از سربازان بطرف محل انفجار دویدند .من و مادر سر جایمان خشکمان زده و شوکه شده بودیم.چند ثانیه بعد که بر ما چند ساعت گذشت پیکر غرقه در خون جوانی را از فراز خاکریز به زیر آوردند.نمیدانم شاید یکی از همانهائی بود که برای ما از دور دست تکان داده بود وبه توپخانه بیسیم زده بود که دست نگاه دارد.جوان شهید وضع دلخراشی داشت و قسمتی ازصورتش از بین رفته بود.بسرعت جلوی چشمان نرگس و مهدی راکه به آن صحنه زل زده بودند پوشاندم وسپس رویشان را برگردانده و صورتشان را به سینه ام چسباندم.آن جوان رشید بقدری قدبلند بود که حتی برانکارد برایش کوچک بود و پایش از آن بیرون مانده بود. راستش را بخواهید دیگر اشکی برای ریختن نداشتم .نیروهای امدادی پس از اعلام خبر شهادت او از هم قطارانش اسم و مشخصاتش را پرسیدند.نامش را بخاطر ندارم ولی یادم است که بیست و سه سال داشت و بچه کرمانشاه بود .از فرمانده خاکریز تقاضا کردم که اگر مصلحت میداند آدرس خانواده اش را بمن بدهد تا خبرشهادتش را برسانم .فرمانده از من تشکر کرد و گفت:

- لازم نیست شما زحمت بکشیدخواهر.خودمان اینکاررا انجام خواهیم داد.همقطارانش فردا به کرمانشاه خواهند رفت و خانواده اش را در جریان امر خواهند گذاشت ،گرچه کاریست بس مشکل.

مش رحیم،حسین و دائی مرتضی از طرف همه مردم از سربازان مستقر درآن خاکریز و همچنین فرماندهشان تشکر وقدردانی نمودند و سپس راهمان را بسمت سرپلذهاب مجددا ادامه دادیم .آنطور که میگفتند مسافت زیادی باقی نمانده بود و حتما پیش از تاریکی هوا به سرپلذهاب میرسیدیم.

دیدار با سربازان وطن به همه ما روحیه ای تازه بخشیده بود و خوردن آب پاکیزه و آن سیبهای خوش طعم و شیرین بدنها را توان و نیرو بخشیده بود.مختصرراهی را که تا شهر سرپلذهاب باقی مانده بود در مدت کمی پیمودیم و هنوز آفتاب کاملا در خونابه نغرب غرق نشده بود که به روستای (قره بلاغ) را رد کردیم وبه ورودی شهر رسیدیم.

درهمان دروازه ورودی سنگر بندیها قابل مشاهده بود.سربازان ارتش و بسیجیان کم سن و سالی را دیدیم که مشتاقانه منتظر دستور حمله از سوی فرماندهانشان بودند.آنها سئوالات زیادی از مردم میکردند. برایشان مهم بود که در مورد چگونگی اشغال قصرشیرین و نوع تجهیزات و سلاحهای عراقیها چیزهائی بدانند. ما هر چه را که میدانستیم و دیده بودیم ،یا فکر میکردیم دانستنشان برای آنها لازم است بازگو میکردیم و اطلاعاتی را که میخواستند در اختیارشان قرار میدادیم. دائی مرتضی که سرتاپا شوق و احساس بود یکایک آن جوانان پرشور و پاک نهاد را در آغوش میفشرد و به آنها مژده پیروزی میداد. حسین با دیدن یکی از فرماندهان سپاه قصرشیرین در آنجا سر درددلش باز شد و از ئی دلیل عدم حمله برای آزاد سازی قصر را پرسید.فرمانده از او پرسید:

- توی راه که داشتید میامدید آیا خط مقدم نیروهای ما را دیدید؟

- بله که دیدیم...

- شما توی دل دشمن بودید و جنگ افزارهای بی شمار و پیشرفته عراقیها را مشاهده کرده اید و احتمالا آنها را با سلاحها و امکانات نظامی ما مقایسه کرده اید...

حسین لبخند زنان جواب داد:

- آری ،اتفاقا همینطور است که شما میگوئید.انسان ناخودآگاه وادار به چنین مقایسه ای میشود.

- بنظر شما اگر ما با همین استعداد نظامی ضعیف بخواهیم اقدام به حمله کنیم موفق خواهیم شد؟اطمینان داشته باشید در صورت اقدام ما بجز شهادت بی ثمر این جوانان بیگناه چیزی نصیبمان نخواهد شد.هنوز یکی دو کیلومتر جلو نرفته ایم که همه قتل عام میشویم و حتی سرپلذهاب را نیز متعاقب آن از دست خواهیم داد.

حسین نظر اورا تائید کرد . با دلایلی که فرمانده میآورد و انصافا درست هم بود ،فعلا جز ایستادگی و مقاومت کار دیگری از رزمندگان ما ساخته نبود. این لطف خدابود و شاید خداوند چشمان بعثیون را کور و ذهنشان را عقیم کرده بود که نخواسته بودند به پیشروی ادامه دهند .این یاری خدا و محافظتی بود از جانب او برای نظامی که با خون دهها هزار شهید روی کار آمده بود و اگر چنین مرحمتی از جانب پروردگار وجودنداشت صدامیان ددمنش باابتکار عملی که در دستشان بود قتدر بودند خیلی بیشتر از آن مقداری که تاآن هنگام پیشروی کرده بودند پیش بیایند و نقاط بیشتری رااشغال کنند و در نتیجه عده بیشتری از مردم بیگناه و مظلوم را بخاک و خون بکشند.

حسین و من کنار سنگری نشستیم تا کمی خستگی در کنیم.حسین گفت :

- صدیقه ...آن روز که خبر انهدام هلیکوپترهای آمریکا در صحرای طبس را شنیدیم بیاد داری ؟ آیا آمریکا توان نظامی نداشت که در عرض 24 ساعت این نظام نوپارا سرنگون سازد ؟ آیا جمهوری اسلامی نیروی کافی و سازماندهی شده برای مقابله با آنها راداشت؟ ...مسلما نداشتیم ولی باز هم دیدیم که نیروئی فراتر از نیروی مادی انسان خاکی از ماحصل خون شهیدان صیانت نمود و نگذاشت ایران ویران شود.اینجا هم علنا داریم میبینیم که آن نیروی معجزه گر همچنان در کار است و دارد یاری مان میکند.آیا دلیلی برای ترسیدن باقی میماند؟من بتو قول میدهم که قصرمان نیز آزاد خواهد شد و صدام هم بدرک واصل میشود .چه کسی میتواند اینقدر گستاخ باشد که ادعا کند قدرتی فراتر از قدرت خداوند منان دارد؟

بیاد سخنان پدر افتادم .او همیشه میگفت:

- ما ماموریم به تکلیف نه ضامن حصول نتیجه.آنچه را که یقین داریم درست است و رهبرمان بر صحتش اذعان داردانجام خواهیم داد و از هیچ مانع و خطری نمیهراسیم چون یقین داریم که راهمان منتهی به رستگاری و پیروزیست. ما میدانیم که محال است صراط مستقیم به خیر و نیکی ختم نگردد.میدانیم که نتیجه زیانکاری و گناه شر است و پرهیزگاری و صواب خیر.این یک اصل است .اصلی محکم وهمیشه پابرجا.

 

آن فرمانده رشید سپاه قصرشیرین که ای کاش میتوانستم نامش را بگویم نیروهایش را مجددادر سرپلذهاب سازماندهی کرده و منتظر فرصتی مناسب بود که ضرب شصتی جانانه به بعثیون نشان دهد.آن روزها شهر سرپلذهاب زیر آتش شدید دشمن قرار داشت .در ساعاتی که ما آنجا حضور داشتیم میتوانستیم ببینیم که وضعیتش خیلی به وضعیت قصرشیرین در روزهای پیش از اشغال شبیه است.در خیابانهای خلوت شهر تک و توک مردم دیده میشدند که هراسان و دوان دوان سعی میکردند از آتش گلوله های دشمن ایمن مانده و خودرا به خانه هایشان برسانند.

کامیونها و وانتهائی را هم مشاهده میکردیم که یا حامل اثاثیه خانه ها بودند و داشتند بطرف دروازه خروجی شهر میرفتند و یا جلوی در خانه ها یتاده بودند و مردم با عجله و بدون دقت وسایل منزلشان را روی هم تلنبار میکردند که هر چه زودتر از شهر خارج شوند.

با توجه به تجربه هایم حال و روز مردم را مجسم میکردم که توی زیر زمین خانه هایشان ،با دلهره و دلشوره ای کشنده و طاقت فرسا نشسته اند و تردید بین ماندن و رفتن آزارشان میدهد.

کمتر از یک ساعت در سر پلذهاب معطل شدیم .بی سیم زده بودند که ماشینهای سپاه برای انتقال مردم به به کرمانشاه خودراآنجا برسانند .کامیونهای چادر دار که رسیدند همگی سوار شدیم . این بار سوار شدن به کامیونها لطف بخصوصی داشت و دیگر خبری از بعثی های متجاوز نبود که پشت سرمان یا صدام یا صدام بگویندو حرصمان را در بیاورند.میخواستم با محمد احسان که توی آغوشم بود از جای برخیزم و سوار شوم ولی انگارزانوهایم قفل شده بودند . گویا شدت فشار وارده بر پاهایم که تاثیرراهپیمائی طولانی آنروز بود مرا دچار فلجی موقتی کرده و بخصوص مفصل های هردو زانویم را دردناک نموده بود.مادر که خدا قوتش بدهد با وجود سن بالایش از من قویتربود .بعد از آنهمه پیاده روی و جنگ اعصاب و حرص و جوش هنوز فرزو توانمند بنظر میرسید.او با عجله نزدیک آمد و بچه را از بغلم گرفت و پشت بندش دائی مرا مثل یک کودک خردسال از زمین بلند کرد و توی کامیون گذاشت...حقیقتا حرکت مادر و دائی بمن ثابت کرد که همیشه دود از کنده بلند میشود!

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

تعداد بازدید از این مطلب: 3285
|
امتیاز مطلب : 0
|
تعداد امتیازدهندگان : 0
|
مجموع امتیاز : 0

شنبه 14 مرداد 1396 ساعت : 10:53 بعد از ظهر | نویسنده : م.م
قصر ویران (رمان) بخش هفتم/درحال ویرایش
نظرات

 

قصرویران (بخش هفتم)

درحال ویرایش...

 

(هرکونه برداشت کلی یا جزِیی از این رمان منوط به اخذ اجازه از صاحب اثر میباشد) 

******************************************************************************************

- خاله همینطور علاف ایستادن که کار درستی نیست،اگر عراقیها رد شوند و ما را اینجا ببینند چه

فکر میکنند؟جلوی آن خانه مخروبه راکه یادت هستٍ،باورکن شک کرده بودند.

وسط تردید ماندن یا رفتن سرگردان بودیم که پیرمردی از دکان بیرون آمد،از بشکه ای که جلوی مغازه بود پارچی رااز آب پرکرد ونیم نگاهی استفهام آلود بما انداخت.انگار داشت میپرسید:مگر مغزتان عیب کرده که اینجاایستاده اید؟!... آنگاه داخل رفت .دیدن پیرمرد خیلی خوشحالمان کرد.خاله گفت:

- به خداخودش بود...خالو حسن بود.برویم.

من خالو حسن را قبلا ندیده بودم.اصولا چون خرید های روزمره منزل را اکثر مواقع حسین انجام میداد زیاد مغازه دار ها و کسبه شهر را نمیشناختم ،مگر چند تایی که دور و بر محله خودمان دکان داشتند.امید توی بغلم تکانی خورد .چادر را از روی صورتش کنار زدم .طفلکم هنوز خواب بود .خاله فوزیه حرکت کرد ومن نیر در پی اش براه افتادم .خاله گفت:

- صدیقه جان دعا کن چیزی برای این زبان بسته پیدا شود. شاید هم مقداری مواد غذایی برای خودمان تهیه کردیم.

- خاله، یادت باشدیک بسته کبریت هم بگیریم .

صدای زمخت و نکره ای که به خرنا س یک حیوان درنده شبیه بود یه لحظه متوحشم کرد،موتور سیکلت فکسنی وبد قواره ای داشت آهسته آهسته از چهار راه عبور میکرد ،راکب موتور سیکلت که از مرکوبش هم قراضه تربنظر میرسید،یک گروهبان عراقی لاغر و استخوانی بود که لباس نظامیش به تنش زار میزد و کلاه آهنی گنده ای تا روی بینی اش پایین آمده بود .بقدری خیابان خلوت و ساکت بود که صدای اگزوز موتور سیکلت را تا هنگامی که کاملا دور و ضعیف شد شنیدیم. حالا کنار مغازه  خالو حسن بودیم . پیرمرد داشت با آب پارچ چند دانه سیب درختی پلاسیده را میشست که برای خوردن آماده شان کند .معلوم بود خیلی توی افکارش غرق است که متوجه حضور ما نشده است.یک چیزهایی را داشت زیر لب زمزمه میکرد که شباهت به تصنیفی قدیمی داشت ولی به قدری زمزمه اش گنگ و کم جان بود که حتی یه کلمه اش را نمیشد فهمید .صدای بلند سلام کردن خاله فوزیه پیرمرد را هوشیار کرد ،هیکلش را همزمان با سرش به طرف ما چرخاند و در حالی که هنوز دست از شستن سیب ها برنداشته بود از زیر شیشه ی عینک ته استکانیش در چهره هایمان دقیق شد .کار شستن سیبهاکه تمام شد پارچ را روی یخچال ویترینی خاموش و خالی مغازه گذاشت و دو تا از سیبها را بطرف ما گرفت و درحالیکه میخندید گفت:

- قسمت را میبینید ؟اصلا من چرا باید سه تا سیب بشورم ؟ها؟بنازم به حکمتت خدا.

در جواب تشکر ما مجددا خندید وگفت:

- نمک نداردکه.من پیرمرد کج وکوله اشتهای خوردن این یک دانه را هم به زوردارم ،عجیب است .باور کنید نمیدانم چرا سه تا سیب شستم .قسمت شما بود دیگر...

بعداشاره کرد به سبدی درگوشه مغازه که پر بود از سیب. یک گونی کنفی مرطوب روی آن انداخته بودتا سیبهادیر تر خراب شوند:

- الحمدلله سیب زیاداست.تازه یک مقدار هم باید ببرید برای خانواده هایتان .اینجا بماند خراب میشود،اصراف است والله.

نباید دستش را کوتاه میکردیم.هر کداممان یک دانه سیب از او گرفتیم...

- سیب قوت دارد ،نگاهشان نکنید که پلاسیده شده اندها...باز هم قوت دارند .

بعد مستقیما مرا طرف خطاب قرار داد:

- بخصوص برای تو که بچه شیر میدهی.

بوی خوشی داشت .گاز زدم.مزه ترش و شیرین سیب که زیر زبانم رفت حال خوشی پیدا کردم.انگارکه فوری شیره پرقوت میوه رفت توی خونم و انرژیش توی بدنم پخش شد،بس که احتیاج داشتم. آخرخیلی وقت بود که لب به میوه جماعت نزد بودم .خالوحسن پشت پیشخوان نشست.معلوم بود پیرمرد خوش مشرب و شوخ طبعی است چون حتی یک لحظه لبخند از روی لبانش محو نمیشد .گرچه...آن لبخند دایمی هم نمیتوانست پرده برغم درونش بکشد .معلوم بود ته دلش آنقدر غم داردکه نگوو نپرس .هول وهراس یا دستپاچگی در رفتار و سکناتش دیده نمیشد.پیدا بود که اعتماد بنفس دارد و شرایط کنونی شهر باعث نشده که خود را ببازد .خاله سیبهای جویده توی دهانش را بسرعت قورت دادو در حالیکه بااشاره دست ازمن میخواست که روی صندلی فکسنی کنار پیشخوان بشینیم از پیرمردپرسید:

- میگویم ...چطور شده که هنوز کارو کاسبی براه است خالوحسن؟عراقی ها مانعت نمیشوند؟

 چاقوی دسته شاخی تاشوئی از جیبش بیرون آورد .سپس تکه ای نازک از سیب راماهرانه برید و بالبه چاقو به دهان گذاشت:

- هه!...کارو کاسبی؟کدام کار و کاسبی پدربیامرز؟چشمت به خنده های روی لبم افتاده فکر میکنی دلم شاد است؟از بچگی شکل من اینطوربوده بابا!بلانسبت شما خنده هایم از بی عاریست.دلم خون است.زنم و دوتا دختر هایم معلوم نیست الآن کجای کرمانشاه آواره اند ،از پسرم فاضل که خرمشهر سرباز است بی خبرم.آخرین باریک هفته قبل از آمدن عراقیها کاغذش رسید. وقتی از رادیو میشنوم آبادان و خرمشهردارند توی محاصره می افتند دنیایم آخر میشود .اینجا هم که میبینید نشسته ام،والله به زور تفنگ ان بعثی های از خدابی خبراست.این قضایاهمه اش زیر سر پسرکرم چرچی است.

من با کنجکاوی پرسیدم:

- چه قضایایی؟پدر جان من الان چند روز است که اسم پسرکرم چرچی را بارهامیشنوم .او کیست؟

لبخند از صورتش محو شد وخشم پهنای چهره اش را در بر گرفت:

- اسمش احداست...او یکی از پسرهای کرم است.خدا به پسرهایش برکت ندهد .چهارتا هستند، یکی از یکی خائنتر و بیشرف تر.سردسته همه شان هم آن خودفروخته ی مادربه خطای....

بقیه حرفش را فروخوردوبعدسر به آسمان بلند کرد:

خدایاتوبه...خدایا توبه!!...هم او بود که دیشب مرا از خانه بیرون کشید و گفت دکان را باز کنم.دوسرباز و یک درجه دار عراقی هم همراهش بودند.هدفش معلوم است .میخواهدبامراجعه مردم به دکان من آنهاراراحت و بی دردسرشناسائی کند و افرادی را که منظورش است مثل گوسفند قربانی بدهد دست بعثیها.مزدوراست دیگر...حتما پولی ،وعده ای ازدولت عراق گرفته که اینطوری آتش میسوزاند...

پیرمرد با کف دست به پیشانی کوبید و ادامه داد:

دارم گر میگیرم از عذاب وجدان .به خدا اگر خودکشی گناه نبود فی الفورکلک خودم را میکند م که بیشتر از این گناهبار نشوم.

مش حسن لحظاتی مکث کرد.محتاطانه،زیر چشمی اطراف را پائید وآنگاه ادامه داد:

- بی وجودحتما همین حالا یک جائی مخفی شده و دارد مارا میپاید...دوربین می اندازد...یک دوچشمی یغور روسی اصل به گردن انداخته که گردنش راچمانده. فاصله هزار متری را میآورد یک متری...

باز هم مکثی کرد و به یک جائی آشکارا خیره شد .تا ما خواستیم جهت نگاهش را رصد کنیم سریع نهیب زد:

- ...برنگردید ها!!...نگاه نکنید .دیدمش...پشت بام آن خانه دوطبقه سنگ سفید که آنور خیابان است قوز کرده .فکر میکند من نمیبینمش شیر خام خورده!!!سرباز ها هم نشسته اند کنارش .کلاهشان پیداست .خر خودتی خائن!هه!...همین پیش پای شما با آن دو تا سرباز ریقوو یک افسر بعثی چلغوز اینجابودند.از این سیبها میشستند و مثل خر کوفت میکردندکه یک افسر استخباراتی آمد .من ده سال است یک پایم قصر است ،یک پایم خانقین.مامور استخبارات را از یک فرسنگی تشخیص میدهم.لامذهبها نگاهشان آدم را میجودو تف میکند روی زمین آنقدر که پدرسوخته اند.همانطور که سیب کوفت میکردبه افسر اسامی میداد.انقلابیها،پاسدارها،سیاسیها،روحانیها....شریعت...بله،اسم شریعت راهم گفت و او هم نوشت روی کاغذی که دستش بود.وقتی داشتندباهم صحبت میکردندشستم خبردارشدکه چه هدفی دارند .به خیالشان که من عربی بلد نیستم بلند بلند حرف میزدند.قبلش پرسیده بود ها...گفتم نه بلد نیستم،ولی دروغ گفته بودم،همه حرفهایشان را مو بموفهمیدم.پست فطرت چقدر هم با عراقیها نداراست .هی باهم مزخرف میگفتند ودوتائی کر وکر میخندیدند.چندبار خواستم باهمین سنگ پنج کیلوئی مخشان را پخش زمین کنم به والله...

توی صحبتهایش پریدم:

- من تعجب میکنم.چطور این خائن و امثال او توی آن هیر وویر به کارشان مشغول بوده اندو کسی متوجه قصد شومشان نشده است؟

حرف که میزدم دیدم خاله بدنش را کاملا به سمت چپ متمایل کرده و دارد سعی میکند زیر چشمی خانه سنگ سفید آنسوی خیابان را رصد کند.باآرنج سقلمه ای نثارش کردم :

- خاااااله...امان از تو!

برگشت و دیگر نگاه نکرد.پیرمردمشغول صحبت بود و داشت جواب سوال چند لحظه قبل مرا میداد:

-... انقدر که اینها مارمولکنددخترجان.کی فکرش را میکرداین پسر باعراقیها باشد؟تمام این مدت داشته برایشان خبر میبرده.هر چه توپ و خمپاره توی خانه مردم میخورد او و امثال او گرابه توپخانه عراق میداده اند..خودمن چندین باربیسیم بدستهائی کنار الوند دیدم ها...ولی فکر میکردم جوانمردها و چریکهای خودمانند.تازه الآن میدانم جاسوس یعنی چه. بس که ساده ام. تا یک هفته پیش روحم هم از این وطن فروشیها و گرا دادن ها خبر نداشت.اصلا حالیم نبود.چطور میتوانستم باورکنم کسی که عمری را با ما توی این آب و خاک زندگی کرده با دشمن همکاری کند و هموطنانش را به کشتن دهد؟ خداگواه است وقتی اووهمدستانش را میبینم که چطورجوانان بیگناه مردم را دست عراقیها میدهند و شادی میکنند جگرم آتش میگیرد.دلم میخواهدزمین دهان باز کند و مرا ببلعد.اینها از رحم و مروت و شرف و انسانیت بوئی نبرده اندو من...

دیگردرچهره پیرمرداز آن لبخند هائی که ته دل آدم را شاد میکرداثری نبود و غمی هنگفت داشت پهنای صورتش را در بر میگرفت.دل من هم بدجورگرفت.خاله که تحت تاثیر تاثر خالو حسن قرارداشت سعی کرد دلداریش دهد:

- خودت را ناراحت نکن خالو...

- آخر من ساده بعد از هفتاد سال شده ام عمله ی یزید.آخرتم سوخت روله،آخرتم سوخت.

بغض گلوی پیرمرد را داشت میفشرد.خاله خنده ای کردو گفت:

- عمو حسن اگر الآن دکان تو باز نبود ما از کجا میتوانستیم چیزی برای خوردن پیدا کنیم توی این شهر جنگزده؟ جوانهای شهرحواسشان جمع است. به این سادگیها به چنگ عراقیها نمیافتند .تو هیچ گناهی نداری .تاآنجا که میتوانی داری به مردم کمک میکنی.آن خائنین راهم واگذار کن به آه جگر سوزمادرانی که جوانانشان را به اسارت برده اند.مطمئن باش تقاص این زشتکاریها را پس خواهندداد...

بی اراده توی کلام خاله فریده پریدم.بدجوری نگران شده بودم.حرفهای پیرمرد مرا توی فکر برده بود.حتما اسم پدر من هم در لیست عراقیهابود.گرچه جرات نمیکردم ازاو بپرسم ولی مایل بودم یک جورهائی مطلع شوم:

- دیگر نفهمیدی اسامی چه اشخاصی رابه بعثیون داد؟

- نه...آخر وقتی که اسمها رامیدادخیلی آهسته صحبت میکرد، ولی تورابه خدااگر حاجی اصغر توی شهر است مواظبش باشید.حتم دارم دنبال اوهم هستند.چه کسی در این شهر انقلابی تر از اوست؟یادم است قبل از آمدن بعثیها ،این احد خودفروش همیشه بد حاجیتان را میگفت و از اینکه جوانان مومن و حزب الهی قصر دور و برش جمع میشوند ناراحت بود.

اسم پدرکه آمد.یک گره بغضناک وسط گلویم نشست ونفسم رابندآورد.بیکباره مغزم سردوکرخت شددوآن کرختی بتدریج توی رگهایم منتشر گشت .تو گوئی تیری ساخته شده از یخ را از شقیقه ام به داخل کاسه سرم فروکرده بودند. توان حرف زدن رااز دست دادم.چنان بی اختیار شدم که میترسیدم ازروی آن صندلی کج و کوله که کفه اش شیب سختی رو به جلوداشت سر خورده و باسلطان سر به زمین بخورم.من تاآن لحظه گمان میکردم پیرمرد مرانمیشناسد ولی حالا بدجوری احساس خطر و ناامنی میکردم.خالو حسن درادامه گفت:

- اما کسی که سخت پی اش هستند آن سید اولاد پیغمبر،شریعت است .خداکند از شهر بیرون رفته باشد،گرچه گمان نمیکنم آن شیرمرد اهل خالی کردن سنگر باشد.احدبقدری باسید دشمن است که یادش رفته بود من دارم میشنوم .دهان نحسش کف کرده بود و از اعدام او حرف میزد.به خونش تشنه است.

بسرعت خودم راجمع و جورکردم و گفتم:

- دوروزقبل از رسیدن عراقیها،شریعت وپدرم همراه نیروهای سپاه به کرمانشاه رفتند...

این دروغ مصلحت آمیز باید گفته میشد.ازکجامعلوم که یکی از همان خودفروشها توی پستوی دکان خالوحسن نباشد و یا جائی میکروفون کار نگذاشته باشند؟ازاین ساعت به بعد باید همه جاچومی انداختم که پدروشریعت در شهر نیستند.اینطور به گوش بعثیها و ایادیشان هم میرسید و کمتر پی آنها میگشتند.آنقدر گرم صحبت و در گیر دلهره ها و دلشوره هایم بودم که یادم رفته بود برای چه کاری از خانه بیرون زده ایم.پرسیدم:

- عموجان شیرخشکی، شیر گاوی،چیزی برای پسرم نداری ؟سخت گرسنه است.منهم که شیرم خشک شده است...

هنگام صحبت برای اینکه دلش را برحم بیاورم امید را روی دودست بلند کردم و صورتش را بسمت او گرفتم .طفلک چشمانش را گشود.بادیدن پیرمرد بغض کرد و لبانش کج و کوله شد.بمحض اینکه لب پائینی اش لرزید و چانه اش خواست پائین بیایدبه سینه چسباندمش و با کف دست ،آرام به پشتش زدم.خالوحسن که معلوم بود دلش برحم آمده است با شرمندگی جواب داد:

- والله هیچی ندارم دخترم.میدانی که آبادیها همه تخلیه شده اند .دیگرشیری وجودنداردکه برایم بیاورند.

درحین صحبت رفت سراغ قفسه های کنار یخچال وکاوش کوتاهی در آن انجام داد:

- چند پاکت بیسکوئیت مادر هست .افاقه میکند اگر به معده اش بسازد.

نمیدانستم میتوانم به طفلی به آن کوچکی بیسکوئیت بدهم یانه.طفلکم هنوز شش ماهش بود.تاکنون بغیر از شیر و برخی مایعات مانند آب قند چیز دیگری به او نخورانده بودم.باخود گفتم:اگر مجبور شدم و چیز دیگری پیدانشد بیسکوئیت را در آب له کرده و میدهم بخورد.اگربرای او نشد لااقل میتوانم به آن دو تای دیگر بدهم بخورند.یادم آمد زمانی که مهدی نوزاد بود ،بعد از شش ماهگی برایش حریره بادام درست میکردم و او بااشتها میخورد.پرسیدم:

- خالوحسن بادام داری؟

فکری کرد و رفت ته دکان که کم نور بود .لحظاتی بعد از میان تاریکی پستو که ظاهر شد،نایلن بزرگی دستش بود که تهش مقداری بادام وجودداشت.نایلن را کنار ترازو گذاشت ،سپس چند بسته بیسکوئیت مادر،چهار قوطی کنسرو لوبیاودو قوطی کنسرو ماهی هم داخلش قرارداد.نگاهم را روی قفسه های نه چندان پردوطرف مغازه چرخاندم تاببینم آیاچیز دیگری هم هست که بدردمان بخورد؟خاله در گوشم نجواکرد:

- هرچه که میتوانی بگیردختر.معلوم نیست بعداهم این مغازه باز باشد و یا اصلا من و توبتوانیم از خانه بیرون بیائیم و چیزی برای خوردن تهیه کنیم .

بآهستگی در جوابش گفتم:

- نه ...همین اندازه کافیست.خدابزرگ است.اجازه بدهیم برای بقیه مردم هم چیزی باقی بماند.خدا را خوش نمیآید کسی بیاید در این مغازه و دست خالی برگردد.فعلاتوی خانه مقداری برنج و حبوبات داریم،کفاف چندروزی را میدهد.کنسرو هم که داده ،تازه...ماآمده ایم پی غذا برای احسان ،نه خودمان.

پیرمرد که گویا جسته و گریخته چیزهائی از صحبت درگوشی مادستگیرش شده بودویا حدس زده بودداریم درچه موردی حرف میزنیم در حالیکه مقداری سیب در زنبیل میریخت گفت:

-هرچه که لازم داریدببرید.معلوم نیست ها!...شایدیکساعت دیگرعراقیهابیایند،همه اجناس داخل مغازه راغارت کنند و ببرند.بلکم زودتر.فکرمیکنیداگربخواهنداین کاررابکنندکاری از دست من پیرمرد بر میآید ؟بایدکناری بایستم و تماشاکنم.

یادم افتادکه بایدکبریت هم بگیرم .به خاله هم گفته بودم یادآوری کند...باآرنجم ضربه کوچکی نثارپهلویش کردم:

- قربان حواس جمع.کبریت را خوب یادم انداختی والله.

کبریت،چندعددباطری برای چراغ قوه و رادیوی پدر ،مقداری صابون رختشوئی برای شستن کهنه های احسان و...

- خالو حسن حسابشان کن.

- حساب؟!! ای بابا،چه حسابی،چه کتابی؟پول را میخواهم چکار؟ توی این اوضاع و احوال پول به چه دردمن میخورد؟بیرون را نگاه کنید...آن دو تا مغازه سمت چپ مغازه خودم را میگویم...خرازی حاج حبیب و لوازم خانگی آقای محتشم نیا.

هم من وهم خاله گردنهایمان را کج کردیم و نگاهی به سمتی که پیرمرد اشاره کرده بود انداختیم .درهای هردو باز بود:

- تا دیروز غروب میان هرکدامشان بیشتر از صد،صد و پنجاه هزار تومان ،بلکم خیلی خیلی بیشترجنس خارجی اصل خوابیده بود.یکساعت بیشترطول نکشید که بعثیها هردوراجاروکردند.حتی یک دانه جنس باقی نگذاشتند.خداشاهداست دوست دارم مردمی مثل شما بیایندجنسهای مرا هم ببرند تا نصیب این از خدابی خبرها نشود.حتی حاضرم اگر کسی از مردم شهرنمی آیدچیزی ببرد، دکانم زودترغارت شود.خوبیش این است که دیگرراحت میشوم وازاینکه محل کسبم به دامی برای جوانهای مردم بدل شده عذاب نمیکشم...ای هی هی ...از خودم شرم دارم ...یک پایم لب گوراست و...آخرچرادکان من؟مراچه به این کارها؟

پیرمرد بینوامیگریست.خیلی ناراحت بود.عذاب وجدان ویرانش کرده بود.خاله فوزیه دقایقی با وی صحبت کرد و دلداریش داد.بیرون که رفتیم پیرمرد قدری آرامتربنظرمیرسید.

کنجکاوشدیم که نگاهی به مغازه های غارت شده بیندازیم ولی متوجه نشدیم چند متر آنسوترازمادوسرباز عراقی درسکوت کامل مشغول چسباندن اعلامیه روی دیوارند.شاید دلیلش این بود که درآن نقطه،پیاده رو قدری عریض تر میشد و ردیف بعدی مغازه ها یک عقب نشینی چندمتری داشت .این ویژگی باعث ایجادیک نقطه کور در منظرما شده بود.دلایلی که ذکر کردم موجب شد که من و خاله در حین حرکت ناگهان سینه به سینه با آن دو سرباز روبرو شویم .خواستیم راهمان راکج کنیم ولی یکی از آنها عمداسدراهمان شد وگفت:

- این؟

عربی بلدنبودم ولی ازروی سواد قرآنی که داشتم میتوانستم بفهمم این کلمه به معنای(کجا؟)است.جوابش را نمیتوانستم بدهم.کمی هم هول شده بودم .خاله تند وتند کلماتی را بلغور کرد:

- لااخوی،لااخوی!

خاله را کنارزدم و شروع کردم به لال بازی که باایما و اشاره و کلمات عربی دیگر مثل طفل،طعام وچند لفظ دیگر،ضمن اشاره به احسان ،به آنها بفهمانم که کودکم گرسنه است و دنبال چیزی برای سیر کردن شکم او هستم.خیلی هم ترسیده بودم.آنقدرکه وقتی داشتم حالیش میکردم پی چه هستیم،هم صداوهم دستهایم میلرزیدند.سربازهامتوجه ترس و اضطراب من شده بودند چون از تحکم و خشونت خود کاستند.سربازی که سدراهمان شده بودکنارکشیدو راه عبورمان را بازکرد.ته دلم شکر خدارا بجای آوردم که بخیرگذشته است.اولین باری بود که با عراقیها روبرو میشدیم.واقعا هراس انگیز بود.

چندقدم که دورشدیم خاله فوزیه بالحنی ذوق زده گفت:

- میگم ها...این عراقیها آدمهای چندان بدی هم نیستند .نه؟

- مجبورند خوب باشند.حتما دستوردارند فعلا بامردم بدرفتاری نکنند.آنها بیشتراز مامیترسند خاله جان.حق هم دارند البته.خودت را جای آنها بگذار...به زور وارد شهری شده ای که آماری ازتعداد سکنه اش نداری.نمیدانی چه مقدار و چه نوع اسلحه توی خانه هایشان پنهان کرده اند.حالابگو ببینم ،ترجیح میدهی بدرفتاری کنی و جانت را بخطر بیاندازی یااینکه خوش رفتار باشی و با خیال راحت هر جا که خواستی گشت و گذار کنی؟

خاله نظرم را تائیدکرد.پیش تر که رفتیم متوجه شدیم درو دیوار پوشیده از اعلامیه است.سربازان دیگری راهم دیدیم که مشغول چسباندن اعلامیه بودندو چند نفر از مردم شهر هم ایستاده بودند و مطالعه شان میکردند.خاله گفت:

- کمی صبر کن .نمیخواهی یکی از این اعلامیه ها را بخوانی؟

جلوی یکی از اعلامیه هاایستادیم.یک پیرمردهم آنجامشغول خواندن بودیاشایدبهتراست بگویم سعی میکرد بخواندچون چشمانش راتقریبا به اعلامیه چسبانده بود،انگشت سبابه اش رابادقت و وسواس تمام روی خطوط چاپ شده حرکت میداد،لبانش آرام آرام تکان میخوردوگاهی اوقات غلط و غلوط کلمه ای از حنجره بیرون میداد.حس کردم شدیدا ازضعف چشم در عذاب است .

تقریبا میدانستم محتوای اعلامیه چه میتواندباشد .بارهاوبارهااز رادیوی دولتی عراق اطلاعیه های تکراری صدام را شنیده بودم و همه رااز بربودم .حکما حالا، روی این دیواروباانشائی دیگر،باز هم خزعبلاتشان را تکرار کرده بودند.پیرمرد که پیدابوداز حضور مادرآنجاخوشحال است رویش را به من کرد و گفت:

- خداخیرت بدهدروله .چشمانم قوه ندارند وگرنه فکرنکنی ها! سی سال فرهنگی بوده ام،این آخرهاهم معلم دبستان  باقرفانی .سوادم قدمیدهد .ولی سوی چشمانم نه.غلط نکنم میخواهند آزادمان کنند ...میبینی؟!

و انگشت گذاشت روی کلمه ای در متن اعلامیه:(آزادی).

خاله که حالا دیگر اعلامیه را کامل خوانده بود به خنده افتاد.پیرمرد با تعجب وکمی ناراحتی براندازش کرد ولی چیزی نگفت .من سرسری مروری کردم و خطاب به پیرمرد گفتم:

- پدرجان صدام سگ کی باشد که بخواهدماراآزاد کند؟الآن ماانقلاب کرده ایم و از هرزمان دیگری آزاد تریم.

- کجاآزادهستیم دخترجان؟توی شهر خودمان زندانیمان کرده اند.اگر به اسیری ببرندمان بغدادچکارکنیم؟

تازه منظورپیرمرد رااز آزادشدن فهمیده بودم:

- انشاالله خودمان آنهارا از قصربیرون میکنیم وآنوقت آزادیمان راجشن میگیریم.

- انشاالله...انشاالله.حالابخوان ببینم دیگر چه نوشته است؟

خاله فوزیه طبق عادت همیشگیش گوشه چادرم را کشیدوگفت:

- عجله کن بابا،نکند قصدداری ازاول تاآخربرایش اعلامیه رابخوانی؟..مگر نمیخواهی شیر خشک گیر بیاوری؟

- باشد خاله...تو چقدرعجول هستی؟کمی صبر کن تااین بنده خدارا آرام کنم.

دلم برای پیرمرد میسوخت.نمیتوانستم درحالیکه منتظراست اعلامیه را برایش بخوانم ترکش کنم .خواندن کل اعلامیه هم خیلی وقتم رامیگرفت بهمین دلیل مروری برمحتویات اعلامیه کردم و گفتم:

- پدرجان باورکن چیزهای بیخودی نوشته است.دسته دسته جوانهای دسته گلمان را دارند شهید میکنندیا به اسارت میبرند آنوقت در کمال پرروئی دم از انسانیت و دادن آزادی به مردم میزنند.خیلی وقیح و بیشرمند.

پیرمرد با من هم صداشد:

- خدابه زمین گرم بزندشان. خدانابودشان کند.

من و خاله آمینی گفتیم و براه افتادیم.پیرمردنیز همچنان که داشت زیر لب نفرین میکردازجهتی دیگررفت ودور شد. خوشحال شدم که پیرمرد را آرام کرده ام .خاله عصبی شده بود:

- صدام تکریتی فکر کرده ایران به این بزرگی دهات بابای گور بگور شده اش است که بتواند دوروزه فتحش کند.یعنی واقعا بعثیهافکرمیکنندمردم این حرفهاراباوردارند؟من تعجب میکنم...چطور آدمی تا این حد کوته فکر و احمق رهبر کشوری مثل عراق شده است.

- شنیده ام بازور کودتا حکومت راغصب کرده است.دیکتاتور قلدریست که نگوونپرس.میگویند مخالفانش را توی قیر مذاب می اندازد.از وقتی که این دیوانه زنجیری حاکم عراق شده،آب خوش از گلوی مردم پائین نرفته است...

آخرین کلام هنوز از گلوی خاله خارج نشده بود که ناگهان جسمی بزرگ و سنگین با صدائی وحشتناک یکی دو قدم جلوتر از ما بزمین خورد و تکه تکه شد.تکان سختی خوردم و ناخودآگاه جیغ بلندی کشیدم.خاله چندقدم به عقب دوید و ایستاد .تکه های ریز و درشت فلز و پلاستیک روی موزائیکهای کف پیاده روولو شده و صدای مشاجره دونفر به زبان کردی از طبقه فوقانی خانه ای که کنارآن بودیم بگوش رسید.آنهابا صدای بلند داشتند فحشهای بد و رکیکی نثارهم میکردند.بالا رانگاه کردم.دو نظامی را دیدم که گلاویز شده اند و مشت و لگد حواله یکدیگر میکنند.

- برویم صدیقه ...برویم.

این صدای خاله فوزیه بود.اوسریعا خودش رابمن که مبهوت سر جایم میخکوب شده بودم رساند ،طبق عادت مچ دستم را سفت چسبید و کشیدو بعدبسرعت از محل دور شدیم.نفسم داشت میبرید .با آن هیکل سنگین و بچه در بغل نمیتوانستم بدوم:

- خاله ...خاله...بهتر است از کوچه ها برویم که مجبور نباشیم بدویم .من نمیتوانم...

کلمات خاله بر اثر نفس نفس زدن ناشی از خستگی بریده بریده بگوش میرسید:

- وای صدیقه!اگر توی سرمان خورده بودچه میشددختر؟...بخدالهمان میکرد...این طفل معصوم هم نفله میشد ...وای! یاامام زمان خداچه رحمی کردبه ما.دیدی چطورداشتند سراثاثیه منزل مردم بیچاره همدیگر را خونین و مالین میکردند؟

به اولین کوچه که رسیدیم خواستم داخلش شوم ولی خاله مانع شد:

- قربانت شوم ...خیابان امن تر است.فقط باید مواظب باشیم چیزی توی ملاجمان نخورد،همیشه که آدم شانس نمیآورد!...یا فاطمه زهرا اگر روی سر این طفل معصوم میخورد باید چکار میکردیم؟دیدی چقدر بزرگ و سنگین بود؟...چه صدائی هم کرد! توفهمیدی چه بود صدیقه؟

- فکر کنم جعبه آواز بود.

- آره ...شیپوری بزرگی هم داشت .ازآن گرامافونهای گنده ویغور بود.بخدابایدسرفرصت یک گوسفندی،چیزی قربانی کنیم. وقتی فکرش را میکنم که چه بلائی ممکن بودبسرمان بیاید میخواهم قبض روح شوم...وای وای!

خیابانها کمی شلوغتر شده بودو مردم بیشتری در ترددبودند.وجود مردم باعث میشد احساس امنیت کنیم.توی مسیری که میرفتیم بعضی جاها نیروهای عراقی را میدیدیم که زیر سایه دیوارها،روی فرشها،گلیمها و رختخوابهای دزدیده شده از خانه هانشسته بودند.بعضیهایشان هم داشتند چرت میزدندو خروپفشان یه آسمان بلند بود. چندنفرهم دراز کش تماشالالا میکردند وضمن گوش دادن به آواز های عربی که از رادیوهایشان پخش میشد، سرمیجنباندندویانوک پنجه پاهارا باریتم آهنگ میرقصاندند.

سی ،چهل متر جلوترازما،یکی ازسربازانی که خوابیده بودناگهان مثل جن زده ها با وحشت از جا پریدو بحالت نشسته،با چشمانی دریده و خون گرفته اسلحه اش را بطرف یکی از رهگذران نشانه رفت و جویده و نامفهوم کلماتی را فریاد زد.رهگذر، کامله زنی بودکه دست پسربچه ای را گرفته بود و بادیدن حال و وضع سرباز داشت از ترس قبض روح میشد.پسرک،گریان و لرزان خودش را به زن چسباند وزل زد به سرباز .همقطاراو که بغل دستش نشسته و مشغول واکس زدن پوتینهایش بوددو دستی سربازرا در میان گرفت و سعی کرد آرامش کند.بعد با حرکت دست به زن و پسرک اشاره کرد که آنجانمانندوهرچه زودتردور شوند.زن ،پسرک راهول هولکی در آغوش کشید وبسرعت از محل دور شد.خاله باتاسف گفت:

- دیوانه شده بود.فکرکنم اگررگبار میگرفت و ده نفراز مردم راهم میکشت کسی باز خواستش نمیکرد.تومیگوئی میکرد؟

سرم را بعلامت نفی بالا انداختم و خاله ادامه داد:

- ماندن توی قصر با وجود این دیوانه های زنجیری حماقت است والله.انگار همه شان فک و فامیلهای صدام یزیدند!

سرتیمچه که ورودی کوچه قصریها بودسه سرباز داشتند بلند گوئی را روی یک تیر برق بتونی میبستندوگویاکارشان تمام شده بود زیرا سربازی که بالای تیر بود حالاداشت محتاطانه پائین می آمد.یکی از دو سربازی که پائین ایستاده بودند سوتی دو انگشتی برای سربازی که در آنسوی خیابان توی مغازه غارت شده ای نشسته بودزدو با صدای بلند بزبان عربی چیزی گفت.چند لحظه بعد صدای گوشخراش و ناموزون یک زن که ترانه ای عربی میخواند از بلندگو پخش شد.صدابقدری بلند ونکره بود که مرا بیاد روزهای گلوله باران وسوت قبل ازانفجارخمپاره هاانداخت! مجبور شدیم ریتم قدمهایمان را با وجود خستگی مفرط تندتر کنیم که مجبور نباشیم آن آوای شیطانی را بشنویم.آموزه های پدرازهمان اوان کودکی چنان قوی وتاثیرگذاربود بود که من ازشنیدن هرموسیقی حرامی بیزار بودم. ازآن نقطه به بعددردوسوی خیابان، تانکها،نفربرهاوکامیونهای زیادی پارک شده بودند.نیروهای عراقی پای وسایل نقلیه شان بساط استراحت و غذا پهن کرده وباخیال راحت میخوردند و مینوشیدند.حالاتازه داشتم میفهمیدم دلیل نصب بلند گو و پخش آواز چیست.احساس میکردم بدجوری توی آن خیابان که طولانی هم بود گیرافتاده ایم چون تا تهش بساط استراحت نظامیان بعثی برقرار بود و ما برای رسیدن به خانه چاره ای بجز طی کردن آن مسیردرزیر نگاه عراقیها نداشتیم.

عاقبت به نقطه ای رسیدیم که ازدحام،کمتر بود.آنجا زن سیه چرده ژنده پوشی را دیدیم که همراه با پسرکی نیمه عریان و نحیف درمیان پس مانده های غذا و میوه ای که کنار خیابان تلنبار شده بود دنبال چیزی برای خوردن میگشت.برایم خیلی سخت بود که ببینم آندواز پس مانده غذای بعثیون اشغالگرتغذیه میکنندپس پیش رفتم،یک قوطی کنسرو ویک بسته بیسکوئیت بدست زن دادم و گفتم:

- این بعثیها کثیفندخواهر.غذای جلوی دستشان هم نجس است.هرچه که برداشته ای بیانداز زمین واینهارا بگیر.اگرکم است و باز هم میخواهی برو مغازه مش حسن،آنجاحتما چیزهای بهتری برای خوردن گیر می آوری .مش حسن رامیشناسی؟

نمیشناخت.آدرس به او دادم و او هم بخاطر من چیزهائی را که از میان آشغالها جمع کرده بود به زمین ریخت،تشکر کرد و رفت.خاله فوزیه پیشنهادکرد به هرکسی که میرسیم آدرس دکان مش حسن را بدهیم که بروند خوراکی بگیرند:

- پیرمرد راست میگوید،چرابگذارد عراقیها غارتش کنند ؟باید تا فرصت هست مردم خودمان از اجناسش استفاده کنند.

اینکاررا انجام دادیم و بعد بنظرم رسید که بهتر است یکی از آنهمه اعلامیه های چسبیده بردیواررا به خانه ببرم که بقیه هم بخوانند .بی آنکه نظرم را با خاله درمیان بگذارم،بسرعت و سرسری اطراف را پائیده و اعلامیه ای را از روی دیوار کنده و زیر چادرتوی جیب پیراهنم قایم کردم.چون چسب پشت کاغذ تازه بود اعلامیه بدون پارگی از دیوار جداشد.هنوز دست از زیر چادر بیرون نیاورده بودم که بیکباره انگار مغزم منفجرشد.تکه های خردوریزآجر و سیمان دیواربود که به سروصورتم میپاشید وشاید اگر سرم بسمت پائین متمایل نبود ترکشهای دیوارنه تنها چشمانم را کور میکرد بلکه به احسان نیز آسیب جدی میزد.خوشبختانه سرم سپربلای اوشد.مردمی که اطرافمان بودند با وحشت پا به فرار گذاشتندو صدای جیغ زنها فضارا پرکرد.احسان بگریه افتاد و همزمان،صدای فریاد خاله هم بلند شد:

- یا جده سادات !

خودم را بطورکامل روی فرزندم خم کردم تا مانع از صدمات احتمالی بعدی بشوم .سپس نیم نگاهی به پشت سرم انداختم تا از چند و چون ماوقع سر در بیاورم و بفهمم که این صدای عجیب از کجابوده وبه چه دلیل ناگهان همه چیز بهم ریخته است.

بانگ تحکم بار سربازی که بسرعت کلماتی عربی بلغور میکرد و هنوز دود ناشی از شلیک گلوله داشت از لوله سلاحش خارج میشدراهنمای نگاهم شد و جهت را بمن نشان داد.تازه فهمیدم که ازطرف آن سربازخشمگین بسمتم شلیک شده است!!!

خاله طبق معمول گوشه ای از چادرم را بچنگ آورد و مرا دنبال خودش کشید.منهم بدون کوچکترین مقاومتی دنبالش براه افتادم.خاله تند تند راه میرفت و پشت سرهم سفارش میکرد که فقط بدوم:

- پشت سرت را نگاه نکن .فوقش بزنند و هردویمان را بکشند،بهتر از این است که اسیر شویم.نباید توقف کنیم...میفهمی صدیقه؟فقط بدو...آن اعلامیه کوفتی راهم زمین بیانداز.

ومن فقط میدویدم.هنوز گوشهایم از طنین صدای شلیک داشت سوت میکشید و درد عجیبی توی سرم افتاده بود.ضربه ناشی ازهرقدمی که برمیداشتم مستقیما به نقاط حساس و درد ناکی در سرم منتقل میشدواذیتم میکرد.کسانی که از فاصله نزدیک بسمتشان شلیک شده بهتر میفهمند که چه صدای گوشخراشی دارد.حس میکردم مغزم بصورت مایع در آمده و توی کاسه سرم در حال شالاپ و شولوپ است،حتی این توهم چندش آور را هم داشتم که اگرتکانه های ناشی ازدویدن ادامه پیداکند مغزم از سوراخ گوشها و بینی ام روی موزائیکهای کف پیاده رو بریزد.

تاوقتی که داخل اولین کوچه نشده بودیم ترس مورد هدف قرارگرفتن رهایم نکرد.هرآن تصور میکردم آن سرباز برافروخته ،دیوانه واردارد تعقیبمان میکندو سر اسلحه اش را بسمتمان نشانه رفته است.خاله فوزیه هم هی داشت پشت سرهم حرفهائی میزدومن بقدری در هول و هراس بودم و آنقدر قوه سامعه ام درگیر صداهای عجیب و غریب بود که کوچکترین چیزی از آن حرفها را نمیشنیدم!

تاوسطهای کوچه رفتیم و سپس ایستادیم که پشت سرمان را نگاه کنیم.کوچه خلوت بودومن همچنان بی اعتراض هنوز دنباله روی خاله بودم چون میدانستم خطای ناجوری کرده ام وبایدمطیع باشم وگرنه بعیدنبودتوی گوشم بزند، آنقدرکه برافروخته بود .

خلوتی کوچه از اضطرابم کاست و توانستم کمی بر خود مسلط شوم.حالا دیگرمیتوانستیم بقیه مسیررا آهسته تر برویم چون راه زیادی تا خانه باقی نمانده بود.از غوغای درون گوشم هم کاسته شده بود و احساس راحتی نسبی میکردم.کم کم داشتم صدای خاله را هم که یکریز میگفت و میگفت میشنیدم:

- چرا هیچی نمیگویی بلاگرفته؟لال شده ای؟این چه غلطی بود که کردی؟هان؟داشتی به کشتنمان میدادی که...اعلامیه راهم نیانداختی.والله خدارحم کرد که فقط یک دانه گلوله انداخت وبه رگبار نگرفتمان.

دفاعی برای حملات او نداشتم ولی ته دلم خوشحال بودم که توانسته ام اعلامیه را محا فظت کنم و با خودم بیاورمش.یک جورهائی احساس پیروزی میکردم.فکرمیکردم با کندن آن اعلامیه به دشمن فهمانده ام که مردم قصر اهمیتی برای پیشنهادات احمقانه و تبلیغات پوچشان قائل نیستند.کمی که از آن حال و هوای بحرانی خارج شدم سعی کردم چیزی برای آرام کردن خاله که از عصبانیت صورتش سرخ شده بود بگویم:

- الحمدلله بخیر گذشت....

- بخیر گذشت کله خراب نادان؟!رحم به من و خودت نکردی لااقل بحال این بچه بدبخت رحم میکردی،آخر آن تکه کاغذ به چه دردی میخورد؟درودیوارپربود از اعلامیه .آن عراقی آنقدر عصبانی شده بود که میخواست مغزت را بپکاند.صورتش را دیدی؟جن جنی شده بود!اینهاکه بشرنیستند.مثل حیوان درنده میمانند.

جواب خاله رادادن بی فایده بود .نه من قادرنبودم هدف و احساسم رابرای خاله تشریح کنم و نه او توی آن هیر و ویر حوصله داشت به درک من بپردازد.سری تکان دادم و با نگاهم ازاوعذرخواهی کردم و دیگر هیچکداممان در مورد آن جریان چیزی نگفتیم ،گرچه ته دل خوشحال بودم که اعلامیه رابه پدر خواهم دادو پس از خواندنش دقایقی را به بحث سرگرم میشویم.خاله گفت:

- ای وای...اصلا فکر حسین آقا نبودیم دختر.دارو را میگویم.

- نه خاله ،من یادم بود ولی نمیدانستم از کجابایدبرایش  تهیه کنیم.

- من هم چیزی بفکرم نمیرسد.ولی دست مامانت درد نکند بااین دختر بزرگ کردنش!این همه خطر و دلهره،آخرش هم هیچی به هیچی.نه شیر خشکی برای امید و نه داروئی برای حمید! آ...فرین!

- مش حسن شیر خشک نداشت.پرسیدیم که.

- بع... له !!!....شیر خشک نبود .دارو نبود.ولی اعلامیه صدام که بود...گلوله سربی داغ داغ که بود.با همین سوغاتی که زیر چادرت قایم کرده ای به خانه میرویم واز بابامامانت دستخوش میگیریم! این اعلامیه هم دوای دردحسین آقا یت میشودوهم شکم محمد احسانت را سیر میکند...خیلی خوب است دردت بالای سر خاله! آخ آخ ...صدیقه!!

 

* * *

 شریعت اعلامیه را با صدای بلند برای همه خواند.مضمون کلی،همان تکرارمکررات بودمنتها با لحنی و انشائی دیگر.تقاضای همکاری بااشغالگران و بعبارت روشنتر،فراخوان عمومی برای خیانت به وطن.درقسمتی از اعلامیه ازمردم خواسته شده بودکه عوامل حکومتی و پاسدارها را تحویل بدهند که عراقیهامثلا آنها رابه سزای اعمالشان برسانند!

پس از خاتمه قرائت اعلامیه حس کردم حال غریبی برشریعت مستولی شدو دگرگونش کرد.چنددقیقه بعددیدم که باپدر،حسین و دائی دارد بسیار آهسته و محتاطانه حرف میزند.کم کم انگارکه آن حال کذائی به آن سه تن هم منتقل شده باشد،چهره تک تکشان را نگران یافتم و این نگرانی بزودی به مادر نیر سرایت کردبطوریکه پدرم راقسم دادکه حقیقت را بگوید و دلیل این تغییر حال ناگهانی را توضیح دهد.پدرداشت دنبال کلمات مناسبی برای آرام کردن مادر میگشت که شریعت به کمکش آمد:

- حاج خانم چیزی نیست به قرآن .خودتان را ناراحت نکنید .جنگ است دیگر...

پدر توی کلامش پرید:

- پسرم،بهتراست اوهم بداندوگرنه بیش از آنچه که باید نگران خواهد شد.الآن وقت پنهانکاری نیست.ما به کمک یکدیگر احتیاج داریم و همگی باید ذهنشان نسبت به وقایع روشن باشد در جریان خطرات احتمالی قرارگیرند.

سپس رو به مادر،من و بقیه کرد و ادامه داد:

- همانطور که میدانید آن احد خبیث سخت در جستجوی حاج آقا است و حالا بااین دعوتی که بعثیون از خائنین بعمل آورده اندممکن است کسانی که هویتشان برای همه آشکار شده و پرچم سفید روی خانه هایشان زده اند موضوع راجدی ترازقبل تلقی کرده و در صدد جستجوی محل اختفای او برآیند.شهرکوچک است و اگر کسی کمی به خودش زحمت دهدپیداکردن  حاجی ،آنهم در این خانه کارسختی نیست.کافیست یک نفر از آن خائنین یکی از افرادخانواده مارادرخیابان شناسائی نموده و تعقیب کند...

رنگ از رخسار مادر پرید،منهم دستکمی از او نداشتم.بیاد حرفهای مش حسن بقال افتادم.حالا دیگر حتم داشتم که خطر پیش رویمان جدیتر از آن چیزیست که تا آن لحظه تصورمیکردم.دیگر حال خودم را نمیفهمیدم.اگر خانه لو میرفت و عراقیها پدروشریعت را دستگیر میکردند تکلیف چه بود؟چه بلائی سرشان می آوردند؟فکرم داشت هزار راه میرفت که صدای پدر مرابخودآورد:

- توانستید برای حسین آقایمان دارو تهیه کنید؟

شرمگینانه جواب دادم:

- نه دارو برای حسین و نه شیر خشک برای محمد احسان...متاسفانه هیچکدام.

حسین که رنگ رخسارش نشان میداد هنوز ناخوش احوال است گویاخجلت را درلحن صدای من حس کرده بودچون سعی کرد د لداریم دهد:

- پیدا کردن دارو توی این شهر اشغال شده خیلی سخت است توتقصیری نداری عزیزم.تازه ...من نسبت به صبح خیلی بهترم وبامیدخدابزودی بهتراز این هم خواهم شد.فعلا شیرخشک این طفل معصوم در اولویت است.

پدرگفت:

- شاید بتوانیم از خانه فامیل و آشنا شیر خشک پیداکنیم.سپس رویش را به من و حسین کرد و در ادامه گفت:

- خوب فکرکنید ببینید از اطرافیانمان چه کسانی نوزاد شیر خواره دارد.ناراحت نباشید،جوینده حتمایابنده است.

بعداز این جمله،توجه پدر به شریعت معطوف شدکه سخت توی فکرفرورفته بود.ازاوپرسید:

- پسرم چه چیزی ذهنت را مشغول کرده؟میبینم سخت در فکری...مگرچیزدیگری هم هست که ماازآن بی اطلاع باشیم؟

بنظر میرسیدشریعت در جواب دادن به پدر دودل است.پس از مکثی تقریبا طولانی که گویا به سبک سنگین کردن ذهنیاتش و آنچه که میخواست بیان کند گذشت،عاقبت لب به سخن گشود:

- حاجی...شناسنامه ام توی جیب عبایم درکمدی که داخل ساختمان مهدیه قراردارد جامانده است.همین الآن یکدفعه بفکرش افتادم.اگرعراقیها آنرا پبدا کنند مطمئن میشوند که هنوزتوی شهرهستم،آنگاه بطو رجدی پی جویم میشوند،خانه به خانه شهر را جستجومیکنندوچه بسا موجب آزار بسیاری از مردم شوند و جوانان بسیاری را نیز به اسیری ببرند...البته اگر تاکنون پیدایش نکرده باشند.

دائی مرتضی گفت:

- انشاالله که پیدانکرده اند،چون از مهدیه بعنوان یک مقر موقت استفاده میکنندو آنجا هیچکس بطور دائم ساکن نیست.دستگیر شدگان و اسرای ایرانی را بطور موقت چندساعتی درآنجانگه میدارندوبعد به داخل خاک عراق منتقل میکنند.

سیدهاشم که معلوم بود کمی خوشحال شده است گفت:

- پس امید ی هست که یکی بتواند آنرا پیداکرده و بیاورد.

آنگاه رویش را بسمت پدر چرخاند وگفت:

- خواهر زاده تان عبدالله شاید قادرباشد این کارراانجام دهد. بنظر پسر زبر و زرنگ و پردل و جراتیست.اگرسری به مهدیه بزند شاید بتواند از دوستانم نیز خبری بگیرد.

پدر با تعجب پرسید:

- مگر دوستان شما هنگام ورود عراقیها در مهدیه بودند؟

- بله حاجی.بقدری حوادث پی در پی اتفاق افتادکه حتی فرصت وداع با یکدیگر پیدانکردیم.قرار بود آنجاهمدیگررا ملاقات کنیم ولی بحدی شهراز نیروهای عراقی پر بود که نتوانستم مجددابرگردم و آنها راببینم.

سیدهاشم سپس مرا طرف خطاب قرار دادو گفت:

- خواهر مرضیه شماشاید بتوانی یک جوری آقاعبدالله را مطلع کنی.اگر هم نشد خودم شب هنگام بااستفاده از تاریکی هوا یک جوری میروم و برمیگردم.

حمید که تا آن لحظه نظاره گر بود گفت:

- آقای مهدوی ،شبها حواس عراقیها جمعترمیشود.این کار توسط هرکس که انجام شود میبایست روز هنگام و ترجیحا ظهر باشد.روزها خیابانها شلوغ است و مردم در ترددندو دم ظهر عراقیهامشغول خوردن غذا و استراحتند.

ومن که تاآن لحظه داشتم فکری را در مغزم سبک سنگین میکردم گفتم:

- آقاسید...کسی که باید این کارراانجام دهد نه شمائید و نه عبدالله.هردویتان مردان جوانی هستید که بمحض دیده شدن وقبل از انجام هرکاری دستگیر خواهید شد .این کاررا من باید انجام دهم.

سید که انتظار این حرف را نداشت هول شد و گفت:

- نه خواهرمن ...اصلا حرفش را هم نزنید.صلاح نیست شما تن به این خطر بدهی.من میتوانم انجامش دهم،نگران نباشید.

نگاهی به ساعت دیواری انداختم.یازده و نیم بود .بنظر من دستگیر شدن سید در صورت رفتن به مهدیه حتمی بود .اودر این شهر غریب بود و کوچه پس کوچه ها را درست نمیشناخت که در صورت بروز خطر قادر باشد خودرا نجات دهد .در ضمن اگر ستون پنجمیها اورا میدیدندو میشناختند میتوانستند با تعقیب کردنش محل اختفای پدر را نیز شناسائی کنند.این افکار و استدلالات درطول مدت کوتاهی مثل برق از مخیله ام گذشت و آنگاه با اراده ای پولادین از جای برخاستم.

- من میروم، کسی نگران نباشد.

نگاهم روی صورت حاضرین چرخید و برای رفع نگرا نیها درادامه گفتم:

- دیدید که همین الآن از بیرون برگشتم .اتفاقی هم برایم نیافتاد خیلی ها همین الآن دارند توی کوچه و خیابانها رفت و آمدمیکنند،کسی هم کاری باآنها ندارد.

اماسیدهاشم هنوز مخالف بود:

- اینجایک شهر اشغال شده است خواهرمن.همیشه در روی یک پاشنه نمیچرخدو دشمن خودرا ملزم به رعایت هیچ قانون مشخصی نمیداندیعنی در حقیقت برای ما مردم بی پناه و گرفتار هیچ قانون حمایت کننده ای وجودندارد.یک دیوانه ،یک جانی یا یک کافر بی دین ممکن است خدای ناکرده بدون توجه به هر قانون و موازنه ای به شما آسیب برساند و کسی هم جلودارش نشود.

- آقاسید ببخشید ها!...گویا این بار این من هستم که باید درمورد توکل به خدا و تسلیم در برابر اراده الهی سخنرانی کنم.من از پدرم و شما یاد گرفته ام که باید بدون ترس از هرکسی غیرازخدا راه صحیح و صراط مستقیم را بپیمایم و مطمئن باشم که ایمان خودم ولطف پروردگارمانند جوشنی فولادین مرااز آسیب و بلا مصون نگاه میدارد.

پدر- که سخنان من اورا سر ذوق آورده بود- نزدیکم آمدو لبخندزنان بوسه ای گرم بر پیشانیم نشاند .سپس روبه سیدهاشم کرد و باافتخار گفت:

- میبینی سید اولاد پیغمبر!...شاگرد از استاد پیشی گرفته .حرف حق جواب ندارد والله.دختر من شیر زن است و خوب بلد است از خودش مراقبت کند.

ولی پدرازاعماق دل خوف زده من بی خبر بود.نمیدانست شیردخترش در خواب و در بیداری با چه ترسها و دلشوره هائی پنجه در پنجه میاندازد.درآن لحظه بیاد شلیک دیوانه وار سرباز عراقی افتادم و زانوانم اندکی لرزید.فقط من وخدایم میدانستیم که آن قامت بظاهر استوار که ایستاده است وشجاعانه داوطلب یک ماموریت خطیر میباشد ،چقدر در درون خود مرتعش و متضرع است .میدانستم اگر بخواهم جریان شلیک را تعریف کنم غیر ممکن است پدر و حمید اجازه دهند پایم رااز خانه بیرون بگذارم. از خاله فریده هم قبلا خواهش کرده بودم که فعلا ماجرا را مسکوت بگذارد تا بعد.

محتاطانه مقدار کمی بیسکویت در آب جوش نرم کرده و با قاشق چا یخوری دردهان امید گذاشتم .همه اش خداخدا میکردم که رودل نکند.به پیشنهادخاله فریده کمی هم قندداغ توی شیشه شیرش ریختم و به او خوراندم.امیدواربودم در خروج مجدداز خانه فرصت دیگری برای گیرآوردن شیر دست بدهد.هی بخودم میگفتم:

- در نومیدی بسی امید است ...

برخلاف دفعه قبل که حضورخاله باعث دلگرمی و ریختن ترسم شده بود اینبار خیلی میترسیدم و این ترس به دو دلیل بود.یکی تنهائی و دیگری اینکه شلیک غافلگیر کننده آن سرباز دیوانه بدجوری توی دلم را خالی کرده بود.هنوز نفهمیده بودم که آیا واقعا تیرش به خطا رفته بود و یا فقط به نیت ترساندن من عمدا به دیوار شلیک کرده بود.

در هرصورت نه جای ترس بود و نه جای تردید .باید به دل خطر میزدم چون چاره ای جز اینکار نداشتم.قرعه فال بنام من دیوانه زده بودند.یکباره و ناگهانی از جا بلند شدم که بیش از آن در گیربیمها و تردید هایم نمانم.بسم الله گفتم و در حالیکه زیر نگاه های مردد ومضطرب حاضرین از خانه خارج میشدم زیر لب معوذتین و آیت الکرسی را زمزمه کردم.

پایم را که توی کوچه گذاشتم و صدای بسته شدن درب که بلند شدتوگوئی ناگهان رشته اتصال مرا به یک منبع پشتیبانی کننده بسیار قوی قطع کردند و بطرز دهشتباری تنها شدم.مثل خرگوش ضعیف و کوچکی بودم که توی بیشه ای پر از شیر و پلنگ تنها مانده .یک لحظه خواستم کلید به در بیاندازم و دوباره وارد خانه امن شوم ولی فکرش را که کردم دیدم نمیشود.تنها راهی که جلوی پای من قرار داشت رفتن به سمت مهدیه و انجم ماموریتی بود که خودم داوطلبانه قبولش کرده بودم..حتی اگر لازم بود باید داخل آتش میشدم که عزیزانم ایمن بمانند و گزندی به آنان نرسد.جان پدر از جان خودم هم برایم عزیز تر بود .اگر من شناسنامه را نمیآوردم وسیدهاشم از خانه خارج میشد جان پدر به خطر می افتاد.همانجا کنار درب خانه کلنجاری دیگر با خودم رفتم و به خودم گفتم:

- فرض کن حالا هم خاله با توست .مگر عراقیها از اومیترسندکه بودنش دلت را قرص میکند؟شهر دردستشان است و هر کاری که بخواهند میتوانند انجام دهند .درضمن چرا هی فراموش میکنی که از همان روز اول خودت و خانواده ات را بدست خدایت سپرده ای؟چرا بااینکه ایمان داری قدرت خدابرتر از هر نیروئیست باز هم مقهور نمایش قدرت این انسانهای حقیر میشوی؟آیا هنوز نتوانسته ای باور کنی که اینها هیچ نیستند و اگر صبر پیشه سازی نهایت کار آ نی خواهد شد که مقبول درگاه حق تعالی است و عاقبت کار باطل نابودی و محو گشتن است؟

هنگامیکه حس کردم دیگر بر خود مسلط شده ام و میتوانم از خانه فاصله بگیرم ،قدم ازقدم برداشتم و براه افتادم.

 

 

* * *

 

 

به سرم زد از مسیری بروم که بتوانم سری هم به خانه خودمان بزنم .درست بود که راهم کمی دور میشد ولی ارزشش را داشت .لااقل دلم آرام میگرفت که خانه ام امن و امان است یا...

به این فکر خودم خنده ام گرفت .آخر عراقی ها نه امنیت بخش بودند و نه امانتدار. تا به سر کوچه خودمان برسم شاهد غارت و چپاول خانه ها و مغازه های بسیاری بودم.عراقیها با خیال راحت کامیونها را جلوی منازل پارک کرده بودند و بدقت اثاثیه ارزشمند را گلچین کرده و داخلشان میچیدند و حتی مواظب بودند که خط رویشان نیفتد!

نرسیده به ورودی کوچه خودمان باشنیدن صداهائی توقف کردم .گویا آنجا هم برنامه غارتگری برقرار بود.ابتدا خواستم راهم را بکشم وپی کارم بروم ولی نتوانستم .گرچه میدانستم دیدن منظره ای که انتظارش راداشتم ناخوشایند است ولی کنجکاوی باعث شد از کنار دیوار به داخل کوچه سرک بکشم. درب خانه ما و همسایه روبرویمان چهار طاق باز بود و اثاثیه هردو خانه راتوی کوچه پخش و پلا کرده بودند.پژوسبزحمید هم هنوز آنجا بود و بنظر میامد دست نخورده و سالم است. چند سرباز،اسلحه بردوش مشغول کاوش درمیان اسباب و اثاثیه من بودند .کامیونی آنجا وجودنداشت .معلوم بود که دم کلفتهایشان قبلا اجناس قیمتی و بزرگ را سوا کرده و برده اندو حالا این سربازان ریقو دارند میگردند که شاید چیز باارزشی برای دزدیدن پیدا کنند و از این نمد مفت و مجانی کلاهی برای خودشان بدوزند.بیشتر که دقت کردم متوجه شدم که چند تکه اسباب کنار گذاشته اند .فاصله زیاد بود و تشخیص ماهیت کل آن اثاثیه برایم مقدور نبود،فقط سرویس قابلمه 6 پارچه خارجی اصلی را که بتازگی از بازار چینی فروشها خریده بودم و خیلی هم به آن علاقه داشتم توانستم تشخیص دهم.سرویس گرانقیمت و مرغوبی که هیچوقت دلم نیامده بود از آن استفاده کنم حالا داشت نصیب آن نکبتهای ریقماسی میشد.دربهای استیل براقشان زیر نور آفتاب چه تلالوئی داشت!

در خیالم تجسم کردم که یکی از سربازها سرویس را به زن چاق و سیاهش تقدیم میکند و با افتخار میگوید که آنرا از دشمن غنیمت گرفته است و زن در کمال خوشحالی و مسرت در حالیکه قرو قمیش میآیدغذای خوشمزه ای توی بزرگترین قابلمه میپزد و به بچه های کور و کچل و گری گوریش میگوید:بخورید.ببینید غذا توی قابلمه غنیمتی چقدر خوشمزه است!...وبچه ها غذا را با اشتها میخورند و از پدرشان میپرسند : بابا ،وقتی این قابلمه را آوردید ایرانیهای بدجنس را هم کشتید؟و سربازریقوی بعثی بادی به غبغب میاندازد و جواب میدهد:بع...له!کشتم ...دشمن را باید کشت .شما هم خوب بخورید تا بزرگ و قوی شوید و بتوانید بیشتر از آنها بکشید . وهمه با هم کر و کر میخندند!

این داستانک حرص آور،مسخره و بی مزه که توی ذهن عصبی من سرهم شد در نظرم آن سربازها را خیلی منفور تر کرد بحدی که از آنها عقم گرفت.آنقدر که مشغول نگاه کردن اثاثیه و حرکات سربازها بودم متوجه نشدم پژوسبزمان هم چندان سالم نمانده است.دقیقتر که نگاه کردم دیدم شیشه عقبش خرد شده است و دلیلش را هم فورا متوجه شدم .حمید عکسی از امام خمینی پشت شیشه چسبانده بود و بعثی ها عقده شان را با شکستن شیشه اتومبیل خالی کرده بودند. ار ته دل لعنتی نثار آن از خدا بی خبران کردم و زیر لب گفتم:

- انشاالله که سربازهای امام سربرسند و دمار از روزگارتان در بیاورند.

کاردم میزدی خونم در نمی آمد.جلوی چشمانم داشتند زندگیم را بتاراج میبردند.وقتیکه بخودم آمدمتوجه شدم طوری دندانهایم راروی هم فشرده ام که فکم درد گرفته است .پاهایم قدرت حرکتشان را از دست داده بودند .کنار دیوار ایستادم و کاملا به آن تکیه دادم که زمین نخورم :

- خدایا نمیشود یک جوری جان مرابگیری که آب از آب تکان نخورد ؟یک جوری که بچه هایم بی سر پرست نشوند و پدر مادرم هم غصه نخورند؟

- مگر میشود؟میخواهی میدان را خالی کنی؟ تا زنده ای و نفس میکشی باید بجنگی و از حق خودت دفاع کنی.درست نمیدانم چه بزرگی گفته بود:دنیا بهشت گناهکاران و زندان مومنین است .ولی هر کسی که بوده خوب دنیا را شناخته است.

- خوب... چکاری ازمن بر میآید؟اصلا وجود من در میانه این جنگ چه حکمتی دارد؟

باور کنید به مکالمه ی که در درون با خودم داشتم داشت خنده ام میگرفت .دیوانه شده بودم ولی پربیراه هم فکر نکرده بودم.کاری از دست من درآن بحبوحه بر نمیآمد.

چند بار با مشت به شقیقه ام کوبیدم تا بتوانم برخود مسلط گردم .دوباره از لبه دیوار سرک کشیدم به درون کوچه و بر عذاب روحی خودم افزودم .وقتی یاد و خاطره آن روزهائی که تک تک وسایل منزل را با شور و اشتیاق فراوان و صرفه جوئی در مخارج منزل خریده بودم جلوی چشمانم مجسم میکردم خیلی دلم میسوخت .اما بیکباره آبی سرد بر آتش درونم ریخته شد و خاموشش کرد.بیاد آیه 64 از سوره مبارکه عنکبوت افتادم که بازیچه بودن این دنیارا به مردم گوشزد میکند .خداوند دراین آیه میفرماید:

وماهذهالحیوه الدنیا والالهوولعب و ان الدارالآخره لهی الحیوان لوکانوا یعلمون.این زندگانی چندروزه فسوس و بازیچه ای بیش نیست و زندگانی حقیقی اگر مردم بدانند درعالم آخرت است.

یادآوری آیه مذکور که از آیات مورد علاقه ام است و قرائت آن همواره در تفکر فرو میبردم،آرامش زیبائی بمن بخشیدوهنگامی که صحنه های در خون غلطیدن شهدا را بیاد آوردم شدیدا از خود خجل گشتم:

- این چند تا قابلمه و کاسه بشقاب یا کمد و فرش و یخچال در مقابل خون پاک جوانان شهیدمان بسیار ناچیزند و اصلا نمیشود بحسابشان آورد.هزاران انسان در این نبرد نابرابر تنها سرمایه پرارزش یک بشرکه جانش است را در طبق اخلاص نهاده و فدای اسلام وایران عزیز نموده اند ولی من ،مرضیه،دختر حاج مرتضی مشفق دارم ازغصه چند تکه اثاث بی ارزش توی سرخودم میزنم.واقعا باید خجالت بکشم .مگر نه اینکه در کشورجنگ است و من و خانواده ام نیز از مردم این مملکتیم؟ مگر میشود در میانه آتش باشی و از حرارتش ایمن بمانی؟حال که لطف خداوند شامل حالم شده وبجای جان جگر گوشگان وعزیزانم،مال دنیا را ازکف میدهم باید سر بر آستانش بسایم و شکر کنم نه اینکه در کمال ناسپاسی گله گذاری و ابراز نارضایتی کنم.

آن آیه متبرک و افکاری که در پی یادآوریش به مخیله ام خطور نمود قلبم را قوتی عظیم بخشید و توان از کف داده را بمن باز گرداند.یا علی گفتم ،چندصلوات فرستادم وطبق عادت همیشگی ضمن زمزمه معوذتین و بدون توجه و اعتنا به غارتگران مسیرم را بسمت مسجد مهدیه ادامه دادم.

همانطور که از حسین و دائی شنیده بودم مقر اصلی عراقیها فعلا در ساختمان مرزبانی واقع در مقابل مهدیه قرار داشت و خوشبختانه در آن ساعت از روز کسی داخل مسجد نبود. ابتدا کنار درب ورودی مکث کوتاهی کردم وهنگامیکه مطمئن شدم کسی حواسش بمن نیست وارد شدم و یکراست بسراغ قسمتی رفتم که کمد سیدهاشم در آنجا قرار داشت .درب کمد شکسته شده بود ولی چند جلد کتاب مذهبی ،یک جلد قرآن مجید و عبای قهوه ای مچاله شده ای در آن بچشم میخورد .با دادن این احتمال که عبا،عبای سیداست دست در جیبش کردم و خوشبختانه شناسنامه را بیرون آوردم.باور نمیکردم به این راحتی ماموریتم را به اتمام رسانده باشم.از خوشحالی در پوستم جا نمیشدم.خواستم گشتی در قسمتهای دیگر مسجد بزنم ولی ترجیح دادم از این کار چشمپوشی کنم .با خود گفتم:

- شیطنت را کنار بگذارمرضیه...حالا که خدا کمک کرده و بی دردسر به هدفت رسیده ای برگرد ووقتت را بیش از این درمحلی چنین پر خطر تلف نکن .

بااین فکر قصد خروج از مسجد را کردم که ناگهان صدای ترمز گوشخراش کامیونی از بیرون بگوش رسید و پشت بند ش صدای فریادها یی بزبان عربی و باز شدن درب کامیون و ضربات پوتین بر آسفالت هولم کرد و دنبال محلی برای اختفا گشتم.چشمم به پرده مخمل حائل مابین قسمت زنانه و مردانه مسجد افتاد وپشت آن را بهترین محل برای پنهان شدن یافتم .خودم را به محل امن رساندم.قلبم تند و تند میزد و یکسره زیر لب و با صدائی که خودم هم بزحمت آنرا میشنیدم به خواندن آیت الکرسی مشغول شدم.ازته دل خدارا التماس کردم که اجازه ندهد عراقیها متوجه من شوند .صدا ها نزدیک و نزدیکتر میشد و عاقبت صاحبان صدا را دیدم که از هشتی واردمسجد شدند.در جائی که ایستاده بودم دید کاملی بر محیط داشتم و قادر بودم همه چیز را بدون آنکه دیده شوم مشاهده نمایم.

افسر دیلاق بد ترکیبی که در جاده گیلانغرب با ستون نظامیش سد راه مردم شده بودداخل شد،درحالیکه همان استوار شکم گنده هم همراهیش میکرد.چند سرباز سلاح بر دوش و شش جوان کتک خورده و حال ندار که دستهایشان رابیرحمانه با سیم هایی محکم بسته بودنددوان دوان از آنها پیشی گرفته و وارد شدند.سرباز ها اسرارا هل داده،وسط مسجد بزمینشان انداختند.از حالات چهره آن جوانان پیدا بود که رنج و شکنجه بسیار دیده اندو حالا هم فشار سیمی که دستان آنها را محکم بهم بسته و خون آلود کرده سخت آزارشان میدهد .صورت دونفر از آنها که ریش زیادی داشتند کبود و ورم کرده بود.گویا مدت بیشتری از بعثیون آزار و اذیت دیده بودند چون بیحالتر از بقیه بنظر میرسیدند.همگی بزحمت روی پاهایشان ایستاده بودند و این نشان میداد که بشدت تشنه و گرسنه اند و رمقی در بدنهایشان باقی نمانده است.اسرا را بالاجباراز جا بلند کرده و روی زانوهایشان گیر دادند.حالا دیگر صورتشان بطرف من بود و میتوانستم ببینمشان پیش از آنکه تصمیم بگیرم با دقت بیشتری به شناسائی آنها بپردازم ترجیح دادم موقعیت خودرا بسنجم.میخواستم ببینم که آیا اگرعراقیها بخواهند مدت زیادی آنجا ماندگار باشندراهی برای برون رفت من از آن مخمصه وجوددارد یانه؟از وجود درب قسمت زنانه که بسمت خیابان کناری مسجد باز میشود مطلع بودم چون یکی دوسال بود به مهدیه رفت و آمد داشتم و در جلسات هفتگی خواهران بطور مرتب حاضر میشدم.الآن موقعش بود که بررسی کنم و ببینم درب مزبور باز هست یانه .امیدوار بودم که قفل نباشدو...خوشبختانه قفل نبود.فاصله ام با آن درب در حد سه چهارمتر بود اما ترجیح دادم کمی صبر کنم و ببینم سرنوشت آن جوانان بیگناه چه میشود.

با چنان خشونتی با آنها رفتار میشد که بلا نسبت آن جوانها انگار طرفشان حیوان بود نه انسان.حدود ده متر با محل اختفای من فاصله داشتند و فکر میکردم اگر آشنا باشند میتوانم بشناسمشان .نفراول از سمت راست که صورتی متورم و کبودداشت بنظر میآمد مورد ضرب و شتم شدیدی قرار داشته و شاید هم با صورت بزمین خورده و بعلت بسته بودن دستانش نتوانسته مانع ازآسیب دیدن خود بشود.در قسمت گونه چپ اوخونمردگی همراه با تورم شدیدوجودداشت.ورم آن ناحیه از صورتش بقدری زیاد بود که چشم چپش را بحالت بسته در آورده بودوبجای چشم فقط خط باریک سرخ پرخونی د یده میشد.بهرحال نمیشناختمش. درچهره بقیه هم دقت کردم وآنها رانیز در نگاه اول نشناختم. گرچه ازآن فاصله و با وجود چهره های دگرگون شده اسرا شناسائیشان بسادگی ممکن نبود.این را هم باید بگویم که من اصولا افراد زیادی را نمیشناختم و همیشه سرم به کار خودم گرم بود.در حقیقت بجز خانواده و همسایگانم با کس دیگری در ارتباط نبودم .همه پنج جوان دیگر هم یک جورهائی یا سر و صورتشان زخم و زیلی بود ویا لب و لوچه شان پاره و زخمی شده بود.از بینی یکیشان هنوز داشت قطره قطره خون میچکید ،طوری که جوی باریکی بوجود آورده بود و درست از زیر چانه بروی پیراهنش میریخت.بنده خدا تا آنجا که میتوانست سعی داشت سرش را بالا بگیرد که شاید خون را بند بیاورد یا لااقل از شدت ریزشش بکاهد.

همانطور که غرق تماشای آن صحنه فجیع و تاسفبار بودم مردی دستار برسر و تر و فرز،با کلاشنیکوف قنداق تاشوئی بردوش وارد مسجد شد و مقابل افسر عراقی پاجسباند.ظاهرش نشان میداد که ازقماش همان خبر چینهای خودفروش است ...

همینکه افسر بعثی بنام صدایش زد و (احد) خطابش نمود تنفر سراسر وجودم را گرفت.آرزو کردم ایکاش اسلحه ای داشتم و از همانجا به مغزش شلیک میکردم و آن ملعون رابه سزای اعمال ننگینش میرساندم .باور کنید اگر اسلحه ای در دستم بود قید همه چیز را میزدم و اورا میکشتم چون مطمئن بودم اگر هم مرا میکشتند بی ثمر نبود،لااقل عده زیادی از جوانان هموطنم را نجات داده بودم.

احد در حالیکه لبخند شیطنت آمیزی بر لب داشت تعدادی کارت شناسائی از جیبش خارج ساخت و به افسر بعثی تقدیم نمود.افسر بدقت عکس روی کارتها را با چهره اسرا تطبیق داد و سپس با اشاره اش سربازها دونفر را از بقیه جدا کردند . افسر ناگهان منفجر شد،بنای داد و بیداد را گذاشت و به آن دو حمله ور شد .دهان کثیفش کف کرده بودو پشت سر هم چیز هائی بزبان عربی غلیظ میگفت که برای من نامفهوم بود.آن دو جوان نگونبخت نقش زمین شده بودند و با پیچ و تاب دادن خودشان روی زمین نومیدانه سعی میکردند آسیب کمتری متوجهشان شود و لااقل سرو شکمشان را ازگزند نوک سفت و محکم پوتین آن بعثی بی وجدان مصون نگاه دارند.از میان کلمات پی در پی افسر فقط یک کلمه را متوجه میشدم:( حرس خمینی ).

آن دو جوان از شدت درد بخود میپیچیدند اما دم بر نمیآوردند .حتی با چشمان خودم دیدم که بر اثر ضربه پوتین آن نامرد از دهان یکی از آن دو یکی دو دندان شکسته با مقداری خون بیرون ریخت و ناله ای کوتاه از حلقومش خارج گشت:

- یا...حسین.

گریه ام گرفته بودو پهنای صورتم خیس اشک بود .باتمام وجود درد و رنج آن جوان مظلوم را احساس میکردم و از صمیم قلب حاضر بودم اگر بشود جای او باشم و تمام آن ضربات هولناک را تحمل کنم .کتک زدنهای افسر دیلاق که خاتمه یافت بدستور او یکی از سربازها آن دو را که معلوم بود از بچه های سپاه هستند و احتمالا مجازات سختی در انتظارشان است به آبدارخانه مسجد منتقل کرد.پس از رفتن آنان کلماتی مابین احد و افسر- با کمک استوار چاق که نقش دیلماج را مابینشان ایفا میکرد- رد و بدل شد که بدلیل سکوت نسبی محیط و شمرده شمرده ادا شدن کلمات چیزهائی از آن فهمیدم ودلم لرزید.افسرازاعدام وتیرباران صحبت میکردواحدهم با همان لبخند شیطنت بارمتملقانه سر میجنباند و تائیدش میکرد.

با دستور افسر چهار اسیر باقیمانده را حرکت داده و در جائی نشاند ند که فقط دو سه متر با محل اختفای من فاصله داشت.بقدری به سربازها و اسرا نزدیک بودم که حتی قادر بودم تعداد دم و باز دمهایشان را بشمارم و شاید اگر آنها پس از چند ثانیه مجددابه نزد فرماندهشان باز نمیگشتند بواسطه هول شدن و حرکات غیر ارادی که از من سر میزدخودم را لو میدادم.بهرحال لطف خدا مثل همیشه شامل حالم شد و بابیشتر شدن فاصله سربازها کمی بر خودم مسلط شدم.

درحین اینکه احد،افسرواستوارمشغول ردوبدل کردن کلمات بودند.کمی بیشتردرچهره آن چهارنفردقیق شدم.فکرکردم یکیشان راشناخته ام،ولی نمیدانستم کجا او را دیده ام.کمی که به مغزم فشار آوردم فهمیدم....وی را چندین بار دم در واحد خواهران سپاه هنگام سر زدن به مادر زنش دیده بودم . ماد ر زن اوخانم شکوه منش بود.اسم اورا نمیدانستم ولی میدانستم که حدود یکماه و نیم قبل با دختر خانم شکوه منش ازدواج کرده وازپرسنل افتخاری سپاه میباشد.جای خوشحالی داشت که احد نتوانسته بود شناسائیش کند.

دیگر درنگ جایز نبود و باید خودم را به خانه میرساندم.پاورچین بطرف در پشتی قسمت زنانه که یگانه امیدم بود حرکت کردم و فالگوش ایستادم تا مطمئن شوم کسی پشت در نیست.تیز تر گوش سپردم،هیچ صدائی که حاکی از وجود کسی باشد بگوش نمیخورد اماقانع نشدم چون حس ششمم بمن میگفت حتما کسی بایدآن پشت باشد.تیز تر گوش دادم ،صداها خودشان را بگوشم رساندند.صدای پاهائی که گهگاه روی زمین کشیده میشد.صدای خوردن بد نه اسلحه به جیب خشاب و فانوسقه.این صداها ضعیف بودند و با صداهای دیگری که از بیرون میآمد ترکیب میشدند.تصور کردم که شاید چند نظامی در حال عبور بوده اند و حالا دیگر رفته اند .برای مطمئن شدن باید مدت بیشتری گوش به صداها میسپردم.ترجیح دادم اول به جای قبلیم در پشت پرده باز گردم و ببینم آنجا چه خبر است...

هنوز آنجا بودند.افسر و احمد با دیلماجی استوار چاق گرم مکالمه بودندو انگار حالا حالاها نمیخواستند بروند.اسرا نشسته بودندونگاهشان به زمین چسبیده بود .نفهمیدم برسر آن دو سپاهی که که از بقیه جدایشان کردند و به آبدارخانه مسجد منتقل شدند چه آمد آخرصدائی ازآن سمت نمیآمد .دل توی دلم نبود .انگار حبس شده بودم.تنها امیدم این بود که در مورد در پشتی اشتباه کرده باشم و آنجا کسی نباشد. به همین امیددر حالیکه با نوک پا قدم بر میداشتم باز هم به آنجابرگشته و گوش ایستادم.شکم در کمال تاسف به یقین مبدل شد چون بوضوح صدای مکالمه دو نفر را شنیدم .بزبان کردی خانقینی که برایم قابل فهم بود حرف میزدند .دنبال روزنه ای روی درب گشتم و عاقبت پیداکردم.کنار قفل درب سوراخی ریز وجودداشت که گویا جای یک پیچ باز شده بود .آنقدرهاریز نبود که نشود چشم رویش گذاشت و بیرون را دید .دو نفری که مشغول مکالمه بودند حدودا نیم متر آنورتربودند.با فاصله ای از آن دو،کنار پیاده رویک سرباز دیگر پشت به همقطارانش روبه خیابان ایستاده بود و سیگار دود میکرد. تصمیم گرفتم در فرصتی که دارم - با وجود خطرات- به حرفهای آن دوسرباز گوش بسپارم ،شاید اطلاعات ارزشمندی بدست بیاورم .زبان مردم خانقین هم مانند زبان مردم قصر شیرین کردی کلهری است و کاملا متوجه صحبتهایشان میشدم.اولی میگفت که تا چند روز دیگر جابجائی میخورندوتیپ جدیدی جایگزین آنها خواهد شد. دومی بحال مردم قصر تاسف میخورد وباانزجاراز بعثی های دو آتشه ای که فرماندهان آن تیپ بودند حرف میزدو معتقد بود که به مردم رحم نخواهند کرد و به سربازانشان که جملگی عرب هستند اجازه خواهند داد که نهایت اذیت و آزار را نسبت به مردم روا بدارند.

مخم تیر کشید و عرق سردی بر پیشانیم نشست .وقتیکه خود سربازان عراقی از بیرحمی و شقاوت کسانی که قرار بود جایگزینشان شوند سخن میگفتند حتما اوضاع بدی در پیش بود . توی دل با خودم گفتم:

- خداوندا دیگر قرار است چه بلائی برسر این مردم مظلوم و نگون بخت بیاید؟مگردیگر توانی در جانهایمان مانده است که بتوانیم شقاوتی بیشتر از آنچه که برسرمان آمده را متحمل شویم؟اگر بقول این دو نفر،عربهای متعصب و صدام پرست وارد شهر شوندتکلیفمان چه خواهد شد؟اگر بخواهند بیش از این به جان و مال مردم تعرض کنند و یا چشم ناپاک به ناموس مردم داشته باشند واقعا چاره ای بجز مبارزه جدی تا مرز شهادت برای مردم باقی نمیماند.اگر شهر بدست چنین افرادی می افتاد همگی باید خودرا برای مرگی سرخ و پر افتخار آماده میکردیم.

پیش ترها توی تلویزیون فیلمهایی از اشغال شهرها توسط آلمانیها میدیدم و از مشاهده جنایات سربازان آلمانی و خشونتی که در آن فیلمها وجودداشت وحشتزده میشدم .ولی حالا خودم یکی از همان مردم بودم و گویا ارتش اشغالگری که قرار بود بیاید دستکمی از آلمانیها نداشت و شاید هم بمراتب جنایتکار تر بود.

مزه دهانم مثل زهر مارتلخ شد .مانند همیشه یک ضعف مفرط بر بدنم مستولی شد و درد عجیبی توی دلم افتاد.اگر دست به دیوار نمیگرفتم عنقریب زانوانم تا میشد.بزحمت خودم را سرپا گیر دادم چون میدانستم آنجا جای ضعف نشان دادن نیست واگر کم بیاورم کارم تمام است.

به پشت پرده حائل برگشتم.انگار گفتگوی احد با افسر بعثی تمامی نداشت .چقدرهم باحرارت و پرانرژی باهم صحبت میکردندو افسر با چه لذتی از سیگارش کام میگرفت و دود غلیظش را در هوا رها میکرد.خیلی خوش خوشانشان بود .انگار دنیا را برایشان قباله کرده بودند.

افسر پاکت سیگارش رابه نشانه تعارف بطرف احدگرفت و او هم یک نخ برداشت و گیراند.استوار چاق با حسرت به پک زدنهای احد خیره شده بود ،شاید سیگاری که فرمانده و احد داشتندمیکشیدند از نوع مرغوب و گرانقیمتی بود که دروسع استوار با آن مواجب ضعیفش نبود .

معطلی من در مسجد زیادی داشت طول میکشید حتما حالا خانواده ام توی خانه خیلی دلواپسم شده بودند .منهم اگر جای آنها بودم دلواپس که سهل است ،از نگرانی قالب تهی میکردم.برای چندمین مرتبه پاورچین به طرف درب قسمت زنانه رفتم و از روزنه آنسورا نگاه کردم. از دوتا سربازی که آن خبر های بد را از دهانشان شنیده بودم خبری نبود ولی نفر سوم داشت کنار جدول پیاده رو قدم میزد و روی قنداق اسلحه اش ضرب میگرفت.صدای کسی از سمت چپ بلند شد و او را متوجه خود کرد .گویا داشتندصدایش میزدندچون سرباز سوم هم دویدورفت. حالا دیگر کسی آنجا نبود.چشم از سوراخ برداشتم و خودم را آماده رفتن کردم. میتوانستم در را باز کنم وبیرون بروم ولی مشکل اینجا بود که کل دانسته های من از محیط بیرون محدود میشد به اطلاعاتی که از طریق همان روزنه کوچک درب و میدان دید کوچک وبسته اش در اختیارم گذاشته شده بود ودرواقع نمیدانستم چند متر آنسوترهم آیا کسی هست یا نه .

تصمیم گرفتم برای آخرین بار سری به سالن مسجد بزنم و ببینم نظامیان عراقی هنوز آنجایند یانه. اگر بودندکه چاره ای برایم باقی نمیماند،دل به دریا میزدم و ازدرب قسمت زنانه خارج میشدم و اگر نبودند که فبهاالمراد،از همان دری که داخل شده بودم و کاملا باز بود و میدان دید وسیعی هم داشت با خیال راحت خارج میشدم.برای رها شدن از ضعفی که دقایقی پیش بر من مستولی گشته بود به دیوار کنار درب تکیه دادم، بسم اللهی گفتم و چهار قل را یکضرب و یک نفس خواندم .مثل همیشه آیات آسمانی معجزه کردند و و نه تنها قدرت به تنم بازگشت و از کم جانی زانوانم اثری باقی نماند بلکه حس خوبی پیدا کردم. با خود گفتم:

- این بار آخر است که میروم طرف سالن مسجد . انشاالله که دیگر به اینجا بازنگردم و اگر هم برگردم وبیرون بروم بسلامت خارج شوم وبه سلامت به خانه برسم.

نفسی عمیق کشیدم و محتاطانه و نوک پایی خودم را به پشت پرده رساندم . از گوشه پرده که آنور را نگاه کردم شادی و سروری زاید الوصف مرا در برگرفت چون اثری از عراقیها و احد و اسرایشان نبود.دقیقتر گوشه و کناررا پائیدم و با حبس نفس در سینه سعی کردم که بهتر و بیشتر صداهای محیط اطراف را بشنوم.نه...هیچکس نبود و هیچ صدائی هم بگوش نمیرسیدواین موضوع مایه خوشحالی بود .باخودم گفتم:

- ببین مرضیه... فاصله زمانی مابین آن غم شدید و کشنده که توان تورا گرفته بود با این شادی بزرگ که تورا اینچنین سرخوش کرده است لحظاتی بیش نبود .باور کن هیچکدامشان حقیقی نیستند چون فاقد پایداری و اصالتند .انسان باید سعی کندبازیچه موقعیتهای گذرا قرار نگیرد. نه در نگرانیها خود را ببازد و نه در شادیها از خود بیخود شود زیرا که در هردو صورت خودش را و بالطبع خدای خودش را نعوذ بالله فراموش میکندواستغفرالله کوچک می انگارد ودرنتیجه ازعظمت اراده خداوندکه همانا حقیقت اصیل است غافل میشود.

فوق العاده تشنه بودم . گلویم خشک خشک بود.انگار دیواره گلویم رااز چیزی زمخت مثل پوسته درخت خرماساخته بودند.حتی یک قطره بزاق در محیط دهانم تولید نمیشد .لبها و زبانم نیز کاملا خشک بودند:

- قربانت بروم زینب جان...چه کشیدی توی صحرای کربلا.؟

درکمال جرات پرده را کنار زدم و اینبارقدرت همه حواسهای پنجگانه ام را به قوه سامعه ام دادم .محتاطانه یک پایم را آنطرف پرده گذاشتم .سکوت مطلق بر فضای مسجد حکمفرمابود و این سکوت دلچسب باعث شد که اعتماد بنفس بیشتری پیداکنم و و بر دل و جراتم نیز افزوده شود...کل بدنم را به این سوی پرده منتقل کردم و ده دوازده قدم را چسبیده به دیوار طی کردم.حال به جائی رسیده بودم که میتوانستم از درب بزرگ و باز مهدیه خیابان و میدان را کاملا مشاهده کنم .کامیون چادر داری آن روبرو ،کنار خیابان پارک شده بود.افسردیلاق جلوی کامیون سوار بود ولی اثری از احد نمیدیدم.سربازها آخرین نفر از اسرا رابا خشونت سوار پشت کامیون کرده و خودشان هم سوار شدند . کامیون دود غلیظ و سیاهی کرد وبا صدای بلندی بحرکت درآمد.

چند ثانیه دیگر صبر کردم .خیابان کاملا خلوت بود.در آن ثانیه هاباز هم به آن دو پاسداری که از بقیه جدایشان کرده بودنداندیشیدم.آیا سوار بر کامیون بودند یاآنهارا برده بودندجائی دیگر که تیربارانشان کنند؟میدانستم که هرگز به حقیقت این جریان پی نمیبرم و این برای من غمی بود که بر دیگر غصه های زندگیم اضافه میشد.

ساعت روی دیوار مسجد یک و دوازده دقیقه را نشان میداد.مردی در کنار میدان پیدایش شد که ظاهرا دیوانه بنظر میرسید .نی بلندی در دست داشت ودوان دوان آنرا به جدولهای کناره میدان میکوبید و میشمرد: یک،دو،سه،چهار... موقعیتی مناسب تر ازاین ممکن نبود دست بدهد.درنگ جایز نبود. با عجله از مسجد خارج شدم و نفس راحتی کشیدم .سه سرباز از پیچ خیابان منتهی به سینما شیرین و بازار چینی فروشان پیدایشان شد.چادرم رابطور کامل روی صورتم کشیده و برسرعت گامهایم افزودم. سربازهاازعرض خیابان عبور کرده و خودشان را توی پیاده رو سمت چپ انداختند و من برعکس،از عرض خیابان گذشتم و و خودم را به پیاده رو سمت راست رساندم.وقتی که سربازها بموازات من رسیدندچیزهائی بزبان کردی خیلی غلیظ و با لهجه ای که برایم ناآشنا بود گفتند .من از حرفهایشان هیچ نفهمیدم .آنها باهم خندیدند و من بقدری سریع رفتم و دور شدم که صدای خنده هایشان در سکوت خیابان محو گشت.باید هرچه سریعتر به خانه میرسیدم و آنچه را که شنیده بودم برای پدر وسیدهاشم باز گو میکردم.خبرآمدن نیروهای جدید عراقی کل ذهنم را اشغال کرده بود و ناجور داشت اذیتم میکرد.این مسئله ،بسیار مهم و حیاتی بود . موجودیت معنوی ومادی ما مردم شهر باصطلاح روی هوا بود.تاآن روز و آن ساعت بااینکه همین نیروهای حاضر در شهر هم با وجود اکثریت همزبانی که مابینشان وجودداشت برخورد و رفتار مناسب و انسانی با مردم نداشتندولی لااقل خوبیشان این بود که سیستماتیک عمل میکردند و ضمن اینکه خودراتاحدودی به قوانین نظامی ملزم میدانستند،تنها دنبال افراد نظامی و اداری و سیاسی یا جوانانی میگشتند که از ناحیه آنها احساس خطر مینمودند.آنها کاری با افراد مسن،زنان و کودکان نداشتند ولی اینهائی که داشتند جایگزین میشدند بقول آن دوسربازپایبند اصول اخلاقی نبودند و ارتکاب هرگونه جنایتی از آنان بعید نبود. احتمالا از زمره اعراب متعصب و جاهلی بودند که عجم را با لفظ (مجوس) خطاب میکنند و ایرانیهاراموجوداتی بی ارزش و لایق تحقیر و توهین تصور مینمایند. این افکار داشت مانند موریانه مخم را میخورد و از درون پوکش میکرد. ووای از عطش ...وای از تشنگی که داشت مرا میکشت!فکرمیکردم آنقدرتشنه ام که اگر به خانه برسم بقدری از آب گرم و بدبوی الوند مینوشم که میترکم!!

وارد کوچه قصریها که شدم از دور چشمم به یک سرباز خودی افتاد و دهانم از تعجب باز ماند:

- اواینجا چکارمیکند؟یعنی نیروهای کمکی رسیده اند ؟

سرباز سرآسیمه و هراسان و خاک آلود ،پشت سر دختر بچه لاغر زردنبوی هفت هشت ساله ای میدوید .گویا دخترک داشت راه را به سرباز نشان میداد.ازلباسش پیدابود که از سربازان ارتش است و احتمالا موقع عقب نشینی جامانده است :

- فقط خدامیداند که این بنده خدا تا حالا کجا بوده و چگونه سر کرده است.

اسلحه اش را هنوز غیرتمندانه حفظ کرده بود و هنگامی که بنزدیکی من رسیدند تازه فهمیدم چه اندازه رنجور و ضعیف است .احتمالا کل این روزهای اخیررا لب به غذا نزده بود چون چشمانش چال رفته و و زیرش سیاهی افتاده بود.از او پرسیدم:

- برادر کجامیروی؟مگر خبر نداری شهر پراست از عراقیها؟

ایستادوبارقه ای ضعیف از شادی در چشمانش درخشید.پشت به دیوارداد ودر حالیکه نفس نفس میزد جواب داد:

- ممنون همشیره ،ولی نترس .منطقه امن است .لشگر خراسان توی راه است و بزودی میرسد.

نمیخواستم و دلم نمیآمد نومیدش کنم .اگر نومید میشد انرژیش را از دست میدادو وممکن بود دست از تلاش بر دارد.انگار از عمق فاجعه بی خبربود و نمیدانست تا کیلومترها دورتر خبری از نیروهای خودمان نیست. یک آن فکر کردم شاید او از چیزهائی خبرداردکه من از آنها بیخبرم وبرای اطمینان پرسیدم:

- تو این خبر را ازچه کسی وچه وقت شنیده ای؟نیروهای لشگر خراسان الآن کجاهستند؟

- توی راهند . ولی نمیدانم کجاهستند.خیالتان راحت باشد ،زود تر آنچه که فکرش را بکنید میرسند.

نه....خبر جدیدی نبود که او بداند و من از آن بی اطلاع باشم.همان وعده و خیالی که روز های بسیار مردم شهرمرا فریب داد و باعث شد غافلگیر شوند،در محاصره عراقیها قرار بگیرند و به اسارت بیفتند حالا به این سرباز سرگردان امید میدادکه خودرا ازمحاصره دشمن نجات دهد.نگاهی به دخترک انداختم و از سرباز پرسیدم:

- این دختر بچه کجارا بلد است که دنبالش راه افتاده ای؟

بعد روبه دختر کردم و پرسیدم:

- اسمت چیست عزیزم؟

- پریسا.

- پریسا جان اورا میخواهی کجاببری؟...جائی را بلدی یا همینطوری...

دختر که خیلی به خودش اطمینان داشت با لحنی محکم جواب داد:

- خاله میدانم کجا ببرمش.عمویم در نصرآباد،پشت باغ حاتم باغ دارد است .او کمکش میکند و نجاتش میدهد.به او میگوید از کجا برود که به دوستانش برسد .

خیالم راحت شد که دخترک حواسش جمع است و میداند دارد چکار میکند.دخترک بااشاره دست سرباز را به ادامه حرکت دعوت کرد .سرباز تکانی بخودش داد و براه افتاد.چند قدمی پشت سرشان رفتم و گفتم:

- حالا عجله نکن برادر.لااقل بیا تورا به جای امنی ببرم که لباسهایت را عوض کنی و چیزی بخوری.

هردو یشان توقف کردند و سرباز جواب دادد:

- نه همشیره،عجله دارم باید زودتر خودم را به یگانم معرفی کنم .

سربازبراهش ادامه دادولی دخترک همچنان ایستاده بودوبمن نگاه میکرد.به او نزدیک شدم،دستش را گرفتم،خم شدم وموهای زبر و خاک آلودش را نوازش کردم .سرباز هم توقف کرد.با لحنی محبت آمیزخطاب به دخترک گفتم:

- دختر خوبم مراقب باش .این سرباز خسته و گرسنه است .حواسش نیست .تو حواست را جمع کن.

سرباز این پا و آن پا میکرد و برای ادامه مسیر عجله داشت.عصبی شدم وبالحنی تحکم آمیز گفتم:

-اینقدر عجله نکن پسر!...تو که جائی را بلد نیستی .بگذار این بچه را حالی کنم که چکار کند.

و مجددا روبه دخترک کردم و ادامه دادم:

- میبینی؟گفتم که حواسش نیست .جلوتر از او حرکت کن. چشمانت را باز کن و گوشهایت را تیز که به عراقیها برخورد نکنید. وگرنه او را میکشند . باشد عزیزم؟

- چشم خاله .به خدا نمیگذارم عراقیها اورا ببینند.

بوسیدمش.گونه اش مزه خاک میداد.دستش را رها کردم و او دویدورفت .در حالیکه سرباز عجول جلوترازاوبراه افتاده بود.حرصم بالا آمد و دادزدم:

- خانه آباد...عجله ات برای چیست ؟ میخواهی زودترگرفتاربعثیهاشوی؟چرا پشت سر این بچه راه نمیروی و جلو میفتی؟

سربازخجلتزده توقف کرد و اجازه داد دخترک پیش بیفتد و من تا هنگامیکه آندو از نظر ناپدید شدند ایستادم،آیت الکرسی خواندم ودعاکردم که بسلامت به مقصد برسند.

یک غصه دیگر به انبوه غمها یم اضافه شده بود.میدانستم که این قبیل دلشوره های بی سر انجام هرگز مرارها نخواهند کردو حتی شاید تاآخر عمرم گرفتارشان باشم.اتفاقا اینطورهم شد .حتی حالاهم با وجود گذشت بیش از سی سال از آن روزها هنوزوقتی خاطراتم را مرور میکنم دلواپسی آن سرباز خسته وآن دو پاسدار رنج کشیده و کتک خورده که احد خائن شناسائیشان کردرا خود بهمراه دارم و میدانم که هرگز نخواهم فهمید سرنوشتشان چه شده و بنابر این هرگز خیالم بابت آنها راحت نخواهد شد.این قبیل موضوعات شاید برای خیلیها مهم نباشد ولی مانند باری سنگین بر دوش خاطرات گذشته ام سنگینی میکند.

هرطورکه بودخودم را به خانه رساندم.آنقدر معطل کرده بودم که باید سریع قدم بر میداشتم و آنقدر سریع رفته بودم که نفسم داشت میبرید . تشنگی امانم را بریده بود و فضای داخل دهانم خشک خشک بود.سرم را کنار نرده های مشرف به کوچه نهادم و ایستادم که قدری نفسم سرجایش بیاید و ورودم باآن وضع به داخل خانه موجب شوکه شدن خانواده ام نگردد.انعکاس سایه ای سرخ رنگ مرا متوجه تکه پارچه ای کرد که به نرده های پنجره گره خورده بودو با وزش نسیم داغ ظهرتکان تکان میخورد.آیا این یکنوع علامتگذاری برای شناسائی خانه بود؟!

آری ...این پارچه بی شک یک علامت مشخص کننده بود .هراسان شدم.هنوز خستگی راه را از تن خارج نکرده اضطرابی جدید گریبانم را گرفته بود .بسرعت پارچه را باز کرده و زیر چادرم قایم کردم.بطرف درب رفتم ولی قبل از آنکه کلید بیاندازم مکثی کردم .مرددبودم که آیا باید جریان پارچه قرمز را بازگو کنم یانه و نتیجه گرفتم که بازگونکردن این قضیه اصلا جایز نیست. مسئله مهم بود و نمیتوانستم پنهانکاری کنم .اوضاع امنیتی ساعت بساعت داشت بغرنجتر میشد و باید با همفکری یکدیگربرای برون رفت از این مخمصه راه چاره ای پیدا میکردیم.یک خودفروش خائن خانه را علامتگذاری کرده بود و بزودی بعثیها سراغمان می آمدند...

...وضع بدبود...بدتر از بد...حتی بدتر از بدتر!!

 

 

 

 

 

 

 

 

فصل هشتم:

آشفتگی مضاعف

 

 

همانگونه که در طول هشت سال دفاع مقدس منافقین و نیروهای خود فروخته بازوی قدرتمند ی برای دشمن بودند ،در قصرشیرین اشغال شده نیزعده ای قلیل از همان روز اول اشغال ،پرچم سفید روی با مها و سر در منازلشان نصب کرده و بدینوسیله همبستگی خودرا با دشمن اعلام نموده بودند.آنان با دادن اطلاعات استراتژیک ارزشمند به صدامیان و خوش رقصیهائی دیگرنظیر همکاری و همراهی باارتش عراق درعملیاتهای تجسس و دستگیری جوانان انقلابی،افراد مذهبی،حزب الهی ها ،پاسداران انقلاب و و نیروهای پیرو خط امام وولایت فقیه کار کنترل اوضاع را برای دشمن راحت میکردند.علامتگذاری خانه ما با پارچه قرمزنیز کار آنها بود ویکی از همان خائنین با علامت گذاری خانه ای که ما در آن ساکن بودیم داشت به بعثیون که بزودی به گشت در محلات شهر مشغول میشدند میفهماند این خانه مشکوک است و باید هویت افرادساکن در آن بررسی گردد.

وضعیت شهر بسیار بدتر از زمان گلوله باران بود.قبل از اشغال شهر ما با دشمنی طرف بودیم که مقابلمان جبهه گرفته بود و میدانستیم کیست و چکار میخواهد بکند،ولی در دوران اشغال نمیدانستیم ازکجاوچگونه میخواهند ضربه بزنند.عراقیها یکطرف قضیه بودند اما منافقین ،چریکهای فدائی،دمکرات و کومله و پیکار ...و هزار کوفت و زهر مار دیگر از نواحی مختلف و به طرق متفاوت از هم قصدداشتند با خودنمائی ونوکری برای عراقیها یکجوری کنترل اوضاع را در دست بگیرند تا شاید بخیال خام خودشان بر شهر و مردمش حاکم شوند و دولتی کوچک برای خودشان تدارک ببینند.

مطلبی رابیاد میآورم که از یک سایت برداشته شده بود و اخیرا در فضای مجازی دردسترس قرار گرفته است. مطلب مزبور مربوط به خاطرات یکی از افسران بعثی هنگام اشغال قصرشیرین است . این مطلب ترجمه مطلبی است که درروزنامه عرب زبان (الشرق الاوسط)چاپ شده است. آن افسر عراقی در بخشی از نوشته هایش از پرچمهای سفیدی یاد کرده که در بدو ورود اشغالگران بعثی،برخی از مردم شهر روی خانه هایشان زده بوده اند.خنده دار این است که این افسر از آگاهی کمی در مورد اوضاع عمومی شهر برخوردار بوده چون تعداد افراد باقی مانده در قصرشیرین را حدود فقط 100 نفر تخمین میزند و این خیلی از واقعیت دور است...

نمیتوان یکطرفه به قاضی رفت وگفت آن افسر از روی عمد یا غرض ورزی دروغ گفته بلکه فقط میتوان گفت اطلاعاتش ناقص بوده است.بله ،عده ای بر سر در خانه هاو روی بامهایشان پرچم سفید زده بودند.این قراری بود که بعثیون با نیروهای مخفی خود دراکثر شهر های اشغال شده گذاشته بودند تا بتوانند بفهمند ایادیشان کجاهاسکونت دارند .درضمن هیچکس افراد باقی مانده در شهر را سرشماری نکرده بود که بداند چند نفر هستند.طبیعتا آن افسراز آدمهای ساکن در داخل خانه ها ی شهربی خبربوده و تنها از روی تعداد مردمی که در خیابان و در حال تردد دیده آن آماررا داده است.من اگر بر اساس مشاهدات خودم در طی روزهای اشغال بخواهم آمار بدهم میتوانم تعداد را بیش از هزار نفر تخمین بزنم و میدانم که این تعداد خیلی به واقعیت نزدیکتر است تا تعدادی که آن افسرداده است.

نکته تلخی که درگزارش آن افسروجود دارد این است که هرکس آن خاطرات رامطالعه کند بخاطرنصب پرچمهای سفید به کل مردم شهر ظنین میشود.متاسفانه شهر من از همه نظرگرفتار سوء تفاهمات گشته و مظلوم واقع شده است.مطلب آن افسر بعثی را به این دلیل عنوان کردم که نتیجه گیری کنم گاهی دادن اطلاعات ناقص و مطرح کردن آنها در یک رسانه معتبر و فراگیرتاچه اندازه تاثیر منفی روی اذهان و افکار عمومی میگذارد و به بدبینی ها و شایعات بی مورد دامن میزند .بخصوص اینکه هیچگاه رسانه های جهان عرب دید مثبتی نسبت به کشور و ملت ما نداشته اندو سعی کرده اند با کلی گویی و وارونه جلوه دادن حقایق حس پلید کینه توزی خودرا ارضا نمایند .این دشمنی دیرینه که خاستگاه باستانی آن جزیره العرب دردوران جاهلیت و تکمیل کننده ،به روز کننده و دامن زننده آن مکتب (پان عربیسم)در قرن بیستم است هنگامی رخ نمایاند که در دوران جنگ تحمیلی جبهه ها مملو از مزدوران اعزامی از کشورهای عربی منطقه نظیر اردن،سودان،مصر و خیلی جاهای دیگرشد.خودمن درلابلای نظامیان عراقی به کرات آنهارادیده بودم.اکثریت با مزدوران سودانی بودکه صورتشان مثل بادمجان ،سیاه وبراق بود!

 

 

* * *

 

 

بمحض اینکه وارد خانه شدم از همان دم در بوی بدی مشامم را آزرد. وارد اتاق که شدم تازه فهمیدم منشا آن بوی تهوع آور کجاست. مادرمشغول طبخ برنج بودو دلیل انتشار آن بوی مشمئز کننده این بود که از آب رودخانه الوند برای پخت و پز استفاده میشد .این اولین بار نبود که باآب الوند غذا تهیه میکردیم ولی این بار چون من از بیرون وارد خانه شده بودم و مشامم از هوای آزاد وپاک بیرون پربود بیشتر میتوانستم بوی تعفن آب جوشیده و غلیظ شده رودخانه را بفهمم.آب رود خانه الوند از وسط شهر میگذشت و فکر نمیکنم لازم باشد بگویم وضعیت بهداشتی آن به چه صورت بود .

چاره ای نداشتیم چون برای آشامیدن و پخت و پز هیچ آب دیگری موجود نبود.در واقع در صورت امتناع از خوردن آب الوند تنها گزینه جلوی روی ما فقط مرگ بر اثر تشنگی بود .بخصوص که هوا گرم و سوزان بود و نمیشد از خوردن آب صرفنظر کرد .تنها آب پاکیزه ای که در منزل داشتیم آبی بود که به امید میدادم .دلیل رنگ پریدگی بچه ها و مریضی حمید بینوا هم خوردن همان آب آلوده بود .گرچه ما همیشه قبل از خوردن آب آنرا میجوشاندیم و میگذاشتیم سرد شود ولی بازهم تاثیر سوء خود را میگذاشت.

خیلی تشنه بودم .بمحض ورودبه خانه از همان آب الوند آنقدر خوردم که مادر دستم را گرفت:

- بس است دختر،خودکشی نکن .آب زمزم که نیست خانه خمیر ! خیلی آبش پاکیزه و گواراست که داری خودت را میترکانی؟

پیش ترها یکی ازدکترهای بیمارستان پس از قطع شدن آب شهر و مجبور شدن مردم به خوردن آب رودخانه،خطر زیاد خوردن ازاین آب را به مردم گوشزد وسفارش کرده بود که بقدر کفایت بنوشیم .به اندازای که عطشمان رفع شود.اما کوگوش شنوا ؟

مادر ظرف آب را بزور از دستم گرفت .بدون اعتراض بر زمین نشستم وامید رادرآغوش کشیدم.همه سراپا گوش بودند ولی چیزی نمیپرسیدند. .گویا دلشان نمیآمد با وجود خستگی مفرطی که داشتم مرا به حرف بگیرند و منتظر بودند خودم هروقت که حوصله داشتم و رفع خستگی کردم ماوقع را باز گونمایم.زیاد منتظرشان نگذاشتم چون خودم هم مشتاق بودم حرف بزنم. بخاطر خطری که در کمین بود باید هرچه زودتر موضوع علامتگذاری خانه را اطلاع میدادم.

بس ازبازگونمودن آنچه که بر من گذشته بود،شناسنامه سیدهاشم و پارچه قرمز رنگ را کنار سفره ای که برای صرف نهار پهن شده بود گذاشتم . تاوقتی که نهار تمام نشد از دهان هیچکس کلمه ای خارج نشد.پیدا بودکه نگرانی همه را پکر کرده و غذا هم بزور از گلویشان پائین میرود.سید بعد از تمام کردن بشقاب برنجش لب بسخن گشود :

- قضیه ی این تکه پارچه بی ربط به اعلامیه اخیر بعثیون نباید باشد.فرصت طلبان آدم فروش دست بکار شده اند.

حمید که بزور چند قاشق برنج خورده بود با همان لحن بیمار گونه و بی حالش خطاب به سیدهاشم و پدرگفت:

- آقایان،دیگر ماندن در این خانه بصلاحتان نیست.مرضیه عاقلی کرده که پارچه رااز نرده ها باز کرده ولی در هر صورت این خانه نشان شده است و دیر یا زود سراغش میآیند.

حمید دگمه های پیراهنش رابست وسپس با کمک گرفتن از دیوار سعی کردروی پاهایش بایستد.پدردر حالیکه نیم خیز میشد گفت:

- کجامیخواهی بروی حمیدجان؟حالت خوش نیست...

حمید هرطور که بود بکمک پدرقامت راست کرد و در حالیکه باملاطفت سعی میکرد دست یاری پدر را ردکرده واورا از خوددور کند .به تنهائی خودش را به آینه قدی روی دیواررساند ودستی داخل موهای سرش کشید.گویا داشت برای رفتن به جائی آماده میشد.هیچکس نمیدانست کجا میخواهد برود .

- حاجی مرتضی ...یک تک پا بروم در خانه مشهدی رحیم رضائی .زن وبچه اش را قبل از اشغال قصر به کرمانشاه فرستاده بودو حالا خودش در خانه تنهاست.شما بهتراز من او را میشناسید چون از رفقای قدیمیتان است .فرد متدین و خیریست ومحال است دست رد به سینه مان بزند.من میروم و اجازه میگیرم که شما وسیدهاشم مدتی آنجا بمانید.

حمید مکثی کرد وبه قصد گرفتن تائید در چهره پدروسیدهاشم نگریست.سید دهانش رابازکردکه چیزی بگوید ولی سکوت کردواوهم مانند حمید به پدر چشم دوخت .شاید میدانست این اوست که رای نهائی را باید بدهد.وپدر هم که غرق تفکر بود و ساکت...

ناگفته پیدا بود که جوابی بجز جواب مثبت برای این پیشنهاد وجودندارد.بعد از قضیه علامتگذاری،سیدهاشم و پدر دیگر جایی در این خانه نداشتند.سیدخواست برخیزد که به حمید در حرکت کمک کند ولی حمید بااشاره دست وی را از برخاستن باز داشت و در حالیکه پیراهنش را در شلوارش فرو میکرد بسمت در خروجی حرکت کرد:

- گیرم این دو قدم راهم تا دم در دستم را گرفتید.بقیه راه را که باید تنهائی بروم.

سیدهاشم با شرمندگی گفت:

- آخه حمید آقا...بااین حال مریض؟

- نگران نباش،یواش یواش میروم .تا خانه مش رحیم راهی نیست.دوکوچه بالاتراست.به خیابان نمیخورد.

- داش حمید شما بنشین .من میروم.اگرعراقیها توی کوچه باشند با من پیرمرد کاری ندارند .

این صدای دائی حسن بود .حمید جواب داد:

- دائی نگران نباش. شاید از خانه بیرون رفتن کمی حالم را بهتر کند و زودتر خوب شوم.

حمید از خانه خارج شد .شاید کمی تکراری باشد اگر بگویم وقتی حمید از خانه بیرون رفت باز هم سنگینی تمام عالم روی سرم افتاد ودهانم خشک شد.با کوچکترین صدائی از داخل کوچه از جا میپریدم و رنگ برنگ میشدم ...

...ووقتی که حمیدبالبخندی کمرنگ برلب به خانه بازگشت آرام گرفتم و دور ازچشم مادر یک کاسه پراز آب الوند سر کشیدم!!!

حمید گفت که بامش رحیم موضوع را در میان نهاده است و او نه تنها موافق بوده بلکه خیلی هم مشتاق دیدار است و حالا هم منتظر نشسته و چشم به در دارد.

تصمیم گرفته شد که تا تاریک شدن هوا صبر کنیم و بعد پدر و سید راراهی منزل مش رحیم کنیم. اما پدر با قسمت دوم این تصمیم مشکل داشت و میگفت باید همه با هم برویم:

- ازهمان روزی که نخستین گلوله بطرف شهر شلیک شد ما یار و پشتیبان هم بودیم و تحت هیچ شرایطی یکدیگر را تنها نگذاشتیم و الآن هم بهتر است با هم باشیم زیرا که دوراز شما فکر من هزار راه میرود و نمیتوانم آرام بگیرم.همانطور که شما نگران من هستید منهم نگران شما میشوم.

 

 

* * *

 

پس از آنکه وسایل و مواد غذائی و چیزهای لازم دیگررا در بقچه ها و ساکها بسته بندی کردیم،حمید دم در حیاط ایستاد که اگر احیانا عراقیها از دور پیدایشان شد غافلگیر نشویم.آنگاه در چند مرحله خودمان را به خانه مش رحیم رساندیم .نوبت من که شد ،در حالیکه امید توی بغلم بود و دست رقیه راهم دریک دستم گرفته بودم،کیپ دیوارودرپناه سایه آن حرکت کردم.حمیدهم همراهم بودودست سعیدرادردست داشت.پدروسیدهاشم همان سری اول رفته بودند. کسانی که باید بعد از ما سه نفر میآمدند مادر،خدیجه و دائی بودند. دائی حسن که همیشه زحمات را بگردن میگرفت یک بار دیگر با خاله فریده وفاطمه این مسیر را رفته و باز گشته بود.همانطور که ازکنار دیوارراه میرفتم برای نخستین بار پس از ماهها نسیم خنک و دلنشین پائیز را حس کردم وکیفورشدم.پس از چند ماه آزگار گرمای سوزان همراه با دلهره و گلوله و ترکش و خون و تحمل رنج گرسنگی و تشنگی با چاشنی باد سام حالا این چند دقیقه مواجهه با خنکای دلچسب پائیزآنهم در این شب آرام ستاره باران برای من حکم معجزه را داشت .توی آن چند شبانه روزی که آب و برق قطع بود این اولین باد خنکی بود که به تن و صورتم میخورد و حقیقتا لذ تبخش بود.دلم میخواست تا صبح همانجا روی زمین دراز بکشم وهمه وجودم را به نوازش دستان لطیف و مهربان نسیم بسپارم. باخود اندیشیدم :ای کاش فقط چند دقیقه همه جا از ابناء بشر خالی میشد .عراقیها سر جایشان مبدل به سنگ میشدند و بقیه مردم هم موقتا غیب میشدند و آنوقت من میماندم و خدا و نسیم. و دست خدا از آستین نسیم بیرون میآمد و مرا بانوازشش مست میکرد وبه مرز دیوانگی میرساند.

ساعتی بعدهمه در خانه مش رحیم حمع بودیم و آن مرد مومن و خدادوست ما را بگرمی پذیرفت . پذیرفتنش هیچ رنگی از ریا و یا اجباردر خود نداشت و پیدا بود که از صمیم قلب به کاری که کرده راضیست و این به همه ما آرامش میداد.مش رحیم مقداری نان و پنیر جلویمان گذاشت .میگفت نان را خودش همین امروز روی ساج پخته است .پشت بندش هم برایمان چائی ریخت وهرچقدرمن و خواهرم اصرار کردیم اجازه دهد کمکش کنیم قبول نکرد .میگفت:

- شکر خدا توانائی پذیرایی را دارم . شما مهمان من هستید .اگر قرار باشد کارها را خودتان انجام دهید دیگر مهمان و میزبان معنایش را از دست میدهد .من معتقدم که اصول را باید حفظ کرد .هر چیزی جای خودش را دارد و آئین میهمانی را نیز باید آنطور که شایسته است انجام داد وآداب وقوانینش را رعایت کرد .

جملات مش رحیم باعث شد بفهمم که او مردی فهیم است وبه اصول ومعیارهائی می اندیشد و پایبنداست است که شاید برای بعضی از انسانهای بی قید معنائی نداشته باشد .هنوز هم که هنوز است بایادآوری آن روز حس میکنم که طعم نان و پنیر و چایی مش رحیم متفاوت و دلچسب بود و باصطلاح مزه اش زیر زبانم است.آخرهای شب عبدالله سری بما زد .گفت که به در خانه پدر رفته ،دررا کوبیده و پس از دقایقی معطلی پشت درب خانه بفکرش رسیده که احوال ما را از مش رحیم بگیرد .عبدالله برایمان تعریف کرد که در آن دقایق انتظار پشت درب خانه چه افکار ناراحت کننده ای بسرش زده و چه خیالات هولناکی کرده است:

- دائی مرتضی ...هزار تا گمان ترسناک توی سرم چرخید.فکر نکردم اسیرتان کرده اند بلکه از آن بدتر ،فکرکردم احد پسر کرم چرچی عراقیها را با خودش آورده وآنها هم همه را برگبار بسته اند .خواستم از در بالا بکشم ووارد خانه بشوم ولی هول و هراس روبرو شدن با اجسادتان تنم را لرزاند و نتوانستم .شاید مسخره ام کنید ولی باور کرده بودم که اتفاقی افتاده است .خدا خانه تان را آباد کند ،نمیشد به من بگوئید قصد جابجائی دارید؟!

همه بخنده افتادیم و برای چنددقیقه حال و هوایمان عوض شد . حمید که با وجود ناخوشی و کم توانیش نمیتوانست جلوی خندیدن خود را بگیرد ،گفت:

عبدالله جان ،میبینی که من الآن بیشتر شبیه جنازه هستم تا آدم زنده . پس اشتباه نکرده بودی .داریم یکی یکی به جنازه تبدیل میشویم . دیرو زود دارد ولی سوخت و سوز ندارد داداش!

پدر توی کلام حمید دویدو بحث را عوض کرد .معلوم بودبا وجود مزاح گونه بودن آن سخنان بازهم دوست نداردچنین حرفهائی زده شود:

- بیرون چه خبرپسر؟ میدانم که طاقتت نگرفته و خیلی جاها را گشته ای .باوجود اینهمه خطر باز هم نمیتوانی توی خانه بند شوی .حالا تعریف کن ببینم چه دیده ای و چه شنیده ای؟مردم قصر در چه حالند؟

- دائی ،عراقیها کمتر از دیروز توی شهر تردد میکنند گویا خبر دار شده اند که نیروهای ایرانی در منطقه خاکریز زده اند و خطوط تدافعیشان را آماده کرده اند. از این میترسند که تدارک حمله دیده شود برای آزادی قصر.

مادر از ته دل نفرینی حواله صدام و ایادیش کرد:

- خدا به زمین گرم بزندشان انشاالله که همین خاک غصبی قبرستانشان شود به حق بی بی دوعالم.

سئوال جوابهایمان با عبدالله که الحق والانصاف اطلاعات خوبی هم در اختیار داشت ساعتی ادامه داشت. بعداز رفتن او ،پدروسیدپس از پچ و پچی کوتاه اسلحه هارا برداشتندو خشابهایشان را وارسی نمودند .توی هر خشاب بیش از پنج،شش گلوله وجودنداشت.مادرمثل فشفشه از جاجهید:

- بسم الله...باز چه خبر است ؟ میخواهید چکار کنید ؟

پدر جواب داد:

- اگر خدا بخواهد صبح علی الطلوع باآقای مهدوی چرخی در شهر میزنیم و از وضع استقرار دشمن اطلاعاتی کسب کرده و کروکی جامعی تهیه میکنیم تا که اگر به امید خدا توانستیم بسلامت از شهر خارج شویم دستمان پر باشد و بتوانیم کمکی برای نیروهای خودی باشیم .البته خروج از شهر را به فردا شب موکول کرده ایم.اینطور که معلوم است بچه های سپاه و ارتش قصد باز پس گیری شهر را دارندوحتما نیاز مبرم به اطلاعاتی در باره تعداد نفرات،تانکها و ادوات جنگی و چگونگی آرایش نظامیشان خواهندداشت.ما در دل دشمن هستیم و از نقطه نظرنظامی موقعیتمان استراتژیک است.حیف است از این موقعیت طلائی استفاده بجا نکنیم؟

من و مادر وخدیجه حال خودمان را نمیفهمیدیم و هول کرده بودیم.حتی فاطمه کوچک هم نگران شده بود و سرجایش بند نمیشد .سرپاایستاده بود و آماده بود که بموقعش مانع پدر شود! تصور حضور پدر ،اسلحه بدوش در سطح شهری که مثل مور و ملخ عراقی تویش ریخته بود نه تنها نگران کننده بلکه دیوانه وار بنظر میرسید . حتی فکرش هم وحشتزده مان میکرد.کافی بود یک سرباز ساده عراقی ببیندشان.چه دلیلی داشت که درنگ کند و آندو را به رگبار نبندد؟حتی یک هشدار یا ایست هم به آنها نمیداد و زیر رگبار گلوله به خاک و خون میکشیدشان.نه...محال بود اجازه دهیم...باید هرطور که شده مانعشان میشدیم.

من و مادر با هر زبانی که بلد بودیم خطرات حتمی پیش رو یشان را یادآوری کردیم . ولی آنها بااینکه بهتر از ما به خطرات واقف بودند،عزمشان جزم بود وهیچ تردیدی در اجرای تصمیمشان نداشتند.با شناختی که از پدر وسید داشتم میدانستم محال است بتوان آنهارااز اجرای تصمیمشان منصرف نمود.

اصرارماواکره آنها روحیه همه را خسته کرده بود.دقایقی سکوت بر فضا حکمفرماشد .من ،مادر وخدیجه مثل جنگجویانی که دیگر تیری در ترکششان باقی نمانده است و در گوشه ای به انتظار اسارت یا مرگ نشسته اند ،غمزده،مبهوت و بی انگیزه نگاههای سرد و کم فروغمان را به نقاطی نامعلوم دوخته بودیم .فاطمه هم که کنار مادر نشسته بود غمزده از بغض و بهت توامان مادر و خواهرانش بتدریج داشت به گریه میافتاد.پدر بادیدن حال رقتبارفاطمه اورا دربر گرفت و غرق بوسه کرد .عاقبت بغض دخترک شکست و بگریه افتاد.اشک در چشمان من هم جمع شد و بزحمت جلوی گریستن خودم را گرفتم.سید که معلوم بود میخواهد یک جوری فضاراعوض کند زورکی خنده ای کرد و گفت:

- والله زیادی دارید سخت میگیرید.میرویم گشتی میزنیم و انشاالله بسلامت برمیگردیم...بخدا دارد بمن بر میخورد،شما خیلی مرا دستکم گرفته اید.من مثل شیر هوای حاجی رادارم.روی من حساب کنید ،گرچه حاج مرتضی خودش مرد جنگ است و احتیاجی به من ندارد ولی محض اطمینان بیشتر شما میگویم.

پدردر ادامه حرفهای سید گفت:

- انگار یادتان رفته که من بزرگ شده همین شهر هستم .قول میدهم طوری برویم و برگردیم که آب از آب تکان نخورد .جوان که بودم بارها از همین مرزی که الآن دست بعثیهاست و از بغل گوش ژاندارمهای شاه برای آوردن چای و پارچه و اجناس دیگر تا داخل خاک عراق و شهر های خانقین و مندلی رفته ام و برگشته ام .هیچوقت نه دستگیر شدم و نه اجناسم ضبط شد...

درادامه طرف خطابش را مادر قرار دادو گفت:

- خانم ...اینها شاید خبر نداشته باشند چون آنزمان کوچک بودند ولی تو دیگر چرا؟!

- حاجی ...قربانت بروم ،آن زمان جوان بودی .چشمانت ضعیف نبود .بازوها و پاهایت قوی بودند.شیر مردی بودی برای خودت.حتی پهلوانهای کرمانشاه هم که برای زورآزمائی به زورخانه قصر می آمدند در حسرت بخاک رساندن پشتت میسوختند .ولی حالا با آن زمان تومنی صد تومن فرق کرده ای.قبول نداری؟

پدر چیزی نگفت .دلم برایش سوخت و از مادر رنجیدم که دارد پیری و ضعف اورا برخش میکشد.مادر ادامه داد:

- تازه...آن موقع ها اگر هم دستگیر میشدی فوق بالایش این بود که اجناست را ضبط کنند یا جریمه ای برایت ببرند. الآن پای اسارت و کشته شدن در میان است .پای یک دشمن بیگانه بیرحم و وحشی در بین است .خیلی توفیردارد قربانت گردم.

پدرکه دنبال دلیل و برهانی جدید برای اثبات درست بودن تصمیمش میگشت در جواب مادرگفت:

- تو مگر نشنیدی الآن عبدالله چه گفت؟تردد عراقیها در داخل شهر کمتر شده است و بحول و قوه الهی کارمان درست پیش خواهد رفت.

من که میدانستم محال است پدر رابتوانیم مجاب به تغییر تصمیمش بکنیم،راهکاری تدبیر کردم که معتقد بودم از شدت مخاطرات میکاهد:

- بابا...قربانت گردم لااقل مسلخ نروید . با چند گلوله که نمیشود برعراقیها چیره شد.اگر غیر مسلح باشید هم ما خیالمان راحت تر است و هم احتمال دستگیرشدنتان کمتر.بدون اسلحه اگر هم دیده شوید ممکن است توجهی بخود جلب نکنید و مثل این همه مردم رد شوید و برویدولی با اسلحه بر دوش مهلتی بشما نمیدهند و...

دیگر نتوانستم ادامه دهم و بغضم شکست . بغضی که بیش از یکساعت بود راه گلویم را بند آورده بود .بغض مادر و بقیه خواهرانم نیز همزمان با من شکست و های های گریه آغاز کردند.حمید را دیدم که صورتش را میان دستانش گرفته وشانه هایش میلرزند .حال دائی و خاله هم شدیدا منقلب بود .سیداز جا برخاست و با صدای بلند صلوات فرستاد.

- اجماعا صلوات ...بخدا این ضعف روحیه ازخانواده حاج مرتضی بعید است .محکم باشید .اینجا جای شکننده بودن و ضعف نشان دادن نیست به مولا...همگی باید قوی باشیم چون دشمن لامروت وبی اغماضی مقابلمان است و از ضعف ما قدرت میگیرد .

سیدهاشم در حین صحبت،هر دو اسلحه را برداشت و پشت پرده ای که جلوی جارختخوابی کشیده شده بود گذاشت:

- این اسلحه ها همین جا خواهند ماند.هم برای امنیت خودمان و هم برای راحتی خیال شمالازم است که دستمان خالی باشد.حرف و نظر خواهرمرضیه درست وبجا بود . ما نمیخواهیم در گیر شویم که محتاج اسلحه باشیم . قصد ما کسب اطلاعات و تهیه یک کروکی است که بتواند برای رزمندگانمان راهگشاباشد.

بعد دستی توی انبوه ریشهایش کشید و در حالیکه توی صورت پدر میخندید ادامه داد:

- البته ریش و پشم من و حاج مرتضای عزیزبمراتب از این کلاشها خطرناکتر است.

سخنان سیدهاشم اندکی از سنگینی و اندوه فضا کاست .هق هق گریه ها بتدریج فروکش نمود وصلوات دوم را نیز به دعوت سید دستجمعی فرستادیم.سید رفت داخل حیاط و با مقداری آب که توی آفتابه بود وضو ساخت.هنگامیکه مجددا بداخل اتاق برگشت .قرآن را که همیشه جلوی رویش بالای رحل قرار داشت بدست گرفت ،بوسید و آنگاه گفت:

- من وحاج مرتضی حرف هرکسی را ممکن است زمین بیاندازیم الا کلام خدا.

باز هم صلواتی فرستاد و از همه حضار خواست که نیت کنند .گرچه همه نیتها در دل بود ولی کاملا پیدا بود که در یک راستا هستند .همه ما میخواستیم بدانیم که آیا خروج پدر وسیدهاشم از خانه بصلاح است یانه.سید در حالیکه هنوز زیر لب فاتحه الکتاب رازمزمه میکردقرآن را گشود وشروع کرد به خواندن.آهسته میخواند ،طوری که من نمیشنیدم .بعداز تمام شدن قرائتش قرآن را بست و بوسید و بر رحل نهاد. همه نگاهها بدهانش بود .لبخندی برلب نشاند و با طمانینه لب به سخن گشود:

- اگر من در برداشتم از آیات اشتباه نکرده باشم و اگر خدا بخواهد گویا قرار است این بنده ناچیر اسیر شوم! فدای سر مبارک امام خمینی .

سیدهاشم بعد از ادای این جمله کوتاه و تکان دهنده خاموش ماند ودر فکر فرو رفت.هیچ علامتی که حاکی از ترس یا دلهره باشد در چهره اش مشهود نبود.حالابعداز این همه سال که دارم فکرش را میکنم میبینم آن جوان کم سن و سا ل چه سعه صدر و دل بزرگی داشت.باور کنید به جوانهای این دوره و زمانه که نگاه میکنم و سیدهاشم مهدوی را در مقام مقایسه با آنان قرار میدهم درمیابم که پختگی و درک دینی و اجتماعی که او داشت شاید بیست سال فراتر از سن و سالش بود .چرائی این رشد شگرف برای من کاملا آشکار است.او دست پرورده مکتب انسان ساز و تعالی بخش امام خمینی(ره) بود.سید دستان پدر را میان پنجه هایش گرفت و گفت:

- حاجی فکر نکنی میخواهم حاج خانم یا خواهر هایم را بیهوده دلخوش کنم ولی تعبیر من از آیات فقط اسارت خودم بود نه شما. شما اسیر نخواهید شد،فقط من اسیر میشوم . این چیزیست که من از استخاره دریافت کردم.

مادر که معلوم بود قصد دلداری دارد خطاب به وی گفت:

- پسرم...حالا شاید...

حرفش را ناتمام باقی گذاشت ولی سید که دقیقا میدانست مادر چه نیتی دارد با همان بشاشیتی که از همان ابتدای بیان نتیجه استخاره در چهره اش نشسته بودگفت:

- منظورتان احتمالا این است که ممکن است اشتباه کرده باشم .درست حدس زدم حاج خانم؟

- بله ...بالاخره از هر آیه ای معانی متفاوتی میتوان استخراج کرد ...

- خوب،شاید...من تا این لحظه به بر داشت خودم از آیات اطمینان داشتم ولی حالا که شما معتقدید ممکن است اشتباه کنم منهم میگویم بله ...هر چیزی ممکن است .بهرحال جنگ است .مسلما در جنگ شیرینی،باقلوا قسمت نمیکنندبلکه شهادت،مجروحیت،معلولیت و اسارت قسمت میکنند...

بعد خندید و ادامه داد:

- و البته اگر فرصتی باشد بعد از شهادت حلواهم قسمت میکنند .

دیگر حرفی برای گفتن نمانده بود وظاهرا از آن لحظه ببعد تا لحظه بازگشت آندو، سهم مااززندگی، اضطراب و انتظار بود.

تااواخر شب که یکی یکی خوابمان برد،ببیشتر مواقع سکوتی کشنده بر فضای خانه حکمفرمابود.حال حمید کما فی السابق بد بود و با این وجود مرتب میگفت که قصدداردفردا با پدر وسیدهاشم همراه شود.هم خودش و هم ما میدانستیم برای او که بزحمت قادر بود قدم از قدم بر دارد وحتی تا داخل حیاط برود همراه شدن باآن دو غیر ممکن است ولی دیگر کسی دل و دماغ مخالفت و استدلال و توضیح واضحات را نداشت .نمیدانم چگونه تضاد شدید مابین فضای خانه و بیرون از خانه و سطح شهر را تشریح کنم که برای شما قابل درک باشد.فقط این را بگویم که تصمیم پدر وسیدهاشم در آن بحبوحه بسیار شجاعانه بود.خشونت و بیرحمی حاکم بلامنازع کوچه ها و خیابانهای شهر اشغال شده و روبه زوال قصرشیرین بود.آن دوبه میل درونی خودشان و بخاطر احساس وظیفه - بی آنکه کسی مجبورشان کرده باشد - ماموریتی خطیر و سنگین را برای خودشان تعریف کرده بودند وبرای به انجام رساندن این ماموریت داوطلبانه داشتند کانون گرم و امن خانه را ترک میگفتند. برای آنها خیلی راحت بود که در همان محل ایمن و راحت بنشینند و در موقعیتی مناسب شهررا ترک گفته و خودرا نجات دهند اما بنظر میرسید امنیت و راحتی در آن تنگنای زمانی برای آنها بی معنابود و در واقع آنچه که برایشان حائز معنا و اهمیت محسوب میگشت آزاد سازی خاک مقدس وطن از لوث وجود شیطان صفتان بعثی بود.آن دو مرد خدا میدانستند روزهائی که درآن بسر میبردیم در تاریخ کشورمان بعنوان دورانی سخت و سرنوشت سازثبت خواهد شد.تفاوت افراد شاخص و آگاه با افراد ناآگاه در همین نکات ریز است.آنان برهه های حساس زمانه خود را بموقع و درست تشخیص میدهند و درک میکنند که در آن مقطع زمانی چه نقشی را باید ایفا کنند. فی الواقع در مقاطع مهم زمانه،هر کسی باید با بهره گیری از شناخت و هوش ذاتی خودش نقش و وظیفه اصلی اش را تشخیص داده و عهده دار گردد.درآن مواقع کسی وجود ندارد که ماموریت افراد را مشخص کند ویا آنها را در جایگاهشان قرار دهد.برخلاف انسانهائی که میپندارند از لحظه بلحظه عمرشان تنها باید برای بهتر و بیشتر لذت بردن و کام جستن از نعمات و امکانات زندگی استفاده کنند،انسانهای فرهیخته یقین دارند حیات دنیویشان ودیعه ایست که به آنها داده شده است تادر راههائی که مکاشفات خدا محورانه برای آنان مشخص و معین مینماید بکارش گیرند. دلیل اعطای زندگی از سوی خدا به انسان نمیتواند فقط گذران و به پایان رساندن آن باشد بلکه هدفی والا در میان میباشد.

 

 

* * *

 

 

خورشید هنوز در نیمه راه مطلع خودبه درخشش کامل نرسیده بود و آدم فرصت داشت که تا قبل از گرم شدن هوا کمی از خنکای سحر گاه استفاده کند.سید هاشم و پدرصبحانه مختصری خوردندودرحالیکه آیه (وجعلنا) ورد زبانشان بودقصد خروج از خانه را کردند.با وجود ممانعتهای مادر و پدر،من هم همراه آنها ازبیرون رفتم.فکر کردم اگر یک زن همراه آنها باشد شاید کمتر مورد توجه شکاکانه قرار گیرند.

خوشبختانه ازخانه تا درمانگاه قرنطینه خبری از گشتیهای عراقی نبود.بیرون ازمحوطه درمانگاه باعده ای از اهالی که اکثرا پدر را میشناختند و گویا برای تصمیم گیری در مورد اجساد باقی مانده در داخل ساختمان درمانگاه و حیاط آن آنجااجتماع کرده بودند،برخورد کردیم.آنها بمحض اینکه پدروسیدرا دیدند آندورا دوره کردند ومن گوشه ای ایستادم .یک پیرمرد هیکلمند و پرتوان که مسن تر از پدر بنظر میرسید از میان جمع بطرف پدر و شریعت آمد، دستهایش را پشت آندو قرار داد و از میان حلقه جمعیت خارجشان کرد .پس از اینکه آنها را به نقطه خلوتی ،پشت یک دیواررساند،منهم دنبا لشان رفتم .بنظر میرسید پیرمرد مزبور نگران آنهاست چون پدر میگفت:

- پهلوان نجف،تورا به روح جوانمرگ قسمت میدهم ،نگران نباش. هدف که خدائی باشد ترس معنا ئی ندارد.

پیرمرد که حالادیگرمیدانستم نامش پهلوان نجف و از پیشکسوتان زورخانه قصراست با خوشروئی و در حالیکه زیر چشمی حواسش به اطراف بود گفت:

- داش مرتضی فکرش را کرده ای اگر این اوضاع ادامه دار باشد بدون شما وضعیت چه شکلی خواهد شد؟ اصلا ماها به کنار .اگر اسیر شوی تکلیف دخترهایت چه میشود؟مفت و مجانی خودت را به اسارت دشمن بیندازی که اسمش جهاد و مبارزه نیست .اگر میخواهی اطلاعات بگیری راه دارد.ماهم کمک میکنیم .همگی چشم و گوشمان راباز کرده و دانسته هامان را روی هم میریزیم و روی کاغذ میآوریم.آنگاه یک جوان زبر و زرنگ و تر و فرز را مامور میکنیم که کاغذ را به نیروهای خودمان برساند.خدا وکیل این که من میگویم بهتر نیست؟

کم کم چند نفر دیگر هم به آنها پیوستند و بحث ادامه دارشد.اکثریت مطلق مردم اعتقادداشتند که پدر وسیدهاشم باید بمانند .من مثل یک مامور تجسس خبره تک تک چهره ها را مطالعه میکردم که مبادا فرد نابابی میانشان رخنه کرده باشد .هوا بتدریج داشت روشن میشد و خورشید در حال طلوع بود.بیم آن داشتم که گشتیهای عراقی سر برسند .متعجب بودم که چطور تاآن لحظه خبری از آنها نشده است.احتمالا متوجه تجمع در این محل نشده بودند وگرنه سریعا در محل حاضر میشدند.خدا خدا میکردم که زودتر این جلسه مکالمه بپایان برسد و مردم متفرق شوند چون نمیتوانستم تصور کنم در صورت رسیدن عراقیها بخصوص اگر یک ستون پنجمی هم همراهشان باشد چه اتفاقی ممکن است رخ دهد.

در آن محل که ایستاده بودم باغ قسمت جنوبی بیمارستان قرنطینه را زیر دید خود داشتم . با زیاد شدن جمعیت پیرامون پدروسید ناگزیر شدم از انها فاصله گرفته و در امتداد دیوار بیمارستان چند قدم بطرف پائین بروم و در جای خلوتی بایستم .حس کردم نسیم ملایم و تقریبا خنک صبحگاهی بوی تعفن عجیبی با خود دارد.بوئی که گاهی قوی و گاهی کم جان بود.وقتی هم که جریان نسیم تند میشد موجی از بوی غیر قابل تحمل و حال بهم زن دماغم را پر میکرد.منبع آن بوی غیر قابل تحمل که داشت امانم را میبرید از اجساد در حال فساد وتجزیه ای بود که توی ساختمان و حیاط قرنطینه بلاتکلیف رها شده بودندو همین چند دقیقه پیش عده ای در مورد آن داشتند بحث میکردند.مجبور شدم برای در امان ماندن از آن بوی وحشتنا ک خودم را از جائی که بودم حرکت دهم و دوباره به جمع پیرامون پدر نردیک شوم.

پدر که در حین صحبت کردن باچشمان نگرانش داشت دنبال من میگشت بمحض مشاهده ام لبخندی زد و آرامش به نگاهش باز گشت.و همزمان برق تعصب و غیرت نیز در دیدگانش درخشیدن گرفت.بر صفحه دیوان چشمهای پدر شعر اندوهبار وعشق آلودی خوانده میشد و میدانم که آن شعر را تنها من میتوانستم بخوانم و تنها برای من قابل فهم بود .منی که آن چشمهای پراحساس،بی پیرایه و مهربان را خوب میشناختم و از کودکی تاکنون بارها و بارها در زلال عطوفتی که همواره درآنها میدیدم مسحورانه خیره شده بودم ونگاه عطشناکم را کرارا از چشمه مهر پدری سیراب کرده بودم.

پدر از پهلوان پرسید:

- خوب حالا شما میگوئید ما چکار کنیم؟اینجا خاک ماست پهلوان .وطنمان است .نمیشود بی تفاوت بایستیم و شاهد باشیم که بیگانگان لگد مالش میکنند و بریشمان میخند ند.

یکی دیگر از اهالی که کامله مردی بودجمعیت را شکافت، پیش آمد و گفت:

- حاجی ،قربان مرامت...از همان دوران انقلاب که جوانان را در مبارزه با رژیم شاه آگاه میکردید وجودتان برای شهر نعمت بود و مایه مباهات قصریها. الآن هم همه میدانیم که هدفتان عالیست و و جز خیر و صلاح چیز دیگری با خود ندارد. به مولا سوگند همه این جمعیت که اینجا حاضرند اگر میدانستند شهادت یا اسارتشان ضربه ای حتی جزئی بر پیکر دشمن وارد میسازد و یا وجبی از خاک میهن را باز میگرداند و آزاد میکند،با جان و دل همراهتان میشدند ود ر این راه از شما وآقای مهدوی سبقت میگرفتند . ولی فدایت شوم ... زدن به دل دشمن آنهم در این جنگ مغلوبه فقط یک خودکشی بی نتیجه است .

پهلوان نجف که تاکنون با حرکات سر گفته های آن مرد را تائید میکرد مجددا رشته کلام را بدست گرفت:

- هر کاری ابتدا محتاج تفکر و برنامه ریزی است ...

سپس سیدهاشم را طرف خطاب قراردادو افزود:

- ...خود شما بارها در نماز جماعت گفته اید مومن مسلمان و شیعه علی(ع)باید کیس و هوشمند باشد و همانگونه که بایددرست زندگی کند موظف است درست هم بمیرد و حتی مرگش هم ثمربخش و در راستای اعتلای دین خدا باشد.

پیرمرد کم بنیه و لاغراندامی که عصا در دست داشت وروی تکه سنگ بزرگی در چند قدمی جمعیت نشسته بود گفت:

- پسرم سردار را که همه شما میشناسید.او از نیروهای مدافع شهر بود . آقای مهدوی خوب میشناسدش ،خودش اورامسئول نیروهای بالای تپه موسی کرده بود.چند روز از او بی خبر بودیم تااینکه دیروز خودش را بخانه رساند .او میگفت: بابا این ها همه شایعه است که میگویند لشگر خراسان در راه است .هیچکس بفکر نجات ما نیست .نه تنها قصر توی دست صدامیهاست بلکه کل منطقه از این طرف تا قراویزو از آنطرف تا گور سفید توی مشتشان است . الکی خوش نباشید و خودتان را گول نزنید.بنی صدر دستش با صدام توی یک کاسه است.

پهلوان نجف که سخنان آن پیرمرد را مهر تائیدی بر نظرات خودش میدانست در حالیکه انگشت اشاره اش را بسمت پیرمرد گرفته بودو میجنباند. سری باتاسف تکان داد و صحبتهایش را ادامه داد:

- بع...له !...این است اوضاع ما ومعلوم نیست تا کی ادامه دارد.

پهلوان مکث کوتاهی کرد و خواست ادامه دهد اما گویا پشیمان شد .بعد خودش را کاملا به پدر نزدیک کرد و خیلی آهسته توی گوشش چیزهایی نجواکرد.نه من و نه کس دیگری بجز پدر چیزی نشنید اما حدس زدم که دارد در باره آدم فروشها به او هشدار میدهدو میگوید که آن خائنین دارند دنبال اووسیدمیگردندواگرگیر بیفتند به آنها رحم نخواهند کرد.بعد از خاتمه صحبتهای در گوشی پهلوان،پدر در فکر فرو رفت.میدانستم که مصلحت اندیشی دنیوی جائی در مرام پدر ندارد.او جواب همه این حرفها و هشدارها را داشت ولی شاید نمیدانست چگونه باید در آن تنگنای زمانی دلایل خود را برای همگی تشریح کند . پدر وسید یکی دو دقیقه دونفری با هم صحبت کردند و سپس پدر روبه جمعیت منتظر کردو گفت:

- مردم ...ما باید برویم .باید حرکت کنیم.مهم نیست نتیجه کارچه میشود بلکه مهم این است که تلاش وحرکت کنیم وبی ثمرننشینیم.مامامور به تکلیفیم نه نتیجه.وقتی که مسیر را درست برویم یقینا خدا یاریمان خواهد کرد و تنهایمان نمیگذارد.

حرفهای پهلوان نجف و بقیه مردم تاثیر خودش را روی من گذاشته بود . با خود اندیشید م که حتی اگر پدر بسلامتی از این مهلکه جان بدر ببرد و خودرا به سرپل برساند یک چیز مسلم است:او نمیتواند مجددا نزد ما باز گردد.حتی یک انسان بی تجربه نیز میدانست که باز گشت به قصرشیرین بسیار سخت تر از خروج از آن و در حقیقت از امور محال است.اگر اشغال قصر ماهها و سالها بدرازا میانجامید مادر و خواهران بی پناه و بی سر پرستم وسط این گله گرگها بدون پدر باید چکار میکردند؟آیا او فکر اینجای قضیه را کرده بود؟

هم سید و هم پدردر تصمیمشان راسخ بودند.بیادآوردم که آندوپیش از خروج از خانه غسل شهادت کرده بودند.با یاد آوری غسل شهادت پدر تنم لرزیدو حس کردم لازم است پیش بروم و کاری بکنم.شاید پدر فقط به تلنگری از جانب من نیاز داشت که به خانه باز گردد.

ازحرکتی که میخواستم انجام دهم بخاطر وجودآن جمعیت کثیر شدیدا خجالت میکشیدم ولی آنجا جائی بود که باید شرم را کنار میگذاشتم چون یگانه اولویت من حفظ زندگی و سلامتی پدر بود.جلو که رفتم مردم به احترام من راه را باز کردند .به پدر که رسیدم جلوی چشم همه بازویش را چسبیدم و بالحنی ملتمسانه و صدایی لرزان گفتم:

- بابا ...دردت بالای سرم .ماکه برادرنداریم.مادرو خواهرهای بد بخت مرا به کی میخواهی بسپاری ؟

پدر لبخندی از جنس خاطرات پاک کودکیم را نثار چشمان مضطرب و نگران من کرد و گرمای عشق پدرانه را بر تمامی وجودم پاشید.سپس دوکتفم را میان پنجه های قدرتمندش گرفت و مهربانانه تکانی کوچک و محکم به شانه هایم داد.خستگی بیکباره از تمامی وجودم رخت بربست و آرامشی شیرین بر تنم نشست:

- این راه من است عزیز دل بابا.راهی که مکلفم به رفتنش .راهی که حسین(ع)و یاران باوفایش بدون ذره ای تردید رفتند.من که از آنها عزیز تر نیستم.هستم فدایت شوم؟...

خواست باز هم ادامه دهد ولی گوئی گرهی از یک بغض هنگفت راه بر گلویش بست و مانع انعقاد مجدد کلامش شد.این بغضی بود که همواره با یاد آوری و ذکر مظلومیت ابا عبدالله الحسین و اهل بیت و یاران او در گلوی پدر گره می انداخت.

بهرحال گرچه آن دو عزم رفتن داشتند ولی مردم نیز اراده کرده بودند که هر طور شده مانع رفتنشان شوند و طوری دوره شان کرده بودند که گمان میکردم عنقریب هردویشان را در میان گرفته و به خانه باز میگردانند.هرچه که مردم بهتر و بیشتر واقعیات ومخاطرات را بصورت عریان تشریح مینمودند بیشتر بر خرد جمعی مسجل میشد که عزیمت آنها اشتباه است.

نهایتا قرار پدر و سید با مردم براین منوال شد که حداقل تا فراهم گشتن شرایط و امکانات لازم و تدوین یک نقشه جامع و کروکی کامل از وضعیت استقرار نیروهای دشمن در داخل و اطراف شهر که آنهم با همکاری همه مردم باید انجام میگرفت صبوری پیشه سازند و با احترام به خواسته اکثریت قریب باتفاق ریش سفیدان شهرفعلا در نهانگاه بمانند .

خوشحالی من در آن لحظه غیر قابل توصیف است .شادی من مثل شادی دختری بود که پدرش رااز بالای چوبه دار پایین میکشند و از اعدامش صرفنظر میکنند .برایم باور نکردنی بود که پدردارد به خانه باز میگردد.حتم داشتم تلاشی که در آخرین لحظه کرده و به پدر التماس نموده بودم در دستیابی به نتیجه مطلوب تاثیر بسزائی داشته است.

برای امنیت بیشتر پدر وسید ضمن همراهی با آنان جلوتر حرکت میکردم که اگر احیانا نیروهای عراقی جلویمان سبز شدند بتوانم مطلعشان کنم و آنها را از خطر برهانم.

در انتهای یک کوچه - آنجا که میباید قدم در خیابان اصلی میگذاشتم- احتیاط بیشتری بخرج دادم.متوقفشان نموده و خواهش کردم که در پناه یک اتومبیل نیم سوخته خودرا استتار کنندسپس شخصا کمی جلوتر امدم ،جائی که دیده نشوم ایستادم و داخل خیابان را پائیدم.متوجه یک کامیون روباز شدم که سر کوچه ای در آنسوی خیابان ترمز کرد.بااشاره دست،بسرعت آنان را از وجود خطر آگاه کردم.

در قسمت پشتی کامیون چند سرباز سبز پوش کلاه بره برسرنشسته بودند.افسرمتوسط القامه سبیلوئی که اوهم کلاه بره برسرش بوداز کامیون پیاده شدوپشت بندش احد پائین آمد.لبریزازنفرت وخشم شدم.احد ملعون تندوتندباافسربزبان کردی حرف میزد.کلمات برایم مفهوم نبودند .افسر نیم چرخی به بدنش دادوداخل کوچه راکه احدبه آن اشاره داشت نگاه کرد.کلتی برکمر داشت که مدام دستش روی جلد چرمی آن بود،انگار هر لحظه آماده بود کلت را از جلدش بیرون بکشد و شلیک کند.

بعد از خاتمه سخنان احد،افسر با صدای دورگه نعره مانند دستوراتی بزبان عربی صادر کرد .سربازها یکی یکی و بسرعت تمام از کامیون پائین پریدند ولحظاتی بعد دوازده کماندوی بلند قد و هیکل دارجلوی احد و فرمانده بخط شده بودند. با فرمان بعدی که بلندتر و خشن تر از قبل صادر شداسلحه ها بحالت قراول و لوله بجلو گرفته شد وهمزمان با شمارش افسر،سربازان پوتینهایشان را باریتمی هماهنگ برزمین کوفتند و بچپ چپ کردند.فرمانهای سوم و چهارم سرباز ها را وارد کوچه کردو کناردیوار متوقف نمود. افسر و احد مقابلشان ایستادند و چند لحظه بعد افسر بعثی فرماندهی سربازانش را به احد سپرد،خودش کناری ایستاد وسیگاری گیراند.

احد زیر نگاه افسر بصورت شمرده شمرده توضیحاتی به سربازها داد و بعدآنها را به چهار دسته سه نفره تفکیک نمود. گرچه کمی هول شده بودم ولی خیلی خوشحال بودم که محل عملیات آنها در آنسوی خیابان است. چون اگر به اینسو آمده بودند را گریزی برای ما نبود و خیلی بد میشد.

پدر خودرا به کنارمن رساند و غرق نگاه کردن به حرکات عراقیها شد.ازاین کارش خوشم نیامد و گله کردم:

- باباچرا آمدی؟همانجا می ایستادی خوب !

بزودی سید هاشم هم بما ملحق شد و اعصاب مرا بیشتر بهم ریخت...

- حاج مرتضی چه خبر است؟!

پدر بدون آنکه جوابی بدهد باانگشت اشاره کوچه و کامیون را نشان داد.در آن لحظه زنی حدودا سی، چهل ساله که دست کودکی را در دست داشت وچشمانش بین حرکا ت عراقیها ووضعیت غیرعادی مادرآمدوشدبود،تند وهراسان ازکنارمان عبورکردوپا به خیابان گذاشت.اورا نشناختم ولی یکجوری ما سه نفر را نگاه کرد که ترسیدم.تاوقتی که به انتهای خیابان نرسید خیال منهم راحت نشد .همه اش میترسیدم برود و وجود ما را در آن حالت مشکوک به احد اطلاع دهد.همانطور که گفتم آن زن را نمیشناختم ولی وضع روحی من طوری بود که به هر کسی سریعا ظنین میشدم و فکر میکردم ممکن است ستون پنجمی باشد.

دسته های سه نفره سربازان که حالا تحت فرمان احدبودند هر کدام به طرفی رفتند .دودسته ازآنهاوارد دوکوچه ی فرعی که از همان کوچه منشعب میگشت شدند و دو دسته بعدی همراه بااحد بسراغ دوخانه در همان حوالی رفتند و در حالیکه وحشیانه در ها را میکوبیدند،نعره کشان چیزهائی گفتند.صداهای حاصل از درکوبیدنها و فریاد زدنهااز کوچه های کناری هم که دو دسته اولی رفته بودند کمی ضعیف تربگوش میرسید. گروهی که احمد همراهشان بود هنگامیکه از باز شدن درب اولین خانه ناامید شدند چند قدم عقب رفتند و بعد احد درب خانه را برگبار بست .درهمین اثناء ازخانه دوم که چند خانه با اولی فاصله داشت پیرمردی که زیر پوش سفید و پیژامه پوشیده بود هراسان و سرآسیمه خارج شد و دسته دوم سرباز ها با عجله وارد آن خانه شدند.پیرمرد که پشت سرهم حرفهائی میزد پشت سر سربازان داخل شد.دسته اول که باوجود شلیکهای احمد هنوز موفق به تخریب قفل در نشده بودند با لگد و قنداق اسلحه بجان درب افتادند و عاقبت آنرا شکستندو وارد شدند.ازداخل آن دوکوچه فرعی صدای ضجه وشیون رقت برانگیزچند زن وکودک دلم راخراشیدوهمزمان چند صدای شلیک هم بگوش رسید.

سربازانی که که همراه پیرمردپیژامه پوش وارد خانه شده بودند بیرون آمدند .گویا در آن خانه مورد مشکوکی ندیده بودند و البته چیز پرارزشی هم برای غارت گیرشان نیامده بود.هنوز توی کوچه های فرعی قیامت بود گرچه هنوز معلوم نبود جریان چیست و چه اتفاقی دارد می افتد.داشتم به غوغای کوچه های فرعی گوش میدادم که ناگهان شیشه پنجره خانه اول که درش را شکسته بودند خرد شده و توی کوچه پاشید.نعره هائی مردانه ورسا کوچه را پر کردو فریادهائی اعتراض امیز بزبان کردی بگوش رسید،آنگاه جوانی سنگین وزن و عضلانی که شلوار کردی به پا و زیر پوش رکابی برتن داشت خودرااز پنجره شکسته با مهارت بداخل کوچه پرتاب کرده،غلتی روی زمین خورد و از جا برخاست که بگریزد.احد از خانه دوم بیرون دوید وچندگلوله بسمت جوان شلیک کردکه یکی دوتایش در ران وساق پای جوان نگون بخت نشست و بقیه هم بزمین خورده و کمانه کردند.جوان محکم با پهلو بزمین خورد،همینکه خواست از جابلند شود احد به او رسید و با قنداق اسلحه محکم به ستون فقراتش کوبید و اورا باصورت بزمین زد. شلوار جوان در طول همان چند ثانیه از خون خیس شد و بر اثر زمین خوردن هم خون از بینی و دهانش سرازیر شد.جوان در حالیکه از درد میلرزید دستانش را بحالت تسلیم بالای سر بردو سعی کرد از جا برخیزد که متاسفانه نتوانست و زمینگیر شد. ازهمان خانه که جوان مزبور بیرون پریده بود سربازها دو جوان دیگر را با دستانی که توسط سیم تلفن بهم بسته بودندبیرون آوردند.

بزودی از داخل کوچه های فرعی هم پنج مرد جوان که بعضی هایشان کتک خورده و خونین و مالین بودنددست بسته و تحت الحفظ پیدایشان شد. یکیشان که معلوم بود بیشتر از بقیه کتک خورده مدام با صدای بلند و رسا الله اکبر،خمینی رهبر میگفت ویکی از سربازها هم پشت سرهم با قنداق اسلحه به پشتش میکوبید که ساکتش کند . گرچه با هر ضربه وقفه ای کوتاه در فریادهای جوان ایجادمیشد ولی باز هم باصدائی رساتر از قبل به شعار دادنش ادامه میداد.نزدیکیهای سر کوچه ،احد ملعون طاقت نیاورد و در حالیکه با دهان کف کرده فحشهای رکیکی میداد با مشت و لگد بجانش افتاد. گویا خیلی ناراحت بود که آن جوان شجاع حتی در حال اسارت هم روحیه اش را حفظ کرده بود. خائن بقدری وحشیانه آن جوان بی دفاع را میزد که عاقبت افسر عراقی با فریادی مانعش شد و با لحنی تحکم آمیز به او دستورداد کناربایستد. احد با دنباله دستارکه زیر چانه اش تحت الحنک کرده بود،در حالیکه هنوز زیر لب ناسزا میداد عرق از صورت سترد،سپس آب دهانش را جلوی پای جوان بر زمین تف کرد و کناری رفت.

دوتن ازسربازها جوانی را که گلوله خورده بود وشد ت خونریزی داشت او را به اغما فرو میبرد روی زمین کشیدند و بطرف کامیون بردند.سپس اورا بزحمت روی دست بلند کرده وتوی کامیون انداختند.

پیرمردپیژامه پوش باخشم مجددا از خانه اش بیرون آمد و فریادزد:

- کجا میبرید این جوانها را کافرهای لامذهب؟...فکر میکنید اینها را ببرید دیگر تمام میشوند؟خمینی بیست میلیون سرباز دارد بد بختها...بیست میلیون!

احد نگاه غضبناکی حواله پیرمرد کرد و فحش رکیکی به اوداد ولی افسرعراقی بدون اینکه گوشش بدهکار باشد نیروهایش را جمع و جور کرد.یکی دو دقیقه بعد همه سوارکامیون از آنجا دور شده بودند.

جملگی با دیدن آن صحنه های تکان دهنده شوکه شده بودیم و من زیر فشار عصبی شدید داشتم خرد میشدم.چه کابوسی بود آن حوادث تکان دهنده . وضعیت آن جوان تیر خورده چه میشد؟آیا زنده میماند؟یعنی ممکن بود اورا به بیمارستان برسانند و جلوی خون ریزیش را بگیرند؟

بهت و غمزدگی پدر نشان میداد که سخت منقلب شده است .خشم زایدالوصفی بوضوح در سیمایش مشهود بود.سیدهاشم گفت:

- بیائید قبل از آنکه باز هم کسی پیدایش شود خودرا به آنطرف خیابان برسانیم.

صدای شیون وزاری هنوزازدرون خانه هائی که دردیدرس ما نبودند بگوش میرسید.البته نه بشدت قبل،بلکه فروخورده،مایوس وکم جان.مثل آتشی که آخرین زبانه هایش را کوتاه کوتاه ازدل خاکستر بیرون میدهد و عاقبت زیر خاکه ها میمیرد.

 

 

* * *

 

دم دمهای ظهر سروکله پهلوان نجف پیداشد.باپدرکارداشت ومیخواست مشورتی هم بااووسید بکند.مش رحیم که دراتاقی واقع در آنسوی حیاط زندگی میکردو زیاد پیش ما نمی آمد به خواسته پدر آمد و همصحبتشان شد .بحث مابین آنها کم کم گرم شد . من بکمک دائی داشتم توی تشت آب حمید را پاشویه آب نمک میکردم تاشاید کمی حرارت بدنش افت کند و از تب شدیدی که دچارش شده بود خلاصی یابد.پهلوان نجف گفت:

- خدایا حکمتت را شکر .خدایا رحمتت را شکر.همین که شما رفتید سرو کله عراقیها پیداشد .رحمش را میبینی داش مرتضی؟

ومن صدهزار مرتبه شکر خدارابجای آوردم . فکر میکردم اگر تمام عمرم رابنشینم و شکر خداکنم بازهم حق مطلب را ادا نکرده ام.پهلوان نجف درادامه حرفهااز دلیل آمدنش گفت.مشکل بزرگی در بیمارستان قرنطینه ایجادشده بودو انبوهی از اجساد در حال تجزیه و تعفن بودند.همین امروز صبح مردم جمع شده بودند که به دفن اجساد بپردازند ولی عراقیها مانعشان شده و از آنها خواسته بودند که متفرق شوند .

و حالا پهلوان نجف دوره افتاده بود توی شهر و خانه ها که مردم را دوباره دور هم جمع کند و این بار هرطور که شده کار را بانجام برسانند. اجساد زیاد بود و بوی تعفنشان بقدری شدید که هر جسد دو نفر آدم لازم داشت .برای کندن چاله و جابجایی تا محل قبر.توضیحات پهلوان سختی کار را آشکار میکرد:

- کندن چاله و بردن جسد تا سر قبر و مجددا پر کردن قبر توی این هوای گرم و با بوی تعفن وحشتناکی که وجودداردتوان آدم را کاملا میگیرد. اگر بالای سر یکی از جنازه ها بیائید میفهمید من چه میگویم .خیلی تحمل میخواهد که بوی تعفن بیهوشتان نکند.من که یک آن چشمم سیاهی رفت و نزدیک بود بزمین سقوط کنم .دونفر که کارها ی حمل جسد وحفر گورراانجام بدهند دیگر وقت یا توان کندن یک قبر دیگر را نخواهندداشت پس هر چه تعداد نفرات بیشتر باشدکار سریعتر پیش خواهد رفت .

من که خودم آنروز صبح بوی بد مرده را استشمام کرده بودم تقریبا حرفهای پهلوان را میفهمیدم. من ،خاله، دائی وخدیجه قول دادیم همزمان با بقیه مردم سر موعد مقرر جلوی ساختمان بیمارستان حاضر شویم .مش فتاح ،شوهر خاله فریده هم پس از اشاره بازی با خاله،با زبان بی زبانی آمادگیش را اعلام نمود،سپس پهلوان نجف رفت که شاید بتواند عده بیشتری را بسیج کند.

نهارمان آش گندم بود.یک مقدارهم باآب پاکیزه ای که داشتم از همان اش برای امید پختم و از لعابش به او خوراندم.جرات نمیکردم زیاد از آب و لعاب گندم پخته شده به او بدهم . میترسیدم معده اش را اذیت کند .طفلک هنوز وقت خوردن این غذاهایش نبود.کمی قندداغ هم برایش درست کردم که جلوی نفخ شکمش را بگیرد تابعدا فکری برایش بکنم.سخت بود ...خیلی....فکر و خیال تغذیه و سلامتی امید داشت دیوانه ام میکرد.

 

 

* * *

 

سر ساعتی که پهلوان نجف تعیین کرده بود عده کثیری از اهالی شهر دم بیمارستان قرنطینه ایستاده بودند . وضع واقعا فجیعی بود .حالابوی تعفن شدید تر ازصبح بود. ازدویست سیصد متری ساختمان بوی زننده اجساد مشام را شکنجه میداد.قدم نهادن به داخل محوطه و ساختمان بیمارستان کار هر کسی نبود .تحمل میخواست .ولی بهرحال همه ما آمده بودیم که به آن وضع خاتمه دهیم .بسیاری از مردم بیل و کلنگ با خودشان آورده بودند ولی کاملا پیدا بود که خیلی هایشان دست دست میکنند و رغبتی برای شروع کار ندارند .پهلوان رفت روی یک بلندی ایستاد و که بتواند صدایش را به همه برساند:

- چند نفر داوطلب شوند و با من بیایند.با دستمال جلوی دهان و بینی تان رابپوشانید.یک مقدارکه کار کردیم افراد تازه نفس بیایند و جایشان را با ما عوض کنند.بالاخره این کار باید انجام بگیرد.هرچقدر که بیشتر طولش بدهیم یا دست دست کنیم تعفن اجساد شدت میگیرد و دفنشان غیر ممکن میشود . هوا گرم است. باید دست جنباند.یک نفر از میان جمعیت گفت :

- پهلوان ...به قرآن از صبح تا حالا با وجود ممانعت عراقیها فقط توانسته ایم پنج جسد را دفن کنیم .تمام کسانی که در اینجا جمعند یا سالخورده اندیا ضعیفه.بعثی های بی همه چیز جوانی برای شهر باقی نگذاشته اند .آنهائی هم که مانده اند نمیتوانند توی انظار آفتابی شوند .

مش رحیم که بیل در دست کنار ما ایستاده بود خطاب به دائی حسن گفت:

- آقا مرتضی پهلوان درست میگوید ،بوی میت مانده زیر گرما تحمل ناپذیراست .بعضی از این اجساد بیشتر از48ساعت است که در این گرمای طاقت فرسا رها شده اند .

پهلوان نجف هنوز داشت حرف میزد:

-...برادرها،خواهرها،همشهریها...این وظیفه ایست که باید انجام گیرد.کدامیک از شما تحمل میکند که جنازه هموطن و هم دینش امشب هم روی زمین بماند؟...به خدا غفلت معصیت اکبراست .بقیمت جانمان هم اگر شده باید تا شب همه را دفن کنیم...

وسط حرفهای پهلوان جیپی کنار جمعیت توقف کرد .افسری را که توی جیپ بود شناختم .همان افسر دیلاقی بود که عینک دودی کوچکی بر چشم داشت.مثل همیشه استوار چاق هم کناردستش بودوحالا داشت رانندگی میکرد.چهار سرباز مسلح هم در قسمت عقب جیپ نشسته بودند و آنتن دراز بیسیم از گوشه عقبی جیپ سر به آسمان کشیده بود و تکان تکان میخورد .با فرمان افسر،سربازها پائین پریدند و و در حالیکه روی زمین زانو میزدند لوله اسلحه هایشان را بسمت مردم نشانه رفتند.پهلوا ن که هنوز روی بلندی بود افسر را مخاطب قرارداد و گفت:

- پدرآمرزیده تفنگ بطرف یک مشت زن و پیرمرد بی دفاع گرفتن که افتخاری ندارد .کمی کوتاه بیا مسلمان!

پس از آنکه استوار چاق بسرعت حرفهای پهلوان را ترجمه کرد،افسرطپانجه اش را کشید، رویش را به او کرد و بلند بلند چیزهائی گفت. یکنفر که عربی بلد بود از میان جمع فریاد زد:

- پهلوان این بابا حرف حساب حالیش نیست ،دارد تهدید میکندکه اگر دوباره حرفی بزنی تورا میکشد .چه لیوانی آب بخورد ،چه با گلوله تورا بزند.بیا پائین پدرمن...

پهلوان بناچار پائین آمد و قاطی جمعیت شد .دراین حین دو دستگاه جبپ دیگر هم آمدند و کنار جیپ فرمانده ترمز کردند .از داخل یکی از جیپها درجه داری پیاده شدوبافرمانده گفتگوی کوتاهی کرد.مردی که عربی بلد بودوچند لحظه پیش به پهلوان هشدارداده بودپیش رفت .صدای تحکم آمیز یکی از سربازان که باتفنگش اورا مستقیما نشانه میگرفت سر جا میخکوبش کرد.مرد از همان جائی که متوقف شده بود چیزهائی به عربی خطاب به افسر دیلاق گفت.افسربه استوار چاق اشاره کرد که پیش برود و بااو حرف بزند.استوار از پشت فرمان پائین آمد و بطرف مرد رفت.تااو برسد پهلوان هم خودش را با آنها رساندو در حالیکه سعی میکرد بالحنی سخن بگوید که استواررا تحت تاثیر قرار دهد گفت:

- برادر بخاطر خدا،بخاطر انسانیت .ماهمه مسلمانیم.یک فکری برای این نعشهای توی بیمارستان بکنید.صبح هم که اجازه ندادید مردم همه شان را دفن کنند .

استوار سری تکان داد وگفت:

- کاری از دست ما بر نمیآید پیرمرد.تجمع ممنوع است .نمیتوانیم اجازه بدهیم یک روز دیگر اینجا جمع باشید و مرده چال کنید.فکر دیگری برای مشکلتان بکنید.

مردی که قبل از پهلوان پیش آمده بود باانگشت بسمت داخل بیمارستان اشاره کرد و گفت:

- تعداد اجساد زیاد است و محوطه اصلی بیمارستان بتونی است .مجبوریم اجساد را مسافت زیادی حمل کنیم تا از قسمت بتونی عبور کرده و به نزدیکیهای باغ برسیم و آنجا چال بکنیم . ولی اگر بشود با بیل مکانیکی قسمت فرودگاه هلیکوپتر را که به بیمارستان نزدیکتر است دو سه مترحفر کنید .بسرعت کار فیصله خواهد کرد.

پهلوان که معلوم بود جا خورده است پرسید:

- قبر دسته جمعی!؟گناه دارد...

- چاره ای نیست پهلوان.خودت فکرش را بکن ...بهتر از این است که شهدا باز هم روی زمین بمانند . معصیت کدامشان بیشتر است؟

ولی استوار قصد همکاری نداشت.گرهی به ابرو انداخت و گفت:

- اگر خودتان توانائی دارید یکی دوساعته مرده هایتان را چال کنید شاید بتوانم از فرمانده مهلتی بگیرم .ما وظیفه نداریم اجساد ایرانی را دفن کنیم .انگار یادتان رفته که دشمن هم هستیم ودر حال جنگیم .

ومن که شاهد این مکالمات بودم باخوداندیشیدم:زیاد هم عجیب ودور از ذهن نیست.از دشمن نمیتوان انتظار برادری و یاری داشت .باز هم جای شکرش باقیست که تا حدی قصد همکاری دارند و اجازه صحبت به مامیدهند.

مردی که پیشنهاد گور جمعی را داده بود چند قدم جلوتررفت و چیزهائی به استوار چاق گفت و سپس همراه با استواربه نزد فرمانده رفت وبااو حرف زد. کسی نمی شنید چه مکالماتی مابینشان در جریان است. مکالمه مرد با افسر عراقی چند دقیقه ای طول کشید و همه منتظر بودند ببینند نتیجه آن مکالمه طولانی چه میشود.عاقبت صحبتشان خاتمه یافت .افسر کمی فکر کرد و بعد دهنی بیسیم را از جلوی داشبورد برداشت و توی آن چیزهائی گفت.سپس بدستور افسر ،استوار چاق پشت فرمان پرید ،جیپ را سروته کرد ومجددا ترمز کرد و ایستاد.افسر با صدای بلند سربازانی را که اسلحه بسمت مردم نشانه رفته بودند صدازد و پس از سوار کردنشان ،جیپ گرد و خاک زیادی بخوردمان دادو دورشد.دوتا جیپ دیگر همچنان سر جایشان ایستاده بودند .

مردم شخصی را که با فرمانده صحیت کرده بود دوره کردند واز او در باره مکالماتش با افسرسئوال کردند.مرد جواب داد:

- فقط وقتی به افسر فهماندم که در صورت تعلل در دفن اجساد ،عفونت،مرض،وباو طاعون دامن نیروهای خودشان را هم خواهد گرفت راضی شد همکاری کند .دیدید که بی سیم زدتا یکی از بیل مکانیکیهای شهرداری خودمان را بیاورند و سریع محوطه فردگاه را حفر کنند.خیلی خوب شد،اینطوری یکی دوساعته کاررا بانجام میرسانیم.

پهلوان نجف گفت:

- پس معطل نکنید مردم...تا بیل مکانیکی میرسد ماهم باید هویت اجساد را معین کرده و آنها را نزدیک فرودگاه ببریم.

سه نفر از سربازان عراقی از جیپها پیاده شدند و آنجا باقی ماندند.سپس جیپها حرکت کرده و دور شدند.همگی بلااستثناء باپارچه و روسری و چفیه روی دهان و بینی مان را پوشاندیم تا شدت بوی تعفن مانع کارمان نشود . دقیقا همانطور که مش رحیم میگفت اجساد اوضاع بسیار وحشتناک ومشمئز کننده ای داشتند.خیلی مقاومت میخواست که آدم حالش بهم نخورد و بالا نیاورد.تمام دربهای چوبی اتاقهای بیمارستان را از جا کند یم وبعنوان برانکاردبکار گرفتیم.ازداخل ساختمان تا کنار محوطه فرودگاه مسافت دراز بود ونمیشد اجساد را بادست برد.هرچه پتو ملحفه و روتختی در بیمارستان موجود بود بکار گرفتیم تا اجسادرا در آنها بپیچیم تابه آن وسیله هم بوی تعفن را اندکی خفه کنیم و هم مجبور نباشیم منظره وحشتناک اجساد را با صورتهای متورم و آب لمبوو اندام کرم گذاشته و گندیده ببینیم.گرچه بااین وجود باز هم تعدادی از اجساد بدون پوشش بودند وجابجا کردنشان آدم را اذیت میکرد.من با خاله وخدیجه با دائی همراه شده بودیم.در طول مدت کار بقدری حالمان بد بود که کلمه ای مابینمان رد و بدل نمیشد.حتی چند بارحال خدیجه خراب شدو استفراغ کرد .هنوز هم که هنوز است فکر میکنم آن یکی دو ساعت سخت ترین ساعات کاری بود که در تمام زندگیم داشته ام.

بسیاری از اجساد بی هویت بودند و اوراق شناسائی توی جیب هایشان پیدا نمیشد ولی به پیشنهاد دائی حسن از هر کدامشان هر نشانه ای که میشد برداشتیم. مثل انگشتر، ساعت یا حتی کفش یاتکه ای از لباسهایشان و همه را توی نایلن بزرگی ریختیم که شاید بعدا در تشخیص هویت آنها کمک کند.در میانه حمل و جابجائی اجساد بیل مکانیکی هم رسید و کارش را شروع کرد.آرم روی آن نشان میداد که متعلق به شهرداری قصرشیرین است.کار کندن زمین شروع شد و تیغه های بزرگ و فولادین خیلی راحت کف بتونی فرودگاه را درهم شکست و بلند کرد.در حالیکه اجساد را مرتب و منظم کنار هم ردیف کرده بودیم کم کم یک گودال بزرگ شکل گرفت. راننده از مردم خواست عقب بروند که بتواند با پاکت بیل اجساد را بداخل گودال هل دهد.پهلوان نجف و چند نفر دیگر جلو آمدند و مانعش شدند .راننده غیظ کرد و مصر بود که این کار را انجام دهد .نمیدانم چه به او گفتند که راضی شد کوتاه بیاید و دستگاه را موقتا خاموش کند تا مردم اجساد را با دست توی گودال قرار دهند. از پهلوان سئوال کردم:

- عمو نجف چه به راننده گفتید که راضی شده به اجساد احترام بگذارد؟

- میگویم دخترم...میگویم.

راننده پیاده شد ،گوشه ای بر زمین نشست و سیگاری گیراند .آنوقت همگی دست بکار شدیم که اجسادرا یکی یکی و کنار هم بااحترام کف گودال بخوابانیم . این مرحله از کار چندان راحت نبود،بخصوص برای آن چند نفر که توی گودال بودند . ما که بالا بودیم باید اجساد را روی لنگه در ها میگذاشتیم و به دست افراد کف گودال میرساندیم و بدلیل ارتفاع زیاد گودال این کارخیلی مشکل بود.نمیدانم راننده بیل دلش برحم آمد یا بخاطر زودتر تمام شدن کار اینکاررا انجام داد.او از آدمهای داخل گودال خواست که بیرون بیایند،سپس پرید پشت دستگاه و روشنش کرد .چند دقیقه بعد یک سطح رامپ مانند شیبداردرست شده بود که میشد براحتی از طریق آن وارد گودال شد و البته دیگر احتیاجی هم به دست بدست کردن نبود و کارسریعتراز قبل پیش میرفت.گودال آنقدر وسیع بود که اجساد روی هم نیفتند و کنارهم جابشوند.وقتی که داشتم بهمراه خاله آخرین جسد را برزمین میگذاشتم پهلوان صدایم زد وجواب سئوال چند دقیقه قبلم را داد:

- دخترم اگر میخواست با تیغه بیل نعش هارا هل بدهد نه تنها تکه پاره میشدند بلکه نمیشد آنها را رو به قبله خواباند.به او گفتم ما همه مسلمانیم و گناه دارد اگر اجسادمان را طبق شرع اسلام دفن نکنیم . شکر خدا آنطور که درست و خداپسندانه بود کاررا بانجام رساندیم.

پس از اتمام انتقال اجساد به دعوت پهلوان نماز میت را هم خواندیم و بعد از آن راننده چاله را از خاک پر کرد.انبوه خاک که روی اجساد را گرفت فقط تتمه بوی تعفن در فضا باقی ماندو توانستیم پارچه های جلوی صورتمان را کنار بزنیم و راحت نفس بکشیم.عطشی شدید داشتم و هنوز مور مورم میشد.دلم میخواست بروم و خودم را توی آب الوند بیاندازم . انگار کرمهای ریز و چندش آوری که روی اجسادبودند داشتند میان عرق بدنم وول میخورند و میخواستند گوشت تنم را بجوند،پوستم را سوراخ کنندو بداخل امعاء و احشاء وماهیچه هایم بروند.سعی کردم یک جورهائی ذهنم را از آن تجسمات نامطبوع ومنزجرکننده خلاص کنم ولی مشکل بودچون علاوه بر حس های چندش آور ،یک اندوه بزرگ و غریب هم روی دلم چنبره زده بود.غمی که شاید فقط با سیلی از اشک میتوانست کمی تسکین یابد و من... نای گریستن نداشتم.

اصلا چشمه اشکم خشکیده و تمامی احساساتم به بهت مبدل گشته بود. مبهوت آن همه ظلم و نامردمی و بی عدالتی بودم.دیوانه ای زنجیری بر جایگاهی که جایگاه عادلان و نیک سرشتان است تکیه زده و مست و شهوتناک از قدرتی شیطانی وویرانگر ،لحظه بلحظه برسبعیت و درنده خوئی خود می افزود.به جوانی می اندیشیدم که پیکرش زیر خروارها خاک دفن شده بود . یک فرزند که گر خار گلی در انگشتش فرو میرفت مادرش آه از نهاد بر می آورد و جگرش کباب میشد .آیا آن مادر نگونبخت میدانست که اکنون تن چون برگ گل فرزند دلبندش بی غسل و کفن زیر خاک خشک و تفتیده دارد تجزیه میشود؟ میدانستم بسیاری از آن مادران جگرسوخته سالیانی آزگار باید بی خبر ازپاره های تنشان انتظار بازگشتی موهوم را بکشند.سالهائی که شاید به اندازه تمام عمرشان بطول بیانجامدو هرگز نفهمند فرزندانشان به چه سرنوشتی دچار گشته اند.آیا زنده اند ؟...آیا بشهادت رسیده اند ؟ آن مادران بینوا باید تا آخر عمر زجر بکشند و در اندوه بسوزند و تمام خاک این سرزمین را در جستجوی گور فرزندشان ببویند و بکاوند.

 

 

 

* * *

 

روز سوم یا چهارم مهر ماه بود که د رشهر حکومت نظامی اعلام کردند . علتش این بود که مقاومت جوانان شهر شدت گرفته بود.چند نفر از جوانان غیرتمند که توی خانه ای واقع در نزدیکی مسجد جامع بصورت مسلح مخفی شده بودند بااستفاده از تاریکی شب به گروهی از عراقیها حمله کردند .در آن در گیری یکی از جوانان بشهادت رسید و بقیه شان موفق به فرار شدند . پس از این در گیری بود که فرماندار نظامی شهر دستورمنع آمد وشد در شب صادرکرد و محدودیتهائی رانیز برای تردد در روز قائل شد .مثلا تجمع بیش از دو نفر در یک محل را ممنوع کرده و تفتیش و غارت خانه ها را هم شدت بخشیدند.

لامروتها اکثر جوانها را دستگیر کرده بودند و در تفتیشهائی که انجام میدادند هر کدام از خانه ها را که خالی از سکنه بود باتانک و بولدوزر ویران میکردند.سید هاشم معتقدبود دلیل ویران کردن خانه ها این است که مخفیگاهی برای پنهان شدن نیروهای مردمی باقی نماند و کنترل اوضاع مناطق اشغالی برای دشمن ساده تر شود.هنوزغارتگرهای خانه خراب کن دوروبر محله ای که خانه مش رحیم در آن قرار داشت پیدایشان نشده بودگرچه این موضوع برای مادلخوشی بهمراه نداشت زیرا حتم داشتیم بزودی به آنجا نیز میرسند و ویرانی و غارت سرنوشت محتوم تمام خانه های شهراست.

عصر همانروز توی ایوان نشسته بودم و داشتم برای امید شیرخشک درست میکردم.روز قبل (افروز خانوم)یکی اززنهای محل که از گرسنگی طفلک من خبرپیداکرده بودیک نصفه قوطی شیرخشک برایم دست وپاکرده،بدست من رسانده ومراموقتاازهول وولای گرسنگی فرزندم-لااقل برای دوسه روز- رهانیده بود.

افروز خانم باعلم به اینکه نوزاد همسایه دیوار به دیوارشان شیر خشک مصرف میکرده است ،پسر دوازده ساله اش را از پشت بام به آن خانه فرستاده بود .گرچه خانه مزبور که ساکنانش پیش از اشغال ،شهرراترک کرده بودند دوروز قبل توسط عراقیها چپاول شده بود ولی از اقبال بلند طفلکم ،پسر افروز خانم یک قوطی نصفه شیر خشک در گوشه ای از خانه پیدا کرده و برای مادرش آورده بود .افروز خانم میگفت:

- خواهر،عراقیها هنوز خانه را کاملا غارت نکرده بودندوگرنه قوطی شرخشک را هم زمین میریختند .نشان به آن نشانی که در خانه را حسابی بسته بودند که دفعه بعد با خیال راحت بیایند و بقیه اثاثیه را هم ببرندو شاید هم بعد با بولدوزر ویرانش کنند.

- نگفتم دخترم؟نگفتم نگران نباش و خودت را نباز ؟ روزی این طفل معصوم هم مانند روزی همه بنده های خدا میرسد ...همانطور که الآن رسید باز هم میرسد.اگر ایمانت ضعیف باشد ظلم در حق این بچه کرده ای ها! خدا به ایمان و باور قلبی بندگا نش نگاه میکند و روزیشان را میرساند...

اینها حرفهای پدر بود و مرا شرمنده میکرد...اوراست میگفت.سختیها داشتند در ایمانم خلل وارد میکردند ولی شکر خدا پدر حواسش بود و هر از چند گاهی بمن نهیب میزد که حواسم باشد...تحمل گرسنگی و سختی کشیدن بچه هایم را نداشتم .هیچ چیزی به اندازه مریضی و گرسنگی فرزند،مادر را داغان نمیکند .نگرانی و دلشوره حسی است قوی که در تاروپود روح مادر تنیده شده است وهیچگاه نمیتواند گریزی ازآن داشته باشد.

پستانک شیشه شیر را بدهان طفلکم گذاشته بودم و داشتم آرام آرام بااو سخن میگفتم .امید چشمهای درشت و خاکستریش را به چشمانم دوخته بود و گهگاه از لای پستانک لبخندی نمکین تحویلم میداد و قلبم را از شادی لبریز میکرد.

همه توی خانه بودند .حمید هنوزهم در حالیکه ناخوشی و بیحالی از سرورویش میبارید،بی رمق گوشه ای پاهایش را دراز کرده بود.دائی حسن هم کنارش روی زمین دراز کشیده و چشمانش را بسته بود تا خوابش ببرد.پدر مثل همیشه رادیو ترانزیستوریش را در دست داشت و در حالیکه داشت با سید هاشم صحبت میکرد همزمان دنبال موج یکی ازایستگاههای رادیومیگشت.سید هم بظاهر داشت کتابی را ورق میزد ولی شش دانگ حواسش پیش پدر بود و هردویشان در فکر راه حلی برای گریز از مخمصه ای که در آن بودیم .

خواهرهایم هرکدامشان یک طوری داشتند سر خودشان راگرم میکردند.خدیجه به خواندن مفاتیح سرگرم بودوفاطمه کتابهای درسی سال بعد را که از یکی از بچه های فامیل امانت گرفته بود مرورمیکرد.مادرهم که طبق عادت تمام مادرهای زحمتکش عالم فکر شکم ما بودو داشت کمی نخودلوبیا پاک میکرد.

ناگهان از داخل کوچه صداهائی بگوش رسید .گاز خوردنهای شدید یک خودرو سنگین و پشت بندش صدای همهمه و امر و نهی عراقیها به هم .از ترس دل ضعفه گرفتم و همان سستی همیشگی به بدنم را یافت .امید را به خدیجه سپردم ودرحالیکه حواس همه اهل خانه معطوف جریانات بیرون خانه بود نزد پدر رفتم و دستش را کشیدم:

- بابا جان بلند شو باید پنهان شوید...

محلم نمیگذ اشت .گوشش را تیز صداهای توی کوچه کرده بود.تقریبا جیغ کشیدم:

- بابا...تورا به پیغمبر!

انگار تازه الآن داشت صدای مرا میشنید :

- صداهادورند عزیزم.تازه...کجا میشود قایم شد ؟این دووجب خانه که جائی برای مخفی شدن ندارد.

بازویش را رهاکردم و با عجله رفتم داخل حیاط که صداهارابهتر بشنوم و یا قادر باشم فاصله و جهت صدا را تشخیص دهم. مش رحیم قبل از من آمده و پشت درب خانه گوش ایستاده بود. مرا که دید گفت:

- فکر کنم اطراف خانه (غلام گوده زن) باشد.

- خب...به اینجانزدیک است؟

- نه... زیاد نزدیک نیست دخترم.روبروی ما ،آنطرف کوچه اما پنج شش خانه بالاترازما.

پدر و مادر هم باتفاق سررسیدند.مادر از من پرسید:

- کجا هستند مرضیه؟میتوانی تشخیص دهی؟

نگاهی به مش رحیم کردم که اوهم منظور مرا متوجه شد و همان توضیحی را که بمن داده بودبه مادر هم داد.مادر پرسید:

- کلی غلام ،شوهر تاتی جیران؟خانه اوست؟

مش رحیم سری به نشانه جواب مثبت جنباند واضافه کرد:

- بله.توی این کوچه فقط خانه ما و استادسلیم وغلام گوده زن خالی نیست ...

- تاتی جیران یک پسر جوان دارد.میدانی پسرش خانه است یا نه؟

مش رحیم در کمال تاسف با حرکت سر جواب مثبت داد.مادربه پشت دستش کوبید:

- یا فاطمه زهرا،خودت کمکشان کن.

حتی نفسهایم را هم سعی میکردم کم صدا و آرام بیرون بدهم که نکند طنینشان در کاسه سرم مانع از شنیدن صداهای بیرون شود .جملاتی بزبان عربی ازدهان نیروهای عراقی میشنیدم و سر وصدای زن و مردی که داشتند به وحشیگری عراقیها اعترض میکردند و مرد بعضی از جملاتش را به عربی ادا میکرد.مش رحیم که تاآن لحظه داشت بدقت گوش میداد ،رو به مادر کرد وگفت:

- فرخنده خانم ،خودشان هستند.شما هم صدایشان را شناختی؟

- بله ...تاتی جیران و شوهرش هستند...خداکمکشان کند.

صدای تاتی جیران کم کم به ناله و بعد گریه و پس از آن به جیغهای ممتد بدل شد .دستم را بردم طرف قفل که لای دررا باز کنم شاید بتوانم بهتر بیرون را مشاهده کنم.مش رحیم با جدیت مانعم شد .

- نه نه نه!...خجالتتم دخترم . ولی دیوانگیست...باز نکن.

مجبور بودم فقط به شنیدن بسنده کنم و تصاویر را در ذهنم تجسم نمایم.زن - که داشتند جوانش را به اسیری میبردند- لابلای جیغ و فریادهایش عراقیها را نفرین میکرد و به صدام فحش میداد.شوهر زن سعی داشت او راآرام کند .فکر کنم بیم این را داشت که فحشهای زن باعث لج کردن بعثیها شود و گزندی به پسر برسانند چون میشنیدم که هی میگفت: جیران فحش نده...جیران فحش نده.زن مثل ماده پلنگ زخم خورده ای بود که از هیچ چیز نمیترسید و براستی مهر مادری بحدی قدرتمند است که اوهنگامیکه خطری فرزندش را تهدید میکند دیگر از هیچ نمیترسد و بالکل ملاحظه کاری را کنار میگذارد و دست بهر کاری میزند تا دلبندش را نجات دهد.ناگهان لابلای فریادها غرش رگباری در فضا طنین انداز شد و در پی آن سکوتی مرگبار برقرار شد.

سکوت بزودی شکست و صدای ناله کم جان تاتی جیران برخاست که پسرش را به نام صدامیزد و قربان صدقه اش میرفت،سپس یک نعره مردانه و رساصدای زن رادر خود بلعید و کوچه را پرکرد .صدای الله اکبر،خمینی رهبر جوان هرباررساتر،خشمگینترو محکمتر از بارقبل بگوش میرسید و تن صدایش بصورت تصاعدی هرلحظه بالاتر و بالاتر میرفت تا آنکه مابین یکی از آن نعره های مردانه ،صدای ضربه قنداق تفنگی برخاست که فریادجوان را در گلو شکست و به ناله مبدل کرد.حالا تنهافریادهائی که بگوش میرسید صداهای دورگه ونکره ای بود که تندو منقطع به عربی چیزهائی میگفتند.پیدا بود که عراقیها پسر را بباد ناسزا وکتک گرفته اند وهمزمان تاتی جیران هم که گاه لحنی ملتمسانه و گاه تهدید آمیز داشت،نهایت تلاش خودرا برای حمایت از فرزندش میکرد...شاید نمیدانست که نه التماس و نه تهدید و نه ناله و نفرین اثری در دل سنگ آن از خدا بیخبران ندارد.

الله اکبر گفتنهای پسر و فحش وناسزاهای مادرش کار خودش را کرده بودو عراقیها جوان بیچاره را بباد کتک گرفته بودند.کوچه از گریه و ضجه جیران و الله اکبر،خمینی رهبرجوان و نعره های دیوانه وار بعثیها پربود و شنیدم که پیرمرد بینوا های و های بحال فرزندش میگریست و عاقبت مادر نیز که از ضجه و التماس و ناسزاو تهدید نومید شده بودبا شویش همگریه شد .گریه ای رقت آور و دردناک که اشک رااز چشمان من و مادر نیزسرازیر کرد.خاتمه این ماجرای غم انگیز و درد آلود صدای گاز خوردن و حرکت خودرو عراقی بود که در مویه مایوسانه مادربینوا محو شد و رفت.مش رحیم که سخت متاثر شده بود سری تکان داد و گفت:

- یکی یکدانه بود.بعد از پنج تادختر خدا این پسر را نصیبشان کرد.آنهم بعد از دعاهای بسیار ...آخ دنیا!!

در حیاط رامحتاطانه گشودم.مش رحیم دیگر مانعم نشد.از باریکه کنار در پیرزن را دیدم که روی خاکهای کوچه ،مات و حیران نشسته و دارد دست مشت کرده اش را به فرق سر میکوبد.بزودی پیرمرد نیز کنارش نشست و ناگهان شکست.مثل جامی از بلورکه طاقت لهیب مهیب آتش کوره را نمیآورد،خرد میشودو تکه های شکسته اش هم ذوب میشود،غصه اسارت فرزند اوراشکست ودر هم پیچید و مچاله کرد.غم اسارت فرزند توان از او گرفته بود .جیران لباسش را میکشید و از هم میدرید و به او اعتراض میکرد که چرا گذاشته پسرش را ببرند و پیرمرد چیزی برای گفتن نداشت .او تنها میگریست و شانه های تکیده اش سخت میلرزید.

در را بستم .مش رحیم به اطاقش پناه برده بود .پدر و مادرم هم داشتند میرفتند.ولی من ترجیح دادم همانجا پشت در بنشینم و با خراشهای ناخن غم بر دل زارم قد ری خودآزاری کنم.وجدانم راحت نبود اگر میرفتم و سعی میکردم آن ماجرا را به بوته فراموشی بسپارم و خدا راشکر کنم که عزیزان خودم هنوز کنارم هستند و بزرگی غمهایم به اندازه عظمت غم آن پیر زن و پیرمرد نیست.

همانگونه که در خلوت خود داشتم باآن پدر و مادر دلسوخته همدردی میکردم ،بی آنکه بخواهم و علیرغم کیفیت ندای وجدانم که نمیخواست در مقام مقایسه برآید و خودرا خوشبخت یا خوش شانس بداند، ازمیان ظلمات دلم جرقه ای نمایان شد و شعله ای ناپایدارو کم سوبرقص در آمدو دیری نپائید که خاموش شد.مثل چوب کبریت نمناکی که بر دیواره قوطی کبریت کشیده میشود،چند ثانیه ای درمیان حبابهای ریز آب ترق و توروق میکندو بعد بیکباره خاموش گشته ودر ظلمت نیست میشود.آری...این بود تمثیل خوشی های من در آن روزهای بیقراری . این شادی کوچک بسیار کم جان تر از آنی بود که بتواند دل خوش کنک باشد . ولی چه میشد کرد ؟در این گیر و دار و بگیر و ببندهمان یک ذره خوشحالی گذرا هم که بخاطر سلامت و ایمن بودن پدردر دلم راه پیدا کرده بود غنیمتی بود که میشد لحظاتی را باآن گذراندو فکرکرد که : بله...هنوز هم چیزهائی برای خوشحال بودن هست.

نمیدانم چه مد ت آنجا پشت درخانه به مشاهده جنگ آن ذره ذره شادیهای کوچک و تابو گونه با لشکریان کثیر و لامروت غم و درد و رنج و یا س نشسته بودم .فقط میدانم که در نهایت،اندیشه ای کاملا واقعی و بیرحم ضربه کاری نهائی را برمن وارد ساخت و آسمان دلم باز هم ابری شد:

بعثیها در طول این چندروزی که از اشغال شهر میگذشت هنوز قدم نحسشان را توی این کوچه نگذاشته بودند،ولی حالا پایشان توی محل باز شده بود ...حال تو خود بخوان حدیث مفصل از این مجمل!

...این همان فکری بود که ضربه نهائی را بر من وارد ساخت و باز هم در اقیانوسی از نومیدی غرقم کرد.ونفس من غریق هنگامی برید که وارد اتاق شدم و نگرانی مضاعفی رادر چهره و نگاه یکایک اهل خانه خواندم. مادر گفت:

- حالا که این از خدا بی خبرهای وحشی توی این کوچه دشت اولشان را کرده اند و یک اسیرکاسب شده اند گمان کنم بدهنشان مزه کند و دوباره پیدایشان شود .حتم دارم دیری نمیپاید که سری هم به ما میزنند.

مادربندرت نظرمیدادوکمتردرمباحث خودش را نشان میدادوابرازوجودمیکردولی هروقت هم نظری میدادمولای درزش نمیرفت .حدسیاتش رد خور نداشت و محال بود که اشتباه باشد.برای اولین بار بود که به این ویژگی مادر نه تنهاافتخار نمیکردم بلکه حرصم را هم بالا میآورد.برایم مثل روز روشن بود که یکی از مقاصد جستجوی بعدی عراقیها خانه مش رحیم است فقط معلوم نبود چه وقت.همگی نشستیم و تبادل نظر کردیم و بدنبال راه حلی برای این مشکل جدید گشتیم.سیدهاشم چاره را در استخاره دید. همانطور که مادر استاد حدسیات بود ،سید نیزشگفتی سازعرصه استخاره بشمار میرفت.

آن جوان وارسته و پاک نهادبعد از آنکه وضویش را گرفت،بسراغ کلام خدارفت.دقیقا سوره و آیه را بخاطر ندارم ولی خلاصه مضمون و معنای آیه را خوب یادم هست.چکیده مفهوم آن آیه این بود:

(...پیامبر از راههای مختلف وارد میشود...)

سیدهاشم برداشت ذهن شفاف و زلالش راآن آیه اینچنین برای ما باز گو نمود:

- خداوند راهی را جلوی پای ما قرار داده و مصلحت مارادر این میداند که تقسیم شویم و هرکداممان به خانه ای جداگانه نقل مکان نمائیم.عقل حکم میکندهمگی در یک خانه جمع نشویم و جدا جدا زندگی کنیم.اینطوری میتوانیم در مواقع بحرانی به یکدیگر نیز یاری برسانیم .

سیداینها را گفت و از همه خواست که فکرهایشان را روی هم بگذارند و چاره ای بیاندیشند.پس از بحث و مشورت قراربر این شد که او وپدر به خانه دائی سلمان که خالی از سکنه بودو روز قبل غارت شده بود بروند.بهرحال آن خانه چپاول شده بود و دیگر عراقیها طرفش نمیرفتند.الباقی هم باید به خانه عمه نازارمادر عبدالله میرفتیم.درآنجا عبدالله و استاد فاضل شوهر عمه ام باهم زندگی میکردند وچون خانه محقرو کوچکی بودعراقیها را وسوسه نمیکرد که غارتش کنند و بهمین دلیل فعلا امن بود.

از مش رحیم خواستیم که او هم با ما بیاید ولی قبول نکرد .میگفت به من پیرمرد کاری ندارند وفوقش میآیند اسباب اثاثیه ام را چپاول میکنند و میروند.خوبی ماندن من در خانه این است که ممکن است پس از غارت بابولدوزر ویرانش نکنند.از او بخاطرمدتی که ما را تحمل کرده بودتشکر کردیم،ساک و بقچه هامان را برداشتیم و براه افتادیم .خداخدا میکردم که توی راه عراقیها متوجه حمید بیچاره نشوند و به او گیر ندهند،گرچه تا آنجا که برایمان ممکن بوداورا میان خودمان استتار میکردیم که براحتی دیده نشود.پدر و شریعت درخانه ماندند و قرار شد که بعدازتاریک شدن هوادائی حسن برگردد آنجا و تا منزل دائی سلمان همراهیشان کند.

 

 

* * *

 

 

دائی حسن زیر بغل حمید را گرفته بود و در راه رفتن کمکش میکرد .بی اشتهائی این چندروزه رمق از حمید گرفته بود و رنگ رخساره اش فریاد میزد که ناخوش و حال ندار است.هنوز کوچه را تا به آخر نپیموده بودیم که آنچه ازش میترسیدم اتفاق افتاد و سروکله چند سرباز کم سن و سال عراقی پیداشد.فرمان ایست دادند و ناگزیر اطاعت کردیم و متوقف شدیم.تنها کسی که قادر بود کردی عراقی را خوب حرف بزند دائی حسن بود.همانطور که قبلا هم گفتم زبان خانقینی ها و قصریها تقریبا یکیست ولی تفاوتهایی دارد که باعث میشد برای یکی مثل من تکلمش مشکل باشد گرچه بخوبی حالیم میشد چه میگویند ولی مکالمه برایم سخت بود.همانطور که حدسش مشکل نبود در مورد حمید سئوال میکردند و دائی مکرر ا در باره بیماری و ناخوش احوالی او میگفت و تاکید میکرد که ما همه همزبان و هم دین هستیم و باید به یکدیگر رحم کنیم .دل سربازها نرم شد و از بردن حمید صرفنظر کردند .حتی یکی از آنها دست توی جیبش کرد و چند ورق قرص بیرون آورد و توی دست دائی گذاشت و گفت که بهیار بیمارستان ارتش است و شانس آورده اند که این داروها را همراه دارد .چون مشابه بیماری حمید که بر اثر گرما و آلودگی آب است در سربازان عراقی هم شیوع پیدا کرده. کم مانده بود از تعجب شاخ در بیاورم.سربازهایی سر راهمان قرار گرفته بودند که دوای در کهنه حمید را باخودداشتند . واقعااین یک امداد غیبی از جانب خداوند منان بود .

دائی پشت سرهم(زور سپاس)و (ممنون) میگفت و بعد پیش رفت و روی سرباز را بوسید. سربازها لبخند زنان خداحافظی کردند و دور شدند.ماهم براهمان ادامه دادیم درحالیکه من از شدت شوق داشتم بگریه می افتادم.

حرکت انسان دوستانه آن سرباز آنچنان دلم را گرم کرده بود که انگار دنیا را بمن داده بودند .توی دلم تاسف میخوردم که چنین انسانهای نیک اندیش و انساندوستی به خدمت صدام جانی و د د منش در آمده اند و د ر جهت اهداف شیطانی او قرار گرفته اند.واقعا غم انگیز بود که این جوانان پاک سرشت در لشکر شیطانی بعثیون جای دارند و فدای هوسهای آن ملعون میشوند.

دائی قرصهارابدست من داد و منهم آنهارا به خدیجه که دوره بهیاری را در هلال احمر دیده بود و با برخی از داروها آشنائی داشت نشان دادم.اونگاهی به داروها انداخت و گفت:

- این مسکن است...این یکی برای عفونت روده مناسب است.داروی خوبیست .خارجی است .آبجی اصلا فکرش را هم نمیکردم توی عراقیها اینطور آدمهائی پیداشود.برای تو عجیب نبود؟من داشتم شاخ در میآوردم .

قبل از آنکه من بخواهم در جواب خواهرم چیزی بگویم دائی جوابش را داد:

- خدیجه جان،همه را که نمیشود به یک چوب راند .این نظامیانی که میبینی قبل ازآنکه نظامی باشند آدم هستند.پدر و مادر و خواهر و برادر و فرزند دارند .خیلی هایشان مثل همینهائی که دیدیم دلهای رئوفی دارندورحم سرشان میشود.همه جای این دنیا هم خوب پیدا میشود و هم بد.لباس و مقام و موقعیت نمیتواندذات پاک آدمهای بشردوست را آلوده کند.توی جنگ آدمها عادت دارند که بهم چنگ و دندان نشان دهندو ندیده و نشناخته با یکدیگر دشمنی بورزندولی بعضی ها هم پیدا میشوند که درکشان آنقدر هست که بفهمنداین دشمنیهای کورکورانه بی معنا و اشتباه است و این درک موقعی بهترو بیشترنمایان میشود که طرفین درگیر جنگ دارای اشتراکاتی از قبیل همدینی و همزبانی باشند مثل همین وجوه اشتراکی که ما با این سربازان کرد داریم و البته لطف خدا شامل حالمان شده که تاکنون با چنین نظامیانی طرف بوده ایم.

- دائی من همه اش میترسیدم که مقاومتها و درگیریهائی که جوانان شهر هرروزه با عراقیها در سطح شهر بوجود میآورند آنها راسر لج بیاندازد واز غیر نظامیان انتقام بگیرند ولی بحمدالله تاکنون این اتفاق نیفتاده است.

- همه را بحساب لطف خدا بگذار عزیزم .نیروهای اشغالگرفعلا قدرت مطلق و غالب هستند و هرکاری بخواهند میتوانند انجام دهند. خدا کند پیش از آنکه بعثی ها بخواهند جای کردها را بگیرند یا شهر از دست عراقیها خارج شود و یا ما بتوانیم از قصر بیرون برویم.

مادر زیر لب سرباز عراقی را دعاکرد:

- خدا خیرش دهد.خدا اورا برای مادرش نگاه دارد و از میان این آتش وترکش جان سالم بدر ببرد.کاش همه عراقیها مثل این سرباز میبودند.

حمید با صدای بی صدائی که هرکلمه اش با یک نفس تازه کردن مجدد همراه بود گفت:

- اینها... همه از تاثیر... دعاهای شماست مادر.باقلب پاک برای ما...طلب خیر و...سلامت میکنی و...همین...باعث میشود در این...وانفسا.دراین لحنزار متعفن...کسی پیداشود و...شاخه گلی دستمان بدهد.

 

 

* * *

 

توی خانه استادفاضل که پله های تیزی داشت خواستم قبل از بالا رفتن نفسی تازه کنم .روی اولین پلکان نشستم .مادر هم کنارم نشست و دائی نیز کنارمان توقف کرد.خدیجه و فاطمه بهمراه رقیه و سعید صبر نکردند وخنده کنان همه پله ها را یک نفس بالا رفتند.دائی گفت:

- مرضیه جان،اگر غذائی مناسب برای امید تهیه نکنیم خدای ناکرده تلف میشودها!فرداپس فردا که آن چند پیمانه توی قوطی هم تمام شود باید چیزی برای جایگزین کردن داشته باشی.این را میگویم که بدانی زودتر میبایست بفکر باشیم .

- درست میگوئی...این که شما گفتی کابوس هرشب من است دائی.نمیدانم چکارباید بکنم.واقعا نمیدانم...

- نگران نبا ش .دیروز صبح آقای نعیمی را دیدم و از مشکلمان برایش گفتم .امروز صبح برایم پیغام داده بود که سری به او بزنم.گویا فکری برایمان کرده است...

- منزلشان کجاست؟

- دو کوچه بالاتر از اینجا مینشینند. همین الآن باید سری بزنم ببینم موفق شده چیزی پیداکند.

- خدا خیرت دهد دائی جان.دردت روی سرم...من هم میآیم.

بااینکه شدیدا خسته و کوفته بودم ولی دلم نیامد تنها راهی شود.امید را بدست مادرسپردم و همراه او راهی خانه آقای نعیمی شدیم.

بیرون خانه،بمحض خروج،عمومصطفی رادیدیم که از سر کوچه پیدایش شد.دیدن عمو خیلی خوشحالم کرد. کلا من و خواهرانم بدلیل اینکه برادر نداشتیم درقلب خودعلاقه وافری نسبت به دائی ها و عموهایمان احساس میکردیم چون بعد از پدر تنها مردانی بودند که محرممان بودند و باآنها احساس راحتی میکردیم.عمومصطفی بمحض اینکه مرا دید اشک در چشمانش جمع شد.او عموی بزرگم بود و از لحاظ دلسوزی و نیکوکاری شهره شهر.احوال پدر را پرسید . وقتی از سلامتی پدر خیالش را راحت کردم گفت:

- من امشب هر طور که شده خودم را به سرپل خواهم رساند.هرکس بخواهد میتواند با من بیا ید.از راهی میبرمتان که کوچکترین خطری شما را تهدید نکند.

دائی با نگرانی گفت:

- کلی مصطفی مگر خبر نداری شهر در محاصره کامل عراقیهاست؟

- چرا داش حسن،مگر میشود بی خبر باشم؟ ولی میدانم از کجا و چه وقت بروم . ما عمرمان را توی این منطقه و کوره راهها و بیابانهایش گذرانده ایم.مطمئن باش بهتر از عراقیها راه راازبیراهه تشخیص میدهیم.خدا هم حتما کمکمان میکند.اگر عمرم به دنیا باشد که بسلامت میرسم واگر هم نه که بقیه اش بسته به قضا و قدر الهیست و مصلحتش.همه خانواده ام در کرمانشاه هستند و آنجاهم هرروز زیر بمباران هواپیماهای صدام است.الآن کرمانشاه هم باندازه قصر ناامن است.میگویند همین دیروزشرکت نفت و پالایشگاه را بمباران کرده اند و چند تا از آن مخزنهای بزرگ سوخت تا ساعتها در آتش میسوخته و سیاهی دودشان آسمان روز را مثل شب تاریک کرده.باید به خانواده ام ملحق شوم.آنها بمن احتیاج دارند.نه جا دارند .نه خرجی دارند...اگراینجا بمانم از نگرانی و غصه میمیرم.

قطرات اشک عمو روی گونه های چروکیده اش سرازیر شد و دل مرا نیز آشوب کرد.میفهمیدم چه حالی دارد.اوهم چند تا دختر قد و نیم قدداشت و میدانستم که نگرانی اصلی او دخترانش هستند که درآن شهر غریب و پر آشوب احتیاج به پشتیبان داشتند.عمو ادامه داد:

- داش حسن ،هنگامی که خانواده ام را فرستادم و خودم اینجا ماندم به این دلیل بود که فکر میکردم شاید کاری از دستم برآید .خدامیداند اگر نیروهای خودمان بخواهند قصر را پس بگیرند جانم راکف دستم میگیرم وتاآخرین نفس یاریشان خواهم کرد ولی همه داریم میبینیم و شاهدیم که عزم واراده ای برای بازپس گرفتن قصر وجودندارد.بنی صدر خائن دارد کشور را به فنا میدهد.شنیده ام آقای خامنه ای که به خباثت این نامرد پی برده است،دارد مدارک و شواهدی را رو میکند که خودفروختگی او را اثبات کند. این موضوع را از یک حاجی بازاری تهران که رفیقم است تلفنی شنیدم. تهرانی ها بیشتر از ما از جریانات سیا سی مملکت با خبر هستند.میگفت ایرانی که بزرگترین و مجهز ترین ارتش خاورمیانه را داشت چرا الآن باید در مقابل کشوری در حد و اندازه عراق کم بیاورد؟آن همه نیرو و تجهیزات و سلاح و هواپیما کجا هستند؟آخر صدام و ارتش عراق در حدی نیستند که بخواهند به این سرعت اینهمه از مناطق و شهرهای ایران را اشغال کنند،مگر اینکه پای خائنین در میان باشد...داشی... دارد خیانت میشود.بنی صدر دارد کشور را میفروشد به بیگانه ها.

دائی حسن در جواب عمومصطفی گفت:

- ارتش و سپاه غافلگیر شده اند.طول میکشد تا بخواهند خودشان را جمع و جور بکنند و سر و سامانی بگیرند. فعلا حالت تدافعی دارند و فقط میتوانند مانع از اشغال مناطق جدید شوند .درضمن خود شماهم شاهد هستی که بی پدرها چه سلاحها و تجهیزات مدرنی دارند. به قاعده هر سرباز یک تانک دارند. به خدا من با همین دوتا چشم خودم دیدم که چطورصدتا صدتا تانک توی این جاده راسیاه کرده بود.تعداد تانک از سرباز بیشتر بود.من هم در باره خیانت بنی صدر چیزهائی شنیده ام و کم کم هویت پلید ش دارد برای مردم شناخته میشود ولی به شما اطمینان میدهم که اراده انقلابی مردم و نیروهای بسیجی و خود جوش که گوش بفرمان ولی فقیهشان هستند غالب بر اراده صدام مزدور است و طولی نخواهد کشید بعثیهارا عقب خواهند راند .ببین کی گفته ام کلی مصطفی.ببین کی گفته ام.آ...آ...این خط و این نشان.

- خوب داش حسن شما چرا هنوز ایستاده اید؟ ماندن شما با زن و بچه توی شهر چه ثمری دارد؟

- کلی...شما یکه و تنهائید و خواهید توانست بسلامت از مهلکه بگریزید ولی ما با این زنها و کودکان ریز و درشت براحتی شما نمیتوانیم بی دردسر از شهر خارج شویم. باید فرصت مناسبی گیرمان بیفتد.

عمو دیگر چیزی نگفت،مارا تنها گذاشت و وارد خانه شد که بقیه راهم ببیند.

 

 

* * *

 

 

آقای نعیمی مرد بسیار محترم و خانواده داری بود. او باز نشسته اداره ثبت بود و با همسرش اقدس خانم در خانه کوچک و جمع و جوری زندگی میکرد ند.یک دختر و یک پسر هم داشتند که سالها پیش سروسامانشان داده بودند و در تهران و شیراز زندگی میکردند.او و همسرش از همان آدمهائی بودند که عرق خاک و وطن داشتند و گرنه میتوانستند براحتی به نزد بچه هایشان بروند و توی این وضعیت خودشان را درگیر نکنند.

اقدس خانم پذیرائی مختصری با چائی و خرما از ما بعمل آورد و سپس مقداری آرد با یک قوطی نیم کیلوئی رب گوجه حاضر کرد .ابتدا متوجه نشدم چکار میخواهد بکند ولی وقتی آرد و رب گوجه را باآب رقیق کرد و روی آتش گذاشت که بجوشد فهمیدم دارد برای امید من غذا آماده میکند.اقدس خانم پس از سرد شدن محلولی که تهیه کرده بود ،آنرا داخل شیشه شیر ریخت و پستانک شیشه را در دهان طفلکم گذاشت.کمی ترسیده بودم که نکند با معده اش سازگار نباشد.پرسیدم:

- اقدس خانوم خجالتم ها...آب الوند که نبود؟

- نه خانوم خوب.مگر میشوند آب الوند به این بچه داد؟ من و آقای نعیمی هنوز ذخیره آب پاکیزه مان را با قناعتی که میکنیم حفظ کرده ایم. این آبی که شازده دارد میخورد آب لوله کشی قصر است...یادش بخیر،نه؟

- آره...یادش بخیر.به خدا اینقدر که از آب الوند خوردیم همه مان داریم مریض میشویم...شوهرم حمید که چندین روز است حالش خراب شده است...

و بعد جریان داروهائی که سرباز عراقی به حمید داده بود را تعریف کردم .اقدس خانم هم تعجب کرد وهم خوشحال شد که میان عراقیها آدم خوب هم پیدا میشود.طفلکم با ولع همه محتویات شیشه رامک زد وبلعید و خورد و آروغی هم رویش زد!

خیلی خوشحال شدم که امید آنطور بااشتها محلول دست ساز اقدس خانم را خورده و پسندیده است.حتی خواستم دستش راببوسم که اجازه نداد:

- ای بابا خانوم خوب،کاری نکردم که.توهم مثل دختر خودم.این بچه معصوم هم مثل نوه خودم.دخترم نسترن دختر بچه ای دارد شاید دوسه ماه از امید تو بزرگتر باشد.شیرمادرش کفاف نمیدهد ،شیر خشک به او میدهند.اتفاقا یک قوطی شیر خشک او توی کابینت هست که البته شاید یک سومش پر باشد.آن راهم میدهم که ببری.فقط صرفه جوئی کن خانوم خوب.یک وعده شیرخشک بده ،یک وعده ازاین آردورب گوجه که طرز درست کردنش را نشانت دادم.دیدی که خوب خورد و به معده اش هم ساخت.

 

* * *

تعداد بازدید از این مطلب: 4382
|
امتیاز مطلب : 0
|
تعداد امتیازدهندگان : 0
|
مجموع امتیاز : 0

شنبه 14 مرداد 1396 ساعت : 9:58 بعد از ظهر | نویسنده : م.م
داستان: چوارقاپی/درحال ویرایش...
نظرات

 

چوارقاپی

درحال ویرایش...

نوشته :مهرداد میخبر

( هرگونه نقل،کپی و اقتباس کلی یاجزئی از این داستان بدون اجازه نویسنده ممنوع میباشد)

       ۱

آنگاه که فارغ از هر اندیشه مچاله کننده ای، بسیط و سبکبال میدویدندگوئی پروازبرفرازابرهاراتجربه میکردند .تدریجاهراندازه که بتصاعدسرعت میگرفتند انگاری فاصله شان بازمین زیرپاها کمتروکمترمیشدآنچنانکه گاهادرکمال حیرت باور میکردندکف پاهایشان  تنها تماسی کوچک بازمین پیدامیکندووهمان تماس جزئی آنچنان انرژی بخش است که مانند یک فنر قوی به آسمان پرتابشان میکند وحس پرنده بودن به آندومیبخشد.چست وچالاک ، فرز و شادمان،میدویدندومیدویدندو بی آنکه نفس کم بیاورندخودرا تا زیر دیوار ضخیم( چوارقاپی )میرساندندودرآنجاخندان ولی خسته خودراروی خاکها ولو میکردند.درقانون بازی، مجازات بازنده رقابت این بود: هرکسی که زودتر برسد بایدبه فرمان برنده، بی چون و چراگردن بنهدو آن دیگری را قلمدوش سه دور پیرامون دیوارهای سترگ ساختمان وسیع  وباستانی چهارقاپی بگرداند.اکثراوقات شیطنتهای بچگانه که شاید مشقی برای بدجنسیهای بزرگسالانه باشد گل میکرد.بی آنکه اجازه دهندبازنده ی بینوا نفسی تازه کند سوار دوشش میشدندوبیرحمانه اسب مرادرا هی میزدند ومجبورش میکردند درهمان حال زاربه مجازات مقرر تن دهد...حشمت بودو مجید.

حالا حشمت برنده شده بود ، به تلافی قبل که مجیدنیز درحقش جفائی اینچنین رواداشته بود به وی رحم نکرد ،سریع سوارش شد و نچ نچ کنان مجبورش کرد بلند شده و بدود.مجید قُدبودوخیلی زورش میآمد سواری بدهد.اواستخواندارتر، زورمندتر ودرنتیجه چالاک تراز حشمت بود.اکثرمواقع برنده میشداماگاهی اوقات که میباخت  خیلی سخت و چموشانه تن میداد به مجازات و تاوان دادن و بهمین سبب هم بود که اکنون حشمت بدون هیچگونه اغماض یا گذشتی،ظالمانه داشت حق دفعات مکرری را که سواری داده بوداز مجید میگرفت.

آری...اینگونه اوقات فراغتشان میگذشت .اکثرمواقع فقط دونفری و بدون حضور سایر بچه محل ها و همسالان ،حول وحوش چوارقاپی و (حاجی قلعه سی )و باغهای اطرافش پرسه میزدند و گهگاه دست درازیهای مختصرو کودکانه ای داشتندبه خوشه های نورس پسته  و انگور عسگری یازردآلوها و شفتالوهای کال .اکثراهم میرفتند باغ ( کلی کاظم)ودلی از عزا در میآوردندچون پیربود و حواس پرت،البته بحد کفایت میچیدند،که بخورند و بقول مجید (نوسشان نچکد ) یااگربشودبزبانی ساده گفت : بادیدن میوه هابر شاخساردرختان حسرت نخورند و آب از لب و لوچه ها شان سرازیرنشودو بابتش دین و گناهی بگردن صاحب باغ نیفتد.نتیجه چنین توجیهی این باوربودکه آندوباچیدن و خوردن میوه ها درحقیقت دارندصاحب باغ را ازمحنت جزای گناهی سنگین میرهانند! توجیهی معصومانه برای گناهواره ای کودکانه که در نهایت محافظه کاری صورت میگرفت،محافظه کارانه و معصومانه ،بدین سبب که هرگز هیچکدامشان حتی دانه ای از آن میوه هارا در جیب ننهاد و به خارج ار باغ نبرد. مجید همیشه میگفت :

- باوه ام میگه هرچی تو باغ بخوری حلاله  ودزدی نیس ولی اگه ببری خانه دشمن خدائی.

(کلی عزیرمراد) ،پدرمجیدباغبانی بود چیره دست باغریزه طبیعت گرایانه ای خداداده و قوی. اوایمانی بغایت سترگ داشت.مردم میگفتندوراست هم میگفتند،که قدومش برکت داردو در میان هرباغی که برودوکارکند بزودی شاخه درختان از سنگینی محصول بزمین میرسد.بدلیل همین خصلت شهودی عزیزمراد باغداران بیشترین حقوق را به و ی میدادند و در اکثر مواردمحض جانماندن ازرقابت بابقیه باغدارها در محصول شریکش میکردند تا بتوانندقبل ازسایرین به خدمت خود جذبش کرده وبرکات وجودش را در راستای تبدیل ایمان فطری وپاکی نهادبه برکت وثروت دراختیار بگیرند.آنزمان کلی عزیزمراددر محله نصرآباد توی باغ حاتم که یکی از باغهای وسیع و معروف قصرشیرین بود کار میکرد.

واما پدرحشمت یعنی(داش تراب) ،اوازپهلوانان و زورخانه رو های لوطی مسلک ،خوشنام وبی مال ومکنت شهربود.عاقله مردی محجوب که معمولا توی معادن و کوره های گچ حاشیه شهر روی کامیونهای سنگین شوفری میکرد.

حشمت  و مجیدیار گرمابه و گلستان هم بودند.احساسی رقیق و  نرم وعطوفتی درونی که سرشار از گذشت بود آنهاراهمچون ریسمانی سخت بهم متصل میساخت .هرگز با هم دعوا نمیکردند،در حق یکدیگر سخاوتمندبودند،در حدی که حتی برخی اشیاء واموالیرا که دوستشان میداشتند و جزو داشته های ارزشمندشان میدانستندشان،در صورت تمایل طرف مقابل مشتاقانه به وی میبخشیدندوکمترین خمی به ابروهاشان نمیآمد .آندویکدیگرراخالصانه وبسیاردوست میداشتند.

هردویشان کلاس اول راهنمائی بودندوتوی( مدرسه کورش کبیر)واقع در کوچه( امیدوار)درس میخواندند.درسشان عالی نه، ولی بدک هم نبود .شاگردانی معمولی بانمرات امتحانی که اغلب بین چهارده و شانزده درنوسان بود وخیلی اگر غیرت بخرج میدادند وزورمیزدند به هفده هم میرسید. نمراتی نه چشمگیر وافتخارآمیزاما آبرومندانه ورضایتبخش .هرآنچه که می آموختند آموزه های سر کلاس بود واز لابلای کلام معلم دریافت میشد.عادت مطالعه و لای کتاب باز کردن توی خانه را هم ابدانداشتند.آن دواز جمله محصلهائی بودند که بمحض رسیدن به خانه کتاب دفترهایشان را کنار دیوار میگذارندو تا روز بعد و سر کلاس درس بسراغشان نمیرونداماحافظه ای خدادادی دارند که کمکشان میکند درس را در حدگرفتن نمره ای مقبول فرابگیرند.البته همین برایشان کافی بود زیرا دغدغه آنها نمره ممتازگرفتن ویاتلاش برای سربودن از بقیه محصلها نبود.اگرسعی وافروجدی در تجدیدو مردود نشدن داشتند واگر برغم تنبل بودن در مرور دروس توی منزل، سرکلاس بصورتی جدی به تعلیمات وآموزه های معلم گوش و دل میسپردند به این سبب بودکه عاشق والدینشان بودند وبخاطرزحماتی که در تامین مخارج و تامین وسائل رفاهشان میکشیدند احساس سرسپردگی و دلسوزی میکردند.حشمت جمله ای را که درکلاس چهارم ابتدائی از معلمی فرهیخته  شنیده بود همیشه بخاطر داشت و به میل خود -چون حس کرده بود آموزه ارزشمندیست- آویزه گوش نموده بود.آن جمله همواره درفضای ادراک او تکرارمیشد:

(بچه ها ، پدر و مادرهای شماهمه سرمایه خودراکه عمرشان است درطبق اخلاص میگذارند که شما آدم شوید و راه درست را بروید.حالا...آیاشمامیدانیدکه چگونه باید مزدشان را بدهید؟با درس خواندن ،تلاش کردن ودرستکاربودن.این بزرگترین و باازرشترین لطف است درحق آنها)

آنها بچه هایی بودند کاملا معمولی ،تاحدودی سربزیر وگهگاه موذی و فرصت طلب!از امکاناتی که بچه پولدارهای همکلاسی و هم محلی شان داشتند بی بهره و در زمینه استفاده از آن امکانات بابهره گیری  از مهارتهاشان خبره.بعنوان مثال، حشمت در زمینه ساخت بادبادکهای کاغذی که (بادبان) مینامیدندش زبانزدبچه های محله خودشان و محلات اطراف بودند.حتی بچه های  (قلعه جوانمیری) و(جاده قیری)،همبازیهای فوتبالشان هم از صاحب سبک بودن او درزمینه ساخت بادبانهای بلندپرواز  خبرداشتند.او میدانست چسبهای مرغوب کاغذی چه نوع هستند واز کجا میشودتهیه شان کردو یااینکه قابل انعطاف ترین (قامیش)را از کدام نیزار میبایست بریدو در ساختار بادبادک چگونه و با چه مدل ازمهندسی باید بکار شان برد.براساس تجربه یادگرفته بودکه دم بادبادک یاهمان بادبان  را چه شکلی و چند حلقه ای باید بسازد که در آسمان بهتر جولان کند و بالاترازهمه بادبانها ی رقیب بپرد.

حشمت اینها را چطور یاد گرفته بود؟خودش هم دقیق و به تفصیل نمیدانست . فقط میدانست که  آن مهارت جادوئی و یگانه،حاصل دقت و تمرکز ش بود در تشخیص تجربی خواص انحناهاوهمچنین میزان وچگونگی وضعیت توزیع وزن اجزاءبصورتی مناسب وثمربخش در ساختار بادبان اولا برای غلبه بر جاذبه لجوج زمین وثانیا درجهت بهره گیری حداکثراز نیروی ملایم بادبرای آغازوانجام یک صعود موفق. شکل دهی وبازتولید محصولات ذهنی او یعنی آن انحناها ی حیاتی واجب،درقسمت پیشانی سازه ودر مقدارکشش نخ اتصال دهنده دوسر قامیش پیشانی انجام میشد.

ناگفته نماند...دلیل اصلی مهارت اودر ساخت بادبان، اشتیاقی بودکه برای دوچرخه سواری داشت!... کل کودکی و نوجوانیش را در حسرت داشتن  دوچرخه گذراند ولی بدلیل تنگدستی پدر  هرگز صاحبش نشد اما آنقدر جربزه داشت که زیاده از حد در آتش این شوق خود را نسوزاند.اومدام برای بچه هائی که دوچرخه داشتندباهزینه خودشان بادبادنهای بلند پرواز درست میکرد ودرعوض چندروزی،روزی هفت هشت دور دوچرخه -بدون اعتراض و غرولند-مهمانشان میشد.بهمین سبب یقین داشت دلیل تمرکز وذوق و اشتیاقی که مهارتش را در بادبان سازی موجب شده بود علاقه دیوانه وار به دوچرخه داشتن و دوچرخه سواری بود.

یکی دیگر از هنرهای حشمت بامجید مشترک بود.این مهارت ،خبره گی آندودرساختن ماشین سیمی بود.در این زمینه هردویشان استادانی صاحب سبک بودند.این نوع ماشینهارا با سیمهائی ضخیم، خشک و قابل انعطاف که از قرقره های خالی نخ میگذراندند درست میکردند .حاصل کار یک اسکلت ساده از اتومبیلی بود با چرخهای متحرک، و دسته ای که بواسطه آن از عقب مصنوعشان را هل میدادند و لذتش را میبردند.مدلهای مختلف اتوموبیل ، کامیون ووانت بارالگوی آنهابرای ساخت این نوع اسباب بازی بود.قرقره های خالی را ازپیاده رو مقابل دکانهای خیاطی داخل تیمچه شهر ویاداخل آشغالدانی هایشان میجستند وسیمهارانیز از اطراف ساختمانهای در حال احداثی که کار بتون ریزی و آرماتور بندی داشتند تکه تکه جمع کرده و بهم وصل میکردند.قرقره ها ی خالی وبلاستفاده که درزبان محلی (بکره) مینامیدندشان معمولا جلوی مغازه ها پخش و پلا بودند.بعضی خیاطان تنبل ونامنظم پس از مصرف نخ، قرقره خالی را از همانطورکه پشت چرخ خیاطی نشسته بودند به بیرون مغازه پرتاب میکردندوعده ای دیگر که منظم و باحوصله بودند پس از جمع کردن بکره ها ی خالی، آنها را می آوردند و میریختند داخل حلب خالی ۱۷ کیلوئی روغنی که بعنوان سطل آشغال دم در دکان گذاشته بودند.گاهی اوقات که پدرومادرحشمت میخواستند سفارش دوخت لباسی رابدهند باآنها از شناختی که براثرتجربه وبرخوردمدام  با صنف خیاطان پیداکرده بود سخن میگفت وپیشنهاد میکردسفارششان را به آن خیاطی بسپارند که سطل آشغالش پراز بکره است !! او  دلیلش را برای طرح این پیشنهاداینگونه توضیح میداد:

-درقصردونوع خیاط وجوددارد.اول خیاطی که سطل آشغالش پراست از بکره واوخیاطیست منظم وپرکار وچون کارش دقیق و خوب است مردم سفارشات زیادی به او میدهند.دوم خیاطی که سطلش خالیست واودرهرصورت استادکار مناسبی نیست چون یا بکره هایش رااز فرط تنبلی و بی حوصلگی به بیرون پرتاب میکند ویااصلامشتری نداردو دوخت و دوزی انجام نمیدهد که بکره ای در سطلش باشد. بهرحال شواهد موجود نشان دهنده لیاقت اولی ونالایق بودن دومیست!

حشمت گاهی اوقات باخود می اندیشید که خیاطان بینوااگرجمع آوری بکره های خالی رااز سوی بچه ها تاب نمی آورندحق دارند .آخروقتی که بچه ها بکره ها را میبرند و سطلها و پیاده روها را خالی میکننددیگر معلوم نیست که هر استادکاری تاچه حد بواسطه لیاقت و مهارتی که داشته سرش شلوغ بوده و چندتا مشتری داشته.البته این فقط تلقی و برداشت او بود ازدلیل حرکت تهاجمی بعضی خیاطهاوشک داشت که گمانش درست باشد یانه.شایدهم خیاطهای مهاجم حق نداشتند وبعضیهاشان خیلی بخیل،بی اعصاب یا ناتو و بدجنس بودندکه بادیدن اووبچه های دیگر که قرقره های بدرد نخورشان را جمع کرده و توی جیبهای گل و گشادشان می انداختند باالفاظی رکیک  فحششان میدادند و حتی بعضی هایشان که عقده ای تر بودند تامسافتی تعقیبشان کرده ،ناسزاگویان وتهدیدکنان از همان قرقره های روی زمین برایشان پرتاب میکردند.

اماحشمت دلیل این نوع حرکات را باوجود فرضیات و نظریاتی که گاهی اوقات به ذهنش خطور میکردبطور قطعی هرگز نفهمید.

خوشبختانه او و مجید و اکثربچه های ماشین سیمی ساز پوستشان  بقدری کلفت بود که این برخوردها ی خشن وناروا را به دل نگیرند و باصطلاح رنجیده خاطر نشوندکه اگر محکم نبودند ودرآن کارزار کم میاوردند و یا باهر برخوردخشن و ناعادلانه ای پاپس میکشیدند نه ازمصنوعات و اسباب بازیهای سرگرم کننده و افتخارآمیزشان خبری بود و نه از عایداتی که گاها از فروش یا تعویضشان با چیز های دیگر نصیبشان میگشت.هر ماشین سیمی را علاقمندانشان تا پنج قران میخریدند. کم پولی نبود و خورا کیهای متنوعی میشد با این مبلغ خرید .با پنج قران میشد یک پفک و دو تا (یام یام )که یکنوع ویفرمحبوب بالایه ای ضخیم از شکلات کاکائوئی بودو یک دانه کارملا که آنهم نوعی ویفر بامغز کشدار و لذیذ بودخرید یا اینکه بجای هرکدام از این اقلام یکدانه بستنی کیم یخی یا قیفی را جایگزین کرد.در صورت معامله پایاپای ماشینهارا اغلب با تیله های بازی که (گولو)نام داشت یا نوارهای بیست سانتی  فیلم های سینمائی وگاها عکس فوتبالیستها و هنرپیشه هاتعویض میکردند .ماشین سیمیهای اوو مجید بدلیل سماجت و پوست کلفتیشان درتحمل برخوردخشن وتوهین آمیزخیاطان بدعنق تیمچه ،سنگین و پربکره بودواز نوع مرغوب بحساب میآمدند.بهمین دلیل بچه ها برای ساخته هایشان سرودست میشکستند. دلیل مرغوبیتشان این بودکه بکره زیادی در ساختارشان بکار میبردند و از مال بقیه بچه ها سنگینتر و درنتیجه محکمترو باارزشتر بود.نمونه نامرغوب، ماشین سیمی هائی بود که صادق -پسر(عمه صبریه) یکی از بچه محلهای دوکوچه بالاتر-درست میکرد.ماشینهای صادق ازفرط کمبود بکره بسیار ساده ، لاغر و سبک بودند. درنتیجه خیلی زود زهوارشان در میرفت و کج و کوله میشدند. انواع نامرغوب معمولا بیش از دو سه قران خریدوفروش نمیشدندو حتی گاهی اوقات اصلا مشتری نداشتند وروی دست صاحبشان باد میکردند.

یکی دیگراز کاسبیهای تابستانی این دورفیق شفیق فروش آب انجیر سرد بود که سود خوبی بهمراه  داشت ودم در خانه عرضه اش میکردند.یک فلاسک یاکلمن کوچک را از آب و انجیر خشک پرکرده و کمی شکربرای خوشمزه تر و شیرینتر شدنش به آن می افزودند و این مخلوط را یک شب تا صبح در محلی خنک نگه میداشتندتاحسابی جا بیفتد و انجیرهای داخل آن نرم وآبدارشود، بعدازآماده شدن، دوقالب یخ لیوانی میانداختند داخل فلاسک وبرای مشتریهایشان که غالبا بچه های محل و ندرتا رهگذران یا آدم بزرگهای محل بودندتوی لیوان میریختند و یک قاشق مربا خوری داخلش میگذاشتند .سود خوبی داشت ،گاهی حتی تا دو برابرمایه... واین خیلی هیجان انگیز بود! اکثرمواقع توی هوای گرم و سوزان قصر خودشان در حسرت خوردن یک لیوان از آب انجیری که درست کرده بودند له له میزدندولی دلشان نمی آمد از سودی که قراربود ببرند حتی ذره ای صرفنظر کنند.

      ۲  

آخرهای مسیر بود که مجید حشمت را از فرط خستگی روی خاکها انداخت و خودش هم روی زمین ولو شد:

- لعنت بشت...چه لش سنگینی داری تو لامصب!

حشمت شاکی وارانه غرید :

- بازی اشکنک داره دیه...کم آوردی..ها ؟

- خسته ام پسر خوب،کره بی وجدان میذاشتی یه نفسی تازه بکنم خو!

- نه ...ایجوری کیفش بیشتر بود.دفعه قبل یادته مث خر سوارم شدی نذاشتی یه دقیقه نفس تازه بکنم؟ نادرستی کردی مجید...یادته؟

- یادمه ...ببخشی...

وبعد لبخندی زد و شرمسار ادامه داد:

- آری نادرستی کردم...حقم بود.

دستش رابطرف اودراز کرد و گفت:

- حالا بی خیال،رفیقی این چیزارم داره دیه...

حشمت دستش را فشرد و بالحنی ملایم گفتم:

- او که شوخی بود...اینم شوخی.پس بلند شیم بریم خانه نزدیک ظهره.

همبشه براحتی رنجشهارااز دلشان خارج میکردندو نمیگذاشتند در عمق جانهاشان رسوب کند.ساده میدیدند و ساده می اندیشیدند و بهمین دلیل هم بود که راحت میگذشتند و فراموششان میشد آن چیزهائی را که شاید میتوانست کدورت ایجاد کند و کینه.

چارقاپی کوچک و کوچکتر میشد و ابن یکی از عادات حشمت بود که هنگام دور شدن از ساختمانها و یا اجسام حجیمتر از آن گهگاه نگاهی به پشت سر میانداخت و از کوچک و کو چکتر شدن آنها لذت میبرد ودر ذهن خردش می اندیشید به یک سوال بزرگ:

-این منم که دور میشوم و یا آن است که از من فاصله میگیرد؟ این آنست که کوچک میشوددر چشم من یا برعکس این منم که درمنظرآن کوچک و کمی بعد ناپدید  میشوم ؟بهرحال چیزی مثل چارقاپی ماناتر و قدیمیتر از من است و هزاران هزار آدم چون من را درطول سالیانی درازدیده و دیده ،بنابراین مهمتر و اصیلتر از من است پس این منم که میروم واومیماند..

شبه مالیخولیاهای ذهن او بسیار بودند وهمانگونه که سرش به آنها گرم بود و خلاهای ذهنش را پرمیکردند گهگاه هم معضلی میشدند برای آگاهیش و به ورطه ای از سئوالات بی جواب و دیوانه وار پرتابش میکردند که ساعتها مخیله رادرگیر یافتن جوابهای ناممکن وانجام استدلالات انتزاعی  و فاقد نتیجه منطقی وعقل پسند میکردند.آری ذهن او شبه مالیخولیاهای مختص بخودش راداشت که هرگز نمیتوانست حتی صمیمی ترین دوستش مجید رانیز در تجربه شان شریک کند چون توصیفشان دیوانه وار بنظرمیرسیدوخجالت آور.

به خیابان که رسیدند  غرشی سهمگین از دور دست برخاست و شیهه ای در آسمان شهر طنین انداخت و در پی آن وقوع دوانفجارپیاپی در نقطه ای نزدیک تکانشان داد.بی اختیار روی زمین نشستند و مات و مبهوت به یکدیگرخیره شدند.اولین بار بود که صدای انفجاری را از فاصله ای تااین حد نزدیک میشنیدند.

خیلی سریع خودشان را پیدا کردند .مجید ازجاپریدوفریاززد:

- بدوحشمت ...خوردطرفای سپاه...بدو.

بیدرنگ مجیددویدواو نیز در پی اش.تا ساختمان سپاه راهی نبود .کمتراز پنج دقیقه طول کشید تابه آنجابرسند.برادران سپاهی جلوی درب تجمع کرده بودند و چیزهائی میگفتند.باچندمتر فاصله،فالگوش ایستادند .جرات نکردند زیادنزدیک شوند ولی از همان فاصله چیزهائی را که باید میشنیدند شنیدند . دوتاتوپ عراقی به وسط محوطه خورده،آسفالت را شخم زده ولی خسارتی ببار نیاورده... همینها را که شنیدند بس بود برایشان.خیالشانراحت شد که کسی کشته نشده وبسمت خانه هاشان دویدند تا بقیه را هم باخبر کنند از چندوچون قضیه.

چندوقتی میشد که عراقیها شیطنتشان گرفته بود ودرگیریهائی درحول و حوش پاسگاههای مرزی ایجادمیکردند.اکثرشبها صدای تیراندازی خواب از چشمان مردم قصرشیرین میربود وبچه هائی مثل مجیدوحشمت باهیجان تا دمدمهای صبح گلوله ها را به تفکیک سلاحهائی که فکرمیکردند شلیکشان میکنندمیشمردند که روزبعدش بشوند خوراک برای مباحثه با همسالان .درتشخیص نوع سلاحها همگی بلااستثناء ناشی بودند بطوریکه تا مدتها آرپی جی۷ رایک نوع تفنگ تصور میکردند یااینکه فکر میکردند خمپاره را بادست پرتاب میکنند!تقصیری نداشتند .آنهانه تنها خود سلاحها بلکه حتی عکسشان را هم جائی ندیده بودند،فقط اززبان بزرگترها اسم ویا توصیفاتی از ظاهروطرزکارشان را میشنیدندوهرکدامشان تصاویری در ذهن میساختندو وواقعی میپنداشتندشان.جنگ و اسلحه و انفجار حقایقی جدید بودند که کم کم داشتند در فرهنگ مردم جاباز میکردند.

حادثه آن روز عصرنگرانی تازه ای را در بزرگترها ایجادکرده بود.تاکنون عراقیها بسمت محدوه شهر شلیکی انجام نداده بودند واین حمله در نوع خودش اولین محسوب میشد.گرچه هدف ،یک مقرنظامی بود ولی بمثابه  تابوئی بود که شکسته شده وخبراز وقایع ناگواری میداد.

   ۳

بابا در حالیکه پالوده طالبیش  را باقاشق روی تکه یخ داخل کاسه میریخت تا خنک شود، تکه نانی در دهان گذاشت و در حال جویدن خطاب به مامان گفت:

- اوضاع داره ناجورتر از قبل میشه( وجی)باید یه فکری بکنیم.

مامان که لحن بابا به نگرانیش افزوده بود پرسید:

- چه صلاح میدانی؟

- شماهاره ببرم بذارم (هنیدر) تااقل کم از توپ و خمپاره دور باشین...

- په خودت چه؟کارت چه؟

- مجبورم یااینجا تو خانه ی خودمان بمانم یا شبا بیام هنیدر پیش شماو صبحها برگردم قصر سرکارم.

- نه...همو که میگی بیای پیشمان بهتره .ما چجور طاقتمان میگیره آخه؟

- تا ببینیم چه میشه .سخته .هرچی در میارم باید بدم کرایه ماشین .

-  چاره چیزه؟مال برای جانه یا جان برای مال؟کمتر خرج مکنیم تا ببینیم خداچه مخواد.

خانه پدری مامان در روستای هنیدر از توابع سرپلذهاب قرار داشت .در آن خانه مادربزرگ،پدربزرگ وکوچکترین دائی حشمت یعنی (سردار)زندگی میکردند .بقیه خاله ها و دائی های او متاهل بودند و این یکی که ته تغاریشان محسوب میشد  وحدود بیست و دو سال داشت هنوز تاهل اختیار نکرده بود.

دوسه روز از حادثه حمله به مقرسپاه میگذشت و اتفاق ناگوار جدیدی رخ نداده بودگرچه در گیریهای پراکنده مرزی کماکان ادامه داشت.بنظر میرسید بابا قضیه لزوم رفتن به هنیدر را فراموش کرده  و یا حداقل این تصمیم اهمیت واولویتش راازدست داده .بچه هادر بحبوحه امتحانات خردادماه بودند وبه بسختی درس میخواندند.حشمت برخلاف طول سال تحصیلی که حتی نیم نگاهی به کتابهایش نمی انداخت اما درهنگامه امتحانات، جدی و سخت درس میخواند و عملاخود را توی خانه حبس میکردکه هوس ولنگاری بسرش نزند.میدانست که این آخرین آزمون برای محک زدن هوش و لیاقت اوست و بهیچوجه شوخی بردار نیست .گردش و تفریح و بادبان و ماشین سیمی و آب انجیر و دوچرخه سواری،همه و همه بطور کامل تعطیل میشدند و ذهن او فقط یک چیز را در بالاترین درجه اهمیت قرار میداد:قبولی یکضرب و بدون تجدید.

نخستین امتحان ،امتحان علوم بود که باموفقیت پشت سر گذاشت ومشغول شد به آماده کردن خود برای امتحان بعدی، یعنی زبان انگلیسی.

همانطور کتاب دردست خوابش برده بود که براثر صدای مهیب و دیوانه کننده ای از خواب پرید و بدنبال آن تا حدود دوساعت شهر زیر باران گلوله های توپ و خمپاره قرارداشت .این اولین گلوله باران قصرشیرین بود و روز بعد همه چیز تغییر کرد.اگر تاکنون بحث رفتن یانرفتن از شهر بحثی فرعی و حاشیه ای محسوب میشداما از آن روز به جدی ترین و حیاتی ترین تصمیم زندگی اهالی مبدل شد .ظهر هنگام بود وشهر میهمان سکوت و گرما.توی خانه  حشمت صدای کولرکه تق تق کنان میچرخید و باد خنک را توی صورتش میپاشیدسکوت را میشکست .خواهرخردسالش بتول خوابیده بود و بابا و مامان داشتند گوشه ای با هم پچ پچ میکردند.چون دلش میخواست بفهمد دارند چه میگویندگوشها را تیز کرده بودوچیزهائی رااز میان حرفهایشان میفهمید .بابا گفت: وجی ...با چند تا از مردهای دیگه قراره اسلحه تحویل بگیریم و بریم حوالی پاسگاه پرویز...

مامان مضطرب حرفش را قطع کرد:

- تراب خان جنگ گود زورخانه نیس ها! بچه هاته مخوای یتیم بکنی؟

وبابا که اعصابش از لحن مامان خورد شده بود گفت :

- ای... هی !..مگه بچه ام زن حسابی؟گمانته فرق دوغ و دوشابه نمیدانم؟مگه شهرهرته که سرباز عراقی بیاد توپ بندازه و زن و بچه ی مردمه بکشه و ماهام بشینیم نگاهش بکنیم و هیچ کاری نکنیم؟پس غیرت و مردانگیمان کجاس؟ها؟

- تو سرپیازی تا ته پیاز تصدقت؟مگه مملکت ارتش و ژاندارم نداره؟اونا حقوق میگیرن برای ایجور مواقعی دیگه!

- من بچه ی این مرزم زن،ننگم میاد فقط تماشاگر باشم.تازه.‌.فقط من که نیستم ،خیلیا هستن.

و عصرهمانروز بابا به مدافعان مرز پیوست .وقتی که حشمت اورا با شلوار جافی چهل تکه ضخیم و قطار فشنگ دور کمر و برنو روی شانه دید خیلی برایش کیف کرد .دوست داشت مجید و بقیه بچه محلها هم او را در آن هیئت میدیدندولی هنگامیکه بابا راهی شد دمدمهای غروب بود و محله سوت و کور،چون عراقیها داشتند شهررا گلوله باران میکردند.

درروزهای بعد وبا شدت گرفتن آتش باران قصرشیرین بچه ها کمترتوی کوچه میرفتند.اگرصدای شلیک توپ و خمپاره تاپیش از آن برای آنها جذابیتی پنهان در خودداشت ولی حالادیگر جنگ داشت چهره حقیقی اش را نشان میداد.چهره ای خشن و خونین و سخت بی عاطفه.حتی نشستن دورهم و سخن گفتن از انواع سلاح و فشنگها و طرز شلیک هر کدام یک ترس بخصوص را در جان بچه ها میریخت زیرا آن کودکان تازه نوجوان هنوزآنقدر قدرتمند نشده بودند که مانند پدران و برادران بزرگترشان بتوانند شقاوت بیرحمانه باروت و انفجاررا باسینه هائی ستبرومالامال از غیرت تاب بیاورندوهنوزرشادت،صلابت و ابهت مردانه را در خودشان کشف نکرده بودندکه باکمک گرفتن از آن بتوانندجرات رزمیدن و از سد آتش و گلوله گذشتن رادرخودبیابند ویا از غیرت وهمیت خودسدی بسازند در برابر هجوم آتشبار خصم تجاوزگر.حقیقتاتقدیرمحتوم، آنان را در میانراه جست و خیزهاو سیر کودکانه به رودی از سرب مذاب رسانده بود. این کودکان درخودشکسته گرچه نمیدانستندقراراست  از تبار نسلی سوخته باشندامامانده بودندچه کنندوچه عکس العملی در مقابل سیر سربع وقایع نشان دهند.وقوع ناگهانی جنگی تحمیلی حیرانشان کرده بودوآن چیزی که در ابتدای امر برایشان یک بازی جدیدوهیجان آور مینمود حالا  چهره هنگامه ای خونین به خودگرفته بودومیخواست کودکیشان را به نابودی بکشاندوسرنوشتهائی نامعلوم وشایدغم انگیزو دهشتباررابرای هرکدامشان رقم بزند.حشمت که آن اوایل بعضی شبها خواب اسلحه دست گرفتن  ومثل توی فیلمها قهرمان بازی درآوردن  رامیدید حالا سعی میکرد نخوابدتاخواب در خون غلطیدن بابا را نبیند، چشمهارابزوربازنگه میداشت که توی خواب نببند به قلب باباگلوله میخوردویا مامان و خواهرکوچکش بر اثرانفجار توپ به خانه تکه تکه میشوند.حشمت سعی میکردنخوابد ولی همیشه خواب ناجوانمردوسمج عاقبت پیروزمیشد،ذهن خسته اورامیربود ومیبرد داخل کابوسهای همیشگیش.

   ۴

- تو مخوای تا کی اینجا بنشینی و تکان نخوری کاکه؟یارو صبرش کمه .عجله داره...خیلییم زیادعجله داره.جنگ بزرگی داره راه میفته.حالا که فرصتی گیرمان افتاده از این وضع در بیایم و برگردیم سر زندگیمان چرا دس دس مکنی دردت رو سرگم!

(ناصر) سراز گریبان برداشت و عمیق توی چشمان برادر کوچکش نگاه کرد .نگاهی گنگ که بلاتکلیفی ذهنش را فریادمیزد.(نصور)درحالیکه لبخندی تلخ بر لب داشت ادامه داد:

- میگم...بذاریم( غفور) دست تو دستشان بذاره و به ریشمان بخنده چطوره ...ها؟راستی راستی تومیترسی ناصر؟

عاقبت زبان با بی میلی در دهان ناصر چرخید .پیدابود هنوز ذهنش درگیر گرفتن تصمیم است و اگرهم چیزی میگوید به این خاطر است که هم از جرات و مردانگیش دفاع کند وهم بنوعی نصور راکه دیگر داشت از شدت حرص جوش منفجر میشد کمی آرام کرده باشد:

- بحث ترس،اونجور که تو فکر میکنی نیس.اصلا نقل دل من نقل این چیزا نیس براگم.من اگر دارم فکر میکنم بخاطر اینه که فکر نکرده تصمیمی نگرفته باشیم.فقط مخوام عاقل باشیم و بیگدار نزنیم به آب.

- درست میگی.منم قبول دارم که بایدفکرکرد. آری...فکربکن، بایدم فکربکنیم ولی تاکی دردت به کولم؟فرصت نیست. کارداره از دستمان میره کاکه. شانس داره مثل خرگوش از مان فرارمکنه ومانشستیم سرجامان...

- از دستمان نمیره .هاشم منتظر میشینه .مطمئن باش به این زودیا ازما قطع امید نمکنه.ماتکخالاشیم میفهمی؟کسیه بجز مانداره که روش حساب بکنه براگم.زیادبه غفورشل فکرنکن.اورقیب مانیس.فقط اگرماجوابش کنیم...البته شاید...شاید بره سراغ غفور.

سپس ناصر طبق عادت انگشت سبابه اش را لحظه ای بدندان گزید وآنگاه ادامه داد:

-حالا من یه چیزی از تو میپرسم،اگه خطرش اونجور باشه که جانمانه بگیره مال و ملک ودینارش به چه کارمان میاد.

نصور با همان بی حوصلگی که همیشه داشت سری بعلامت دریغ و تاسف تکان داد و گفت:

- کره برار نازاره گم...به خدا تو مرز ذهاب پسرای (قمرویس)تا حالا راحت راحت چند صدهزاردینارقرمز عراقی دستخوش گرفتن ...بگو چه جور؟...به شرفم کاکه...با یک دانه بی سیم اندازه کف دست.باورت میشه؟نه...باورت میشه؟به اندازه این کف دست من.

ناصرگفت:

- اوناکه نامردیه تمام کردن نصور.همین پسرای قمرویس بودن که توآب (مله دیزگه)زهرریختن و مردمه راهی بیمارستان کردن...ماهم باید از این کارا بکنیم؟تو حاضری ایجورکاری بکنی؟

حالا کی گفته زهر تو آب مردم بریزیم کاکه؟ کار ما چیزی دیگه اس.اینم یه طوفانیه که آخرش ساکت میشه. یه گردبادیه که زود میاد و زودم میره پی کارش .همه چیزه از خوب و بد و خیر و شر باخودش میاره دردت رو سرم.کسی که زرنگه از برکتش جمع مکنه...کسیم که بدبخته چشماش از خاکش پرمیشه ...

- برارجان،مطمئن باش وقتی مزدور استخبارات باشی باید غلام حلقه بگوششان بشی.هردستوری بدن نه نبایدتوش باشه...حتی زهرآلود کردن آبی که زن و بچه مردم ازش مخورن.

سپس ناصر بلند شد و کاسه آب توی طاقچه را برداشت.یخ را باانگشت توی آن چرخاند و جرعه ای نوشید .بعدقطرات آب روی سبیلهای مشکی پرپشتش را مکیدو توی چشمهای برادر خیره شد.چیزی نگفت .هنوزنگاهش حکایت از دودلی و ترسی عاقلانه داشت و نصور که از قبلترها بااین نگاه آشنابود محتاطانه ادامه داد:

- ماعاقلیم کاکه.اززیر بعضی دستوراشان درمیریم اگه بامراممان جورنبود...ها؟؟...ببین،کاری به این راحتی وبابرکتی داره میفته دست غفاربی عرضه که پای یه مرغیه نمیتانه ببنده  .خودت میدانی، او انگشت کوچیکه ی من وتوهم نمیشه.خودت خوب میدانی چه بزدلیه.بزدله  ولی موذی. تا فهمید چه نانی داره میفته تودامن ما دل زد به دریا .از همون روز اول با هاشم رفیق شدوبساط براش جورکرد.تاتوی قصرهم بردش وتوخانه رفیقاش عرق خوری و کثافتکاری راه انداخت .همون موقع که هاشم سراغ من وتو آمد سراغ غفورهم رفت .غفوردیوانه ی بی عقل حتی یک لحظه هم فکرنکرد. بی برو برگرد بله ره گفت ولی من و تو ی عاقل ماندیم که جواب چه بدیم وچکار کنیم.غفورالآن تو آب نمک هاشم خوابیده ومنتظره.میدانی اگه غفور بشه آدم هاشم و اگه هاشم بره که بقولش وفا کنه چه میشه؟هرچی که مال رشیدایرانی بوده میشه مال غفور شل که باوه اش بیست وچهارساعت خدایاتوقهوخانه هاپلاس بودیازیرآفتاب چرت میزد....کاکه،از من دل چرکین نشی ها!باتمام مال وملک دنیا عوضت نمیکنم ولی بعضی جاها عاقلی بازارنداره... آدمی که دو به شکه یکش همیشه یک میمانه.به دو نمیشه چون از شکش نمیتانه رد بشه.

چنددقیقه سکوت برقرار شد ونصور که اندوهی عمیق را از چهره اش میشد خواندآهی از ته دل سردادوپشت به چارچوب در روی زمین چمپاتمه زد و نشست. آن یک ذره امیدی که نصور به گرفتن جواب بلی از برادر داشت حالادر این دقایقی که ناصر غرق اندیشه برای گریز از چنبره تردیدهایش بود داشت به نومید ی مطلق بدل میشد.عاقبت ناصر سکوت را شکست:

- میریم....میریم کاکه.هروقت که بخوان .هرجا که بخوان و هر جور که بگن.فقط میریم .دل میزنیم به دریا .دیوانه میشیم .بی کله میشیم و میریم...

آخرین کلمات را که ادا میکردخم شد،بادو دست بآرامی شانه های نصور راچنگ زدوبا یکجور نگاه که  انگار میخواست  بزورخودش را شاد وراضی جلوه دهددر چشمانش نگریست .گل از گل برادر کوچکتر که تصنعی بودن آن نگاه را درک نکرده بود شکفت و نفس عمیقی کشید.میدانست ناصر گرچه سخت تصمیم میگیرد و دیر بله میگوید ولی تصمیمش- چه به اجبار باشدو چه به دلخواه- خلل ناپذیر است.یعنی بله اش هرگز نه نمیشود.

ناصر و نصور پسران( رشید)متولد وبزرگ شده شهر(مندلی)عراق بودندواز(معاودین) یا به تعبیری (سوقی)هائی بشمارمیرفتند که اوایل دهه پنجاه شمسی در جریان اخراج خانواده های ایرانی الاصل از خاک عراق توسط حسن البکر،رئیس جمهور وقت والبته به تحریک معاونش صدام حسین، از خاک عراق اخراج وبه ایران پناهنده شده بودندو بدلیل آنکه در این منطقه اقوامی داشتند در روستای (کریم آباد)سکنی گزیده وبسبب نداشتن سرمایه و زمین کشاورزی همواره یا با کارگری در زمینهای مردم،کوله بری اجناس قاچاق ویا با اجاره کردن زمینهای بومیان منطقه امرارمعاش مینمودندو اکنون نیز همچون سالیان قبل با مادر پیرشان بسختی روزگارمیگذراندند .آنها مانند پدرشان رشیدکه تا دم مرگ به عراق  عشق میورزیدهمواره خودرا عراقی میدانستند.رشیداز زمانی که با دست خالی و از زور فقر و تنگدستی بهمراه برادروخواهرش زادگاه و وطنش ایران را ترک گفت رشته های حب وطن وسرزمین مادری را نیزبرای همیشه پاره کرد وآنگاه که منطقه( شهروان) و مندلی و  را برای اقامت برگزیدوپس از سالیانی طولانی با تحمل مشقات بسیارتوانست یک تنه صاحب خانه ای بزرگ ،گندمزاری حاصلخیزو حدودیکصدوبیست اصله نخل بارور- که دارائی قابل توجهی محسوب میگشت-شود دیگر خودرابه تمام معنا یک عراقی میدانست و بااینکه اطرافیان همیشه اورا باکنیه ای که خود برایش انتخاب کرده بودند(رشید ایرانی) میخواندند ولی هیچگونه عرق یا احساس وابستگی  نسبت به موطن پیشینش در خودنمیدید .اوهمیشه میگفت:وطن من جائیست که درآن قیمت داشته باشم.من در ایران بقدری مسکین بودم که نان شب نداشتم وبهمین دلیل هم هیچکس کوچکترین ارزشی برایم قائل نبود ولی اینجاتوی عراق برکت بمن روی آورد و ارزش پیداکردم.درایران مفرغ بودم ولی توی این کشور طلای ۱۸ عیارشدم.

اما روزگار برای همیشه بروفق مراد رشید نماند.نیمه های دهه هفتاد میلادی خیلی سریع حزب بعث در عراق روی کار آمدوهمه چیز را بهم ریخت .معادلات سیاسی و اجتماعی درعراق تغییرات ماهوی شدیدی رااز سر گذراندند.ناسیونالیسم عرب به مرام حکمرانان این سرزمین تبدیل شدو آنگاه بود که رشیدپیر حقیقتی تلخ رافهمید.اوفهمیدکه که انسان هیچگاه نمیتواند ریشه و اصل خویشتن را کتمان کندیاازآن بگریزد.بدلیل اصلیت ایرانی ا ملاکش بهمراه کلیه منقولات اومانند اتومبیل دوج آخرین مدل،تراکتور و احشام توسط رژیم بعثی مصادره شدوسپس او و خانواده اش بطرزی ذلتبار، دست خالی  بهمراه بقیه اقوامشان وهمچنین سایرخانواده های ایرانی الاصل به ایران رانده شدند.این واقعه علاوه بر ورشکستگی کامل مالی،ضربه روحی شدیدی نیز بر پیرمرد وارد ساخت بطوریکه رشید در بازه ای زمانی که کمتر از سه سال بوداز شدت غم و غصه خمیده ومچاله شد و عصای پیری بدست گرفت.

عاقبت شوم رشیداین بود که درفقر کامل و در سرزمین مادریش بمیردو بخاک سپرده شود .رشید بینواتا آخرین لحظات عمرش در حسرت آنچه که به جفا وعنف از او گرفته بودند آه کشید و اشک ریخت واکنون پسرانش در صددآن بودند که موقعیت مطلوب پیشین واموال واملاک پدری خودرادر زادگاهشان مجددا بچنگ آورندوچه فرصتی بهتر از وضعیت آشفته وبحرانی ا کنون؟!

بتازگی یکی از مامورین استخباراتی با آندووهمچنین جداگانه با غفور که پسرعموی آنها وساکن  همان روستا بود دیدار کرده و از آنان خواسته بود در مقابل در یافت پول والبته وعده امتیازاتی از قبیل اخذ تابعیت دائمی عراق ومالکیت مجدد املاک پدری،یک سری کارهای اطلاعاتی برای نیروهای مهاجم بعثی انجام دهند واکنون گرفتن جواب مثبت از ناصر پس از روزهای متمادی اصرار برای نصور بسیار خوشحال کننده بود .

نصوربایدهرچه سریعتر (اسعدهاشم)ماموراستخباراتی را ملاقات کرده وخبرآغازسرسپردگی و همکاریشان را به او میداد.نصور اطمینان داشت که اسعدهاشم با شنیدن جواب آنهاسریعااز غفور صرفنظر خواهد کردواورابالکل فراموش خواهدنمود.

عبور از حوالی پاسگاه مرزی که درست در کنار آبادی قرار داشت کارآسانی نبود .قبل از آغاز درگیریها نصور وناصر سالهای متمتادی بود که قاچاقی به داخل خاک عراق رفته و اجناسی را برای تاجران وقاچاقچیان عمده قصرشیرین به داخل خاک ایران حمل کرده بودند ولی از یکماه قبل به این طرف که ناامنی تشدید شده بودهیچکدامشان پایش رااز خط مرزی آنطرفتر نگذاشته بود.درآن چند ملاقاتی هم که با اسعد هاشم داشتند ،مامورعراقی خودش شخصا بالباس مبدل و هویت جعلی به آنجاآمده بودوحتی توانسته بودباخیال راحت چندین بار همراه غفوربرای جمع آوری اطلاعات به داخل شهر ترددکند.

شب فرارسید و نصور آماده شد که خطرکندو از محدوده میله مرزی ردشود.چاره ای نداشت چون میدانست وقت تنگ است و نمیشود منتظر آمدن هاشم شد .درضمن بقدری از جواب مثبت برادر هیجانزده بودکه صبرکردن راغیر ممکن میدانست .همینکه از خانه خارج شد پسرعمورا مقابل خوددید:

- ها عاموزا...کجا به خیریت؟

- جائی نمیرم .یه سر میرم خانه کدخدا محمود ببینم واسطه میشه مشکلمانه با( هیبت) حل بکنیم ؟ 

- مشکل او که تمام شد .هنوز مدعیه مگه؟

- آری ... هنوز دلش صاف نشده.دیروز پیش (خالو یعقوب)گفته بود نصور و برارش کلاه سرم گذاشتن.

- کره مگه بیکاری؟بذار هی قته قت بکنه،نشنید ه بگیر.راستی ...

نگاهی عمیق  از سر احتیاط به پیرامونش انداخت و ازتن صدایش کاست،آنگاه ادامه داد:

-چه کردین با اسعدهاشم؟

- هیچی ...هنوزکه دل ناصررضانمیده پابذاره جلو.

- خوب اگر صلاح نمیدانین جوابشه بدین تا خودم کاراره پیش ببرم براشان.بخدا خطریش زیاده نصور.ولی من آدم یکه و یالغوزیم .از جانمم گذشتم .مثل شمامادر پیری ندارم که چشم براهم باشه.هاشم از شما دوتا که جواب نه ره بگیره فقط من میمانم ومن.

نصور نمیدانست چه بگوید .غفورمنتظر پاپس کشیدن آنها بود که یکه تاز میدان شودو حالاباشنیدن این جواب تردیدآمیزازنصور ،آنهم پس از اینهمه مدت، ممکن بود زودتر از او-وحتی همین امشب- برود وبه مامورعراقی اعلام سرسپردگی کند.نصور در دل بر بخت خودش لعنت فرستاد که اینچنین در منگنه قرار گرفته است .تصمیم گرفت چیزی بگوید که عجالتا غفار ملاقات محتملش را با هاشم به تعویق بیاندازد.اوبالحنی لکنت آلود که نشانه های اضطراب در آن حس میشدگفت:

- تو ...ف..فعلا نرو پیشش .بذار من جواب قطعی از نا..ناصر بگیرم .

- باشه .صبرمکنم عاموزا .فردا جواب میگیری دیگه ...ها؟

- آری خوب...حتماتافرداجواب میده.

از یکدیگر جدا شدند و غفورکه شکی سمج توی دلش ولوله انداخته بود در دل سیاه شب لنگان لنگان وسایه به سایه به تعقیب نصور پرداخت.

نصور بی خبر از همه جا آخرین خانه آبادی راردکردولی لحظه ای شک بدلش افتادکه نکند غفوردنبالش است.دقایقی چنددرپناه کپری که آغل احشام (سید عظیم)بوداطراف را زیرنظرگرفت.همه جاخلوت بود، فقط چندمترآنسوی تر،کنارکپه پهن های خشک شده، سگ پیرسیدعظیم رامیشدزیرنورکمرنگ ماه دید که خواب آلودوخاموش چشم خمارکرده وبادم مگسهای روی پشتش را میپراند. نصوربراهش ادامه داد وآنگاه که قبرستان آبادی را پشت سرنهادلحظه ای مکث کرد و سربرگرداند.فاصله زیادی با گوری که پدرش درآن آرمیده بودنداشت.دوست داشت برودسرقبررشیدودقایقی درددل کند اماوقت تنگ بود .زیر لب فاتحه ای خواند و پشت بندش زمزمه کرد:

- باوه جان ...حقته میگیرم .جوری میگیرم که همه انگشت بدهن بمانن.خودم پرون میندازم کمراو نخل بزرگی که همیشه خوشه هاش بیشترودرشت تراز بقیه نخلها بود،هرچی برش باشه میچینم و حلوای خیرات مکنم برات باوه..

اشک در چشمان نصور جمع شد وشانه هایش را لرزش خفیفی برداشت ولی زود بخود آمد و با سرآستین چشم و گونه پاک کرد و براهش ادامه داد.

دقایقی بعد نصوراز پرچین تاکستان یاقوتی گلمراد به آنسوجهیدوبه سینه کش تپه رسیدشکم بر خاک نهاد وزیرپرتوکمرنگ مهتاب محوطه روبرویش رابدقت پائید.میدانست که  کمین پاسگاه ایران صدمتر آنسوتر در نقطه ای نامعلوم که همواره متغیر بود توی حفره ای نشسته و بدلیل درگیریهای اخیر حواسش چنددانگ جمع تر از همیشه است.کمی عقب ترغفوردرحالیکه محتاط و بی صدا میان تاکها مینشست  دراندیشه خود غرید:

- ای ناجنس .میدانستم دروغ میگی...نادرست ،فکر کردی غفور خره؟!

نصورکه با گوش وچشم تیزمحو محدوده میله مرزی بودغلطی زد، در پناه تخته سنگی روی دوپا نشست واینبار همه نیرویش را به  گوشهاداد.بجز صدای ضعیف پارس سگهای آبادی،آوازجیرجیرکهاوبال زدن خفاشانی که گهگاه جسورانه از نزدیکی صورت نصور عبورمیکردندصدائی دیگر شنیده نمیشد.سرش رابالاآورد واز فراز تخته سنگ مجددا بسمت میله مرز ی نگاه کردوبعدمردمک چشمش بسمت آسمان کشیده شد.هلال ماه میدرخشیدونورش باوجودضعیفی کفایت میکردکه چشمان تیزبین نصور رایاری دهدبه تشخیص سایه های کمرنگ و کم پیدا ی اطراف.غفورلحظه ای پای لنگش را که خواب رفته بود مالیدوناگهان تعادل ازدست داد، به پهلو روی پشته کرت افتاد،سرش به سر شاخه نوک تیزی گرفت وخراشیده شد.این حرکت ناگهانی صدائی ضعیف ایجادنمودکه توجه نصور راپشت سر جلب کرد.گردن چرخاندوپس ازتشخیص تقریبی محل صدا تاکستان رابدقت زیرنظرگرفت.غفوردردل برپای لنگش لعنت فرستادوتاآنجاکه برایش مقدور بود خودش رادر گودی کرت وکنار ساقه کج و کوله تاک مچاله کرد.نصورهوشی سرشارداشت، توهم را از واقعیت بخوبی تشخیص میداد .حتم داشت شخصی در پشت سر اووشایددرمیان تاکهاست و این شخص نمیتواند مامور مرزی پاسگاه باشد چون در محدوده ای که حرکت حس میشد نمیبایست ماموری وجود میداشت.ضمنااطمینان داشت که صدا،ناشی از حرکت یک حیوان نبوده که اگر اینچنین بود میبایست بازهم تکرار و تکرار میشد.اینها راادراک  او در نتیجه سالها کوله بری اجناس قاچاق و طی طریق شبانه مابین مرز های ایران و عراق بخوبی ودرکمال اطمینان میتوانست دریافت کند.تنهاکسی که نصورمیتوانست به او مشکوک باشد فقط وفقط غفوربودوحالادیگرمطمئن بودکه دیدارچنددقیقه قبلشان یک اتفاق نبوده است. نصورترجیح داد از ادامه دادن مسیر که درآن شرایط پرخطرهم بود فعلا منصرف شود بنابراین تصمیم گرفت سریعا به آبادی بازگردد.پامرغی خودرا به پائین تپه رساندوآنگاه پشت پرچین قامت راست کرد.غفور،هراسان ومضطرب خودرا بیش ازپیش توی گودی کرت وزیرشاخه های تاک جمع کرد تاحدیکه احساس کرددارد توی زمین فرومیرود .برایش بسیارسخت وتحقیرآمیزبوداگر نصور اورا آنجا میدیدپس بهیچوجه نبایداین اتفاق می افتاد.نصور ازبالای پرچین جهید ودرمیان تاکها پیش آمد.غفورنفس درسینه حبس کرد وبازهم خودش را مچاله تروخوش شانس بود که نصورفقط ازیک کرت آنسوترعبورکردوتاردشدودور،غفورجان بسرشد.پس از اطمینان از دورشدن نصور،غفور از جابرخاست وبی آنکه بصرافت بیفتد لباسهایش رابتکاند تصمیم گرفت بسرعت نه از راه اصلی آبادی بلکه از میان کشتزار ذرت (میم حورگه)خودش را زودتر به یک نقطه تلاقی که میدانست نصور بزودی به آنجاخواهدرسید برساند وباوی روبرو شود .پای غفور لنگ بودولی میتوانست سریعتراز هر آدم سالمی بدود .دلیل چنین قابلیت و مهارتی این بودکه از اوان نوجوانی کوله بری کرده بود و پابه پای بقیه اهل آبادی توانسته بود بدود و گلیمش را از آب در بیاورد.

طبق پیش بینی غفور ،نصور درهمان نقطه مقرر با وی برخورد کرد و آنوقت بود که تمام حدسیات قریب به یقین نصوربه یقینی مطلق وبی چون وچراتبدیل شد.غفورکه خاک آلودگی لباسهایش براطمینان نصور میافزود بودبالحنی که کمال سعیش را میکرد حالت تصنعی نداشته باشد پرسید:

- توئی نصور ؟ چه زود از خانه کدخدا برگشتی!

- نصورماهرانه وفی البداهه،بی آنکه خودرا ببازد جوابی معقول داد:

- هنوز نرفتم اونجا .سری زدم حوالی میله مرزی ببینم میشه بار ی ،چیزی آورد؟آخه امروز صبح که رفتم قصراتفاقی با (حاجی نعمت ) برخوردکردم ،گفت نصور تتمه بارام هنوزتو(  پله چفت ) پیش( نوزادکاکه ای)مانده ،اگه بشه وبتانی بیاریدش این ور بیشتراز قبل بشت پول میدم...اگه شد باهم میربم غفور ...چه میگی،میای؟

- خوابت خیر عاموزا،حالت خوبه!؟بااین اوضاع مگه کسی میتانه بار بیاره؟جان عزیزه یا مال عشقی!؟یه گلوله بیشتر حراممان نمکنن.تازه نکشنمانم میگیرنمان...اونوقت بجرم مهاجم و دمکرات وفدائی مفسدفی الارض وآویزانمان مکنن.

- راست میگی عاموزا.واقعانمیشه منم که قولی بهش ندادم .گفتم :تاببینم...خوب ...فعلاکاری نداری؟

- نه چاوه گم.برو بسلامت.فکراتانم بکنین برای اون قضیه که  وقت نسوزه.

نصوررفت و غفور همچنان برجا ماند .ازمیان دندانهای کلیدشده از خشم غرید:

- ای تخم رشیدایرانی فکر کردی با یابو طرفی!?

وزیرلب بازهم غرولندکردوخودخوری که این دوبرادر بی عرضه بااینکه نمیتوانند کاری را که طرف عراقی میخواهدانجام دهند سنگ راه اوشده اند و نمیگذارند بنحواحسن خواسته هاشم راپیاده کندوبه نان و نوایی برسد.غفوررویاپردازیهایی یگانه در سر داشت به خیال خودش میخواست کاری کند کارستان .روزی را میدید که صدام حسین بادست خودش دارد مدال به گردنش میاندازد و او برایش خبردار ایستاده و سلام نظامی میدهد .نورچشمی شدن و گرفتن مقام .یک لحظه آن تصویررویائی ازخیالات خوش کدر و محو شد و آنگاه قیافه پسرعموهایش آمدندجلوی چشمهای غفور.از آنها متنفربود:

- یعنی تصمیمشانه گرفتن آب زیر کاههای نادرست!؟بخشکه شانست غفور سگ چاره.این دو تا قلچماق بیان به میدان دیگه تو دهشاهیم پول نمکنی!

 غفور توی همین افکارسیرمیکرد که یکدفعه متوجه لباسهای خاکیش شد وناخودآگاه باکف دست محکم به ملاج خود کوبید:

- آآآ خ خ...حواست کجابود تخم جن؟!

          ۵

حالادیگراین حشمت بودکه شده بودمرد خانه .مسئولیت مواظبت از خواهر و مادر روی دوشش سنگینی میکرد.مثل قبل ترهانبود که بیفتد دنبال بازی و تفریح وبادبان و ماشین سیمی و گولو بازی،یاجفتی بزنند بیرون با مجید تاطرفهای چهارقاپی و باغ کلی کاظم یابروند با بچه ها جاده قیلی فوتبال.حالا شش دانگ حواسس توی خانه بود که مادر کم و کسری نداشته باشد و اگر چیزی لازم است از بیرون برایش بخرد .حواسش به این بود که اگر خطر گلوله باران شهررا تهدید کرد آندو را یک جایی ببرد که در امان باشند ،مثلا زیر زمین خانه مجید .سفارش تراب بود که لحظه ای چشم برندارد و نگذارد خانواده کوچکش تنها و بی کس بمانند.

 عزیزمرادهم خیلی زود به گروه مدافعان پیوست واعزام شدو رفت طرفهای پاسگاه قلعه سفید.اوگرچه مسن تر از داش تراب بود ولی از غیوریت چیزی از او کمتر نداشت.میگفت :

- هیچ کاری هم که از دستم بر نیاد دلم رضا نمیده توی خانه بنشینم.میرم ...لااقل غذا که بلدم برای نیروها بپزم.

حالادیگرهرشب شهررا باگلوله های سنگین میزدند.مردم زودترشامشان را میخوردند و به زیرزمینها میرفتند و منتظرمیشدندکه شروع بشود.خانوارهایی که زیرزمین نداشتند به خانه همسایه هایی پناه میبردند که یا منازلشان زیر زمینی هرچندکوچک داشته باشدویا دوطبقه باشد و بشود در طبق زیرین احساس امنیت کرد.کم کم بعضی از مردم به پیشنهادبچه های سپاه گونیهای شن پشت پنجره ها یشان قراردادندتااز ترکش گلوله ها مصون بمانند.قصرشیرین دیگر شباهتی به یک شهر امن نداشت .منطقه جنگی شده بود.خط مقدم نبردی که پربود از زن و کودک و نوجوان.

 خانواده عزیزمرادهم اغلب اوقات توی زیر زمین کوچک خانه داش تراب سر میکردند.

مجید بود و مادرپیرش.او دوبرادردیگر هم داشت که ساکن شهرهای بالا بودند.یک روز که عراقیها به پاسگاه پرویز هجوم بردندهم داش تراب و هم عزیز مراد ،هردو مجروح شدند.توی ببمارستان قرنطینه غلغله بود .معلوم بود درگیری شدیدی بوده که اینهمه زخمی و شهید بجا گذاشته.عزیزمراد بدجور زخم برداشته بود.ترکش بزرگی خورده بود قسمت طحالش. خون از زخمش مثل چشمه میجوشید  و اوضاع ناجوری داشت.داش تراب هم از قسمت ساق پا جراحت برداشته بود ،زخم اوهم کم عمیق و بزرگ نبود ولی بهرحال پا یش بود و خطرجانی وی را تهدید نمیکرد.هردوخانواده رفته بودندقرنطینه .مادر مجید دودستی بسرش کوبید وقتی هیکل غرق خون عزیزمرادراروی برانکارددید:

- ای خدا جان منه میگرفتی که این روزه نبینم.چه بسرخودت آوردی خانه ات آبادبشه؟!گفتم بشت نرو،نگفتم؟

وعزیزمرادبااینکه خیلی دردمیکشیداما تلاش داشت که خود را سرحال نشان دهدومدام سعی می کرد به روی همسرو پسرش لبخند بزندتا کمتر نگران شوند:

 - به دلت بد نیار نورتاج...جنگه دیگه .این همه جوان زخم برداشتن ...خوب منم اینجور دیگه...

وسرفه هایی زد که خون در خود داشت وحکایت از وضع وخیمش میکرد.رنگ پیرزن بادیدن خونی که روی ریش سپیدپیرمرد ریخت مثل گچ سفید شدو زانوانش تاب نیاورد اماقبل از سقوط روی موزاییکهای کف بیمارستان وجیهه اوراگرفت و برزمینش نشاند.پرستارها دست بکار شدند ولی پیرمردشدیدا به خون احتیاج داشت .گروه خونی مجید و حشمت به او میخورد و تاحدودی توانستند کمبود خونی عزیزمراد راجبران کنند.یکی از دکترها مادرمجیدرا به کناری برد و گفت:

- مادر اینجا و توی این بلبشوکه میبینی کاردیگه ای از دست ماها برنمیاد.مجروح زیاده و امکانات ناچیز.امکانات اعزام به کرمانشاه هم نداریم .شوهرت باید هرچه سریعتر عمل بشه .بایدهرطورکه شده ببرینش کرمانشاه.

نورتاج بی پناه و ناامید روی زمین نشست .تراب که تاحدودی متوجه حرفهای دکترشده بود پیرزن را صدازد:

- عمه نورتاج بیا اینجاببینم دکتر چه گفت ؟

نورتاج رفت کنارتخت تراب وحرفهای دکتررابرای اوتکرار کرد.قبل از آنکه تراب چیزی بگوید وجیهه گفت:

- خودمان میبریمش...یه ماشینی گیر میاریم،دنیاکه به آخرنرسیده.

داش تراب نظر همسرش راتایید کرد ودرتکمیل سخنان او گفت:

- آری امیدت به خداباشه ...من که نمردم.زخممه که ببندن ومرخصم بکنن  بلند میشم  یه فکری مکنم براش.

        ۶

لای پنجره بازبودوسایه افسر استخباراتی بالرزش شعله چراغ انگلیسی که  روی طاقچه قرارداشت بردیوارگاهگلی موج میزد.او سیگاری قهاری بود که آتش به آتش میگیراند وهیجانزده از جواب مثبت دوبرادر درحالیکه دودغلیظ تنباکوی سیگار(بغداد)ش  راباولع خاصی میبلعید مشغول تشریح و توجیه  ماموریتشان بود.مانند همیشه مثل جن بوداده یکدفعه پیدایش شده بود.مثل دفعات پیشین اینبارهم دردل سیاه شب   بدون دعوت،بی هیچ مقدمه ای ،بی هیچ خبری،سرزده،نترس و مصمم درخانه را کوبیده بود.هاشم آمده بود که آخرین جواب را بشنودوچقدرهم بموقع .نصور خوشحال بود که آنشب کذائی خطرنکرده و از میله مرزی ردنشده.آخرتنها آدرسی که برای پیداکردن هاشم داشت مغازه علافی یک رابط بود در خانقین وحتی اگر آنشب توانسته بود بسلامت ازکمینها بگذرد و به خانقین برسد معلوم نبود که میتوانست باهاشم ملاقات کند.بهرحال اوضاع بروفق مراد بودوحالاکه اسعدهاشم درست سربزنگاه زحمت اوراکم کرده وباپای خودش آمده بودنصورحس خوبی داشت وفکرمیکردکه کم کم دارند روی شانس میافتند.ظاهر هاشم حاکی ازاین بود که تاکنون درمحل امنی بوده .یعنی به احتمال بسیارقوی از آنورمرز نیامده بود.مثل همیشه برای ردگم کنی لباس محلی به تن کرده بود.چوخه رانک کامل پشم بز،شال کمر و سربندوکلاش اصل پاوه .سرووضعش مرتب بود،انگارتازه حمام کرده بودچون ریشش سه تیغه بود، موهایش از تمیزی برق میزدوبوی ادوکلن گرانقیمتی از اوبمشام میرسید.حتما از دفعه قبل که باناصرونصوروبعدش باغفوردیدارکردتاحالا توی خاک ایران بوده،توی منطقه قصرنه،شایددرنواحی دیگر مثل ذهاب و ازگله داشته به امورات جاسوسهای دیگرش رسیدگی میکرده. بهرتقدیر نه نصورونه ناصردلش رانداشتند که درمورد این موضوع کنجکاوی کننداعتماد بنفس،جذبه وابهت افسربعثی بقدری محکم وهولناک بود که برادرها جرات نمیکردند از او درباره کارهایش چیزی بپرسند یادرباره اموراتی بغیراز امورمربوط به کار خودشان کنجکاوی کنند.نصورکه شدیدا از جوربودن کارها ذوق زده شده بود طاقت نیاورد،پیش از آنکه هاشم سئوالی درباره نتیجه درخواستش بکند جواب مطلوب او را دادوسرسپردگی خود و برادرش راباچرب زبانی اعلام کرد:

- ماتصمیممانه گرفتیم قربان.ازجان ودل حاضریم برای اطاعت امر .

نصورازدقایقی پیش متوجه شده بود که هاشم هرباردرجملاتش اسمی از غفور میآورد درلحنش تغییری حادث میشودکه عادی نیست ومیدانست درنهایت موضوعی وجوددارد که مربوط است به غفور...ولی چه موضوعی؟فقط مضطرب بود که نکندبعثیها غفور را هم به خدمت بخواهند واو راهم درماموریت شریک آندوکنند.

هاشم پس از آنکه با حرارت ومهارت بسیار وعده های پیشینش در مورد بازگرداندن املاک موروثی و تابعیت دائم عراق رایادآوری نمود مکث کوتاه و پرمعنایش را با نگاهی نافذ ومثل همیشه جسارتبارپرپرکرد وسپس مطلبی جدید را عنوان نمود که برای هردو برادر غیر منتظره وشوکه کننده بود:

- غفور نباید زنده بمانه!

نصور ابتدا فکرکرد احتمالا بدلیل تسلط ناکامل افسر بعثی به زبان کردی کلهری اوکلمات را اشتباه متوجه میشود و لی بعداز آنکه هاشم جمله اش را برای تاکیدبیشترباطمانینه تکرارنمودحس کرددارد دود از کله اش بلند میشود.چه او وچه ناصر بازهم فکرکردند هاشم داردیک جورهائی محکشان میزندکه به وفاداریشان مطمئن شود.ابتدا لبختدی بر لبان ناصر نقش بست وزل زد توی چشمان وحشی وصورت سنگی  وبی احساس هاشم .شاید میخواست هرچه زودتر خنده اورا ببیند و یقین پیداکند که این خواسته یک شوخی بیش نبوده. ولی هاشم که ابدا اهل شوخی نبود چون فقط و فقط به هدفش فکر میکرد،بدون هیچ ملاحظه،اغماض وگذشتی.او که حال نزاربرادرهارا خوب فهمیده وبه ناباوری و شوکه شدنشان واقف شده بود مجددا با تحکم وجدیت بیشتری آن جمله را باجدیت و تحکم بیشتری تکرار کرد:

- غفورباید بمیره...زنده ماندن او یعنی شکست عملیاتی که بر عهده شماست ...این اولین ماموریت شماست وبدانیدکه  چون و چرائی نمیبایست در اجرای اون باشه.مفهوم؟!

حالامغزناصرونصوربینوا یخ زده بودونمیدانستند دربرابرچنین خواسته ای که حکم دستوراکیدهم داشت وفی الولقع نخستین دستوری بود که به آنهاداده میشد چه جوابی بایدبه هاشم بدهند .هیچکدام حتی فکرش راهم نمیکردند که اول بسم الله کارشان به ایجورجاهائی بکشد.کشتن غفور ،پسرعمو و همبازی کودکیشان.تصورش ...حتی تصورش هم منزجرکننده بود.افسربعثی که کاملا متوجه تحیر،ماتی و مسخ شدگی آندوشده بود سعی کرد جنایت پیشنهادیش راروالی عادی جلوه دهد:

- جنگی که در پیشه یک جنگ خیلی بزرگه .بزرگترازهرجنگ دیگه ای واین جنگ جدی و خشونتباره.قائداعظم ،جناب صدام حسین اسمش را گذاشته اند قادسیه دوم، ایشان به یاری مسلمانان دلیری مثل شما میخواهند قادسیه ای دیگر بیافرینند و حکومت مجوسان راساقط کنند...واین رابدانید که شمااز مجوسان نیستید.شمادوبرادر بزرگ شده عراق هستید و در خاک عرب پرورش یافته ایدپس عراقی هستیدووظیفه داریددراین جنگ مقدس جانفشانی کنید..

- آخرکشتن غفور چه لزومی داره.

این ناصربود که از هاشم سوال میکرد و او در جواب گفت:

- لزوم هرکاری را من تشخیص میدم ...من در هدایت شما و این عملیات اختیار تام از فرماندهی کل استخبارات دارم و ایشان هم از فرمانده کل قوااختیارتام گرفته اندپس شما بعنوان سربازان جان نثار قائداعظم هرگز نباید برای ماموریتهاتان توضیح و دلیل مطالبه کنید...

سپس سینه ای صاف کرد و برای بیشترتحت تاثیرقراردادن آن دو اضافه کرد:

- از این ساعت ببعد شما عضو ارتش مقتدر عراق هستید.پس لطفا به وظیفه تان که اطاعت مطلق  از دستورات مافوق است عمل کنید.بی سوال...

هاشم که حس کرده بود بعنوان قدمهای اول کمی دارد تند میروددرادامه کلام به لحنش آرامش و عطوفتی خاص بخشید وافزود:

- ولی چون شما دوبرادر را مثل برادران خودم میدانم میگم چرامجبوریم این مرد را ازبین ببریم...علیرغم میل درونیمان.

چشمهای گرسنه دوبرادر باولع بدهان افسربعثی دوخته شده بود چون میخواستند بمحض خروج کلمات از حنجره اش آنها رادرسته ببلعندو قورت دهند.وجدا ن آندو در آستانه تحمل ناگزیر عذابی افتاده بود که بسیارمشقتبار بنظرمیرسید، اگر به شیوه ای که اسعدهاشم در لحظات پیش رو قصد داشت طی کلماتی موجز به آنان بیاموزدموفق میشدند وجدانشان رابفریبند وبااین فریب معیارها ی تشخیص خوب و بد و همچنین نوع نتیجه گیری ازکیفیت تاثیراعمال برجهان بیرون راتغییردهندآنگاه یک به نوعی رستگاری وآرامش دروغین میرسیدندکه دراین شرایط برایشان کافی بود.ناصرونصور بخوبی میدانستندکه آلت دست یک سیستم شیطانی شده اندو مجبورند هرکاری را هرچندچندش آور و رذیلانه برای جلب نظر افسر بعثی انجام دهند و اکنون که ارتکاب چنین جنایت هولناک و ناجوانمردانه ای را دردستورکارداشتنداگر باتوجیهات مغلطه آمیز مشروعیتی کاذب به جنایتشان میدادندفعلاوجدان فریب خورده وظاهرا راحتی داشتند،پس میتوانستندبه کارهائی که آنهارابه رویایشان میرسانددامه دهند.

هاشم ابتدباآتش سیگار ی که حالادیگر به فیلترش رسیده بود بعدی را گیراند و قبلی راکه حالا بوی پلاستیک سوخته از آن بمشام میرسید توی زیرسیگاری خیس جلوی دستش که مخصوص سیگاریهای پرمصرف است وخودش دربدو ورود باریختن قدری آب در آن آماده اش کرده بودخاموش نمود.سپس ادامه داد:

- غفور میخواست جای شمارابگیره ولی موفق نشد. بااو مراوده زیاد داشتم وهمه جور دوستی کردم ،من حتی تادقایقی پیش وقبل از اعلام وفاداری شماچون فکرمیکردم جواب رد میدهیدبه غفورامیدبسته بودم چون یقین داشتم که ماموریت را قبول میکند .پس درطول یک ماه اخیر بااو بیشتراز شما رفت وآمدداشتم و خوب میشناسمش .ناصر،نصور...برادران من،..من یک عنصراستخباراتی هستم و آموزش دیده ام افراد را همه جوره محک بزنم .عقل و تجربه من میگوید یک آدم جاه طلب که دررقابتی شکست می خورد مثل مار زخمی میشود...پس باید سرشه قطع کرد.این موضوع راهم ملکه ذهن کنید که شما سربازین ودارین به وظیفه سربازیتان عمل میکنید.آیا فکر میکنین سربازی که در جوخه آتشه اگربطرف یک محکوم هرچندببگناه شلیک کنه مرتکب گناه و جنایت شده ؟...ابدا...اون سرباز داره به دستور مافوقش عمل میکنه واگر  عمل نکنه دچار گناه شده 

هاشم که همیشه موجز سخن میگفت هرگز به زیر دستانش تااین حد توضیح نداده بود پس دیگر صلاح ندیدبه صحبت درمورد لزوم قتل غفور ادامه دهد.او اکنون ناصرونصوررا دست نشانده وغلام حلقه بگوش خود میدانست وبهیچوجه نمیخواست بالفاظی بیشتر از ابهت نظامی خود بکاهدوسراین قضیه که در نظراو یک امر عادی بودبااین دوبرادرتازه کار بیش از این سروکله بزند پس منتظر جواب وتصمیم آندونماند.اوقبل از رفتن تذکر دادکه غفورغروب فردارا نبایدببیندوگرنه همه قرارمدارها منتفیست.هاشم سپس دستگاه بیسیم جمع و جوروکوچکی را از کیفش خارج کرد، آنراروی فرکانس مشخصی تنظیم نمودوآنرابدست ناصردادآنگاه از نصورکه میدانست کوره سوادی داردخواست که کاغذ و قلمی بیاورد وهرچه راکه او دیکته میکند بی کم و کاست روی کاغذبیاورد.هاشم تاکیدکرد که این یادداشت درایام پیش روبسیار مهم خواهد بود و اگر کوچکترین اشتباهی در نوشتن ویا بعدها در اجرای دستورات مندرج در آن اتفاق بیافتد همه برنامه هابطرز غیرقابل جبرانی بهم خواهد ریخت چون در واقع برادرهاارتباطشان را با وی ونتیجتا اداره متبوعش  از دست خواهندداد.افسر بعثی ابتدا از ناصرخواست که گردونه چندردیفه شماره اندازبیسیم رادرمعرض دید نصور قراردهدو سپس بآرامی و شمرده شمرده شروع کردبه دیکته کردن توضیحات:

- اسم مستعارداریم.هم من و هم شما.من و سازمانم ( قادر) شمادونفر(مسئول).پشت بیسیم هرگزازاسم حقیقی استفاده نشه...هرگز وهزاربارمیگم...هر...گز. فردااز صبح علی الطلوع تایک دقیقه قبل ار نیمه شب باهمین فرکانس که الآن روی دستگاه ثبت کرده ام ونصور دربالای صفحه یادداشت میکنه میتوانیدمستقیما بامن تماس بگیرید...اما....امادرست سرساعت دوازده ویک دقیقه نیمه شب سه و نیم واحد بهش اضافه کنید.وایضاساعت دوازده ویک دقیقه نیمه شب بعدی چهارو نیم واحد .بهمین ترتیب روزی یک واحد به مقدارثبت شده شب قبل اضافه کنیدتا برسید به هشت و نیم واحد .این رویه تصاعدی ، شب بعداز ثبت هشت ونیم واحد از حالت تصاعدی به حالت نزولی تبدیل میشه یعنی اون شب سر ساعت دوازده ویک دقیقه پنج و دو دهم واحد از مقدار فرکانس کسرمی کنیدوبه این کار درشبهای بعدهم ادامه میدین .اماوقتی که بعداز چند شب تکرار این سیرنزولی  از فرکانس ثبت شده کنونی که اولین فرکانسه ونصور در ردیف اول این ورقه یادداشتش کرده حتی یکدهم عقب تررفتیدکل گردونه هارا صفرکنین ومثل کاری که من الآن انجام دادم اولین فرکانس رو روی دستگاه ثبت کنین،یعنی همین رقمی که نصور درردیف اول یادداشت کرده. مثل نوار آهنگی که موردعلاقه تانه ودوست دارید مجددا گوشش کنید روال تغیرات صعودی و بعد نزولی  را مجدداتاآخرین مرحله اش تکرار کنید.یعنی باز هم ازاضافه کردن  سه و نیم واحد شروع کنیدالی آخر...مفهوم؟

نصور که مشغول نوشتن بود سری تکان دادوبه مرور  دقیق ترتیب تغییرات فرکانسهای  بیسیم پرداخت و ورقه را برای تائید بدست هاشم داد.

هاشم پس از مرور یادداشتها سری بعلامت رضایت تکان دادوورقه را به نصور بازگرداند،بعد نگاه معنی داری به دوبرادر انداخت و گفت:

- ناصر،نصور...خوب گوش کنین... بسیار جدی میگم .اگرذره ای... حتی ذره ای تردیددرانجام دستورات من واداره متبوعم داریدهمین حالا بیسیم رابمن بدهیدو ورقه فرکانسها را پاره کنید.این ملاقات،ملاقاتهای قبلی وکلا همه این حرفهاوماجراها را هم فراموش کنید.من میروم و ماموریت را به غفور یاهرکس دیگری که صلاح بدانم میدهم،گرچه شخصا بیش از همه شمارامناسب این کارمیدانم. اگر پاپس بکشیدشاید من بواسطه علاقه ام دستور قتل شما را به غفوریاآن شخص دیگری که انتخاب میشود ندهم ولی مطمئنا در ادامه،جبرموجود در چنین کارهائی اوضاع راطوری پیش میبرد که آدم یاآدمهای  منتخب من حتی اگرانسانهای جوانمردی باشندو قلبا به چنین عملی راضی نباشندمجبور میشوندانجام وظیفه کنندو جانتان را بگیرند.مثل همان سرباز بیگناه جوخه آتش. شماچه این ماموریت را قبول کنید وچه قبول نکنیدقدم درراهی بی بازگشت گذاشته اید،درست مثل پسرعموی نگون بختتان. اینکه قربانی بشوید ویا قربانی بکنیدبه تصمیم و عملکردخودتان بستگی داره.

هاشم قبل از خروج وقبل از گشودن در خانه بازهم محض اطمینان  چند ثانیه ای در آستانه درب ایستاد ومنتظرآخرین عکس العمل آنهاوتصمیم غائی شان که باید در رفتارشان وحتی طرز نگاهشان پدیدار میشد ماند.نصور انگشتانش را بعلامت اطاعت مطلق بر چشم نهادو ناصرنیز که هاشم را بی اندازه بی تاب ومنتظر میدید ناگزیر حرکت برادررا تقلید کرد.هاشم ازته دل لبخندی زد ودر حالیکه سلام نظامی میدادباخوشحالی به آندو خیرمقدمی رسمی گفت:

- به ارتش بزرگ وپیروزمند حزب بعث عراق خوش آمدید!

سپس ،اسعدهاشم دست داخل کیفش برد و یک دسته اسکناس سرخ روی طاقچه ،کنار چراغ انگلیسی گذاشت.

     ۷

عمرعزیز مرادبه دنیا نبودوپیش از آنکه تراب بتواند وسیله ای برای انتقال وی به کرمانشاه دست و پا کند جان داد.نورتاج دیگر حال خودش رانمیفهمیدوتاوجیهه بخواهددستش رابگیرد باناخن خراشهای عمیقی برصورت انداخت :

- وی ...وی... عزیزمرادخانه خرابم کردی ...کره مه کی میتانم یتیم داری بکنم عزیزمراد...وی...وی...

ووجیهه سعی دردلداری اوداشت:

- خواهرم ، شوهرت شهیدراه اسلام شده بیتابی نکن،بخداگناهه...مگه بخیلی که برای بهشت رفتن اوخدابیامرز شیون مکنی؟

این حرفها قدری نورتاج را آرام میکرد ولی پیرزن بینوا نمیتوانست بغض هنگفتی را که در گلوداشت فرودهد.قطرات اشک برگونه های خونینش میلغزیدند و خونابه برسینه اش میریخت:

- بهشت مبارکت باشه عزیزمراد تواگه شهیدم نمیشدی بازم بهشتی بودی پیرمرد باایمان...

وبعدخطاب به وجیهه هق هق کنان گفت:

- وجی جان ...خدامیدانه نماز اول وقتش حتی یک بار قضانشد،ایجور مردی چطور بهشت نمیره؟ ...میره ...اونره کی بره؟اونره کی بره؟

وتراب که چوب زیر بغلش داشت و سرپاایستاده بود درجواب گفت:

-  تو برای مانگو عمه نورتاج،کلی عزیزمراده همه ی قصرمیشناسن...ایشالا که روحش باامام حسین محشورمیشه.

همانروز باید جسدش را دفن میکردند چون هواگرم بودو جایی برای نگهداریش وجودنداشت.چندنفراز مردان و جوانان همسایه جسدراباهمان برانکاردی که رویش جان داده بودبردند پای الوند ،غسلش دادند وتوی پارچه سفیدی که قبلا رویه لحاف خودش بود کفن کردندوبعد اوردندش خانه برای نماز میت.نماز که خوانده شدعلاوه بر نورتاج و مجید، داش تراب و حشمت هم همراهیشان کردند وجسدرابسمت قبرستان شیخ علی که در(ده سلیم) روی یک بلندی قرارداشت حرکت دادند.نیم ساعت بعد قبرحدود نیم مترکنده شد ه بودوهمان موقع گلوله باران عراقیها هم بتدریج شدت گرفت.داش تراب گفت:

- اجرتان با آقا ابالفضل ...خانواده مرحوم راضی نیستند جانتان بخطر بیفته.همین اندازه که کندین کافیه .

یکی از جوانهایی که توی قبربود گفت:

- داش تراب کمه .لااقل انقدر دیگه باید بکنیم که گودیش اندازه باشه.

-  نه کاظم جان ،دستت درست ،وقت تنگه .سنگ لحد اینجازیاده .دوردیفه میگذاریم ....

توپی صفیر کشان حدود پانصدمتر پشت غسالخانه بزمین خورد و همراهان فهمیدند تراب بیراه نمیگوید ،بهتراست زیاد وسواس بخرج ندهند.جسدرادر گورگذاشتند و تا دوردیف سنگ لحدرا روی آن چیدند حجم آتشبار عراقیها شدتی چند برابر گرفت.مجالی نبود،حشمت و مجید هم به کمک رفتند ،حتی داش تراب و نورتاج هم بیکار ننشستند وبادست خاکهارا در گودال ریختند.حالا بقدری سروصداهای ناشی از شدت گلوله باران رو به فزونی رفته بود که هیچکس صدای دیگری را نمبشنید و مجبوربودند با فریاد یا اشارات دست وبدن منظورشان را بهم حالی کنند.بهرحال باوجودخطربالقوه ای که وجودداشت کاررا باتمام رساندند و تمام خاک خارج شده از گودال قبررا روی آن تلنبار نمودند،رویش آب ریختندو با ضربات پا کوبیدندتایکپارچه ومحکم شود.

تراب به همگی حالی کرد که فعلا باید جائی پناه بگیرند تا آتشبار عراقیها خاموش گردد و یا لااقل کمی از حجم شلیکها کاسته شود.کمی پایین تراز گورستان محلی بودکه مقدارزیادی سنگ برای لحد روی هم تلنبارشده بود.همگی درپناه سنگها نشستند و منتظرشدند.حدود یکربع بعد از حجم آتشباران کاسته شد .داش تراب گفت:

- اگه زودراه نیفتیم معلوم نیست این بی دینها کی دوباره مست مکنن وشهره میگیرن زیر توپ و خمپاره شان....یاعلی!

جملگی راه افتادند و بطرف شهرحرکت کردند.

آنشب شب غمبار و سنگینی بود.نه تنها سنگین که سهمگین بود. آنشب نخستین شب بی پدری مجید بود .داش تراب اجازه ندادنورتاج ومجید توی خانه شان بمانند و آوردشان پیش خانواده خودش.حشمت ازاولین لحظات جان دادن عزیزمرادتاکنون هنوز نتوانسته بود کلمه ای با رفیقش صحبت کند،آخراوکه مثل بزرگترها دلداری دادن و تسلیت گفتن بلد نبود.  بهرحال چون حس میکرد نباید ساکت بنشیند و مو ظف است کلماتی برای دلداری به رفیقش بگویدنزدیک رفت و کنار مجید که اندوهناک، غرق اندیشه بودنشست:

- خدارحمتش کنه مجید...

مجیدنگاهی از سرعطوفت و قدردانی به حشمت انداخت،دستش را گرفت و جواب داد:

- خیلی ممنون.

وسرش را خجلتزده بزیر انداخت.نمیتوانست مثل مادر غمش را بیرون بریزدوبی مهابا گریه کند.گریه هایش را توی بیمارستان و سرخاک کرده بود، گرچه،آرام و بیصدا.حشمت ادامه داد:

- سخته مجید ...نه؟غمش سخته...غصه ات زیاده...ولی من باهاتم ،تنهات نمیذارم.

مجددا مجید ازسرسپاس و قدردانی سرش رابلندکرد و توی چشمهای رفیقش خیره شد .انگار میخواست کمی از حس غمبارش را به حشمت منتقل کند که اوهم بتواندبفهمد بی پدر شدن تاچه اندازه اندوه دارد.اشک کاسه چشمانش راپرکرد:

 - باوه ام مرد خوبی بود حشمت...میدانی؟...

ودیگرنتوانست ادامه دهد چون صدایش در هق هقی شکست و فروخورده شد.

      ۸

- از قادربه مسئول.از قادر...به...مسئول.صدارادارید؟

نصورهول هولکی رفت طرف بیسیم و آنرابرداشت.اضطرابی فوق العاده درحرکاتش حس میشدودستانش بوضوح میلرزید.ناصراشاره کرد که صدای بیسیم زیاداست و نصور دنبال ولوم صداگشت .

- فکربکنم همانه که کنار گردونه فرکانسه...

وناصرمنتظر نشد،خودش پیش آمدوصداراکم کرد.نصور دستگاه را به دهان نزدیک کردو جواب داد:

_ مسئول هستم.

ناصر پرسید:

- صدای هاشمه؟

 - کاکه...اسم نبر..مگر نگفت ؟

وناصردیگرهیچ نگفت وچشم دوخت به دهان برادر.

- مسئول ماموریت اول راامروز انجام بده.

- ماموریت؟

- مغزت عیب دارشده؟!خودم هستم.قرارمان فراموش نشه .

نصورداشت به مغزش فشارمیآورد که ناصر با حرکات لب و دهان اسم غفوررا گفت ونصور توی بیسیم جواب داد.

- فهمیدم قادر...

-  تعجیل واجب .تاشب باید انجام بشه مسئول.

- تاشب انجام میشه قادر.

- قبل از مغرب تماس بگیر و گزارش انجام کاررابده.تمام.

- حتما...حتما قادر...تمام.

نصور نفس حبس شده اش راتخلیه کرد ومیخ صورت ناصرشد.ناصرگفت:

- انگار دارم خواب میبینم نصور.یه خواب ترسناک.حتی فکرشم آزارم میده .آخه چطور غفوررا....وای...واااای!!

 

 

 

 

 

 

 

 

                                            ادامه دارد

تعداد بازدید از این مطلب: 5423
|
امتیاز مطلب : 0
|
تعداد امتیازدهندگان : 0
|
مجموع امتیاز : 0

دو شنبه 8 خرداد 1396 ساعت : 10:6 بعد از ظهر | نویسنده : م.م
داستان: ناگهانی
نظرات

      ناگهانی! 

نوشته:مهردادمیخبر  

تقدیم به عزیزسفرکرده ام (فاطمه) که درآتش انتظار دیداردوباره اش درلحظه ای ناگهانی میسوزم ومیسازم.    

  _________________________________________________________

ای رستخیز ناگهان،وی رحمت بی منتها

ای آتشی افروخته،دربیشه اندیشه ها...

(دردقایق انتهائی بیست و چهارمین ساعت ازآخرین روز تابستان ۱۳۹۵خورشیدی خوابی مرادرربودکه رویائی شگرف برایم بهمراه داشت .در آن رویا که به اندازه عمری طولانی بود تجربه ای بکر،عمیق  وغیرقابل وصف را از سر گذراندم وصبح که از خواب بر خاستم پیرمردی سپید مو و سپید ریش بودم درحالیکه کل معمای هستی را در یک بسته سربه مهرباخود حمل میکردم.)

    ۱

مانندمن درذهن سیال وپویایتان تصور کنید صندوقچه ای پولادین و مقاوم وجوددارد که در برابر شدید ترین ضربات و گدازنده ترین شعله هامقاوم است.قفلی ضخیم برآن است و مهری معتبر بر قفل .مهری که به دستورمقامی والا بر صندوقچه زده شده و محال است کسی جرات خدشه دار نمودنش را بخود بدهد.این بود حکایت اسرار غیرقابل دسترسی که برمن عرضه شده بود. میدانستم محتویات آن صندوقچه مجازی تاچه حد ارزشمنداست اما هیچ تصوری از آن نداشتم زیرا بمحض بیدارشدن حافظه ام پاک شد و علیرغم سعی فراوان چیزی از رویایم را بخاطرنیاوردم.

مشکل من در اولین لحظات پس از بیداری وحتی مدتها پس از آن ،تحمل نااگاهی از راز سر به مهر صندوقچه اسرارنبود بلکه  بیشتر از هر چیزی به این می اندیشیدم که هویت جدید خودرا چگونه به خانواده و اطرافیانم عرضه نمایم.آخرمن قراربود چند روز دیگر به خواستگاری بروم و ناسلامتی دامادشوم.

ابتدا برادرم سام درراکوفت وبلافاصله کلماتش چشمان مرا معطوف به ساعت دیواری کرد:

- ماشالا....ساعت یازده اس و داداش ما هنوز از خواب ناز بیدار نشده ...واللهه که تحفه ای !

فورا سرم را بردم زیر پتو که اگر دررا باز کردمرا نبیند...دررا باز کرد :

- بابا تو دیگه کی هستی؟

همانطورماندم تادررا بست ورفت.خوب شدکه جلو نیامد و پتوراکنار نزد.فورااز جا پریدم  چون باید سریعا سروریشم رارنگ میکردم که کسی متوجه فاجعه نشود.زنگی به دوست صمیمیم صابرزدم و ازاوخواستم که برایم رنگ مو بخردوبیاورد دم در خانه.

- دهه!!..رنگ مو چرا؟خل شدی؟

- برای مورنگ کردن که نیست بابا .برای یه کاردیگه میخوام.

- چه کاری؟

-بماند صابر...بماند.بعدا مفصل برات تعریف میکنم.

قبول کرد. نیم ساعت بعد زنگ زدو اعلام کرد که توی کوچه منتظر ایستاده.در حالیکه هنوزگوشی راقطع نکرده بودم رفتم پشت پنجره.صورتم را پوشانده بودم.دستم رااز پنجره باز بیرون بردم وتوی گوشی گفتم:

- بده بیاد صابر جان.

توی گوشی گفت:

- این مسخره بازیا چیه پسرخوب؟ببینمت...چی بسرت اومده؟

- نپرس .بعدا میگم..

- نگرانت شدم...

- جائی واسه نگرانی نیست .

- لااقل خودت رو نشون بده .نصف عمرم کردی...

- خواهش میکنن برو صابر جون.بعدامیبینمت.باشه؟.

صابررفت و من فوراپنجره را بستم.چپیدم زیر دوش و رنگ را زدم به موهایم .موها   ی سرو ریشم که رنگ شدمشکلی دیگر نمود کرد:چروکیدگی صورت!!

حقیقتا پیرشده بودم آنهم ناگهان در بیست و هشت سالگی. 

      ۲  

مادرم به سینه میکوفت و میگریست وبقیه مبهوت مرانگاه میکردند.سام داشت دیوانه میشد.زیر لب غرید:

- یک میلیون بار گفتم زیادتوی بحر این کتابهای فلسفی و عرفانی غوطه ور نشو ...دیدی آخرش غرق شدی بدبخت!

حرفی نداشتم بزنم ولی خیلی گرسنه ام بود .تکه ای نان بدهان گذاشتم و گفتم :

- راستشو بخواین من بهیچوجه علائم فرتوت بودن رودر خودم حس نمیکنم...جدی میگم!

بطرزی جدی همگی داشتندبرایم دل میسوزاندند.باخودم فکرکردم که اگرآن زال سپیدموی ساعتی قبل جلویشان نشسته بود عجب حال نزاری پیداکرده بودند...

- ازکی متوجه شدی؟

این سوال خواهرم آوابود.جواب دادم:

- بلافاصله پس ازبیدارشدن از خواب.

- این یعنی پیش از دیدن خودت توی آینه؟

- ها!؟آره دیگه...

- گویا بااین جواب نقض نظریه عدم احساس فرتوت بودنم رااعلام کرده بودم چون همگی آه از نهادشان بلندشد.آواکه بغض کرده بود گفت:

- پس علائم و نشانه های ضعف و پیری رو احساس کردی وگرنه از کجا فهمیدی؟!

بدون شک همگی به نتیجه رسیدندکه این یک مشکل فیزیولوژیکی ساده و جاری درسطح نیست بلکه کنه ذات سلولهای تشکیل دهنده مرا متاثرکرده .بادرک عمق فاجعه خواهرم آوا نیز مانندمادرم به گریه افتاد.وضعیت از کنترل خارج شده بود.

ساعتی بعد روی تخت اورژانس بیمارستان دراز کشیده بودم و دکتر داشت مثل یک پدیده خارق العاده نظاره ام میکرد.

- سندرم فرتوتیت ناگهانی.

بنظر اسم شیک ومقبولی میآمد ونمیدانم خلق الساعه بذهن دکتر رسید یا واقعا در کتب پزشکی از آن نام برده شده بود .ولی بهر حال آرامشی موقت به خانواده من اعطاکرد به این دلیل که همگی  فهمیدند عضو نگون بخت خانواده شان درگیریک بیماری نادر یا ناشناخته نیست یا مثلا موردحمله یک ویروس جهش یافته که از آزمایشگاهی  گریخته، نشده است..

قرارشد از من یکسری کامل آزمایش بگیرندکه بلافاصله این کارانجام شد.

دکترعینکش راروی بینی عقابی خودجابجاکرد واندیشمندانه مرابرانداز نمود:

- عجیبه.

بااعصابب خرد ولحنی بی ادبانه در حالیکه حرف زدن و عینک جابجاکردنش را تقلید میکردم گفتم:

- جناب دکتر عجیبه یعنی چی؟میخوام بدونم که آیا پیرشدن من یک بیماری نادره یا یک وضیت عجیب غریب غیرقابل توضیح  یا شایدهم یک بیماری جدید؟

دکتر که انگار بااین قبیل برخوردها زیادهم بیگانه نبود بدون اینکه ناراحت شود حتی لبخندکی هم زد و جواب داد:

- ازنظرعلم پزشکی این نمیتونه بیماری تلقی بشه. بنظر میاد یک شتاب دهنده بیولوژیکی ذرات توی مکانیسم حیاتی بدن شما فعال شده،چارچوب زمان رو درهم شکسته وشاید فضا-زمان مربوط به شمارو خم کرده وبه یک کرمچاله دسترسی پیداکرده.این جاهاش ازقلمرو علم پزشکی خارجه .باید با یک فیزیکدان واگه جواب نداد شاید یه فیلسوف مشورت بشه...

-شما یه نفررو بمن معرفی کن .

- فیلسوف وفیزیکدان نمیشناسم .آشنایان من همگی پزشک هستن.

حقیقتا دستم بجایی بندنبود .به سفارش مادرم سراغ دعانویسی فرتوت رفتم که بزحمت میتوانست به صدای خارج شده از حنجره اش شتاب رسیدن به شنونده را بده چه برسد به اینکه بشود بااو درباره شتاب ذرات بنیادین بحث نمود.اززیر عینک ته استکانیش یک اشاره چشمی دادکه یعنی:چایتوبخور.

چای سردشده را بادوهورت بالاانداختم و منتظر شدم ذهنم راروشن کند.گفت:

- مسلما تو در خواب شاهد الهاماتی بودی .نبودی؟

- بودم...مسلم میدونم که بودم ولی چیزی یادم نیست.هیچی یادم نیست .

- مثل صندوقچه ای لبریز از اسرار باقفلی بر درش؟

شگفتا!!!امن که از صندوقچه حرفی نزده بودم .این فرتوت تیزهوش با صدای کم توانش چه دانشمندبزرگی بنظرمیرسید.اومسلماعالم به اسرارغیب بود.پرسیدم:

-پس شمااز همه چیز خبرداری.

چائی دیگری برایم ریخت و بااشاره چشم به نوشیدن پیش از سرد شدن چای دعوتم کرد.کنجکاوانه وتاحدودی هم محض مزاح پرسیدم:

- نکنه شماهم در خواب پیرشدی؟

- این چه سوالیه؟ مسلماهمه مادرخوابیم که پیر میشیم.

     ۳

اشک مادر بندنمیآمد:

- یعنی هیچی به هیچی؟ قراره تاابد اینطور بمونه؟خدایامن چه گناهی کرده ام که بایداین بلا سرم بیاد؟

محض دلجوئی جلو رفتم و در چهره چروکیده و مهربانش دقیق شدم:

- مامان شماالآن پیری..درست؟ این یعنی اگه مادرخدابیامرزتون زنده بود باید هرروز براتون اشک میریخت؟

مادراین جمله رامزاحی گستاخانه انگاشت و گفت:

- خیرنبینی اگه ریشخندم کنی یونس .من دلم خونه.

- ریشخندنمیکنم...

امادیگرادامه ندادم.بایدپیرزن رادرک میکردم .دیگرهیچ نگفتم و بگوشه ای خزیدم.همانشب در یک وبلاگ باشخص عارف مسلکی آشنا شدم بنام شهاب .برایش شرح قضایارانوشتم و او در جوابم نوشت:

چندروز میگذرد و تو هنوز در این فکری که چرا زود هنگام به سن پیری رسیده ای؟برایت مهم نیست که قفلی گران بر صنوقچه اسرار زده شده است؟

حیطه ادراکم قدری وسعت گرفت ولی هنوز میخواستم دلیل بیماریم را پیداکنم چون ناسلامتی من قرار بود تا یکهفته دیگر خواستگاری بروم.بااین شکل و قیافه مگر میشد؟

رشدموهای من زیاداست و حالا سفیدی تارهای موهایم داشت از بیخ و بن پدیدار میشد .بایددو کار انجام میدادم ،رنگ کردن مجدد موها و رفتن پیش یک گریمور متبحر.

موهایم رامجددارنگ کرده وسراغ گریموری رفتم که رفیق سام بود.گریم من بیشتراز سه ساعت بطول انجامید.سام میگفت:

-فرضا که دختره رو امشب گول زدی ،بعدش چی ؟

باعصبانیت به او نزدیک شدم بطوریکه هردودستش را بعلامت تسلیم ،  ناخودآگاه بالا برد وچندقدم  عقب عقب رفت.به او توپیدم که:

- مگه قراره همیشه این فرمی بمونم؟یه روز صبح بیدار میشم ومیبینم که  ناگهانی بحالت واقعی خودم برگشته ام.

وتوی دلم به خودم گفتم:

- حتمااین اتفاق میفته؟!...شایدهمینطوری بمونم.

بهرحال باید مثبت فکر میکردم.

شب خواستگاری فرارسیدوهمانطورکه حدس میزدم باتمسخرخانواده دخترمواجه شدم.آنهاباورنمیکردندکه من بیست وهشت ساله ام .حتی فهمیدند که موهایم را رنگ کرده و صورتم را بدست گریمورسپرده ام اصلاهم برایشان مهم نبود که من چه دوران پرتنشی رادارم میگذرانم یا اینکه مادر م تا چه حد نگران و دلشکسته است.جای شکرش باقی بود که با تیپا بیرونمان نکردند و مودبانه عذرمان را خواستند.پدر دختر بالبخندی که از هزارتا فحش خواهرمادربدتر و شنیع تر مینمود گفت:

- مارو ببخشید .شما خانواده محترمی هستین ولی نداجون فعلا قصد ازدواج نداره!!

قصد ازدواج ندارررره!...چه جمله مسخره ای .چرا وقتی داشتند قرارمدارامشب را میگذاشتند این حرف رانزدند؟من که میدانم چه چیزی دلشان را زد...من گور بگور شده !...البته من همه این حرفها رابعداز خارج شدن از منزل دختر و خطاب به سام و آوا زدم!

   ۴

مازان دغل کژبین شده،بابی گنه درکین شده

گه مست حورالعین شده،گه مست نان و شوربا...

چاره ای نبود،سعی کردم اهمیتی ندهم و منتظر شوم این سندرم لعنتی دوره اش راطی کند.ولی تاکی؟مجددارفتم پیش دکتر.اوگفت:

- چیزی که بنده درباره حالت غریب شما گفتم شرح یک بیماری نبود بلکه فرض بنده بود و اسمی که به اون وسیله ازش یاد کردم یک نام جدید بود که ابتکار خود خود حقیره.قصددارم در سمیناری که قراره ماه دیگه دردانشگاه...

بقیه حرفهایش را نشنیدم چون ادامه نداد بدین دلیل که من توی مطب نایستادم و سریعا آنجاراترک کردم.مرتیکه داشت فضل فروشی میکرد و گوئی قصدداشت بیماری مرا وسیله ای قراردهد برای مطرح شدن در محافل پزشکی عالم.

تنها پناهم منزل دعا نویس بود.طبق عادتی که از او سراغ داشتم اززیر عینک ته استکانی ضخیمش براندازم کرد و پرسید:

- فکراتو کردی پسرجان؟

-  درچه مورد؟

- پرداختن به دلیل ونه مشغول شدن به معلول.

- آره...میخوام ولی کمکم کنید شما...

- آفرین پسر خوب...پس اول قفل اون صندوقچه رو بشکن و بمن بگو چه ها داخلشه.

-  فکرنکنم اجازه داشته باشم .من اونشب توی رویابه این درک رسیدم که اجازه ندارم.

- تلاش خودت روبکن  که اجازه روبگیری.

- دقیقا ازچه کسی.

- از خدا.

 رعشه براندامم افتاد.کم مانده بود که بیهوش شوم.نتوانستم آنجابمانم وبسرعت خانه دعانویس را ترک کردم.

سخت بود.یک فرصت لازم بود .باید با خودم تنها میبودم تا میتوانستم چیزهایی را بیاد بیاورم آخردرک محتویات صندوقچه اسراری که آنشب در دامان اندیشه من گذاشته شده بود به این راحتیهانبود.

باتمرکزی مدام در طول چند شب بتدریج توانستم به خیال خودم قفل از آن صندوقچه مجازی بردارم .درکمال ناباوری آنراخالی یافتم!مثل دفعات پیش احساس کردم تنها مامن و ماوای من خانه دعانویس است .گرچه بظاهر ساده و کم حرف بود ولی جنس حرفهایش متفاوت بنظرمیرسید .جوری بامن گفتگو میکرد که گوئی همیشه مرامیشناخته است.بنظرمیرسید یک دریا آگاهی دارد ولی بجز جرعه ای نمیتواند بمن بد  بدهد.پرسید:

- هیچ؟!

-  هیچ!

- وتو قبول کردی؟

- نه ... نه باور ونه قبول...هیچکدام.

- ...و چرا؟

- چون غیرممکنه .من اونشب لبریزشدم ...

- ازهیچ نمیشه لبریز شد نه؟حرف تو اینه؟

- دقیقا.

- پس بیشتر تلاش کن .مسلماتوهنوزنتونسته ای اجازه بگیری...

-حرفش راقطع کرده و گفتم:

- میدونم که ثمره اون شب نمیتونه هیچ باشه... نه تنها طولانی و باصلابت و شگفت انگیز بود بلکه همه ی زندگی بود ...شاهدید...یعنی همه شاهدن که پیرم کرد.حرف من این نیست که نتیجه اون شب بزرگ و ملکوتی هیچ بوده حرفم اینه که شاید باید یه جای دیگه پی حقیقت بگردم.

- مگه جای دیگری وجودداره؟به هرجا که بری بجز هیچ هیچ نخواهی یافت!اون صندوقچه همه چیزه پسرم .مطمئن باش.توفقط به قابلیت نیازداری.قابلیتی که تورومجاز کنه به دانستن بیشتر.

- پس شما میگین ایراد از منه نه از صندوقچه؟

-  دقیقا همینطوره ...

واو مرا به اتاقی برد خالی از همه چیز.دررا باز کرد اماداخل نشدیم،ازمن  پرسید :

- تواینجاتوی این اتاق چیزی میبینی؟

- نه.

- درحدی مطمئن هستی که بگی اینجا هستی وجود نداره؟خداوجودنداره؟

- نه...نه!ابدا....من که کافرنیستم.

-پس اینجا و همه جا همه چیز هست ...هیچ فقط هیچه...وجودنیست.

مرابرد توی اتاقی دیگر .وارد شدیم اونجا یک تلویزیون بزرگ بود:

- نظرت درباره اینجاچیه؟

- اینجاهمه چیز هست...یه تلویزیون هم هست...

پشت بند کلمات من او ادامه داد:

- که خاموشه.

ومن هم تکرارکردم.

 - که خاموشه.

واوگفت:

- این حقیقت فعلی توئه پسرجان...خاموشی.این اتاق پره از امواج ماهواره ای، رادیوئی ،موبایل وغیره.درون این تلویزیون گیرنده ای قوی هست که میتونه قسمت زیادی از این امواج نامرئی رو به موجودیت عینی برسونه ولی خاموشه.گیرنده خودت رو روشن کن . اون صندوقچه خالی نیست.

وقتی که خواستم خانه دعا نویس راترک کنم نگاه نافذش رابمن دوخت وگفت:

- صبرکن وازمن نصیحتی بشنو...اگه تونستی چیزی ببینی دچار منیت وغرور نشوکه خیلی خطرناکه .خودت رو کنترل کن تادچاربلانشی.

گفتم : چشم.وبیرون آمدم .

سری به وبلاگ شهاب زدم ودنبال شیوه های تمرکز صفحات مجازی را مرور کردم ....پس از روزهای متمادی تمرین و تحمل ریاضت حس کردم ازطریق کشف و شهوددارم یک  چیزهایی رادرک میکنم.ذوق زده به منزل دعانویس رفتم ودق الباب کردم .دربازشد و در کمال تعجب یکی دقیقا شکل خودم را پشت در دیدم. کم مانده بود از حیرت و ترس قالب تهی کنم .برخودم مسلط شدم آنگاه باوجود اینکه بادعانویس رودربایستی داشتم ولی بخود جرات داده و جسورانه پرسیدم :

- سرکارمون گذاشتی؟تودیگه کی هستی؟

- دعانویس.

- چراخودتو شکل من درآوردی  مردمومن؟

- من اهل این کارهانیستم پسرم، اینا تصورات توئه.البته یه تصور که حقیقی تر از واقعیت جاریه.

- یعنی میخوای بگی بنی آدم در آفرینش زیک پیکرند!

وبلافاصله از لحن تمسخرآلودم خجالت کشیده و در ادامه اضافه کردم:

- بله...مسلما زیک پیکرند ...حالاباید چکار کنم؟

- چیزی دیدی؟

- نه به قرآن.

-پس برو ودیگه اینجا نیا...فقط خودت میتونی به خودت کمک کنی.هروقت چیزی برای اندیشیدن داشتی در این خونه به روت بازه.دوچیزیادت باشه :یکی اینکه اونچه در ذهن میگنجه در زبان نمیگنجه پس فهمت روانقدر کوچک نکن که به زبان بیاددوم اینکه توهیچی نیستی بجزاندیشه فراگیرکائنات،پس نگذار منیت احاطه ات کنه...منظورم همون منیتیه که گفتم هیچه!!فهمیدی؟

بااینکه نفهمیده بودم ولی سری تکان دادم و تلو تلو خوران از خانه بیرون آمدم.به خانه که رسیدم تازه فهمیدم چه اتفاقی افتاده وچه هادیده ام.بمحض ورود به اتاق جلوی چشمان بهت زده دهراسان آوا و مادر بیحال روی زمین افتادم.

      ۵

 یک مجموعه فشرده از نقاطی که حول یکدیگر ،سیاره وار میچرخیدندو از خود نورمیپراکندند کم کم به من نزدیک شد.کلیت مجموعه به شکل منظومه ها و کهکشانهائی بود به شکل بدن یک انسان درزمینه ای فضائی وسیاه که البته جزئیات چهره و بدنش را نمیشد دید.نمیدانستم باید در جزئیات نقاط سیاره گونه دقیق شوم که هرکدامشان بتنهائی حیرتزده ام میکردند ،یابه کلیت بدن انسان واری بنگرم که داشت بمن نزدیک میشد.پرسیدم:

- جلوترنیا.کی هستی .چی هستی.

صدائی توی مغزم گفت:

- نگران نباش ... 

خموش باش و زسوی ضمیرناطق باش

که نفس ناطق کلی بگویدت" افلا"

و توده نورانی بلافاصله در من مستحیل و بامن یکی شد.حالا جز فضای خالی چیزی نبود.فکرکردم که بایدحرکت کنم و بلافاصله شتاب گرفتم و پیش رفتم و....

چه مناظر باشکوهی جلوی چشمانم گسترده میشد.دریاهای آرام و نقره فام .کوههای سرسبز و سرکشیده در ابرهای سپید و لطیف و آدمهایی که نور از بدنهاشان متصاعدمیشد...همه آن آدمها را میشناختم ، همه بلااستثنا دوستان من بودند و اینها همگی از من منعکس میشدند و جسمیت می یافتندگویاتراوشات سیال ذهنم بودند.بااینکه خسته نبودم ولی کنار چشمه ای ایستادم.گویا باید از آبش مینوشیدم.آبی بغایت زلال و خنک و گوارا که وقتی نوشیدمش تازه تر از تازه شدم و هوش و ادراکم صدچندان شد.داشت خنده ام میگرفت از بلاهتی که سالها باآن دست به گریبان بودم.سادگی و صداقت از وجود همه چیز میبارید وخیالم بقدری راحت بود که دلم میخواست فقط پرواز را ادامه دهم.همه به طرفه العینی کنارم بودند...مادر ، خواهرم،برادرم،تمامی آنانی که دوستشان داشتم...از من پدیدمی آمدندودردرونم میخندیدند و شادی میکردند...وناگهان یکنفردردرونم گفت:بایدساعاتی راروزه سکوت بگیری.

    ۶   

خامش که بس مستعجلم،رفتم سوی پای علم

کاغذبنه بشکن قلم،ساقی درآمدالصلا.....

هنگامی که از جهان واقعی جداشدم وچشمانم را مجددا دردنیای مجازی باز کردم با صحنه رقتباری مواجه شدم.مادرگیسوان سفیدش راپریشان کرده بود و از خاکی که در مشت داشت برسر میریخت و ضجه میزد.آوا و برادرم هم حالی بهتراز او نداشتند.سام بمحض بهوش آمدنم باخوشحالی بطرفم پرید وبوسه برپیشانیم نشاند:

- داداش گل خودم...خوبی؟حالت روبراهه؟

ومن در آغازین لحظات روزه سکوت بودم وباوجوداینکه شدیدامایل بودم مادرم رادلداری دهم میبایست لب از لب باز نمیکردم.پیش رفتم ،مادررامهربانانه درآغوش فشردم وبردستانش بوسه زدم.ناباورانه در من نگریست .گویامنتظربودچیزی بگویم و سکوت من برترس و دلهره اش می افزود...

میگفتندومیگریستند.شکوه میکردند وشکوه میکردندو من همچنان لب از سخن فروبسته بودم.بتدریج اجسام تغییرماهیت دادند و همه جا مبدل به اقیانوسی پهناوروبیکران از ذرات درخشان،فعال ومعنادار شد.بدین سبب میگویم (معنادار)که بهیچوجه بااین شکل جدیدواقعیت احساس بیگانگی نمیکردم.حتی هنگامی که خواستم  به دست وپای خودم نگاه کنم بجز ذرات فعال و پرتلالو چیزدیگری ندیدم.ذراتی که عمیقاباشعوربودندوبه شیوه ای فراگیر بامن سخن میگفتند.حالادیگر نه من سردرگمی وجودداشت نه نه خواهرو برادرنگرانی ونه مادرگریانی.همه چیز ذره بود و حرکت بود و نور.ذراتی که بر جای آواوسام نشسته بودنددر بعضی جاها حرکاتشان کج و معوج بود و ذراتی که برجای مادر نشسته بودند بیحال و کم نور و مردد حرکت میکردند.ذرات زمین و دیوار و اجسام جامد بخاطر حرکت محدود و خشکی که از خود بروز میدادند قابل تشخیص بودندو پیدابود که آزادی عمل زیادی ندارند و مانند محبوسانی هستند که فقط میتوانند در چهاردیواری سلولهایی کوچک حرکاتی جزیی داشته باشند.ذرات اجسام جامد هم شعور داشتند ولی قدری کمتر ...

هرجسمی یک سازوکار ذاتامنظم داشت باخصوصیاتی منحصر به خود و کل جهان آن لحظات برای من مجموعه ای از ساز و کارهای متشکل از ذرات درخشان و فعال بود.سعی کردم ذرات شناور ی را که تشکیل دهنده مادر بودند سازماندهی مجددکرده و به آنها انرژی تازه ای ببخشم بهمین قصد رویشان شدیدامتمرکز شدم و وبازوم کردن روی یکی از آنهاالبته بصورتی اتفاقی ،گفتگوئی شهودی راآغاز کردم وخواستم که به حقیقت توجه کند واستحاله مرابفهمدوآنرازیانبار قلمدادنکند.

انگارموفق شدم چونکه حالت ذرات بتدریج به سامان رسید و حرکتشان به سرعتی نرمال نزدیک شدوآنهنگام که شادی را در عمق آن سازوکار حس کردم خیالم راحت شد ودرهمان راحتی خیال همه اشیا و ذرات رنگ باختند،تاریکی همه جارافراگرفت و خواب مرادرربود.

هنگامیکه بیدارشدم روی تختم دراز کشیده بودم و اولین چهره ای که دیدم صورت خندان آوابود که جیغی از سر خوشحالی کشید:

- بهوش اومد ...مامان ،سام...یونس هوش اومد.

چشمانم گویاتحمل نور محیط رانداشتند ،بستمشان و درهمانحال رطوبت لبانی را بر گونه ام حس کردم و صدای مهربان مادر که گفت :

- دردو بلات توسرم بخوره پسرگلم خوبی؟

- خوبم مادر...خوبم...خیلی.

- لامصب تو چند کیلویی؟فکر میکردم آدمای لاغر سبکن .

این صدای سام بود فهمیدم که او بغل کرده و تا تختخوابم آورده.گفتم:

- واقعا شرمنده....اصلا نفهمیدم چی شد یه دفعه...

-میدونم داداش...بی خیال.

    ۷

برات آمد برات آمدبنه شمع براتی را

خضرآمد خضرآمد بیارآب حیاتی را....

اصلانفهمیدم کی و چطور به خانه دعانویس رسیدم.در باز بود .واردشدم .پیرمرد درنماز بود.رایحه ای خوش درهمه جا منتشربودو وضع وحال خوبی را میشد احساس کرد.لحظه ای عالم ذرات مجدا برمن آشکارگشت ودیدم که همه چیز سامان داردوذره ای نقص دروجود شان نیست.

- بهتری ماشاالله پسر!...بهترهم میشی انشاالله.تموم این ناهماهنگیها وبحرانها لازمه رسیدن به معرفته.همیشه اولش آشفتگیه و بعدش نظم و آراستگی فرامیرسه .دستت رو بمن بده...

دستم را در دستانش گذاشتم و ناخودآگاه چشمانم رابستم و ثانیه ای بعد باز کردم.دربک گورستان بودم وبرسرگوری حاضرشدم که مردی آنجا درحال خوردن حلوای خیرات بود...

بگریز ای میراجل از ننگ ما از ننگ ما

زیرانمیدانی شدن همرنگ ما همرنگ ما

ازحمله های جنداووزخمهای تنداو

سالم نماندیک رگت برچنگ ما برچنگ ما

تنها بودم،فقط من  بودم و من.صدای دعانویس رادر درونم میشنیدم:

- این مرد که حلوا میخوره پسرهمون مردیه که جسمش داخل گور خوابیده .مردی که سه روز قبل دفن شده.

بازهم عالم نوروذرات بر من آشکارشد و ساز و کاری دیگر رادر مقابل چشمانم دیدم .ذرات نور در هم ادغام میشدند و باز ذراتی دیگر پدیدمی آمدند.صداگفت:

- ذره ذره را ونور نور را میجود...این است راز زیستن.زیباست نه؟

درست میگفت،زیبا بود.صدانجواکرد:

- زشتی یک توهمه.حقیقت فقط زیباست و دیگه هیچ.این ذرات که در هم میپیچن و باز خلق میشن دربالای گور حلوائیه که پسرمیخوره و در قعرگورکرمها ئی هستن که بافتهای مادی بدن اون میت رومیخورن.سازوکار یکیست وهیچ تفاوت ماهوی وجودنداره.والبته هیچ چیز مشمئز کننده ای هم وجودنداره.اگه ذهن تو ظاهربین نباشه، اگه تفکرتو به خطا نره و باطن رو ببینه تنها نظم و زیبایی خواهد دید.

- پس روح کجاست؟

- صورت و معنی توشوم چون رسی،محو شود صورت من در لقا.

- چرا من نمیبینمش.

- دردل هرذره تورادر گهیست،تا نگشائی بود آن در خفا.یعنی همه چیز در تو رخ میده چه متوجهش باشی و چه متوجهش نباشی خلقت وآفرینش الهی درجریانه و بدون خلل وحتی لحظه ای توقف اتفاق میفته .جهل تو اصل سازوکارخلقت رو زیر سئوال نمیبره .

مبهوت بودم ولی نمیخواستم باز هم به آن حالات نزار دچار شوم بهمین دلیل روی خودم کار اساسی انجام دادم و تصمیم گرفتم که مواجهاتم با هر چیزی هر چقدر عجیب باعث نشود خودرا ببازم.به خود گفتم:من در برهه ای از زندگیم قرارگرفته ام که بایدآماده پذیرش حقایق باشم.حقایقی که ممکن است در نظرم غیرعادی جلوه کنند.

از گورستان مستقیما به خانه رفتم درحالیکه دعانویس رانیز همراه خودداشتم!!

یک شمع ازاین مجلس صدشمع بگیراند

گرمرده ای ور زنده هم زنده شوی  باما

هیچکس توی خانه نبود .نشستم و ناگهانی یک فنجان چایی توی یک سینی استیل در برابرم دیدم .تصویرخودم رانیز بوضوح در سینی مشاهده میکردم.آوا گفت:داداشمون چطوره؟ماشاالله سرحالی قربونت برم.

- ممنون خواهر خوبم.

توی سینی استیلی که فنجان درآن قرارداشت تصویر آوا نمایان بود در حالیکه داشت تشکر میکرد:ممنون خواهر خوبم .

قراری راکه باخودم گذاشته بودم بیادآوردم.مادر ازدرونم  ناگهان جهید وبوسه ای بر پیشانیم نشاند:

- بهتری عمرمادر؟

بالحنی محبت آمیز و اطمینان بخش گفتم:

-الحمدلله..

ودرآینه ی سینی تصویرمادر بود که میگفت:الحمدلله.

دعانویس هم توی آینه سینی بود.او در سکوت نگاهم میکردوانگار درمعنای نگاهش نصایحی مبنی بر داشتن تحمل و درکی ورای تحمل و درکی که تا قبل از آن داشتم نهفته بود.یک چیزی از درونم بر تارو پود جسمم فشار میاورد ومیخواست پوستم رابترکاند و بیرون بجهد .مثل دفعه قبل ، ناگهانی اجتماعاتی ازذرات  نور باجنبشی متوازن پیش رویم به جلوه گری پرداختند.رقصی زیبا از رنگ ونور و گرمای مطبوعی که رایحه ای خوش از آن به مشام جان میرسید وشادی مطلق .....

روح یکی دان وتن گشته عددصدهزار

همچو که با د ام ها در صفت ر و غنی

من که در تحمل آن اوضاع،روان خود را ناتوان ویابه تعبیری نالایق میدیدم چشمهارابستم ترجیح دادم دیگرباز شان نکنم ،یعنی همانجابخواب فرو بروم.به خیال خودم چشمها را بستم ولی رقص ذرات هرگز درسیاهی خودخواسته بینائی چشمانم محونشد.دعانویس غرید:

- پسرجان حقیقت خلقت روشنائیه  چون سیاهی و نیستی خلق ناشدنیه.جهل تو که خودش هم مصداقی ازنیستیه باچشم بستن برروشنی، تاریکی رو(فرض) میکنه نه (خلق).

پیشترآ،پیشتر...چندازاین ره زنی؟!

چون تومنی من توام...چند( توئی) و( منی)؟

نورحقیم وزجاج...باخود چندین لجاج؟!

از چه گریزد چنین روشنی از روشنی؟

گریختن نه ممکن بود و نه صلاح.حقیقت رعنای بی غل و غش تمام قد در برابرم ایستاده بودومن باید باآغوش باز میپذیرفتمش .حقیقت بیرحم نبودواگر من جبهه نمیگرفتم واز جهالتم در مقابلش سپر نمیساختم عشقی را که از او میتراوید باتمام ذرات وجودم حس میکردم.گویا من تاکنون داشتم ناجوانمردانه مزیت لطفی بزرگوارانه را از خود دریغ میکردم ...

...کم کم  میفهمیدم که دارم از خوابی عمیق برمیخیزم .

صدادرمن نجواکرد:

- آنچه که در صندوقچه بود و تو هیچ میپنداشتیش همینهاست که تجربه شان میکنم.

- توتجربه شان میکنی یا من؟

- من....تو....او...اینها القابند و پاره های گسسته ای از اصل وجود در ذهن تو.همه را فراموش کن وفقط به یک چیز فکرکن .

- به چه چیزی؟

-  مختاری که به هرچیزی فکر کنی ولی تلاشت را براین بگذار که آن چیز واحد باشه.

- بازهم که داره سخت میشه. 

- نه اینقدر سخت که توتصور میکنی.ساده ترین روش روبرای پیداکردن حقیقت در پیش بگیرمطمئن باش نتیجه میگیری.حقیقت شفاف تراز آب چشمه سارانه.حقیقت زیباست وزیبائی همیشه ساده اس.پیچیدگیهارو تصورات مغشوش ماتولیدمیکنه پسر!

-گیجم نکن پیرمرد.

 - یک مثال برات میارم ...چیزهای مرکب پیچیده ترند یا چیزهای ساده؟ وبعداز خنده ای کوتاه ادامه داد:

- بذار بیخودی مبحث رو پیچیده اش  نکنم، عدد یک ساده تره یا میلیارد؟

- یعنی میخوای بگی به یک چیز فکر کنم؟ولی اون یک چیز رو چطور تصور کنم؟ عدد یک رو بعنوان سرسلسله اعداد میشناسم ولی اگر دو و سه و چهار و بقول تو یک میلیارد نباشه ،یک عددی بی ثمر ه .مثل یک دانه ای که در خاک هرگز رشد نمیکنه و بعدها به درختی با هزاران برگ مبدل نمیشه.

- دیدی پسر؟بازهم داری پیچیده اش میکنی،سختش میکنی.من بهت میگم به یک فکر کن که سرسلسله اعداده .بااین تفکر به یک فکر کن که دو و سه و چهار و یک میلیاردفقط تصاویر عددیک هستن در آینه های روبروی کثیری که تابینهایت قابلیت تکثیردارن...تا بینهایت!...میتونی یابازهم درگیر تصوراتت میمونی؟

- مگر آینه های روبروئی که تا بینهایت قابلیت تکثیر دارن خودشون تصورنیستن؟این یک نظریه خودستیزنیست؟

- چرا ...تصورهست اما یک تصور بنیادین نه خودستیز. ساختارو سازوکار همه چیز رو میشه بوسیله این تصور تعریف کرد.این تصور بنیادینیه که مغز بشر روبرای شناخت مادیات آماده کرده وازاغاز خلقت وجودداشته ولی مطمئن باش که تصوره.

- حرف آخرتو چیه؟تصور یاعدم تصور؟شناخت وحدانیت با مطالعه جلوه هاش یا شناخت اون بدون بررسی جلوه هاش؟

- شناخت خدای قادر متعال بابررسی و مطالعه جلوه های اون کاریه که دانشمندها و فیزیکدانها قرنهاست دارن انجام میدن واگه فکر میکنی هنوز به بن بست نرسیدن- که خیلی هاشان اعتراف میکنند دارند عمررا نه به تحقیق بلکه به بطالت میگذرانند- مطمئن باش بزودی خواهندرسید.حرف من اینه که توباید باعالم مجرد آشنا بشی.تمام.

- خب اون عالم مجردروبرام تعریفش کن.

...جوابی نشنیدم واز آن لحظه به بعد ارتباطم با دعانویس قطع شد .

دیگر نه در من بود و نه روبروی من .حس کردم به قعر ذهنم رفت و پنهان شد.

   ۸

ازآنروز به بعدچندین باربه در خانه دعانویس رفتم و منتظر ایستادم تا درراباز کند ولی هیچوقت این اتفاق نیفتاد.شاید اوهمه چیزراگفته و سررشته کاررابدستم داده بود ونیازی نمیدید حرفهایش رامجدداابرایم تکرارکند.

چندروز بعد من در لحظه ای ناگهانی  دوباره به حالت قبلی خودم بازگشتم یعنی شدم همان جوان بیست وهشت ساله باموهای مشکی و صورت صاف و زیبا.مادرو خواهرو برادرم لحظاتی چندخیلی ابرازخوشحالی کردند ومن در خواستگاری بعدیم  در یک لحظه حساس و نفس گیرجواب مثبت رااز دختر موردعلاقه ام  گرفته ونامزدکردم ولی نمیدانم چرادرهیچ کدام از این لحظات  ازته دل احساس شادمانی نکردم. صندوقچه اسرارهمانگونه سربمهر در من ماند و من برای همیشه در حسرت دیدن محتویاتش ماندم و از عمق وجودسوختم.ندای درونم خاموش شده بود واین کم مصیبتی نبود .تشکیک بیش از حد، افراط در سئوال وهزاران هزار تشبیه و تصور ،نادیده گرفتن آن چشمه زلالی که داشت از درونم میجوشید،اینها همگی مرا از ادراک سادگی وپاکی اصل وجود دور کردندونعمتی راکه ممکن بود نصیبم شود از من گرفتند...من باختم!

میندیش میندیش که اندیشه گری ها،چونفطتندبسوزندزهربیخ تری ها

خرف باش خرف باش زمستی وزحیرت،که تاجمله نیستان نماید شکری ها

دیگرحتی ستاره های آسمانم راهم نمیبینم وحتی...حتی صدای خودم رادر هیاهوی دانسته های پوشالیم نمیشنوم...سرم انباشته است از دانش پوچ اشیاء.

من گم شدم درپس آنچه از طفولیت تاکنون یادگرفتم .هنگامیکه حرف زدن وراه رفتن راآموختم از خوشی و غرور لبریز شدم .آنوقتها هیچکس نبود بمن بفهماند که راه رفتن خزیدن در خاک است ،من خلق شده ام برای پروازدرکائنات وهیچکس حالیم نکردکه آموختن  کلمه آغاز گفتن  نیست بلکه در ورای واژه ها خاموش شدن است..

 

                                                    پایان.

                           مهرداد میخبر_۶ خرداد ۹۶_قصرشیرین

 (اشعار:مولانا)

( سطور آخر:برداشتی آزاداز نوشته های  هارپوکرات دروبلاگش)

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

                        

 

 

تعداد بازدید از این مطلب: 7276
موضوعات مرتبط: مقالات مدیر سایت , ,
|
امتیاز مطلب : 0
|
تعداد امتیازدهندگان : 0
|
مجموع امتیاز : 0

چهار شنبه 23 فروردين 1396 ساعت : 2:42 بعد از ظهر | نویسنده : م.م
نظرات

 

 

تعداد بازدید از این مطلب: 755
|
امتیاز مطلب : 0
|
تعداد امتیازدهندگان : 0
|
مجموع امتیاز : 0

پنج شنبه 2 فروردين 1396 ساعت : 11:50 بعد از ظهر | نویسنده : م.م
نظرات

 

 

 

 

 

 

تعداد بازدید از این مطلب: 941
|
امتیاز مطلب : 0
|
تعداد امتیازدهندگان : 0
|
مجموع امتیاز : 0

پنج شنبه 2 فروردين 1396 ساعت : 11:50 بعد از ظهر | نویسنده : م.م
شعر:(بی تو)
نظرات

           (هرگونه استفاده ازاین شعربدون اجازه سراینده ممنوع میباشد)

بی تو نمیشوددنیای من به سر

صورت زمن مپوش زجرم مده دگر

درآخرین نفس آغازشو مر

نامحرمم ندان،همرازشومرا

بی تو نمیرسدهرآنکه میرود

من را به خود رسان،همسازشو مرا

درخیل راهیان راهم نمیدهند

هم رهنماوهم رهساز شومرا

جانم زکف شده،روحم شده تلف

جانی بمن رسان،احراز شومرا

***********************

آه ای تمام جان تا کی روم هدر؟

تاکی دوچشم کور تاکی دوگوش کر؟

تاکی زهجرتوخون جگر خورم؟

ازداغ بی توئی بشکسته شدکمر

ای آشنای دور ای معنی سرور 

مفتاح محبسم رادر کفم بنه

تاکه رها شوم زین حی بی اثر

                                   مهرداد میخبر.قصرشیرین ۲۹ اسفند۹۵

 

 

 

 

تعداد بازدید از این مطلب: 5700
موضوعات مرتبط: مقالات مدیر سایت , ,
|
امتیاز مطلب : 4
|
تعداد امتیازدهندگان : 1
|
مجموع امتیاز : 1

چهار شنبه 25 اسفند 1395 ساعت : 1:29 قبل از ظهر | نویسنده : م.م
قطعه ادبی:(وهمی مبهوت)
نظرات

ناگهان یکی سلام داد

آن هنگام که درخودتنیده شده بودم

چشمانی داشت با برقی ازحقیقت

ولحظه ای ایستاددر موازات

نزدیک ترازنزدیک

امادست نایافتنی

آن دیگری ردشد،خندید 

ورازهانیزسربه مهرعبورکردند

در خنده او آهنگ حقیقت مستور بود

دیدم،شنیدم

ولی در بندتاروپودوهم اسیر.

آه،من خیالی بیش نیستم 

حقیقت سلام میدهد،میخندد،میرود

ومن همچنان وهمی مبهوتم در موازات

 تشنه یک خیزش

از  مجاز به حقیقیت

از سایه به وجود

من وهمی مبهوتم

پرازنیاز رفتن

 

                     مهردادمیخبر-۲۰ اسفند۹۵

تعداد بازدید از این مطلب: 5680
موضوعات مرتبط: مقالات مدیر سایت , ,
|
امتیاز مطلب : 5
|
تعداد امتیازدهندگان : 1
|
مجموع امتیاز : 1

جمعه 20 اسفند 1395 ساعت : 11:18 بعد از ظهر | نویسنده : م.م
شعر:(شب موعود)
نظرات

(   هرگونه استفاده ازاین مطلب بدون اجازه سراینده ممنوع است)

امشب همان شب است،گاه یگانگی

سوی خداشدن،یک بزم خانگی.

امشب همان شب است،هستم که بگذرم

مستی کنم ولو،ازکف دهم سرم.

نوری زهرطرف ،میخواندم:بیا!

باشوق میروم،بی شک وبی ریا.

امشب همان شب است،بایدرهاشوم

هستم که بگذرم،ازتن جداشوم.

امشب زنورحق،ذاتا منورم

من جسم نیستم،بی پا و بی سرم.

یارب چه میشود؟اینک کجاروم؟

این اولین شب است ،یاشام آخرم؟

                مهردادمیخبر_۷اسفند۹۵

تعداد بازدید از این مطلب: 6092
موضوعات مرتبط: مقالات مدیر سایت , ,
|
امتیاز مطلب : 8
|
تعداد امتیازدهندگان : 2
|
مجموع امتیاز : 2

یک شنبه 7 اسفند 1395 ساعت : 11:48 بعد از ظهر | نویسنده : م.م
قطعه ا دبی:(شعربایدخودبیاید)
نظرات

شعرباید( خود )بیاید

فارغ از جبرزمان،قافیه،معنا

نسیم گونه،آرام وبی تقلا

 بگذردازکوهستان برفگیر

مسح کند تن خنک رودرا 

ورقصان طی کندنیزاررا

باضرباهنگ سبزعلف .

شعربایدبجوشدازژرفنای دره احساس 

وآبستن کندشوره زار ترین زمینهارا

 شعربایدهشیارکندمست را 

ومست کندهشیاررا

شعریک انتزاع بغرنج ازواژگان نیست

ناب ترین امکان بشراست

وموجز ترین بستر بیان.

شعراسطوره ترین همسفر موسیقیست

ونجیبترین مرکب معراج رسول.

شعرباید خودبیاید

حتی آنهنگام که همه چشم براهند

فارغ از جبرزمان،قافیه،معنا

بی شتاب،آرام و بی تقلا

باضرباهنگ سبزعلف

رقصان طی کند نیزاررا

وعطرحضورخدارا

آمیخته باخنکی نمناک رود

به مشام مدهوش مستان گنهکاربرساند

وبیدارشان کندازکابوس  شقاوت

یاکه هشیاران رنجوررا

مست کندبامی ناب توحید

وجملگی غرق شونددر ملکوت عمیق کلمات.

شعربایدخودبیاید

فارغ از جبرزمان،قافیه،معنا

دراستجابت دعا

نیازوتمنا

حتی پس از قرنها انتظار

 

                                مهرداد میخبر.اسفند۹۵

 

 

 

 

 

تعداد بازدید از این مطلب: 4828
موضوعات مرتبط: مقالات مدیر سایت , ,
|
امتیاز مطلب : 0
|
تعداد امتیازدهندگان : 0
|
مجموع امتیاز : 0

سه شنبه 3 اسفند 1394 ساعت : 1:8 قبل از ظهر | نویسنده : م.م
شعر:(قضاوت)
نظرات

(هرگونه استفاده ازاین اثربدون اجازه سراینده ممنوع میباشد)

چشم میبندیم بر تقصیرخود،میگشائیم لب به سب دیگران

مانمیبینیم عیب خویش را،بلکه میبینیم عیب دیگران

برمنزه بودن خودغره ایم،درخیال خویش چونان بره ایم

دیگران درچشم ما غرق گناه،ما ز دیدخویش به از دیگران

درقضاوت شهره شهریم ما،بس که تنها میرویم به محکمه

در مجازات نیزمابس خبره ایم،آنقدر که سرزدیم از دیگران

       *      *      *

                                                         مهردادمیخبر.۱اسفند۹۵

 

 

 

 

 

 

تعداد بازدید از این مطلب: 6148
موضوعات مرتبط: مقالات مدیر سایت , ,
|
امتیاز مطلب : 0
|
تعداد امتیازدهندگان : 0
|
مجموع امتیاز : 0

چهار شنبه 27 بهمن 1395 ساعت : 1:41 قبل از ظهر | نویسنده : م.م
ترانه:(حیوونا)
نظرات

          (هرگونه استفاده از این ترانه بدون اجازه نویسنده غیرمجاز است وسراینده حق                        دعوی قانونی را در صورت تخلف افرادبرای خود محفوظ میداند)

           ( حیوونا )

حیوونا،حیوونیا توی خیابونا ولن

خیسن و سرگردونن ،غرق توی آب و گلن

خسته ان ، گرسنه ان، منزل و ماوا ندارن

توزمستون سیاه آتیش و گرما ندارن

حیوونا،حیوونیاهیچی تودنیاندارن

توخیابوناولن،امیدفرداندارن

         *          *           *

 کی میگه حیوونای توخیابون فهم ندارن؟

ازبرکت خدای خودشون سهم ندارن?

نون حیوونا توی سفره های ما آدماس 

ولی افسوس ودریغ که آدمارحم ندارن

حیوونا ,حیوونیا هیچی تودنیاندارن

توی این قحطی دل نون واسه فرداندارن

          *        *          *

ازحقوق حیوونا آی آدما دم نزنین

وقتی  که سگهارو توی کوچه مسموم میکنین

بیخودی دیگه دم از غم نزنین

وقتی که گربه هارو زیر ماشین له میکنین

آدما! ژست حمایت ازحیوونا نگیربن

وقتی که تفنگ واسه کشتنشون پرمیکنین

حیوونا ,حیوونیا چیزی بجز جون ندارن

که اونم  شماازشون میگیرین

      *      *       *

حیوونا حیوونیاتوی خیابونا ولن 

بهشون خونه بدین

خیسن و سرگردونن،غرق توی آب و گلن 

لااقل اجازه ی لونه بدین

خسته ان،گرسنه ان،بهشون دونه بدین

     *      *       *

حیوونا ،حیوونیاتوی خیابونا ولن

سردن وپریشونن ،غرق توی آب و گلن

بهشون گرما بدین

بهشون تورو  خدا ...یه دل زیبا بدین

 

 

                          مهردادمیخبر.بهمن ۹۵

 

 

 

تعداد بازدید از این مطلب: 5210
موضوعات مرتبط: مقالات مدیر سایت , ,
|
امتیاز مطلب : 0
|
تعداد امتیازدهندگان : 0
|
مجموع امتیاز : 0

شنبه 23 بهمن 1395 ساعت : 1:56 قبل از ظهر | نویسنده : م.م
مطلبی مفصل در باره (8نفرت انگیز)تارانتینو
نظرات

The Hateful Eight.jpg

مفصل....

در باره آخرین فیلم تارانتینو

             (8نفرت انگیز)

گرداوری و تدوین نوشتار :مهرداد میخبر

(منبع:ویکیپدیا.//filmamkon.ir/نقدفارسی.برترینها./khabar.parsijoo.ir/)

___________________________________________________

هشت نفرت‌انگیز ( The Hateful Eight) عنوان فیلم وسترن در سبک(کمدی سیاه )به نویسندگی و کارگردانی کوئنتین تارانتینو به مدت تقریبا طولانی 168 دقیقه است. در این فیلم انیو موریکونه، آهنگساز شهیر ایتالیایی، برای نخستین بار برای فیلمی از تارانتینو موزیک متن ساخته است.فیلمبرداری هشت نفرت‌انگیز از ۸ دسامبر ۲۰۱۴ در تلیوراید، کلرادو آغاز شد. این فیلم در ۲۴ دسامبر ۲۰۱۵ توسط رودشو به صورت فیلم ۷۰ میلی‌متری به نمایش درآمد و سپس توسط واینستین کمپانی در ۲۵ دسامبر ۲۰۱۵ در ایالات متحده اکران شد و نسبتا مورد اقبال منتقدان و مخاطبان قرار گرفت.هزینه فیلم 44 میلیون دلار و فروش آن 156 میلیون دلار بوده است.این فیلم در سه رشته نامزد دریافت جایزه اسکار شد:

بهترین بازیگر نقش اول زن

بهترین موسیقی متن

بهترین تصویربرداری

که از این میان انیو موریکونه توانست اسکار بهترین موسیقی متن را از آن خود کند.

 فهرست  بازیگران فیلم از این قرار است:

  • ساموئل ال. جکسون در نقش سرگرد مارکی وارن معروف به "جایزه بگیر"
  • کورت راسل در نقش جان روت معروف به "جلاد"
  • جنیفر جیسن لی در نقش دیزی دامرگو با نام مستعار "زندانی"
  • والتون گوگینس با نام کریس مانیکس در نقش "کلانتر"
  • دمیان بیچیر در نقش باب (مارکو مکزیکی) معروف به "مکزیکی"
  • تیم راث در نقش اسوالدو موبری (پیت هیکاکس انگلیسی) معروف به "مرد کوچک"
  • مایکل مدسن در نقش جو گیج (گراچ داگلاس) با نام "گاو چران"
  • بروس درن در نقش ژنرال سانفورد "سندی" اسمیترز معروف به "کنفدراسیون"
  • جیمز پارکس در نقش "اوبی جکسون"
  • زویی بل در نقش "جودی شش اسب "
  • چانینگ تاتوم در نقش "جودی دامرگو"
  • دانا گورییر در نقش "مینی مینک"
  • زویی بل در نقش "جوودی شش اسب"
  • لی هورسلی در نقش "اد"
  • جین جونز در نقش "سوییت دیو"
  • کوئنتین تارانتینو "راوی"
  • ماجرای فیلم هشت نفرت‌انگیز 

  • جان روث John Ruth یک جایزه‌بگیر است که یک زن تبهکار قاتل به نام دیزی دومرگ Daisy Domergue که برای زنده و مرده‌اش ده هزار دلار پاداش در نظر گرفته‌اند را با یک دلیجان به شهر صخره سرخ Red Rock در ایالت وایومینگ می‌برد تا آنجا وی را به دار بیاویزند. راه پوشیده از برف است، کولاک شدیدی نیز دارد از راه می‌رسد و کالسکه‌چی برای رسیدن به یک سرپناه بسیار عجله دارد اما مجبور می‌شود کالسکه را برای مرد سیاه‌پوستی به نام سرگرد مارکوس وارن Major Marquis Warren که جاده را بسته است نگاه دارد. او نیز یک جایزه‌بگیر معروف دیگر است که قصد داشته سه جنازه را به شهر صخره سرخ ببرد که اسبش به دلیل سن زیاد مرده و او در میانه راه مانده است. جان روث پس از سین جین وسواس گونه و شناختن سرگرد او را سوار کالسکه می‌کند. در ادامه راه آن‌ها مجبور می‌شوند که به دلیل درگیری میان دیزی -زن زندانی- و سرگرد که منجر به پرتاب شدن جان و زن زندانی به بیرون از کالسکه می‌شوند مجدداً توقف کنند. در این موقع کالسکه چی دوباره غریبه‌ای دیگر را در جاده می‌بیند. غریبه که خود را کریس مانیکس Chris Mannix معرفی می‌کند از آن‌ها درخواست دارد که او را به صخره سرخ ببرند. پرسش‌های جان روث دوباره شروع‌شده و غریبه اظهار می‌کند که برای تحویل گرفتن سمت کلانتری به شهر صخره سرخ می‌رفته که اسبش در میانه راه تلف شده است. جان روث ابتدا از بردن او خودداری می‌کند ولی بعداً با احتمال اینکه ممکن است راست گفته باشد و با او سروکار خواهد داشت او را سوار کالسکه می‌کند. در راه آن‌ها بیشتر باهم آشنا می‌شوند.

     

  • کولاک برف هر لحظه شدیدتر شده و دلیجان موفق می‌شود خود را به یک استراحتگاه بین‌راهی که توسط زن سیاه‌پوست میان‌سالی به نام مینی مینک Minnie Mink اداره می‌شود، برسانند. یک مرد مکزیکی به نام باب Bob که خود را در غیاب صاحب استراحتگاه مسئول آنجا معرفی می‌کند به کمک آن‌ها آمده و به همراهی سرگرد اسب‌ها را به اسطبل منتقل می‌کنند. در این حین سرگرد سوالاتی را از باب در خصوص رابطه‌اش با مینی می‌کند و سپس به دیگران در کلبه ملحق می‌شوند. جان روث که همواره از غافلگیر شدن توسط افراد گروه تبهکاران برای آزادی دیزی نگران است شروع به تفتیش و ضبط سلاح مسافران دلیجان قبلی که پیش از آن‌ها به استراحتگاه رسیده‌اند می‌کند. مسافران قبلی عبارت‌اند از 3 مرد: اسوالد موبریOswaldo Mobray مأمور اجرای اعدام، جو گیج Joe Gage که برای دیدن مادرش آمده است و مرد پیری به نام ژنرال سندی اسمیترز Sandy Smithers که برای زیارت قبر پسرش به صخره سرخ می‌رود. سرگرد که در دلیجان با جان روث پیمان همکاری بسته بود به او در خصوص خلع سلاح دیگران کمک می‌کند. فضای داخل کلبه به دلیل پوست سیاه سرگرد شدیداً علیه او هست و بسیاری از گفتگوها نیز در همین مورد رد و بدل می شود. مشخص می‌شود که ژنرال و سرگرد همدیگر را از زمان جنگ‌های داخلی امریکا می‌شناسند. سرگرد کم‌کم ماجرای کشته شدن حقارت آمیز پسر ژنرال را به دست خودش بیان کرده و پیرمرد را تحریک به درگیری می‌کند. پیرمرد که از ماجرای کشته شدن اینچنینی پسرش به شدت عصبانی شده است به روی سرگرد هفت‌تیر کشیده اما در این دوئل به دست او کشته شده و جنازه‌اش به بیرون برده می‌شود.

  • در میان مشاجره میان ژنرال و سرگرد شخصی که دوربین فقط دستش را نشان می دهد در قهوه جوش بالای بخاری سم مهلکی می‌ریزد. جان روث و کالسکه‌چی از آن خورده و به طرز دل‌خراشی می‌میرند. سرگرد با دیدن این صحنه سریعاً دست‌به‌کار شده و تمام مردان حاضر را جلوی دیوار به خط می‌کند. کریس یا همان کلانتر آینده شهر صخره سرخ را از بین مظنونین معاف می‌کند چراکه او کم نمانده بود که از همان قهوه مسموم بخورد. سرگرد به همراه کریس شروع به تحقیق برای مشخص کردن قاتل می‌نمایند. اینجاست که او حقایقی را در مورد آن مرد مرموز مکزیکی که خود را دوست مینی صاحب استراحتگاه معرفی کرده بازگو می‌کند و بعدازاینکه ثابت می‌کند او دروغ‌گویی بیش نبوده و به‌احتمال بسیار مینی و چند نفر دیگر را امروز صبح کشته است، او را با هدف دادن چند گلوله به قتل می‌رساند. سرگرد با علم به اینکه باب قهوه را مسموم نکرده چون در آن زمان مشغول کار دیگری بوده است، دو نفر مرد باقی‌مانده را تهدید می‌کند که اگر نگویند چه کسی مسبب مسموم کردن قهوه است همه آن را به خورد دیزی بدهد. در این هنگام جو گیج یکی از افراد تیم نجات دهنده ی دیزی لب به اعتراف گشوده و خود را مسئول مسموم کردن قهوه معرفی می کند. اسوالد که خودش را مأمور اجرای اعدام جا زده بود هفت‌تیر کوچکی را از زیر پالتوی خود بیرون کشیده و به پای کریس شلیک می‌کند و خود نیز در اثر شلیک کریس از پای درمی‌آید. مردی که تا کنون ناشناس مانده و در زیر کف کلبه پنهان شده است هم‌زمان به سرگرد شلیک کرده و او را به سختی مجروح می‌کند. اینجا فیلم به عقب برگشته و شرحی از آنچه امروز صبح در استراحتگاه گذشته است را نشان می‌دهد. برادر جوان دیزی به همراه سه آدمکش دیگر با یک دلیجان به استراحتگاه واردشده، مینی، دو کارگر او، یک مهمان مرد و دختر کالسکه‌چی را بی رحمانه کشته و منتظر ورود خواهر اسیرش و جان روث شکارچی می شوند. اما با اضافه شدن غیرمنتظره ی سرگردِ جایزه‌بگیر و کریسِ کلانتر، اوضاع آن‌گونه که می‌خواهند پیش نمی‌رود. فیلم مجددا به زمان حال برمی گردد و سرگرد زخمی برادر دیزی را تهدید به کشتن خواهرش کرده و از او می‌خواهد که از مخفی گاهش یعنی کف کلبه بیرون بیاید. او اجباراً بیرون آمده اما بلافاصله به دست سرگرد کشته می‌شود. آدمکش چهارم نیز در همین کشمکش کشته شده و کریس کلانتر دیزی را که سعی داشت با او وارد معامله شود را به دار می‌کشد. پس از کشته شدن تمام تبهکاران داخل کلبه، تنها بازماندگان این کشتار یعنی سرگرد سیاه‌پوست و کریس کلانتر زنده می‌مانند تا براثر جراحت و خونریزی که دارند کم‌کم جان دهند. 

  • نقد اثر
  • نقد این فیلم را اجبارا با یک جمله ی تکراری و شاید ملال آور شروع می کنم. ساخته‌های کارگردان این فیلم یعنی آقای کوئینتین تارانتینو  دارای چند مشخصه همیشگی هستند. دیالوگ‌های طولانی و کش‌دار بر سر موضوعات بسیار ساده و جزئی تا جایی که بیننده در آخر به التماس می‌افتد که خدا کند هرچه زودتر صحنه عوض شود (اصولاً او از چیزهای طولانی همانند نام و نام خانوادگی‌اش لذت می‌برد). خشونت کارتونی، به این معنی که شما از خشونتی که در فیلم می‌بینید نه می‌ترسید و نه منزجر می‌شوید چون شما احساس واقعی بودن از آن‌ها ندارید. اصرارش به انتقام‌گیری از سفیدپوستان به نمایندگی از سیاه‌ها با اینکه رنگ پوستش سیاه نیست. اغراق تعمدی و آشکار در تأثیر گلوله و دشنه بر سر و بدن آدم‌ها. اهمیت دادن وسواس گونه به عنصر موسیقی در طول فیلم و دست‌آخر ساموئل ال جکسن. فیلم آخر او هم، " هشت نفرت‌انگیز " تمام موارد اشاره شده در بالا را داراست. این فیلم در ژانر وسترن ساخته شده است ولی ظاهراً از این ژانر تنها دلیجان و کلبه‌ی چوبی‌اش هست که خیلی به چشم می‌آمد. من مؤلفه‌های معنوی و گرافیکی معمول وسترنی را ندیدم. اولاً که قهرمان فیلم به کلی سیاه‌پوست است، دوماً شخصیت‌های وسترن این‌قدر وراج نیستند، سوم اینکه در این ژانر فیلم‌نامه‌نویس‌ها موضوع را معمولاً معمایی نمی‌کنند و همچنین در

  • فیلم‌های وسترن تأکید بر استایل

  •  

  • تیراندازی و ماهیت رولور است نه محل برخورد گلوله و ترکیدن سر و فواره زدن خون. به‌طورکلی اما واضح از لوکیشن های دشت و صحرا، طرز ادای دیالوگ‌ها، تعقیب و گریزها، شخصیت زن لطیف کننده فیلم، نحوه تیراندازی و ششلول‌بندهایی با کمربندهای آویزان که از قواعد این ژانر هستند خبری نیست. نام‌گذاری فیلم هم کمی عجیب است. در فیلم، تقابلی میان آدم‌های خبیث و آدم خوب‌ها وجود ندارد و درنتیجه بیننده درک و لمس مشخصی از واژه نفرت نمی‌تواند پیدا کند. نبودن آدم خوب‌ها به‌خودی‌خود مشکلی برای فیلم ایجاد نمی‌کند ولی فقدان آن‌ها است که نام‌گذاری برمبنای "نفرت" را زیر سؤال می‌برد. همین‌طور اگر تارانتینو واژه "هشت" را به مناسبت هشتمین فیلمش انتخاب کرده باشد این گزینش کمی لوس و خودخواهانه تلقی خواهد شد. تقسیم‌بندی فیلم هم به شش فصل، زائد به نظر می‌رسید و بر اساس تغییر محتوا، زمان و یا مکان صورت نمی‌گیرد. فکر می‌کنم وقت آن رسیده که تارانتینو برای ممانعت از افول خود و آثارش به ایده و دست‌نوشته‌هایی غیر از خودش روی بیاورد. سبک مشخص او بیشتر بر جنبه ی دیداری اثر استوار می شود و بهره‌گیری از اندیشه و قلم دیگران بر طرز فیلم‌سازی و شهرتش اثر نامطلوب باقی نمی‌گذارد. بیشتر از آنکه او را نگران تغییر و یا اختلال در سبکش کند به وی در مقبولیت بیشتر میان هنرمندان و سینمادوستان عادی یاری می رساند.

  • تقدیر و تحسین‌ها از فیلم «هشت نفرت انگیز» با افتخار این فیلم را به عنوان «هشتمین فیلم» کوئنتین تارانتینوی نویسنده و کارگردان معرفی می‌کنند. از زمان غافلگیر کردن دنیا با نخستین فیلم قدرتمند خود، «سگ‌های انباری»(Reservoir Dogs) ، حدود ۲۳ سال قبل، تاکنون تارانتینو بر اساس برنامه ریزی‌ها خود فعالیت کرده است و هرگز سعی نکرده با تولید سریع فیلم‌های پشت سرهم نام خود را بر سر زبان‌ها بیندازد. در نتیجه تا به الآن یک فیلم الکی و بی مصرف نساخته است. حتی کم فروغ ترین کارهایش (مانند بیل را بکش ۱ و ۲) حداقل جالب بوده‌اند. از میان کارگردان‌هایی که امروز فعال هستند، شاید فقط اسکورسیزی و نولان را بتوان به ثبات رویه‌ی او دانست.

  • media/kunena/attachments/1598/TheHatefulEight3.jpg

  • البته، تارانتینو برای همه افراد جذاب نیست و وقتی که کارهایش را در نظر می‌گیریم، این امر به خوبی مشخص می‌شود. فیلم‌های تارانتینو دارای درجه hard-R هستند: و کلمات رکیک و خشونت گرافیکی در آن‌ها موج می‌زنند. افرادی که نمی‌توانند چنین چیزهایی را تحمل کنند قطعاً همچون هفت فیلم سینمایی قبلی او قادر به تماشای «هشت نفرت انگیز» نیز نخواهند بود. با این حال، برای هر فرد دیگری این یک فیلم هیجانی پر جنب و جوش، پر از پیچش‌های استادانه، دیالوگ‌های درگیر کننده و یک داستان به شدت سرگرم کننده هستند که باعث می‌شوند سه ساعت فیلم در لحظه ای برایشان به پایان برسد. بهترین فیلم سال؟ بله.

    media/kunena/attachments/1598/TheHatefulEight4.jpg

  • «هشت نفرت انگیز» ادای دینی است به وسترن‌های دهه ۱۹۶۰ میلادی. این فیلم که با دوربین ۷۰ میلی‌متری به‌همراه یک موسیقی ارکسترایی از انیو موریکونه، یک پیش درآمد کامل و یک تنفس ساخته شده است، ساختاری شبیه به برخی از بزرگ‌ترین فیلم‌های استودیویی اواسط قرن بیستم دارد. با این حال شباهت‌ها به همین جا ختم می‌شوند، چون محتوای «هشت نفرت انگیز» برای فیلم‌هایی که در طول این دوره ساخته شده‌اند بیش از حد سنگین است؛ حتی در مقایسه با زمانی که کدهای سانسوری[۱] در آن دوره کنار گذاشته شده بود. به رسم تارانتینو فیلم در خون، کثافت، خشونت و بی حرمتی غوطه ور است. این فیلم قشنگی نیست اما به طرز وحشتناکی سرگرم کننده است. شوخی‌های رکیک در فیلم الا ماشاالله زیاد است- به قدری زیاد که برخی منتقدان که در مراسم مختلف جایزه می‌دهند این را یک کمدی تصور می‌کنند. من نمی‌خواهم تا بدانجا پیش بروم اما در فیلم صحنه‌هایی وجود دارند که علیرغم جدی بودن تارانتینو دارد شوخی می‌کند.

    media/kunena/attachments/1598/TheHatefulEight5.jpg

  • «هشت نفرت انگیز» به شش فصل تقسیم می‌شود. فیلم با دیدار دو جایزه بگیر معروف اواخر قرن نوزدهم در جاده ای در ویومینگ شروع می‌شود. سرگرد مارکیز وارن (ساموئل ال جکسون)، که از میان دو گزینه «زنده یا مرده» اعلامیه ها گزینه دوم را ترجیح می‌دهد، به دنبال سرپناهی است تا از کولاکی که هر آن ممکن است رخ دهد فرار کند. او جلوی کالسکه ای که توسط جان هنگمن روث (کرت راسل) کرایه شده است را می‌گیرد و درباره اجازه عبور با او مذاکره می‌کند. روث تنها نیست. او با خود یک زندانی دارد: دیزی دامرگ (جنیفر جیسون لی) که برای سرش ۱۰ هزار دلار جایزه تعیین شده است. بر خلاف وارن، روث ترجیح می‌دهد که زندانی‌هایش را زنده تحویل دهد. دلیلش هم این است که می‌خواهد خودش آن‌ها را دار بزند. قبل از رسیدن به ایستگاه بعدی در مینی هابرداشری، چهارمین مسافر سوار کالسکه می‌شود: سرباز یاغی و نماینده جدید کلانتر کریس مانیکس (والتر گاگینز) که چندان تمایل چندانی به نشستن کنار یک سیاهپوست در کالسکه ندارد.

    media/kunena/attachments/1598/TheHatefulEight1.jpg

  • در مینی، تازه واردها با چهار عضو دیگر هشت نفرت انگیز: باب مکزیکی (دمین بیچیر)، که موقتاً آنجا را می گرداند؛ جلاد اسووالدو موبری (تیم راث)؛ جو گاج (مایکل مدسن)، مردی کم حرف؛ و قهرمان جنگ ائتلاف ژنرال سندی اسمیترز (بروس درن) آشنا می‌شوند. این‌ها که برای فرار از طبیعت خشمگین به این مکان بسته روی آورده‌اند هر آن ممکن است با هم درگیر شوند. بخش عمده ای از «هشت نفرت انگیز» به بیان داستان تعامل بین این هشت تن، که همه آن‌ها خود واقعی خود را نشان نمی‌دهند، می‌پردازد.

    media/kunena/attachments/1598/TheHatefulEight6.jpg

  • اگر در فیلم‌های تارانتینو یک چیز وجود داشته باشد که بیننده انتظارش را دارد این است که در فیلم هیچ چیز قابل پیش بینی رخ نخواهد داد. غیرقابل پیش بینی بودن مهم‌ترین داشته مشهود در این شاهکار این کارگردان است. مهم نیست که قبلاً چقدر فیلم دیده‌اید یا چقدر با دیالوگ‌های این ژانر آشنا باشید، تارانتینو همیشه چیزی برای غافلگیر ساختن شما دارد و این بیش از یک بار در «هشت نفرت انگیز» رخ می‌دهد. این فیلم ظاهری وسترن گونه دارد، المان‌های نژاد پرستی دوران بعد از جنگ داخلی و عواقب آن را با هم ترکیب می‌کند، صحنه های خشن توام با شوخی سیاه مختص تارانتینو را ارائه می‌دهد و از دیالوگ‌های عجیب و غریب و گاهاً ناغافل هوشمندانه ای برای گره زدن همه چیز به هم استفاده می‌کند. در فیلم یک خیانت، یک معمای پلیسی، و یک تعلیق بسیار غلیظ وجود دارد.

    media/kunena/attachments/1598/TheHatefulEight7.jpg

  • مانند تمام کارهای تارانتینو، اینجا نیز بازیگران انرژی زیادی صرف می‌کنند. بازیگران عالی هستند- ترکیبی از تازه واردها و بازیگرانی که قبلاً با این کارگردان همکاری کرده‌اند. ساموئل ال جکسون در صدر گروه قرار دارد، این ششمین باری است که او با تارانتینو همکاری می‌کند [او تنها در «سگ‌های انباری» و «بیل را بکش ۱»(Kill Bill Volume 1) غایب بوده است]. بازی‌اش در این فیلم عمیق و همراه با بی حرمتی است، البته به حلاوت بازی اش در «پالپ فیکشن»( Pulp Fiction) نمی‌رسد. کرت راسل در بهترین نقش خود در کفش‌های جان وین ظاهر شده است و این دومین همکاری او بعد از بازی در قسمت «ضد مرگ» Grindhouse با تارانتینو است. بروس درن کهنه کار برای فیلم بین‌های قدیمی جذاب است. جنیفر جیسون لی تنها زن فیلم است، البته هیچ کس این اشتباه را نمی‌کند که دیزی را «ضعیفه» خطاب کند. چانینگ تاتوم نقشی کوچک اما به یاد ماندنی فردی که گرچه یکی از هشت نفر نیست را بازی می‌کند اما نباید نادیده گرفته شود.

    media/kunena/attachments/1598/TheHatefulEight8.jpg

  • تارانتینو «هشت نفرت انگیز» را با وسترن‌های وایداسکرین یک دوران قدیمی در ذهن ساخته است. نسخه «رودشو»، که تنها به صورت ۷۰ میلی متری در طول دو هفته اول نمایش فیلم موجود است، نشان دهنده عشق کارگردان به گرفتن نماهای لنداسکیپ و بهترین استفاده از موسیقی دلنشین موریکونه است [که ما را به یاد موسیقی او برای سرجیو لئونه و موسیقی المر برنشتاین برای «هفت دلاور»( The Magnificent Seven) می‌اندازد]. ادیت اکران عمومی «هشت نفرت انگیز» آهنگ سریعتر تنگاترسی دارد و برخی از نماهای گرند ویستا را محدود می‌کند و تنفس را حذف کرده است.

    media/kunena/attachments/1598/TheHatefulEight9.jpg

  • از نظر لحن و رویکرد کلی، «هشت نفرت انگیز» بیشتر به «جانگوی رها شده»( Django Unchained) شبیه است تا به هر یک از فیلم‌های دیگری که تارانتینو ساخته است. با این حال، سطح خشونت و شوخی سیاه فیلم به «پالپ فیکشن» نزدیک‌تر است. و در حالی که هیچ‌یک از فیلم‌های تارانتینو از نظر بی باکی بالاتر از «پست فطرت های لعنتی»( Inglourious Basterds) قرار نمی‌گیرند، اما «هشت نفرت انگیز» به آن نزدیک می‌شود. درست وقتی که فکر می‌کنید می‌دانید که دارید به کجا می‌روید..... احتمالاً دارید اشتباه می‌کنید. هیچ فیلمی در سال ۲۰۱۵ به اندازه این فیلم به من انرژی نداد و گرچه اعتراف می‌کنم که برخی تابوشکنی های فیلم ممکن است برای برخی بیننده ها مناسب نباشد، اما آن‌هایی که از فیلم‌های قبلی تارانتینو لذت برده‌اند امسال را با یک سور به پایان می‌برند.

  • گپی با تارانتینو درباره فیلمش
  • خیلی از کارگردانان حالا و با پیشرفت های تکنولوژی فیلم های خود را به شیوه دیجیتالی و با دوربین های جدید می سازند. اما شما همیشه اصرار دارید که با دوربین های کلاسیک فیلم بسازید. تجربه کار با دوربین 70 میلی متری چطور بود؟

    خب، یک تجربه جدید بود. اما باید بگویم که انتخاب دیگری نداشتم. یعنی هر وقت به این داستان فکر می کردم، این فیلم را در این شکل و این حالت تجسم می کردم و هیچ انتخاب دیگری نداشتم که بخواهم به آن فکر کنم. البته باید بگویم که هرگز کار دیجیتال نخواهم کرد.

    گفت و گو با کوینتین تارانتینو درباره «هشت نفرت انگیز»

    دفعه پیش که با شما مصاحبه کردم، اشاره کردید که یک نسخه از وسترن مهجور مورد علاقه من «سربازان آبی» دارید. هنوز هم این فیلم را تماشا می کنید؟

    این فیلم از فیلم های مورد علاقه من است، اما متاسفانه نسخه ای از فیلم که در اختیار من است، نسخه 16 میلی متری است نه نسخه 35 میلی متری که دوست داشتم در خانه داشته باشم. یکی از پروژه های آینده ام این است که نسخه مناسب 35 میلی متری از این فیلم را تهیه کنم و در سینمای نئوبورلی به اکران بگذارم.

    شما فیلم را در دل محیط طبیعی و در شرایط سخت آب و هوایی ساختید، این حس در تماشاگر ایجاد می شود که انگار شما در حالت مستند کار کرده اید و حس تداوم زمانی در فیلم کاملا حس می شود. چطور به چنین فرمی رسیدید؟

    درواقع ما این کار را در اتاق تدوین انجام دادیم و زمان های مختلف را به هم چسباندیم. این اتفاقی است که در سینما می افتد و تو می توانی صحنه هایی مربوط به روزها و ماه ها و حتی سال های مختلف را به هم بچسبانی که انگار متعاقب هم اتفاق افتاده اند. موضوع این است که تماشاگر این را می داند که این صحنه ها پشت هم نیستند اما یک فیلمساز باید کاری کند که تماشاگر این موضوع را از یاد ببرد و فیلمی را که می بیند، بدون این که دچار ایست و بلوک شود، تماشاکند.

    اما در مورد فضایی که فیلم در آن ساخته شد باید بگویم که برای من مهم بود که فیلم را در فضای واقعی و نه در استودیو بسازیم. این فیلم وابسته به محیط است. ما این همه راه تا کارادو رفتیم تا فیلم را در جایی که باید بسازیم. آب و هوا و برف و سیل و کوه بخشی از کاراکترهای داستان ما هستند. جالب بود که ما هیچ وقت نمی توانستیم هوا را حدس بزنیم و هیچ کدام از پیش بینی های هواشناسی هم آن جا درست از آب در نمی آمد. آن ها حداکثر می توانستند برای دو روز بعد حدس بزنند و حدسشان برای روز سوم حتما غلط از آب در می آمد.

    ما صحنه اول فیلم را در زیر برف آرام و زیبایی فیلمبرداری کردیم که خیلی خوشایند بود اما بعد از روز اول کار برای 20 روز برف نیامد...! در نهایت بعد از دو هفته انتظار کار را از جای دیگر داستان شروع کردیم و بعد هوا به شدت بارانی شد. در نهایت مجبور می شدیم که در هر شرایط آب و هوایی بخش های نیمه کاره مانده قبلی را تکمیل کنیم. این کار خیلی سخت بود اما لذت های خودش را هم داشت. واقعا فکر کنم ارزشش را داشت.

    گفت و گو با کوینتین تارانتینو درباره «هشت نفرت انگیز»

    فیلمنامه پیچش های زیادی داشت و گاه خشونت های غیرمنتظره تماشاگر را غافلگیر می کرد. درواقع این صحنه های خشن ناگهانی گاه آزاردهنده است، اما در کل فیلم حس طنز تلخ دارد...

    این نوع نوشتن من است. یعنی کاری نمی توانم راجع به آن بکنم. می دانم که اغلب اوقات موقع نوشتن نوعی حس طنز سیاه دارم که در نوشته هایم خودش را نشان می دهد. حسی که دارم به نوشته هایم می رسد. واقعا وقتی بخشی از فیلمنامه ها را می نویسم، صدای خنده تماشاگران حاضر در سالن های سینما را می شنوم. این صداهایی که از تماشاگران در ذهنم می شنوم درواقع موسیقی متنی است که زمان نوشتن فیلمنامه گوش می کنم.

    من البته هیچ وقت در طنز استعدادی نداشتم، نمی توان یک لطیفه بسازم و بنویسم و حتی نمی توانم یک لطیفه را خوب تعریف کنم. اما به من گفته اند که فیلم هایم تلخ و عموما طنز خاصی دارند و برخی لحظات واقعا آدم ها را می خندانند. اما خوب «هشت نفرت انگیز» تنها فیلمی بود که در آن برخی صحنه هایی که را که حس می کردم ممکن است حسی از طنز داشته باشد را حذف می کردم. البته الان هم از کاری که کرده ام پشیمان نیستم.

    من مشکلی با زمان فیلم شما ندارم اما تهیه کننده شما چی؟ هری وینشتاین مشکلی با زمان فیلم نداشت؟

    با این یکه نه، او هم قبول داشت که نمی شود زمان این فیلم را کم کرد. او هم تاکید داشت که این فیلم هیچ بخش اضافه ای ندارد. هری هیچ فیلمنامه مرا به اندازه این فیلمنامه نخوانده بود. فکر کنم 10 یا 12 بار این فیلمنامه را خواند ولی هیچ گاه نگفت صحنه ای یا حتی دیالوگی اضافه است و آن را حذف کن. او همراه خوبی است و تا آن جایی که می تواند کمک می کند.

    گفت و گو با کوینتین تارانتینو درباره «هشت نفرت انگیز»

    کار کورتنی هافمن در طراحی لباس هم خارق العاده است. شما در زمان نوشتن فیلمنامه در مورد طراحی لباس هم در ذهن تان یا روی کاغذ الگوسازی می کنید یا همه چیز را به طراح لباس می سپارید؟

    خب من ایده های زیادی در مورد همه چیز دارم. (می خندد) واقعا در مورد چیزهایی که می خواهم، ایده های مشخصی دارم و می دانم که چه چیزی می خواهم. بعضی از چیرهایی که می خواهم را دقیقا در فیلمنامه می آورم. برای مثل در ذهنم گروهبان وارن (ساموئل ال جکسون) را با یک کت ارتشی قدیمی و پیراهن سیاه و دستمال قرمز فرض می کردم. درواقع دلم می خواست که او یک جورایی از لحاظ ظاهر شبیه لی وان کلیف در وسترن های نابش باشد اما رفتارش شبیه ستوان کلمبو باشد. اما مثلا در مورد جان راث کورتنی یک کت بوفالوی جالب تن او کرد که دقیقا چیزی بود که لازم بود. کورتنی ایده های خیلی نابی دارد و واقعا برای کارش ساعت ها فکر می کند. من خیلی جاها او را آزاد می گذارم تا کارش را بکند و البته او هم خیلی اوقات فکر مرا می خواند.

    واقعا نمی توانم بازیگر دیگری را به جز جنیفر جیسون لی در نقش «دیزی» تصور کنم، ما شایع بود که شما برای این نقش بازیگران دیگری را در ذهن داشتید، مثلا اوما ترومن...

    نه، برای این نقش اصلا به اوما ترومن فکر نکرده بودم. می دانید که من هر کاری می کنم تا او در فیلم هایم باشد، اما خیلی راحت بگویم او را در نقش «دیزی» تصور نکرده بودم. حتی او این موضوع را به من گفت که آیا این نقش را برای او نوشته ام و من هم خیلی راحت به او گفتم که نه، تو شبیه این کاراکتر نیستی و این نقش به درد تو نمی خورد. یادم هست که وقتی این جمله را به او گفتم، چشم هایش گشاد شد و بعد با تعجب گفت: «خب نقش عروس هم اصلا شبیه شخصیت واقعی من نیست... این نقشه شبیه هیچ کدام از نقش های دیگرم هم نیست. 

    اما در مورد جنیفر این را بگویم که چند بازیگر برای تست کردن این نقش آمدند ولی این جنیفر بود که نقش را مال خودش کرد. وقتی شروع به روخوانی جملات دیزی کرد، خیلی تحت تاثیر قرار گرفتم. درواقع این روخوانی باعث شد که بروم و چند فیلم دهه 90 او را تماشا کنم. برای خودم یک جشنواره کوچک از فیلم های جنیفر جیسون لی راه انداختم و مطمئن شدم که او همان بازیگری است که دنبالش می گشتم. دلم می خواست یک بازیگر قدرتمند با یک کاریزما این نقش را بازی کند و حالا فکر می کنم همین اتفاق افتاده است.

    گفت و گو با کوینتین تارانتینو درباره «هشت نفرت انگیز»

    نقشی که او بازی کرد نقش ساده ای نبود...

    دقیقا. او در تمام زمان فیلمبرداری تحت فشار بود. واقعا بازی کردن در دمای زیر صفر با خونی که به تمام بدنت پاشیده شده و گریم خیلی سنگین و لباس های کلفت اصلا کار ساده ای نیست. 

    خیلی از فیلم های تو تم تاریخی دارند یا اشاراتی به تاریخ در آن ها هست. یعنی همیشه در مورد گذشته فیلم ساخته ای. تا به حال به این فکر کرده ای که فیلمی بسازی که داستانش در زمان آینده اتفاق بیافتد؟

    سوال خیلی خوبی پرسیدی. خب واقعا نه، تا حالا نشده که به چنین داستانی فکر کنم. این طور داستان نوشتن یک تفکر انتزاعی و ذهنی پر از فانتزی می خواهد. من هم از داستان سفینه های غول آسا و کهکشان ها و جنگجوها خوشم می آید اما این آن درامی که من دنبالش هستم نیست. نمی دانم در آینده چه اتفاقی خواهد افتاد اما فکر نمی کنم در نهایت داستانی این گونه بنویسم.

    گفت و گو با کوینتین تارانتینو درباره «هشت نفرت انگیز»

    در دهه های 80 و 90 واژه ای توسط نویسنده ها و منتقدان ساخته شد به اسم «هیچکاکین» که خیلی هم محبوب شد. خیلی از فیلم های آن سال ها را تقلید یا تاثیر گرفتن از هیچکاک می دانستند. حالا فکر می کنی زمانی می رسد که واژه «تارانتینویین» هم به کار گرفته شود؟

    خب این درواقع یک تعریف از من است؛ یک تعریف خیلی خیلی بزرگ. واقعا بگویم که این حرف هیجان زده امی کرد. اما خب از همین الان دلم برای آن آدم هایی که قرا راست فیلم هایشان این گونه خطاب شود می سوزد. می دانم که این افراد باید خیلی کارهای عجیب و غریب کرده باشند و خیلی اذیت شده باشند تا این گونه خطاب شوند. اما گذشته از شوخی وقتی کارم را در سینما شروع کردم، یکی از رویاهایم این بود که سبک مخصوص خودم را داشته باشم که آدم ها در مورد آن حرف بزنند.

    طیف مقابل سبک فیلمسازی شما سینمایی است که با پیشرفت های اخیر شکل گرفته. برای مثال همین تلفن همراهی که دست شماست، می تواند یک دوربین فیلمبرداری باشد که با آن یک فیلم بلند ساخت و به نمایش هم گذاشت. نظر شما در مورد این نوع از سینما چیست؟

    خب این نوع فیلمسازی ربطی به من ندارد. دلم نمی خواهد این گونه فیلم بسازم. اما کارهایی که این افراد می کنند هم سرشار از هوش و خلاقیت است. خب یکی فیلم 70 میلی متری می سازد و آن یکی با آیفون خودش فیلم می سازد. به نظرم این اتفاق که هر کسی می تواند فیلم بسازد؛ یک اتفاق بزرگ است. به نظرم این نوعی دموکراسی را در خودش دارد. این چیزی است که تا حالا نبوده. حالا هر کسی می تواند با یک آیفون داستان خودش را بسازد؛ داستان خود خودش را، اما نگران این هم هستم که ما شیوه معمول فیلم ساختن یعنی با دوربین واقعی و نگاتیو را از یاد ببریم.

    گفت و گو با کوینتین تارانتینو درباره «هشت نفرت انگیز»

    بازیگری هست که با او کار نکرده باشی و دوست داشته باشی در آینده با او کار کنی؟

    بله. قطعا چند نفری هستند. اگر خوب فکر کنم می توانم س ام های زیادی را به شما بگویم. اما در کل اولین اسمی که به نظرم می آید، آل پاچینو است. او یکی از بزرگ ترین بازیگران همه دوران هاست. شاید اصلا فیلمی براساس کاراکتری که دوست دارم او در آن بازی کند بسازم. نفر بعد هم کیت وینسلت است. او هم یکی از بزرگ ترین بازیگران زن دوران ماست که خیلی دوست دارم در فیلمی از من بازی کند.

    پروژه بعدی شما چیست؟ ممکن است «کشتن بیل 3» در راه باشد؟

    نمی دانم. واقعا در این لحظه نمی دانم. اما دوست دارم که باز هم در «کشتن بیل» فیلم بسازم. این فیلمی نیست که از ساختن قسمت های بعدی آن پشیمان شوم.

 و... حاشیه های این اثر

«هشت نفرت انگیز» نه تنها یکی از بهترین آثار کویینتین تارانتینو از نظر منتقدان بوده، بلکه یکی از پر حاشیه ترین ها و شاید پر حاشیه ترین اثر وی هم بوده است.

 وقتی اولین نسخه از فیلمنامه «هشت نفرت انگیز» نوشته شد و آقای کارگردان شروع به پیش تولید اثرش کرد، از طریق کارگزار یکی از بازیگرانی که برای بازی در فیلم در حال مذاکره بود، فیلمنامه در فضای مجازی منتشر شد. پس از آن تارانتینو که به شدت ناراحت شده بود اعلام کرد این یکی از بهترین نوشته هایش بوده و دیگر آن را نمی سازد، بلکه قصد انتشار آن به صورت کتاب را دارد. نتیجه اما با گفتار آقای کارگردان خیلی تفاوت داشت.

او ابتدا جلسات فیلمنامه خوانی منعقد کرد و از تعدادی از شناخته شده ترین بازیگران هالیوود مثل ساموئل ال جکسون خواست در میان هواداران، فیلمنامه را بخوانند. بعد از چند جلسه این کار متوقف شد و کیو تی اعلام کرد با تغییراتی حاضر شده فیلمنامه «هشت نفرت انگیز» را مقابل دوربین ببرد. حتی در زمان ساخت هم حواشی دست از سر تارانتینو بر نمی داشت. از مخفی نگه داشتن نام بازیگران بگیرید تا شایعات مبنی بر حضور جنیفر لاورنس. اما هر طور بود این مقطع هم تمام شد. وقتی دیگر همه منتظر دیدن «هشت نفرت انگیز» روی پرده سینما بودند اظهارات تارانتینو این بار حاشیه ساز شد.

کارگردان سرشناس سینمای جهان از بی رحمی پلیس در نیویورک سخن گفت که با اعتراضات شدید پلیس آمریکا همراه بود. پاتریک لینچ رئیس انجمن پلیس های گشتی نیک خواه، اولین نفری بود که بر ضد حرف های تارانتینو موضع گرفت. پس از آن پلیس لس آنجلس هم از وی حمایت کرد و فیلم جدید تارانتینو را تحریم کرد چندی پیش هم اتحادیه پلیس فیلادلفیا به این تحریم پیوست. کلانتران اورنج کانتی هم به این تحریم پیوسته اند اما دامنه اعتراضات به تارانتینو با روزنامه نیویورک پست وارد فاز بعدی شد. این روزنامه چندی پیش با تیتر بزرگی عکس کارگردان «پالپ فیکشن» و «سگ های انباری» را روی جلد برده است. تیتر این روزنامه :« فقط بگو کویینتین، بگو معذرت می خواهی» است. تارانتینو که اخیر در یک برنامه تلویزیونی گفتگو محور به میزبانی ووپی گولدبرگ حاضر شده بود منتقدان خودش را شبیه «آدم بدهای فیلم های دهه 80» دانست. او همین طور در پاسخ به صحبت های پاتریک لینچ کفت: «تا آنجایی که برای من اهمیت دارد، پاتریک لینچ، با عبارت «ضد پلیس» از من یاد می کند، فقط به این خاطر که نمی توانند با انتقاداتی که من از آنها کردم، کنار بیایند.» کارگردان «جانگوی رها از بند» و «لعنتی های بی آبرو» همین طور ادامه داد: « بعضی از آنها (پلیس)، می گویند از من شگفت زده شده اند و ادعا می کنند که قرار است با من برخوردهای سختی بکنند.... آنها مثل آدم بدهای فیلم های دهه 80 می مانند.»

پنج اتحادیه بزرگ پلیس آمریکا اقدام به تحریم فیلم جدید تارانتینو کردند. آنها در نامه ای به رئیس کمپانی واینستین، هاروی واینستین اعلام کردند 325 هزار عضوشان تحت هیچ شرایطی به اکران جدیدترین فیلم کویینتین تارانتینو نخواهند رفت. اما این برخورد با مقابله فعالان علیه خشونت پلیس رو به رو شد. آنها شب افتتاحیه «هشت نفرت انگیز» در فرش قرمز حاضر شدند و علیه پلیس آمریکا و به نفع کویینتین تارانتینو شعار دادند.

در حالی که دیگر به نظر می رسید همه چیز آرام شده اما نسخه اسکرینر فیلم «هشت نفرت انگیز» در فضای مجازی منتشر شد تا بدشانسی های تارانتینو تکمیل شود. حالا خبر رسیده این موضوع به خاطر ارسال نسخه دی وی دی مخصوص فصل جوایز برای یکی از مدیران استودیوها در هالیوود رخ داده است. این نسخه برای اندرو کسوف یکی از مدیران عامل کمپانی الکون اینترتینمنت ارسال شده بود. شرکتی که سال گذشته یکی از سرمایه گذاران اصلی فیلم «برتری» والی فیستر با بازی جانی دپ و تهیه کنندگی کریستوفر نولان بود. کسوف که کاملا با اف بی آی همکاری می کند گفته اصلا دی وی دی مربوطه به دستش نرسیده و در بین راه اتفاقاتی برایش افتاده. او عنوان می کند به جز همکاری کامل با اف بی آی، شرکتش هم تیم مستقل تبلیغاتی خودش را راه خواهد انداخت تا ببیند چه بر سر دی وی دی هایش آمده.

این نسخه توسط یک گروه هکر با نام HIVE-CM8 در فضای مجازی منتشر شده و گفته می شود در روز اول بیش از 200 هزار بار دانلود شده. CM8 تاکنون 40 فیلم را به صورت دی وی دی اسکرینر آپلود کرده و قرار است در فضای مجازی یک به یک منتشر کند. این هکرها فیلم هایی مثل «بازگشته»، «کرید» و «استیو جابز» را هم در فضای مجازی منتشر کرده اند. تاکنون از این 40 عنوان حدود 20 عنوان منتشر شده است.

 

 
تعداد بازدید از این مطلب: 4802
موضوعات مرتبط: سینمای غرب , ,
|
امتیاز مطلب : 5
|
تعداد امتیازدهندگان : 1
|
مجموع امتیاز : 1

پنج شنبه 5 فروردين 1395 ساعت : 11:20 بعد از ظهر | نویسنده : م.م
اکران نوروز 95
نظرات

گزارش اکران نوروز 95

_____________________

به گزارش ایسنا، فیلم «خشم و هیاهو» به کارگردانی هومن سیدی در 16 سالن تهران و 7 سالن در شهرستان‌ها اکران می‌شود.

به گفته سعید خانی پخش‌کننده این فیلم؛ اکران آن در شهرهای مشهد، گرگان، یزد، اراک، اصفهان، آبادان و رفسنجان انجام خواهد شد و این فیلم در بعضی شهرستان‌ها در نوبت دوم اکران عید قرار می‌گیرند.

در این فیلم که چهارمین اثر بلند سینمایی هومن سیدی است، بهزاد عمرانی خواننده گروه بمرانی به ایفای نقش پرداخته است. عمرانی در نقش یک خواننده در این فیلم حضور دارد و در قالب کنسرت، ترکی را هم در «خشم و هیاهو» اجرا کرده‌ است.

طناز طباطبایی و نوید محمدزاده بازیگران اصلی «خشم و هیاهو» هستند. فیلمی که در آن بازیگران دیگری چون سعید چنگیزیان، بهناز جعفری، رضا بهبودی و رعنا آزادی ور ایفای نقش می‌کنند. تهیه کنندگی این فیلم برعهده سعید سعدی است. این فیلم به سرگروهی «اریکه ایرانیان» اکران می‌شود.

حبیب اسماعیلی پخش‌کننده دو فیلم «کفش‌هایم کو» به کارگردانی کیومرث پوراحمد و «من سالوادور نیستم» کار منوچهر هادی نیز درباره اکران این دو فیلم به ایسنا گفت:‌ «کفش‌هایم کو» حدود 18 سالن در تهران دارد و برای اکران آن در شهرستان‌ها در حال رایزنی هستیم.

وی اضافه کرد: اکران «من سالوادور نیستم» کار منوچهر هادی هم در 100 سالن ادامه دارد که از این میان 30 سالن در تهران و 70 سالن در شهرستان‌ها میزبان این فیلم هستند.

«کفش‌هایم کو» تازه‌ترین کار کیومرث پوراحمد است که موضوع آن به مهاجرت و فراموشی مربوط می‌شود و رضا کیانیان نقش اصلی آن را بر عهده دارد.

مجید مظفری، رویا نونهالی، بهاره کیان افشار، مینا وحید و منصوره وافری دیگر بازیگران این فیلم هستند.

در «کفش‌هایم کو؟» که 70 درصد فیلمبرداریش در خانه باغی در نیاوران انجام شده است، علیرضا زرین‌دست به عنوان مدیرفیلمبرداری، مجید میرفخرایی طراح صحنه و لباس و آرش برومند به عنوان صدابردار حضور داشته‌اند.

این فیلم نیز در گروه سینما «زندگی» اکران دارد.

فیلم «ابد و یک روز» دیگر فیلم نوروزی امسال 25 سالن در تهران و حدود 30 سینما در شهرستان‌ها دارد.

به گفته امیر قطبی پخش‌کننده این فیلم از فیلمیران، «ابد و یک روز» از اوایل هفته آینده در شهرهای مشهد، شیراز، گرگان، اهواز، اصفهان، کرج، تبریز، قم، همدان، رشت، خرم‌آباد، بوشهر، شهرکرد، اردبیل و... به نمایش درمی‌آید.

«ابد و یک روز» اولین ساخته بلند سعید روستایی است که با کسب 9 سیمرغ از جشنواره فجر، بیشترین جوایز این دوره از جشنواره را دریافت کرده است.

پیمان معادی، نوید محمدزاده، پریناز ایزدیار، ریما رامین‌فر، شیرین یزدان بخش، معصومه رحمانی، مهدی قربانی، محمد علی‌محمدی، اسماعیل گرجی، امیررضا فلاح، و شبنم مقدمی در این اثر به ایفای نقش می‌پردازند.

در خلاصه داستان این فیلم که به سرگروهی سینما آزادی اکران شده، آمده است:«خانواده در تدارک مراسم عروسی سمیه هستند اما اتفاقاتی روابط خواهران و برادران را سرد می‌کند که در نهایت باعث ماجراهایی می‌شود.»

همچنین فیلم «بادیگارد» ساخته ابراهیم حاتمی‌کیا دیگر فیلمی است که پخش آن را فیلمیران بر عهده دارد.

به گفته قطبی این فیلم در 55 سالن شهرستان‌ها و 27 سالن تهران نمایش عمومی خود را آغاز می‌کند.

از جمله شهرستان‌هایی که این فیلم در آن‌ها به نمایش درمی‌آید مشهد، شیراز، گرگان، اهواز، اصفهان، کرج، تبریز، قم، همدان، رشت، خرم‌آباد، بوشهر، شهرکرد، اردبیل و... است.

«بادیگارد» تازه‌ترین ساخته ابراهیم حاتمی کیا به سرگروهی سینما استقلال به نمایش درآمده که در خلاصه داستان آن آمده است: «چرا اینقدر دیر اومدی؟ مأموریت بودم. شغلت چیه؟ تو حفاظتم. نگهبانی؟ محافظم. آهان پس بادیگاردی...»

در این فیلم پرویز پرستویی، مریلا زارعی، بابک حمیدیان، امیر آقایی، فرهاد قائمیان، دکتر محمود عزیزی، محمد حاتمی، علی یعقوبی، پدرام شریفی، دیبا زاهدی، شیلا خداداد و پریوش نظریه بازی می‌کنند.

در کنار این فیلم‌ها،«من سالوادور نیستم» نیز به اکران خود ادامه می‌دهد.

این فیلم به کارگردانی منوچهر هادی و تهیه کنندگی منصور سهراب پور و امیر پروین حسینی داستان ناصر و خانواده‌اش را روایت می‌کند که به واسطه آژانس تعطیلات رویایی برای سفری سیاحتی به برزیل دعوت می‌شوند، آنجل دختری برزیلی، او را با نامزد سابق خود اشتباه گرفته است و ...

در این فیلم رضا عطاران، یکتا ناصر، مهدی محرابی، کارول ویدونی، بری فیوکا، سوگل محرابی و ژیلا صادقی و با حضور ریوالدو به ایفای نقش پردخته‌اند. 

 
 
 
تعداد بازدید از این مطلب: 5523
برچسب‌ها: اکران نوروز 95 ,
موضوعات مرتبط: سینمای شرق , ,
|
امتیاز مطلب : 0
|
تعداد امتیازدهندگان : 0
|
مجموع امتیاز : 0

دو شنبه 2 فروردين 1395 ساعت : 8:13 قبل از ظهر | نویسنده : م.م
رمانتیک ترین فیلمهای تاریخ سینما کدامند؟
نظرات

(رمانتیک ترینهای تاریخ سینما)

پیدا کردن فیلم‌هایی که عشقهای واقعی و کامل را به نمایش بگذراد امری بس دشوار است. البته ما برای این کار استانداردهای بالایی داریم… ما خواهان ترکیبی ملموس و آشکار از عجایبی فراوان برای دلداده‌ها هستیم تا پیروز شوند و در پایان مرگ سوزناک و دلخراش آنها واقعا ما را ناراحت می‌کند.
 
1.  کازابلانکا، ۱۹۴۲
زمانی که همفری بوگارت به اینگرید برگمن می‌گوید: "که مجبور است و باید او را ترک کند وگرنه پشیمان می‌شود"
"شاید امروز نه، شاید فردا هم نه، اما به زودی و برای بقیه عمرت" ما نمی‌توانیم جلوی اشکهایمان را بگیریم. و حالا شصت و پنج سال بعد هیچ فیلمی ‌نتوانست بهتر از کازابلانکا درامی ‌حقیقی را نشان دهد.
                                ——————————————————-
 
2. تایتانیک، ۱۹۹۷
این فیلم سوزناک که محور اصلی آن یک کشتی عظیم الجثه می‌باشد در نقطه اوج داستانش تاثیر عمیقی روی بیننده‌ها گذاشت، زمانی که کیت وینسلت طنابها را نگه داشته بود، بینندگان بسیار هیجان زده شدند. خانمها واقعا برای داستانهای عاشقانه این چنینی و همین طور لئوناردو دی کاپریوی احساساتی ضعف می‌کنند!!

 

۳٫ بلندی های بادگیر، ۱۹۳۹
دختری ثروتمند (Merle Oberon) دوست پسر و عاشق واقعی و ثابت قدمش، لورنس الیویر (Laurence Olivier)  را از خود می‌راند، اما خیلی زود متوجه اشتباهش می‌شود. البته زمانی این اتفاق می‌افتد که او در بستر مرگ قرار گرفته و آن دو دوباره همدیگر را ملاقات می‌کنند.

 
                                ——————————————————
 
4. an affair to remember، ۱۹۷۵
کری گرانت (Carry Grant) و دبورا کر (Deborah Kerr) در یک سفر دریایی با هم آشنا شده و به  هم قول می‌دهند که شش ماه بعد در بالای ساختمان دولتی دوباره همدیگر را ببینند. اگر داستان شما را به درون خود کشید حس بدی نداشته باشید. نورا افرون کارگردان فیلم بی خوابی در سیاتل نیز این فیلم را دوست دارد!

۵٫ برباد رفته، ۱۹۳۹
این فیلم با موضوع جنگ داخلی گسترده، در مورد یک دختر زیبا اهل جنوب (Vivin Leigh) و یک پسر جذاب و رند است. این داستان عاشقانه به اندازه خود جنگ برنده‌ها و نجات یافته‌های زیادی دارد!

۶٫ the way we were، ۱۹۷۳
باربارا استریسند
 (Barbara Streisan) و رابرت ردفورد در این فیل زوج عاشق پیشه نیستند (رابرت واسپ WASP مقرراتی و منضبط و بارابارا  سوسیالیستی ایده آلیست است). اما همین موضوع آنها را در ذهن ما ماندگار می‌سازد.

۷٫ moonstruck، ۱۹۸۷
چر (Cher) زنی بیوه است که با مردی جذاب اما کسل کننده (Danny Aiello) ازدواج می‌کند… البته تا موقعی که برادر پرشور و حرارت او یعنی نیکلاس کیج را ندیده است!! چقدر جالب است وقتی که بازی کیج را در نقش پسری گرفته و غمگین و همین طور پسری اغواگر و  وسوسه برانگیز را به یاد می‌آوریم.

۸٫ آنی‌هال، ۱۹۷۷
بیننده‌ها به همان شدتی که آلوی (Alvy) عاشق آنی شده بود، تمام فکر و ذکرشان مشغول داستان عاشقانه فیلم شده بود! (آلوی با بازی ستاره کمدی وودی آلن و آنی با بازی دیان کیتون، Diane Keaton، بازیگر برنده اسکار) این فیلم هم شما را می‌گریاند و هم می‌خنداند!
 
                                 ——————————————————

9. دکتر ژیواگو، ۱۹۶۵
یوری، Yuri، شاعر و جراح (Omer Sharif)، ازدواج می‌کند، اما نمی‌تواند در برابر لارا (Lara) پراحساس و ایده آلیست (Julie Chritie) مقاومت کند. این فیلم رمانتیک و ناراحت کننده است  و موسیقی متن فیلم دیوانه تان می‌کند! اما غیر ممکن است این دو ستاره جذاب اما بی عفت و زناکار را تحسین کنید!

۱۰٫ روح، ۱۹۹۰
درحالیکه جستجوی ماوراءالطبیعه ووپی گلدبرگ تبدیل به ماجرایی جالب و بامزه می‌شود (او به خاطر این فیلم برنده اسکار شد)، یکی از بهترین صحنه‌های عاشقانه دهه ۹۰ خلق می‌شود! صحنه‌های کوزه گری، ملودی ممتد و مداوم فیلم، قطره اشک فوق العاده و باارزش دمی‌مور، همه و همه این فیلم را در یادها جاودان ساختند.

۱۱٫ عروس پرنسس، ۱۹۸۷
این داستان قواعد و داستانهای دروغین مربوط به پریان که در ذهنتان دارید را نقض می‌کند. یک پرنسس (رابین رایت پن) و عشق واقعی او کری الوز (Cary Elwes) برای به هم رسیدن می‌جنگند و این زوج کمدی در هر صحنه ای از فیلم بازتاب این جنگند. اما همان قدر که فیلم جالب است، صحنه‌های رمانتیک و پرسوز و گداز نیز دارد.

۱۲٫ کوهستان بروکبک، ۲۰۰۵
دو کابوی جذاب، دشت و بیابان و غم و اندوه عشق ممنوعه. وقتی بازی خیره کننده ستاره‌های فیلم جک گیلن‌هال وهیث لچر در راس فیلم قرار می‌گیرد، شما اصلا ناراحت نمی‌شوید. شادروان هیث لچر بعد از مرگش جایزه اسکار را از آن خود کرد.
 
                                 ——————————————————

13. Harold snd maude، ۱۹۷۱
یکی از عجیب ترین و جذاب ترین فیلمهای رمانتیک کل تاریخ در مورد شخص بیست ساله ای است (Bud Cort) که قصد خودکشی داشته و وقتی در  مراسم خاکسپاری یک فرد سالخورده شرکت می‌کند خیلی تحت تاثیر قرار می‌گیرد (برنده اسکار Ruth Gordon). این فیلم شاید کمی هم ترسناک باشد اما هر دو بازیگر آن فوق العاده جذاب و فریبنده بازی می‌کنند.
                                 ——————————————————

14. یک افسر و یک جنتلمن، ۱۹۸۲
عشق و علاقه شدید بین افسر تحت آموزش نیروی دریایی (Richard Gere) و کارگر کارخانه افسرده (Bebra Winger) همان قدر که انتظار داشتید پرشور و حرارت است و نجات یافتن او از کار سخت و دست مزد خیلی پایین شعر ناب عاشقانه ست.

۱۵٫ نور ابدی ذهن بی نقص، ۲۰۰۴
جیم کری وقتی که کشف می‌کند همسرسابقش (کیت وینسلت) از مدتها پیش او را از ذهن خود پاک کرده، او نیز سعی می‌کند همین کار را انجام دهد. اما همانطور که او ناامیدانه تلاش کرد که زنجیره خاطرات شیرین را به یادش بیاورد-کسی که همیشه دوستش داشت و بعد از دستش داد- انجام دادن این کار نیز به راحتی امکان پذیر نیست.
 
                                 ——————————————————
 
16. بالهای آرزو، ۱۹۸۸
این فیلم در مورد یک فرشته (برونو گانز) است، کسی که کاملا از نزدیک شدن به عطرساز فرانسوی (سولوینگ دومارتین) ناامید می‌شود. این فیلم در مورد افسانه‌های پریان نیست، آنها در اعماق وجود خویش، عشق و زندگی و ارتباطشان کند و کاو می‌کنند.
 
17. خانم و آقای ترمپ، ۱۹۵۵
چه کسی می‌گوید نمی‌توان عشق را در انیمیشن نشان داد؟ (ما عشق را در دیو و دلبر نیز تجربه کرده ایم) در این فیلم کمپانی دیسنی، هیچ کدام از سگها کاملا شبیه به هم به اسپاگتی نگاه نمی‌کنند! 
                                ——————————————————
 
18. atonement، ۲۰۰۷
یک زوج وسوسه گر اما غیر قابل باور(جیم مک آوی و کیرا نایتلی) در این فیلم مدعی اسکار به خاطر یک دروغ از هم جدا می‌شوند. منتظر پایان خوش برای داستان نباشید. گاهی اوقات آرزو و اشتیاق داشتن برای عشقی از دست رفته تنها چیزی است که انسان را متاثر کرده و تارهای دل آدم را می‌لرزاند. 
                                ——————————————————

19. west side story، ۱۹۶۱
این فیلم رومئو و ژولیت در نیویورک است، در این فیلم رقص هم داریم… بیشتر از آن چه می‌خواهید؟! ظاهرا رای دهنده‌های اسکار که تندیس موزیک کلاسیک را به این فیلم اهدا کردند، اگر تنها خود شکسپیر لیبرتو نیوس (نویسنده متن اپرا) و طراح رقص بود، جایزه بهترین عکس را اهدا نمی‌کردند.

۲۰٫ Jerry Maguire، ۱۹۹۶
جمله "پول را به من نشان بده" را فراموش کنید!! به یاد ماندنی ترین نقل قول در این فیلم- وقتی که تام کروز با جمله "تو من را کامل می‌کنی" رنه زلوگر را تحسین می‌کند، اوج عاشقانه داستان شروع می‌شود.

۲۱٫ Love Story، ۱۹۷۰
(Ryan ONeall) پسر جذاب و ثروتمندی عاشق دختر زیبا می‌شود، اما خانواده اش این دختر را نمی‌پذیرند. آنها علی رغم موانع بسیار زیاد با یکدیگر می‌مانند و اما مشکل بزرگتری پیش رو دارند…
این فیلم واقعا سوزناک است. پس برای دیدن فیلم حتما دستمال کاغذی زیادی را آماده کنید وگرنه نمی‌توانید فیلم را ببینید!!

۲۲٫ امیلی، ۲۰۰۱
یک زن مستخدم کم رو و کم حرف اهل پاریس در حالیکه در جستجوی عشق است وقت ازادش را برای بهتر کردن زندگی همسایگانش صرف می‌کند. این داستان عجیب فرانسوی به طور غیرقابل اجتنابی جذبتان می‌کند و تنها سنگدل ترین افراد تاب مقاومت در برابر بازی ستاره فیلم یعنی Audrey Tautor را دارند.

۲۳٫ پیروزی تاریک، ۱۹۳۹
Bette Davis در این فیلم فرد آداب دان و اهل معاشرتی است و عاشق دکتری می‌شود که قرار است تومور مغزی اش را عمل کند و او در حال مرگ است، اما از قضای روزگار بالاخره زندگی را تجربه می‌کند! و او برای فردی که او را اینچنین عاشق کرده بیشتر از خودش دلسوزی می‌کند.

۲۴٫ دفتریادداشت، ۲۰۰۴
این داستان با زوجهای عاشق کنار هم شکل می‌گیرد (راشل مک آدامز و رایان گاسلینگ، جنا رولندز و جیمز گارنر) آنها دلشکستگی و زیبایی عشق حقیقی را تجربه می‌کنند. این داستان انقدر پرشور و هیجان است که به راحتی نمی‌توان از کنارش گذشت.

۲۵٫ بیخوابی درسیاتل، ۱۹۹۳
یک زن به خاطر یک مرد غریبه راهی کشور دیگری می‌شود، اما وقتی این دو مگ رایان و تام هنکس از کنار هم می‌گذرند فیلم دوست داشتنی تر می‌شود. ما عاشق این فیلم هستیم که ستاره‌های آن فقط دو دقیقه در صحنه فیلم با هم هستند و حرف می‌زنند.
 

 منبع:kocholo.org/

تعداد بازدید از این مطلب: 5228
موضوعات مرتبط: سینمای غرب , ,
|
امتیاز مطلب : 0
|
تعداد امتیازدهندگان : 0
|
مجموع امتیاز : 0

پنج شنبه 20 اسفند 1394 ساعت : 10:14 بعد از ظهر | نویسنده : م.م
داستان: اویک ستاره بود
نظرات

او یک ستاره بود

 

___________________________________________

صبح روز پنجم

درسحرگاه پنجمین روز،دقیقا ساعت4 بامداد بود که (ملو)بایک احساس ناجور متلاشی شدن جسم از خواب پرید!

خیلی بدوچندش آور بود...یک جورنیست شدن به بدترین شکل . دریک مقطع زمانی موهوم ،تکه تکه های بدنش  پخش و پلا اطراف اتاق ریخته و وجود مادی اش به فنا رفت.نیست شدن احساس عجیبیست که کمتر کسی قبل از مرگ حتمی آنرا درک میکند.بخصوص آن نوع از فنا که ملو تجربه اش میکردحقیقتا که یک نوع فناشدن وحشتناک بود.ملوفقط هنگامی به توهم بودن آن احساس مالیخولیایی و شدیدا کثیف واقف شد که دست به سطح تشک زیرش کشید و احساس نرمی ان به لامسه  اش منتقل شد. آنوقت بود که مطمئن شدیک کابوس نشات گرفته ازگرفتاریهای روحی گریبانش را گرفته بوده است  ...

   (ملو)به چالاکی از جا جهید،به هدف اینکه بصورت ناگهانی خودش را از ان حس نامیمون و دیوانه کننده رهایی بخشد.میدانست اگر لحظه ها را با تنبلی بکشد و کار  لحظه را  لحظات و دقایق بعد موکول نماید ان احساس زشت و سمج که داشت تهوع آورهم میشدبراحتی رهایش نخواهد کرد و چه بسا که تشدید هم بشودو در مغزش تا غروب همان روز رسوب نمایدوعملاباتاثیرمخربش مانع کاروفعالیت روزانه او شود.

همانطورکه گفتم (ملو)مثل بچه ها و با حالتی احمقانه ازتوی رختخواب با یک جهش چالاکانه برخاست و بعدطبق روال همیشگی چند قدمی را سکندری خورد و دستش را به لبه دیوار گرفت تا تعادلش را حفظ کند .اخرچشمهایش داشت سیاهی میرفت ...مثل همیشه ...افت فشار خون و باقی قضایایی که پشت بندش گریبانگیرآدم میشودبطورمنظم رخ داد.ملو دقیقا جریان همیشگی این مدل از جهش ناگهانی یعنی سیاهی رفتن چشم و سر گیجه و عوارض مرتبط با ان رامیدانست ولی  عادت داشت ازباورش دورشان کندکه شاید نیست شده و دیگر پاپیچش نشوند و دست از سر ش بردارندیک جور لجاجت مذبوحانه.لجاجتی که کاملا بی ثمر بود!

(ملو )براساس تجربه میدانست که سرگیجه اش بزود ی فروکش میکند ولی میدانست که آن احساس شوم و مالیخولیایی ترکیدن و تکه تکه شدن حداقل چند روزی را مهمان مغزش میماند و او را به یک نوع بلا تکلیفی و حیرانی دچار میسازد.او از پشت پنجره به ستاره های آسمان نگاهی انداخت و باخود نجوا کرد:

- آیایک ستاره هرگز از این تجربیات بد وکثیف دارد؟

.موقع خوردن نیمروی صبحانه اش سعی کرد از فرصت استفاده کرده وجواب سوالی را پیداکند:

آن احساس از کجا نشات گرفته بود؟هیچ چیز در این جهان بی دلیل نیست.آیاپیامی در آن کابوس نهفته بود؟ایادرگیرکشف و شهودشده بود؟

زیاد هم احتیاج به فکر کردن نداشت چون(ملو)ب شرائط روانی بدی داشت ودوران پرتنشی را میگذراند.اوبا وجود عهده دار بودن سرپرستی یک خانواده 5 نفره یعنی یک زن و 4 دختر قد و نیم قد درست یکماهی میشد که بیکار بود و داشت از یک میلیون و پانصد هزار تومانی که درحساب پس انداز ش داشت خرده خرده خرج میکرد...به امید یا فتن یک شغل درامد زا که تاپیش از اتمام مبلغ اندوخته اش بتواند بداد او برسد و از این کابوس بی پایان نجاتش دهد.حقیقت این بودکه در مخیله ملو هریک هزار تومانی که که آن سپرده حیاتی خرج میشد انگارکه یکقدم او و خانواده اش به پرتگاه خوفناک فقر نزدیک میشدند.آن احساس کثیف،آن شبه کابوس زشت میتوانست از حال بداین روزهای  ملو تاثیر گرفته باشد.

(ملو)صبحانه اش را با بی میلی وفی الواقع زورکی خورد .دوست نداشت بی اشتهایی و درنتیجه نخوردن غذاتکیده و رنجورش کندزیراکه لاغر و ضعیف شدن   به سه مدل عاقبت منتهی میگشت :

اول :مریضیهای ناشی از ضعف و سوءتغذیه .دوم:نحیفی وبدشدن ظاهرو هیکل  و متعاقب آن شنیدن اتهاماتی از اطرافیان مبنی بر اینکه (ملو)معتادشده  است! و...سوم:شنیدن یک سری نچ نچ از دور و نزدیک و عموما از سمت فامیل و آشنا.نچ نچ هائی که عمدتا بیانگر انواعی ازدلسوزیهای آبکی هستند.

بنابراین (ملو)ترجیح میداد کسی از حال ووضعش با خبر نشودچون میدانست عواقب ونتایج مضرآن از ثمراتش بیشتر است. خوشبختانه ملو یک آدم همیشه امیدوار وخوشبین بود.اواعتقادداشت که این وضعیت موقت است و اصولا هیچ شرایطی -چه خوب وچه بد-پایدار و دائمی نیست.
(ملو) هنگامی که خانه اش  را در شهرستان به قصد پیدا کردن کار در تهران ترک کرد از یک میلیون و پانصد هزا رتومان دارایی اش فقط صدهزار تومان برای خودش برداشت و بقیه اش را به دست زنش داد .اوبه زنش تاکید کرد که این بار بیش از پبش صرفه جویی کند تا که شاید فرجی شود و دری  تازه برای کسب روزی برویشان گشوده شود. کرایه خانه را دوسه روز قبل داده و خیالش لااقل بابت این یک قلم خرج تا برج بعدی اسوده بود.زنش موقع خداحافظی گفته بودآخ خ خ ملو...ی بی عرضه!ملوی بدبخت...هیچوقت نتونستی سر یک شغل وایسی ...عاقبتمون سیاهه ...سیاه.
.و (ملو)طبق معمول در جواب این جمله تکراری را ایراد کرده بود .جمله ای که اگر هم انرا بر زبان نمیاورد فرقی نمیکرد چون زنش آنرا از حفظ بود
:تقصیر من است عزیزم که شرکتهاپشت سر هم  ورشکست میشن؟ .من که دوست ندارم آواره این شهر و آن شهر بشم.خدا کریمه ناراحت نباش الحمدلله فعلاپس اندازی برای خرج کردن داریم .پناه بر خدا.اگه یه سواری داشتم باهاش خط تهرون کار میکردم وضعمون روبراه میشد...
 
و(ملو)دخترهای قد و نیم قدش را یکی یکی بوسید و براه افتاد.حالا بماند که (ملو)چطور و با چه هنری توانست با همان صد هزار تومان خودش را پس از طی مسافت 175 کیلومتر به تهران برساند و خرج خورد و خوراک و مسافرخانه این 5 روز را هم بدهد و حالا هم موجودی جیبش 70 هزار تومان باشد !! چه دلیلی دارد که من نخواهم بگویم و یا شما نخواهید بدانید؟بهرحال این هم یک نوع هنر محسوب میشود ...نه؟!  پس ترجیح میدهم بگویم چون گمان نمیکنم شرحش برای کسی جالب نباشد.
(ملو)باصرف 200 تومان -و البته پس از یک معطلی45 دقیقه ای برای اتوبوس خط واحدخودش را به ترمینال رساند.او پس ازیک معطلی یک ساعته در ترمینال و دو ساعت طی طریق با مینی بوس و صرف یک کرایه 5500 تومانی به تهران رسید و از انجا باپای پیاده بطرف مسافرخانه ای که از قبل میشناخت براه افتاد .در مسافرخانه مزبور قیمت هر شب اقامت در اتاق برای ملو حتی قابل چانه زنی هم نبود .سالن خوابگاه عمومی نیز هر شب 5000توان اب میخورد .ولی (ملو)با راهنمایی و سفارش یکی از دوستانش به راهکاری دست یافته بودکه عالی بنطر میرسید:خوابیدن در نماز خانه و روزی یکی دوساعت کمک کردن به مسافر خانه چی _که از قضا دست تنها هم بود_در نظافت اتاقها و راهروها.بهتر از این نمیشد .باور کنید (ملو)قبل از عزیمت به تهران شدیدنگران مخارج اقامت و خورد و خوراک بود و فکرش را هم نمیکرد با چنین پیشنهاد و سفارشی مواجه شود.حتی وقتی دوستش به صاحب مسافرخانه زنگ زد و سفارشش را کرد برایش قابل باور نبود چنین معضلی به این راحتی حل و فصل شود.تهیه و تناول خورد و خوراک هم برای (ملو)اصولا نمیتوانست معضل باشد زیرا وی فرد شکمباره ای نبود و معده اش را با هر خوراک ساده و پیش پا افتاده ای قادر بود پر کند .توی این 5 روز دو بار صبحانه نان خالی خورده بود .یک بار نان و گوجه و دوبار هم نیمرو .نهار هم بدون استثناء هرروز یک عدد فلافل 1200 تومانی  با یک نصفه نان اضافه .شام راهم با یک وعده نان خالی دو وعده نان و طالبی و دو وعده هم نان و بادام زمینی بو داده سر کرده بودکه این یکی  الحق به دهان (ملو) خیلی مزه داده بود.البته فکر نکنید نان و بادام زمینی بو داده برای ملو شام پرخرجی بوده است در حقیقت اوبا خریدن فقط 100 گرم بادام زمینی بوداده برای لااقل 5 یا شاید 6 وعده خودش را بیمه کرده بود. 
لازم است در این قسمت از داستانم شما را از یک اشتباه شناختی در باره ملوبرحذر داشته و تاکید کنم (ملو)  ابدا آدم خسیسی نیست و به افراد تحت تکفلش مخصوصا در زمینه خورد و خوراک سخت نمیگیرد.زن و بچه ملو لااقل دو روز یکبار گوشت و برنج میخورند و ملو و زنش هرگز نمیگذارند دختر هایشان حسرت میوه ،خوراکی یا تنقلات داشته باشند .بهمین دلیل هم بچه هایشان سالم و شاداب هستند.ملو معتقد است پدر و مادر و خصوصا پدر موظفندمحرومیتها را از دوش بچه ها به دوش خودشان منتقل کرده و با کم خوردن و کم پوشیدن زمینه را برای بهره برداری بهتر و بیشترفرزندان خود از امکانات موجود زندگی فراهم سازند.  
ظرف نیمرو را که داشت میشست به این فکر کرد که مبلغ موجود در خانه کفاف بیش از یک ماه را خواهدداد و هنوز میتواند تمرکزش را برای یافتن کارحفظ کند و نگران بی خرجی ماندن زن و بچه اش نباشد  ولی مشکل فقط این نبود . دل ملو برای دخترها و زنش تنگ شده بود .کم پیش می امد که او بیشتر از یکروز خانه را ترک کند .ولی چه میشد کرد؟زندگی است دیگر.باز هم آن حس تکه تکه شدن و پودر شدن و نیست شدن بجانش افتاد.حتی بوی مشمئز کننده خون و گوشت قیمه شده ی تن هم توی بینی اش افتاد و کم مانده بود حالش را دگرگون کند .مسافرخانه چی سرک کشید توی اتاق خانه داری و بنرمی تعیین تکلیف کرد:محمد لطوف جان ناشتایی که خوردی .واس ایکه به کارات زودترم برسی دست بجنبون ...ای قربونش!!
مرد خوش زبانی بود .کارکردن برایش زور نداشت .(ملو)بارضایت خدمتش میکرد.
شب بود،حالا (ملو)تی نخی را داشت توی راهرو روی سنگهای کف میسراندو پیش میرفت.مسافرخانه چی دیروز غروب به او پیشنهاد کار دائم هم داده بود ولی با حقوق ناچیز اما خورد و خوراک ....برای ملو صرف نمیکرد عمرش را دور از خانواده توی مسافرخانه بگذراند برای ماهی فقط 700 هزارتومان.جوابگوی مخارجش نبود .تی را توی حمام شستشو داد ودر جای مخصوص گذاشت که آبش بچکد .توی دلش گفت:نه...700خیلی کمه.دو تا مدرسه رو... یه شیر خوره...نه...کمه.زنم بنده خدا چند ساله رنگ مانتوی نو به چشم ندیده زبان بسته ...آخ ایکاش یه سواری داشتم ...وبعد چشمش از پشت پنجره به ستاره های توی آسمان افتادو با خودش نجواکرد:
- یک ستاره دغدغه زن وبچه و حقوق و مدرسه و بچه شیر خوره و زن وبچه لخت و عور وحسرت به دل را ندارد.فقط نور است .نور مطلق.
 
صبح روز دهم
ساعت 4 و نیم صبح بودواگر تاثیر آمپول مسکن نبود درد دیوانه اش میکرد .یک زور گیرخدانشناس دیروز دم غروب چاقو را درست توی نرمی کشاله رانش جا گذاشت و در رفت آنهم با 50 هزار تومانی که کل دارایی (ملو)بود.شانس اورده بود که نزدیکیهای مسافرخانه لختش کردندو بعضی ها که او را میشناختند به صاحب مسافرخانه خبر داده بودند و بعدش هم بیمارستان وعمل وباقی ماجرا.مگر جرات میکرد یا دلش میامد به زن و بچه اش خبر دهد؟مسافرخانه چی گفته بود:محمد لطیف جان صدبار گفتم اینجا محله بی در و پبکریه... ادمو توی یک ثانیه لخت میکنن .ولی اتفاق دست ادم نیستش که ...از شیر مادر حلال ترت پول بیمارستان .اگه میخوای خوب که شدی برگردی شهرستان کرایه تم روی چشمم میذارم و میدم .وظیفه مه .کسی رو نداری بعد از خداجز من .و (ملو )که شرمنده لطف او بود و احساس دین میکرد تصمیم گرفت همانجا کار کند.

مسافرخانه چی آدم بدی که نبود هیچ خیلی هم آدم خوبی بود.اودست ملو را آنجا برای کارهای نظافت و اینجور چیزها بند کرد .بارهاگفته بود:خودم دورانی بدتر از اینها را گذرانده ام .میفهمم چه میکشی .

ملو دوست نداشت شب حادثه را بیاد بیاورد ولی خاطرات لجام گسیخته تر از آنی هستند که گوش به فرمان ما باشند.متاسفانه آنها در رفت و آمدشان اصلا اهمیتی به خواستمان نمیدهند.ملو خیلی دوست داشت خاطره آنشب شوم برود و دیگر برنگرددولی بد مصب حوالی مغز ملو پرسه میزد و هروقت که دوست داشت خودنمایی آغاز مینمود و مثل یک تراک از سی دی که روی تکرار افتاده باشد پشت بند هم توی مخیله ملو نمایش داده میشد . خصوصا تکه دردناک فرو رفتن چاقو توی ران ملودر هر سری ازآن نمایشهای مکرر؛خودش دهها بار تکرار میشد و درد ملو را تازه تراز قبل میکرد.

ماشین لباسشویی خراب شده بود.در حین اینکه ملو ملحفه هارا توی  تشت ریخته بود و داشت رویشان پودر میپاشید ؛تصاویر ذهنی آنشب بدتر از قبل کلافه اش کرد .بااینکه وقت تنگ بود و میبایست به دستور مسافرخانه چی تا افتاب توی اسمان است ملحفه ها را شسته و خشک کند ولی بر اساس عمل به یک تدبیر که خودش اندیشیده بود تصمیم گرفت لختی بنشیند وپس از یک مرور دقیق بر وقایع شب حادثه سعی کند آن خاطره ازار دهنده را از مغزش جارو کرده و برای همیشه دور بریزد .نمیدانست موفق خواهد شد یا نه ولی بهرحال این تنها راه حلی بود که بنظرش میرسید.اگر همان بار اول از هجوم تصاویر-علیرغم تمایل درونی اش- استقبال کرده بودوجبهه نگرفته بودحالا مجبور نبود باترس و لرز منتظر پاتک زدنهای گاه و بیگاهش باشدو هی عذاب بکشد که:کی دوباره خواهد آمد؟

ملو داشت پس از یک روز آزگار جستجوی بی وقفه و کشنده برای پیدا کردن کاری که در آمد مکفی داشته باشد (وگرنه کار ماهی 400 و سیصد  که فت و فراوان بود!)به مسافرخانه بر میگشت که حس کرد  توی یک کوچه باریک کسی دارد تعقیبش میکند.اولش جدی نگرفت چون خودش را عددی نمیدانست که حالا کسی هم بخواهد مثلازاغ سیاهش راچوب بزند.چند کوچه را که طی کرد شک نیم بندش تدریجاو به طرزی باور نکردنی به یقینی هولناک مبدل شد و عرق سردی تمام تنش را فراگرفت .اگر میگویم (بطرزی باورنکردنی)دلیلش این است که ملو همینجوری که داشت قدم میزدبا دیدن سایه خودش روی دیوار و شنیدن صدای قدمهای مردی که پشت سرش با حفظ فاصله راه میرفت یاد یکی از فیلمهای  دلهره آوری که قبلا دیده بود افتاد و خودش را جای هنر پیشه ای فرض کرد که یکی داشت تعقیبش میکرد .با این فرض و خیال بچگانه یک جورهایی خوش بود و لبخندی هم گوشه لبش داشت شکل میگرفت که بخودش آمد و دریافت که حقیقتی تلخ وجوددارد و آن هم این است که مردی واقعا در حال تعقیب اوست .ولی چرا؟ ملو ایستاد که جواب سوالش را بگیرد .تعقیب کننده پشت دیواری قایم شد و آه از نهادملوبرخاست.اگر کوچکترین شکی در وجودش مانده بود حالا دیگر یقینی تمام و کمال داشت جای آنرا میگرفت .

ملوخسته بود ولی بزحمت بر سرعت گامهایش افزود تاشاید بتواند از مهلکه ای که درانتظارش بود بگریزد ولی تعقیب کننده چالاکتر از وی بنظرمیرسید و بزودی خودش را به ملو رساند....

آه....ای احمق ترین آدم عالم!ملوی بیفکر!آدم عاقل دارو ندارش را توی جیبش میگذارد در این جنگل وحشت وبیرحمی؟دراین گرگ بازار ؟دراین...اینهارا ملو به خودش میگفت هنگامی که آن لندهور بیرحم حیوان صفت داشت با ملوی ضعیف کلنجارمیرفت که دارائیش را برباید و برود.ملو بدنی ضعیف داشت درست،ولی پردل بود و قصدداشت تا آخرین نفس در حفظ حق زن و بچه اش بجنگد ...و جنگید و چاقو خورد و مال از کف داد .به طرفه العینی آن یابوی چموش گریخت و ملوی در خون غلطان را تنها گذاشت با چشمانی دردمند و دوخته به ستاره های آسمان:

- کدام ستاره تا بحال اینطور بیگناه زخم خورده ؟کاش ستاره بودم!

جیبش حالا از قلب مومن ،از قلب خودش حتی،پاکتر بود.رویش را نداشت که برای خورد و خوراک از صاحب کارش پول بگیرد .خیلی گرسنه بود .مخصوصا که خون زیادی هم ازش رفته بود و باید تقویت میشد .مردم این دوره و زمانه از فرط گرفتاریهای عدیده دیگر مجال فکر کردن به مشکلات اطرافیانشان را ندارندومسافرخانه چی هم بهرحال یکی از همین مردم بود.

ملو تنها بود.آخرهای شب یکی از مسافرها آمد و کمی یخ خواست .یک پاکت پیتزا دستش بود که بوی عطرش ملو را دیوانه میکرد.یخ را به او داد و توی رختخوابش دراز کشید .از پشت پنجره ستاره ها معلوم بودند.ملو یک قرص کامل نان خشکیده که ته سفره یکی از مسافرها بود را آنشب بعنوان شام خورده بود.از خانه زنگ زده بودند و زنش گفته بود که چندروزی مهمان داشته،محض آبرو داری قسمت زیادی از پول را خرجشان کرده و باقیمانده چنگی به دل نمیزند و آن لحظه سرمای عجیبی توی تن ملو دویده بود ....اگر پول ته میکشید چه باید میکرد؟ تا سربرج بیست روز باقی بود .ملو باید پول بیمارستان را به صاحبکارش برمیگرداند .او گفته بود حلالت ولی اگر میگرفت چه؟؟

هی توی جایش غلت میخورد و عذاب میکشید ،همیسه با خودش فکر میکرد که این نوع عذاب کمتر از عذاب دوزخ نیست .کیسه بیماری و نداری و بی آبروییهای ناشی از آن وحشتناکترین عذابها را برای آدم مقیدی مانند ملو در پی داشت:

_کاش ستاره ای بودم در این آسمان . نه سرما میفهمیدم چیست نه گرما.نه گرسنگی و نه مریضی و نه غصه زن و بچه ...

گمان میکنم  عاقبت خدا در آن لحظه آرزوی ملو را شنید .....

صبح روز بعد که مسافرخانه دار سررسید ملو نبود .در را که گشود اقیانوسی از نور از در اطاق بیرون ریخت.راه پله هارا پیمود و به در آهنی  خرپشته کوبید و بازش کرد....خورشید ناگهان پرنور تر از همیشه شد .فقط برای یک لحظه...وبعد باز هم همه چیز مثل اولش شد.شهر،مسافرخانه،حتی ساک لباسهای ملو .همه سر جایشان بودند .ولی ملو نبود .اگر کسی حساب کتاب ستاره های آسمان شب را داشت میفهمید که یک ستاره به آن اضافه شده است.ستاره ای به آسمان بازگشته بود.

                                                            تمام

                                                     مهردادمیخبر.آبان۹۴

                                                                                                                        
 
تعداد بازدید از این مطلب: 6225
موضوعات مرتبط: مقالات مدیر سایت , ,
|
امتیاز مطلب : 10
|
تعداد امتیازدهندگان : 2
|
مجموع امتیاز : 2

جمعه 19 آذر 1394 ساعت : 10:35 بعد از ظهر | نویسنده : م.م
مصاحبه یک خبرنگار ایرانی با شارلیز تیرون
نظرات

مصاحبه با شارلیز تیرون و...

              (مختصری از زندگینامه وی)

منبع:سایت مووی مگ.ویکیپدیا.پرناز

__________________________________________________-

عکس های جدید شارلیز ترون Charlize Theron + بیوگرافی شارلیز ترون 2015

روزی که در پاریس شنیدم قراره کنفرانس خبری فیلم « پروتمئوس » در این شهر برگزار بشه، به این فکر افتادم که حتماً باید به محل برگزاری این کنفرانس بروم چراکه فرصت بی نظیری برای دیدن بازیگران مورد علاقه ام هست! اما هرگز فکر نمی کردم در جریان برگزاری همین کنفرانس بتوانم با « شارلیز ترون » صحبت کنم و نظرش را برای انجام یک مصاحبه برای سایت مووی مگ جلب کنم!

اما خدا رو شکر این اتفاق افتاد و بعد از انجام مکاتبات معمول با نماینده ایشان، بالاخره مصاحبه انجام شد و باید یک خسته نباشید بزرگ هم به آقای کریمی بابت انجام این مصاحبه بگویم که با وسواس زیاد این مسئله را دنبال می کردند. امیدوارم که این اتفاق سرآغاز روابط بیشتر بین رسانه های ایرانی و دیگر نقاط جهان باشد.

درسا کیانفر – 20/3/1391(مووی مگ)

عکس های جدید شارلیز ترون Charlize Theron + بیوگرافی شارلیز ترون 2015

_________________________________________________________________________________________________________________

 

میثم کریمی : خانم « ترون » قبل از هرچیز می خواستم بابت انجام این مصاحبه از شما تشکر کنم و سپاسگزار هستم که وقتتان را اختیار ما گذاشتید.

شارلیز ترون : من هم خوشحالم که به سوالات شما پاسخ می دهم و امیدوارم که پاسخهای من بتواند مفید باشد.

 

میثم کریمی : برای شروع می خواستم بپرسم که « شارلیز ترون » بعد از نزدیک به 2 دهه فعالیت در سینما ، آیا به جایگاهی که مد نظرش بوده رسیده؟

شارلیز ترون : نمی توانم با قاطعیت درباره این سوال پاسخ بدهم اما فکر می کنم هنوز مسیر زیادی باقی مانده تا کارم رو توی هالیوود تمام کنم! می دونی ، بازیگری فقط بهترین بودن در جلوی دوربین نیست بلکه باید در خارج از سینما هم محترم باشی، اینجوریه که مردم تو رو بخاطر خواهند داشت.

 

میثم کریمی : کاملاً درسته . اما احساس شخصی من اینه که شما بعد از فیلم « هیولا » ترجیح دادید در کارهای به اصطلاح مردم پسند تر حضور پیدا کنید تا آن حضور بی نظیرتان در نقش قاتل زنجیره ای که باعث یادآوری خاطرات بدی برای مردم شده بود، از ذهن آنها پاک شود. خودتان اینطور فکر نمی کنید؟

شارلیز ترون : خب تا حدودی باهات موافقم. سر فیلمبرداری فیلم « هیولا » من انرژی زیادی از دست دادم بخاطر اینکه هم نقش خیلی پیچیده بود و هم اون گریم وحشتناک روی صورتم بود! بعد از این فیلم تصمیم گرفتم تا دیگه اینقدر هیولا نباشم! اما با اینحال اگر دوباره نقشهای خوبی برایم در نظر گرفته شود، حتماً در آن بازی خواهم کرد.

میثم کریمی : در کل منظورم اینه که شاید دیگه کسی نباید منتظر چهره هیولایی تو در فیلم « هیولا » باشه!

شارلیز ترون : شاید اگه هوس اسکار کردم دوباره هیولا بشم! هیچ چیز معلوم نیست

 

میثم کریمی : شارلیز ترون مدتی را هم به حضور در فیلمهای به اصطلاح اَبر قهرمانی نظیر « ایان فلاکس » و « هنکاک » اختصاص داد. خودت فکر می کنی که مردم دوست دارند تو را در اینگونه نقشها ببینند؟

شارلیز ترون : می تونم بگم که حضور در نقشهای اَبرقهرمانی را همه دوست دارند! این نوع فیلمها به دلیل اینکه طیف وسیعی از مخاطبان را در بر می گیره، همیشه برای یک بازیگر هیجان انگیز هست تا عکس العمل مردم را در قبال حضورش در این فیلمها ببینه.

     عکس های جدید شارلیز ترون Charlize Theron + بیوگرافی شارلیز ترون 2015                                                                         

میثم کریمی : شارلیز! تو امسال در فیلمهای متفاوتی حضور داشتی که هر دوی آنها با هم اکران شدند. یکی فیلم « سفید برفی و شکارچی » و دیگری فیلم « پروتمئوس » که در هر دو حضور موفقی داشتی. نظرت در مورد این فیلمها چی هست ؟

شارلیز ترون : آره امسال برای من سال خوبی بود و تونستم در دو فیلم خوب بازی کنم. داستان سفید برفی و هفت کوتوله یکی از داستانهای مورد علاقه من در دوران کودکی بود و خیلی هیجان زده شدم وقتی پیشنهاد بازی در نقش ملکه به من شد، البته من هم با کمال میل قبول کردم!

« پروتمئوس » هم که یک تجربه عالی بود و خیلی خوشحالم که تونستم با ریدلی همکاری کنم. تیم ما عالی بود و همه ما خیلی هیجان زده بودیم چراکه می دانستیم قراره یه فیلم بی نظیر رو کار کنیم.

 

میثم کریمی : البته در « سفید برفی و شکارچی » تو دوباره نقش منفی رو عهده دار شدی و همچنین گریم سنگین را هم روی صورتت تحمل کردی! فکر نمی کنی بجای این مشکلات خودت می تونستی در نقش " سفید برفی " بازی کنی؟!

شارلیز ترون : نه، چون در این صورت « سیگورنی ویور » باید بازیگر نقش ملکه می شد ( خنده ) ( اشاره به قد بلندش هست و اینکه ملکه حتما باید از سفید برفی بلند تر باشد! )

میثم کریمی : بله این هم پیشنهاد خیلی خوبی می تونست باشه!

 

میثم کریمی : شارلیز! آیا با سینمای ایران آشنا هستی و یا با هنرمندان ایرانی مواجه شده ای ؟

شارلیز ترون : امسال « یک جدایی » ( جدایی نادر از سیمین ) از ایران در آمریکا نمایش داده شد که در اسکار و گلدن گلاب توانست خیلی موفق عمل کنه. فکر می کنم که باید فیلم خیلی خوبی باشه اما خودم تابحال نتونستم ببیمنش

با هنرمندان ایرانی اینجا اشنا نیستم اما در سفری که به دوبی داشتم و در افتتاحیه هتل آتلانتیس شرکت کردم، با ایرانیهای زیادی آشنا شدم که واقعاً دوست داشتنی بودند.

میثم کریمی : اشاره کردید به سفر دوبی ، در این سفر به جز شرکت در افتتاحیه هتل آتلانتیس ، آیا نکته ای هنری هم در این منطقه شاهد بودید که توجه شما را جلب کند؟

شارلیز ترون : می تونم بگم که دبی پیشرفت زیادی در عرصه های مختلف داشته اما هنوز باید تلاش زیادی کند تا بتواند به عنوان یک ستون فرهنگی شناخته شود! می دونی ، برای اینکه در سینما موفق شوی باید استعداد داشته باشی و کسانی هم باشند که استعدات را پرورش بدهند. اگر این ویژگی ها را نداشته باشید، حتی پولهای فراوان هم نمی تواند کاری کند!

 عکس های جدید شارلیز ترون Charlize Theron + بیوگرافی شارلیز ترون 2015

میثم کریمی : شارلیز برامون از پروژه های آینده ات بگو ، فکر می کنی بتونی از نقش ات در قسمت چهارم « مکس دیوانه » صحبت کنی؟

شارلیز ترون : همانطور که خودت گفتی « مکس دیوانه » فیلم بعدی من هست که فعلاً نمی تونم در موردش چیزی بگم . پروژه های دیگری هم هستند که هنوز بطور رسمی اعلام نشده اند و در حال مذاکره برای حضور در آنها هستم

میثم کریمی : « هنکاک 2 » هم یکی از آنهاست؟

شارلیز ترون : گفتم که هنوز چیزی مشخص نیست و اگر رسمی بشود حتماً اعلام می کنم.

 

میثم کریمی : شارلیز! می دونی که این مصاحبه قرار هست برای طرفداران ایرانی ات در سایت مووی مگ منتشر شود ، آیا در پایان حرفی داری که به مخاطبان ایرانی ات بزنی؟

شارلیز ترون : می خوام تشکر کنم از تو و تمام ایرانیهایی که من را می شناسند و کارهایم رو دنبال می کنند.

میثم کریمی : من هم از تو تشکر می کنم که وقتت را به ما اختصاص دادی تا بتوانیم این مصاحبه را داشته باشیم.

3979574463 259455def3 z 

(این مصاحبه بصورت اختصاصی برای سایت " مووی مگ " انجام شده و برداشت از آن جز با ذکر دقیق منبع و اشاره به سایت مووی مگ، ممنوع می باشد و شامل پیگیرد قانونی می شود.)

 ...ومختصری در باره او....

زندگینامه

( Charlize Theron)  بازیگر و تهیه کننده ی اهل آفریقای جنوبی و مقیم آمریکا است. وی سابقا نیز در زمینه مد فعالیت می‌کرد.تیرون کار خود را از اواخر دهه ۹۰ و با بازی در فیلمهایی چون ۲ روز در دره، جو یانگ نیرومند، وکیل مدافع شیطان و قوانین خانه سایدر آغاز کرد. او برای بازی در نقش قاتل سریالی زن در هیولا توانست علاوه بر کسب نقدهای مثبت منتقدین،جایزه اسکار بهترین بازیگر نقش اول زن را ببرد تا اولین آفریقایی باشد که در رده بازیگران، موفق به کسب اسکار می شود.همچنین وی برای بازی در فیلمسرزمین شمالی نامزد جایزه اسکار شد.

در سال ۲۰۰۵، ستاره خود را بلوار مشاهیر هالیوود کسب کرد.به گزارش پارس ناز پرفروش‌ترین فیلمی که در آن بازی کرده، فیلم هنکاک است که بیش از ۶۰۰ میلیون دلار فروش داشت. در اواخر سال ۲۰۰۹ نیز مجری‌گری مراسم قرعه کشی جام جهانی فوتبال را در کشورش به عهده داشت.در پانزده سالگی، شاهد کشته شدن پدرش به دست مادرش بود و در راه تبدیل شدن به یک رقاص باله، دچار مصدومیت شدید زانو شد و دیگر نتوانست به این رقص ادامه دهد.

 اودر کارهای خیریه زیادی شرکت کرده و خود موسسه‌ای برای کمک به مردم کشورش دارد . در سال ۲۰۰۸ بود که از طرف دبیرکل سازمان ملل، به عنوان سفیر صلح این سازمان انتخاب شد. وی همچنین از اعضای فعال حمایت از حقوق زنان و دفاع از حقوق حیوانات. و حامی حقوق همجنس گرایان است.
 
عکس های جدید شارلیز ترون Charlize Theron + بیوگرافی شارلیز ترون 2015
 
تیرون از آغاز

 شارلیز ترون در تاریخ ۷ اوت ۱۹۷۵ در مزرعه ای خارج از روستای بنونیآفریقای جنوبی که یکی از روستاهای کوچک نواحیژوهانسبورگ است متولد شد. پدرش چارلز ترون مکانیکو مادرش گردا، در کار ساخت و ساز جاده بود. والدینش هر دو متولد آفریقای جنوبی بودند هرچند پدرش اصلیتی فرانسوی داشت و مادرش آلمانی تبار است.

ترون که تنها فرزند خانواده اش بود دوران کودکی را در کنار والدین خویش در نزدیکی ژوهانسبورگ و در مزرعه خودشان گذراند. شارلیز خیلی سخت کار و در نگهداری حیوانات و کشاورزی به والدینش کمک می‌کرد.در چهار سالگی بود که از طریق یک معلم انگلیسی، رقص باله را تاحدودی فراگرفت. زمانیکه ۱۳ ساله شد، به مدرسه شبانه روزی ژوهانسبورگ فرستاده شد و در آنجا درمدرسه بین‌المللی هنر شروع به تحصیل کرد.

در پانزده سالگی شارلیز جوان شاهد مرگ پدر خویش بود. پدرش در حالت مستی به وی و مادرش حمله می‌کند و مادرش برای دفاع از خود با اسلحه به سمت او شلیک می‌کندکه بعداً دادگاه اعلام می‌کند مادر ترون بیگناه است. وی تا سال‌ها درباره مرگ پدرش حقیقت را نمی‌گفت و می‌گفت که پدرش در یک تصادف رانندگی کشته شده است:

متاسفانه پدرم مریض بود و به الکل اعتیاد داشت.

 
درباره زندگی شارلیز ترون بازیگر زیبای هالیوود (عکس)

شارلیز برای کمک به مادرش پس از این اتفاق، تحصیل را رها کرد و با تشویق مادرش، به سمت مدل شدن رفت. شارلیز در ۱۶ سالگی به میلان، ایتالیا رفت و در آنجا به مدت یکسال مدل بود. وی علاوه بر میلان در پاریس هم مدل بوده است. با وجود اینکه توانست در رقابت‌های محلی عنوان نخست را کسب کند، بخاطر علاقه نداشتن به اینکار، یک سال بعد به نیویورک رفت. در آنجا به مدرسه رقص باله جفری بالت رفت تا بتواند به آرزوی دوران کودکی خود برسد و در آنجا به آموختن باله مشغول شد. اما زمانیکه ۱۸ سال داشت زانوی او بشدت آسیب دید و دیگر نتوانست این رقص را ادامه دهد

ورود به دنیای حرفه ای 

شارلیز جوان، سپس به لس آنجلس رفت.او پس از ۸ ماه اقامت در این شهر، در سال ۱۹۹۵ وقتیکه در بانکی بود و می‌خواست که چکی به ارزش ۵۰۰ دلار را نقد کند، مسئول بانک از انجام اینکار امتناع کرد که وی شروع به داد و فریاد کرد ولی تهیه کننده ای بنام جان کراسبی وی را دید و به یک مدرسه بازیگری معرفی کرد.

تیرون میگوید:

بعد از اینکه مجبور شدم رقصیدن را کنار بگذارم، برای بازیگری به لس آنجلس رفتم اما چون نتوانسته بودم کاری پیدا کنم، مادرم پول کرایه خانه‌ام را برایم فرستاده بود و برای نقد کردنش، به یک بانک در بلوار هالیوود رفتم. اما مسئول بانک چکم را نقد نمی‌کرد که باعث عصبانیتم شد. بعد از آن، مردی بنام جان کراسبی کارت ویزیتش را به من داد و از من خواست که با وی تماس بگیرم. فکر می‌کردم دروغگوست اما بعدا معلوم شد که این فرد، استعداد یاب است. وی من را به چند نفر معرفی کرد و کارم شروع شد

 
درباره زندگی شارلیز ترون بازیگر زیبای هالیوود (عکس)

 اولین فیلم تیرون، فیلم «بچه‌های مزرعه ۳» محصول ۱۹۹۵ بود. شارلیز جوان که ۱۹ سال داشت، در این فیلم نقش کوتاه و بدون دیالوگی را داشت. اما اولین فیلمی که وی در آن نقش مهمی داشت، دومین فیلمش بود. فیلم «۲ روز در دره» محصول سال ۱۹۹۶ بود که وی در نقش هلگا بازی کرد. در همان سال در فیلم «کاری که می‌کنی» نیز بازی کرد که به گفته خودش، نقش مهمی در بازیگر شدن وی داشت.اومیگوید:

-از زمان کودکی، همیشه به دیدن فیلم‌های تام هنکس مینشستم و واقعا دوستش داشتم. وقتی‌که تام هنکس مرا برای بازی در نقش کوتاهی از فیلمش انتخاب کرد، بخودم گفتم که “اگر وی(تام هنکس) مرا شایسته بازی در فیلمش می‌داند، پس می‌توانم در این شغل(بازیگری) موفق شوم” و کارم را جدی گرفتم.

بعد از بازی در دو فیلم، تیرون توانست فرصت بازی در کنار آل پاچینو را در فیلم وکیل مدافع شیطان محصول ۱۹۹۷ بدست بیاورد. این فیلم، اولین فیلم مهم ترون بود. «تیلور هاکفورد»، اولین کارگردانی بود که برای داشتن وی تلاش زیادی کرد و خود، مسئولین کمپانی سازنده را متقائد کرد که ترون بیشتر از یک چهره‌است و توانایی بازی کردن دارد. ترون در فیلم در نقش مری آن بازی کرد. زن کوین لوماکس (کیانو ریوز) که وکیل بسیار ماهریست. ترون ۲۲ ساله، برای بازی در این فیلم، نامزد نخستین جایزه دوران کاری خود شد. وی نامزد جایزه بهترین بازیگر زن فیلم درام از جشنواره فیلم بلک‌باستر شد.

بعد از بازی در فیلم مشاهیر وودی آلن و یا همسر فضانورد و همبازی شدن با جانی دپ، در سال ۱۹۹۹، ترون در فیلم قوانین خانه سایدر محصول ۱۹۹۹ بازی کرد. فیلم جزو بهترین فیلمهای سال ۱۹۹۹ میلادی بود و توانست نامزد ۷ جایزه اسکار -از جمله اسکار بهترین فیلم سال- شود که در نهایت دو جایزه بهترین فیلمنامه اقتباسی و بهترین بازیگر نقش مکمل مرد (مایکل کین) را برد. داستان فیلم درباره جوانی بنام هامر (توبی مگوایر) است که در پرورشگاه و توسط دکتری بنام لارچ (کین) بزرگ می‌شود. ترون در این فیلم که بیش از ۸۸ میلیون دلار فروش داشت، در نقش کندی به بازی پرداخت. زنی جوان که بخاطر جدایی از همسرش که به جنگ رفته، با هامر رابطه پیدا می‌کند.

در همان سال، جیمز گری با تلاش زیاد، مسئولین سازنده فیلم «محوطه» را راضی کرد تا بتواند از ترون در فیلمش استفاده کند. در واقع گری یکی از تاثیرگذارترین افراد در حرفه کاری ترون محسوب می‌شود. در این فیلم که نامزد جایزه بهترین فیلم سال جشنواره کن شد،مارک والبرگ و خواکین فونیکس نیز حضور داشتند. در سال بعد ترون در «بازی گورزنها»، همبازی بن افلک شد. در مردان افتخار، نقش کوتاهی را به عنوان همسر رابرت دنیرو به عهده داشت و در افسانه بگر ونس، همبازی ویل اسمیت و مت دیمون شد. فیلمی که رابرت ردفورد آن را کارگردانی کرد.

 
درباره زندگی شارلیز ترون بازیگر زیبای هالیوود (عکس)

در سال ۲۰۰۰، ترون مجددا با کیانو ریوز همبازی شد. این دو در نسخه بازیسازی شده نوامبر شیرین همبازی هم شدند. ترون در این فیلم در نقش سارا بازی کرد و فیلم بیش از ۶۵ میلیون دلار فروش داشت. همچنین این دو برای این فیلم، نامزد جایزه تمشک طلایی برای بدترین بازیگران فیلم بازسازی شده، شدند.در طی ۲ سال بعد، ترون در «۱۵ دقیقه»، مجددا همسر دنیرو شد و در نفرین عقرب یشمی،برای وودی آلن بازی کرد.

قرن بیست ویکم و اوج گیری تیرون 

شهرت ترون، از سال ۲۰۰۳ آغاز شد. وی ابتدا در نسخه بازسازی شده شغل ایتالیایی به بازی در کنار بازیگرانی چون مارک والبرگ،جیسون استاتهام و ادوارد نورتون پرداخت. فیلم در مجموع بیش از ۱۷۵ میلیون دلار فروش داشت و تا سال ۲۰۰۸، پرفروش ترین فیلم ترون محسوب می‌شد. در این سال، پتی جنکینز، با دیدن فیلم وکیل مدافع شیطان، تصمیم گرفت تا نقش اول فیلم هیولا را به ترون بدهد. فیلم براساس واقعیت بود و داستان نخستین قاتل سریالی زن در تاریخ امریکا را روایت می‌کند. ترون در نقش این زن (ایلین وورنوس) بازی کرد. کسیکه چند روز قبل از اغاز فیلمبرداری فیلم، اعدام شده بود. ترون ۲۷ ساله، برای بازی در این نقش، نامه‌هایی که ایلین در طی ۱۲ سال زندانی بودنش برای یکی از دوستانش نوشته بود را خواند و ۳۰ پوند به وزنش اضافه کرد.

وی میگوید:

-در صحبت‌هایی که با پتی داشتم، هرگز به این مسئله که باید به وزنم اضافه کنم اشاره نشد. اما بعد از خواندن نامه‌های آیلین، متوجه شدم که وی از بدنش راضی نبود. برای همین به پتی گفتم که می‌خواهم به وزنم اضافه کنم. ایلین چاق نبود و مسئله این نبود. منتها من اگر می‌خواستم با بدن خودم بازی کنم، نمی‌توانستم خودم را با احساسی که وی داشته‌است هماهنگ کنم و مطمئن هستم که بیننده نیز چنین احساسی می‌داشت. این چنین کارهایی من را بیشتر به وی نزدیک کرد...

عکس های جدید شارلیز ترون Charlize Theron + بیوگرافی شارلیز ترون 2015

در این کارهمچنین ترون ابروهای خود را تراشید و از دندان مصنوعی استفاده کرد تا بتواند خود را از نظر چهره، به ایلین وورنوس نزدیک تر کند.او میگوید:

-نکته‌ای که درباره هیولا وجود دارد، این است که همه چیز آن واقعیست. خوشبختانه برای ساخت فیلم، بودجه کمی در اختیار داشتیم و فقط پول گرفتن دندان مصنوعی را داشتیم. به همین علت، برای اینکه خودم را شبیه آیلین کنم، باید واقعا چنین کاری با خود انجام می‌دادم و نمی‌توانستیم از جلوه‌های ویژه استفاده کنیم. به همین علت فیلم کاملا طبیعی شد...

بازی فراموش نشدنی ترون در این فیلم، نقدهای بسیار مثبتی را برای وی به همراه داشت. راجر ایبرت درباره بازی ترون در فیلم گفته بود:

-بدون شک با یکی از بهترین اجراها در تاریخ سینما روبرو هستید. این اولین بار در تاریخ دوران نقدم بود که بخاطر بازی وی در فیلم، فراموش کردم که نت برداری کنم! مسئولین اسکار اگر جایزه بهترین بازیگر سال را به ترون ندهند، باید خود را بازنشسته کنند چراکه این بهترین بازی و بهترین فیلم سال است

همچنین استفان هولندز در نیویورک تایمز بازی ترون در فیلم را «فراموش ناشدنی» دانسته بود. ریچارد روپر شارلیز را شایسته دریافت یک جایزه اسکار می‌دانست. گلن کنی، بازی ترون را با بازی رابرت دنیرو در گاو خشمگین مقایسه کرده بود و نوشته بود “از زمان بازی دنیرو در«گاو خشمگین»، تاکنون هیچ بازیگری چنین کاری با بدن خود برای بازی در یک فیلم نکرده بود”. راجر فریمن نیز درباره بازی ترون در فیلم گفته بود:می‌خواهم بگویم که بازی ترون فوق العادست. این بازی کامل، به راحتی می‌تواند وی را نامزد جشنواره‌های بزرگ کند. حتی می‌تواند برایش یک اسکار به همراه داشته باشد. حقیقت این است که بازی وی در این فیلم، اینقدر خوب و کامل است

 
درباره زندگی شارلیز ترون بازیگر زیبای هالیوود (عکس)

در نهایت نیز ترون برای این فیلم، نامزد جوایز زیادی شد. از جمله، توانست اسکار و گلدن گلوب بهترین بازیگر نقش اول سال ۲۰۰۴ را بدست بیاورد و به شهرت جهانی برسد. ترون همچنین به نخستین شخص آفریقایی که در رده بازیگران موفق به کسب جایزه اسکار می‌شود، تبدیل شد. بعد از دریافت اسکار نیز، برای شرکت در جشنهای محلی به آفریقا رفت و در کشور خود مهمان افتخاری نلسون ماندلا در تاریخ ۱۱ مارس ۲۰۰۴ بود. ماندلا درباره ترون گفته بود:

 -(شارلیزتیرون)، مجددا آفریقا را بر روی نقشه جهان، نمایان کرد. حتی کسانیکه دوست ندارند قبول کنند که کشوری بنام آفریقای جنوبی وجود دارد، با دیدن وی، الان قبول می‌کنند که چنین کشوری وجود دارد و باید به این خاطر، از وی تشکر کرد. افرادی زیادی هستند که هنوز فکر می‌کنند آفریقا بمانند زمان آپارتاید است اما افرادی چون وی نشان می‌دهند که آفریقا دیگر آن کشور گذشته نیست و یک کشور جدید است و به همین دلیل، ما مردم این کشور، از وی سپاس گذاریم

در سال ۲۰۰۴، ترون در فیلم زندگی و مرگ پیتر سلرز که داستان زندگی پیتر سلرز، کمدین معروف انگلیسی بود، بازی کرد. وی برای بازی در این فیلم، مجددا نامزد جایزه گلدن گلوب، و اینبار جایزه بهترین بازیگر زن مکمل سال شد. علاوه بر این، وی نامزد جایزه امی نیز شد چراکه فیلم، یک فیلم تلویزیونی بود. ترون در فیلم در نقش همسر سوم سلرز بازی کرد. دیگر فیلم آن سال ترون نیز، «سر در ابرها» بود که زندگی ۳ دوست در زمان جنگ جهانی را روایت می‌کند.

عکس های جدید شارلیز ترون Charlize Theron + بیوگرافی شارلیز ترون 2015

در سال ۲۰۰۵، ترون در ایان فلاکس بازی کرد. فیلمی از روی انیمه معروف ژاپنی که البته با استقبال منتقدین همراه نشد و یک شکست کامل تجاری بود. ترون در نقش ایان فلاکس بازی کرد. وی برای بازی در این فیلم، ۳ ماه تمریناتی چون ژیمناستیک را پشت سر گذاشت بود اما در حین ساخت فیلم، دچار مصدومیت ازناحیه گردن شد و فیلمبرداری فیلم برای چند هفته، به تعویق افتاد. به گفته سازندگان فیلم، اکثر سکانس‌های فیلم را، خود ترون بازی کرد و از بدل استفاده نکرد. همچنین در این سال، وی در ۵ قسمت از فصل سوم سریال معروف انحصار زندگی به بازی پرداخت.

سرزمین شمالی دیگر فیلم سال ۲۰۰۵ ترون بود که دومین نامزدی اسکار را برای وی رقم زد و سومین نامزدی گلدن گلاب پیاپی را برای وی به ارمفان آورد هر چند که وی نتوانست این جوایز را ببرد. این فیلم نیز که براساس واقعیت بود، روایت گر نخستین دادگاه مقابله با خشونت جنسی علیه زنان در تاریخ آمریکاست که ترون در نقش جوسی آیمز -که این دادگاه بخاطر وی ایجاد می‌شود- و در کنار بازیگرانی چون فرانسیس مک‌دورمند و وودی هارلسون بازی کرد. همچنین در حالیکه ترون تازه وارد دهه سوم زندگی خود شده بود، ستاره خود را در بلوار مشاهیر هالیوود بدست اورد تا نامش در تاریخ سینما، به ثبت برسد.

 
درباره زندگی شارلیز ترون بازیگر زیبای هالیوود (عکس)
        
ترون در سال ۲۰۰۶ فیلمی را برای نمایش نداشت و در سال ۲۰۰۷ با فیلم در دره الاه به سینما بازگشت. فیلم که داستان دلیل مفقود شدن یکی از سربازان امریکایی برگشته از افغانستان است، سیاسی ترین فیلم ترون است. وی دراین فیلم در نقش یک کاراگاه بازی می‌کند که به پدر یک سربازان گمشده آمریکایی کمک می‌کند تا راز مفقود شدن پسرش را برملا کند. پل هگیس کارگردان فیلم است و تامی لی جونز دیگر بازیگر فیلم است که نامزدجایزه اسکار بهترین بازیگر نقش اول مرد سال نیز شد. نزاع در سیاتل و خوابگردی، دو فیلم دیگر ترون بودند تا اینکه در سال ۲۰۰۸، در فیلم هنکاک به بازی پرداخت. هنکاک در مجموع بیش از ۶۰۰ میلیون دلار فروش کرد و چهارمین فیلم پرفروش سال ۲۰۰۸ شد.
 
تاکنون، این پرفروش ترین فیلمیست که ترون در آن بازی کرده‌است. ویل اسمیت در نقش اصلی فیلم و در نقش ابرقهرمانی به نام هنکاک به بازی می‌پردازد. که بعد از نجات جان شخصی بنام ری (جیسون بتمن)، وارد بخش جدیدی از زندگیش می‌شود. ترون در نقش همسر ری به بازی می‌پردازد که از اواسط فیلم، نقشش بیشتر و مهمتر می‌شود. دشت سوزان دیگر فیلم ترون در سال ۲۰۰۸ بود. یک فیلم مستقل و درام به کارگردانی “خولیرمو آریاگاً که علاوه بر ترون، کیم باسینگر نیز در آن بازی کرد. جاده محصول ۲۰۰۹، آخرین فیلمیست که از ترون اکران شده‌است که وی نقش بسیار کوتاهی در فیلم دارد. داستان فیلم که براساس رمان بسیار موفق جاده نوشته کورمک مک‌کارتی، ساخته شده، درباره تلاش پدر و پسری برای زنده ماندن پس از نابودی زمین است.
 
ترون نیز در نقش مادر بازی می‌کند. ترون سپس بخاطر زندگی شخصی خود، به مدت ۳ سال بازیگری را کنار گذاشت و در سال ۲۰۱۱ بر سر صحنه فیلمبرداری فیلم بزرگسالان جوان ظاهر شد. داستان فیلم درباره نویسنده‌ای با بازی ترون است که برای نابود کردن ازدواج دوست پسر دوران دبیرستانش (پاتریک ویلسون)، به زادگاهش می‌رود تا بتواند مجددا با وی رابطه برقرار کند. جیسون ریتمن کارگردان فیلم است و فیلم از روز ۱۶ دسامبر سال ۲۰۱۱، در امریکا اکران خواهد شد. نقدهای اولیه فیلم بسیار مثبت بوده‌اند و گفته می‌شود که ترون برای بازی در این فیلم، می‌ تواند سومین نامزدی اسکار خود را بدست بیاورد. پرومتئوس دیگر فیلم جدید ترون است که در حال سپری کردن مراحل پس از تولید خود است تا در تابستان سال ۲۰۱۲ اکران شود. صحبت‌هایی درباره اینکه فیلم پیش درآمدی بر سری فیلم‌های بیگانه است، وجود دارد که سازندگان فیلم از جمله ریدلی اسکات، کارگردان فیلم، این موضوع را رد کرده‌اند. خود ترون نیز در این مورد گفت:

 -بسیاری از مردم فکر می‌کنند که این فیلم پیش درآمدی بر بیگانه‌است که چنین نیست. این یک فیلم کاملا مستقل است که داستان قبل از فیلم بیگانه ۱ را روایت نمی‌ کند با این حال، داستان فیلم بمانند سری فیلمهای قبلیست. داستان درباره گروهی از دانشمندان است که برای یک ماموریت به فضا می‌روند و با چیزی مواجه می‌شوند که زندگیشان را دگرگون می‌کند. شارلیز در این فیلم، در نقش مردیت ویکرز بازی می‌کند که این پروژه را اداره می‌کند. ترون درباره این نقش می‌گوید:

 
درباره زندگی شارلیز ترون بازیگر زیبای هالیوود (عکس)

-مردیت ویکرز، متفاوت‌ترین شخصیتی است که تاکنون در نقش آن بازی کرده‌ام. وی کت و شلوار می‌پوشد و اداره کننده این پروژه است. در ابتدا یک شخصیت بسیار خشک است که تنها به پول اعتقاد دارد اما تنها در اواخر فیلم، شخصیت واقعی خودش را نشان می‌دهد دیگر فیلم جدید ترون، سفیدبرفی و شکارچی است که برداشتی متفاوت از داستان سفیدبرفی است. شارلیز در فیلم در نقش مادرخوانده سفیدبرفی (ملکه) بازی می‌کند. ترون برای بازی در این فیلم، فیلم جی‌ادگار کلینت ایستوود را رد کرد. ترون دلیل انتخاب این فیلم را چنین بیان کرده بود:

-اینکه یک فرصت باشد که بتوانید چیزی که مردم خیلی خوب می‌شناسند را به کل تغییر دهید، می‌تواند خیلی جالب باشد کریستن استوارت نیز در این فیلم در نقش سفیدبرفی بازی خواهد کرد و فیلم قرار است تا تابستان سال ۲۰۱۲ میلادی، اکران شود. همچنین طبق گفته تهیه کنندگان فیلم، این فیلم ۳گانه خواهد بود و این اولین قسمت از این سری فیلم است.

فعالیت های دیگر وی
1-تلویزیون

تیرون تاکنون در ۳ فیلم/سریال تلویزیونی بازی کرده است.ابتدا در سال ۱۹۹۷ و در فیلم “محرمانه هالیوود” به بازی پرداخت که این فیلم برای نمایش در تلویزیون ساخته شد. ژانر فیلم کمدیستو بازیگرانی چون اولماس در آن بازی می کنند.

در ادامه شارلیز در یک فیلم دیگر که برای نمایش در تلویزیون ساخته شده بود، به ایفای نقش پرداخت. نام فیلم زندگی و مرگ پیتر سلرز بود و محصول سال ۲۰۰۴. داستان فیلم درباره پیتر سلرز، کمدین معروف انگلیسیست و شارلیز ترون در نقش “بریت ایکلند”، همسر دوم سلرز به ایفای نقش پراخته است.علاوه بر ترون، بازیگرانی چون جفری راش(در نقش سلرز) و استنلی توچی نیز در فیلم به بازی پرداخته اند.استفان هاپکینز کارگردان اثر است.فیلم با استقبال منتقدین روبه رو شد و توانست در قسمت بهترین فیلم ساخته شده برای تلویزیون، برنده جایزه گلدن گلوب شود. ترون نیز برای بازی در این فیلم، نامزد گلدن گلوب و جایزه امی شد که نتوانست برنده آنها شود.

در سال بعد ترون در ۵ قسمت از سریال معروف “انحصار سازندگی” به بازی پرداخت. فیلم یکی از برترین و محبوب‌ترین سریال های تاریخ آمریکاست و شارلیز در فصل سوم و پایانی آن، در ۵ قسمت ابتدایی و در نقش ریتا ظاهر شد.فیلم در ژانر کمدی بود و بازیگرانی چون “جیسون بتمن” در آن به ایفای نقش پرداختند.

عکس های جدید شارلیز ترون Charlize Theron + بیوگرافی شارلیز ترون 2015


2-صداپیشگی

 در سال ۲۰۰۶، شارلیز در یک قسمت از انیمیشن/سریال “مرغ آهنی” صداپیشگی کرد. وی در ۳ نقش “مادر دانیل”، “مادر” و “شخص منتظر” و در آخرین قسمت از فصل دوم آن حضور داشت که اولین تجربه صداپیشگی وی بود.در سال ۲۰۰۹ نیز ترون در انیمیشن “پسر آسترو” به صدا پیشگی پرداخت. وی در نقش “راوی” صداپیشگی کرد و اولین شخصی در انیمیشن بود که صحبت کرد. غیر از ترون، افراد دیگری جون فردی هایمور، نیکلاس کیج و کریستن بل نیز در این انیمیشن صدا پیشگی کردند.

 
درباره زندگی شارلیز ترون بازیگر زیبای هالیوود (عکس)
 
3-موزیک ویدیو

 در سال ۲۰۱۰، شارلیز در موزیک ویدیو “تیراندازی” از “براندان فلوورس” حضور پیدا کرد. این نخستین تک اهنگ فلورس و نخستین موزیک ویدیویی بود که شارلیز ترون در آن حضور داشت. در این ویدیو، ترون، جان فلورس را چندین بار نجات می دهد.تهیه کننده ترون از سال ۲۰۰۳ و با فیلم “هیولا” کار تهیه کنندگی را آغاز کرد. فیلم با بدوجه ای ۸ میلیونی ساخته شد و در نزدیک به ۱۷۰ روز اکران خود، در مجموع نزدیک به ۳۵ میلیون دلار فروش داشت و کاملا موفق بود.

۳ سال بعد و در سال ۲۰۰۶، شارلیز تهیه کنندگی یک مستند با نام “شرق هاوانا” را بر عهده گرفت. فیلم در مجموع تنها دو هفته اکران داشت و به ۱۲ هزار دلار فروش رسید که برای یک مستند، رقم متوسطیست.در سال ۲۰۰۸، شارلیز ترون تهیه کنندگی فیلم “خوابگردی” را به عهده گرفت. این فیلم نیز در مجموع ۹ هفته اکران خود، تغریبا ۱۷۷ هزار دلار فروش داشت که رقم بسیار پایینیست.

در نهایت فیلم “دشت سوزان” که ترون مدیر اجرایی فیلم بود. گفته می شود که بودجه ساخت فیلم، حدود ۲۰ میلیون دلار بوده است که با توجه به فروش ۲۰۰ هزار دلاری خود در طی ۷۰ روز، کاملا شکست خورده است.همچنین شارلیز قرار است تا تهیه کنندگی یک سریال بنام “شکارچی ذهن” را بر عهده داشته باشد. این سریال از طریق شبکه اچ بی او پخش خواهد شد و دیوید فینچر کارگردانی آن را بر عهده خواهد داشت. گفته می شود که ترون جز تهیه کنندگان فیلم جدید خود با عنوان”حوان بالغ” است.به علاوه ترون حق ساخت ۲ فیلم “فلورنس عربستان” و “دو چشم خیره” را در اختیار دارد و قرار است تهیه کنندگی این دو فیلم را نیز بر عهده داشته باشد.مجری‌گری مراسم قرعه کشی جام جهانی فوتبال

در دسامبر ۲۰۰۹، شارلیز به عنوان مجری، در مراسم قرعه کشی جام جهانی فوتبال ۲۰۱۰ در شهر کیپ‌تاون حضور داشت. وی در مراسم تمرین، به شوخی وقتی توپی که مربوط به کشور فرانسه بود را برداشت، نام کشور ایرلند جنوبی را بجای آن خواند که متلکی بود بخاطر صعود فرانسه به جام جهانی، بوسیله گل مردودش.البته این شوخی باعث نگرانی بعضی مسئولین فیفا شده بود که شاید وی اینکار را در مراسم اصلی و جلوی میلیون‌ها بیننده نیز انجام دهد که این اتفاق رخ نداد.


تیرون و کارهای خیریه

 تیرون سابقه زیادی در کارهای خیریه دارد طوریکه برای مثال در یک مقاله در سال ۲۰۰۹ در مجله یو اس آمریکا، مقاله ای با عنوان “ستارگان درخشان” چاپ شد که در آن از ۸ فرد مشهوری که به طرق مختلف به افراد نیازمند کمک میکنند نام برده شده بود که نام شارلیز ترون نیز درآن وجود داشت.پروژه توسعه آفریقای جنوبی

سال های زیادیست که ترون بنیادی را با نام “پروژه توسعه آفریقای جنوبی توسط شارلیز ترون” را بوجود آورده است. هدف این پروژه، کمک به مردم و بخصوص کوکان آفریقایی است و به آنها آموزش‌های لازم برای جلوگیری از مبتلا شدن به بیماری ایدز را می‌دهد. این پروژه تاکنون کمک شایانی به مردم آفریقا کرده است و ترون را نامزد جایزه ماندلا کرده است که به کسانی اهدا می شود که بیشترین تلاش را برای مردم کشور آفریقا داشته اند. برای مثال، وی بیش از آغاز جام جهانی فوتبال در کشورش، چندین زمین فوتبال را در مناطقی که در آن امکان فوتبال بازی کردن برای کودکان نیست، احداث کرد.

 
درباره زندگی شارلیز ترون بازیگر زیبای هالیوود (عکس)
 
تیرون بعنوان پیام آور صلح سازمان ملل

 در ۱۷ نوامبر سال ۲۰۰۸، ترون از طرف دبیرکل سازمان ملل، “بان کی مون” بعنوان پیام آور (سفیر) صلح سازمان ملل انتخاب شد.وظیفه ترون در این سازمان، دفاع از حقوق زنان و پایان دادن به خشونت علیه زنان است.


تیرون وکمک به زلزله زدگان هاییتی

در شرایطی که در اوایل سال ۲۰۱۰ میلادی، زلزله ای در هاییتی به وقوع پیوست، ترون در کنار تعداد زیادی از افراد سرشناس در مراسم های خیریه مختلف که برای کمک به مردم هاییتی برگزار میشد، شرکت می کرد.برای مثال وی در برنامه “امید برای هاییتی” که توسط جرج کلونی برگزار شد، شرکت کرد. این یک برنامه تلویزیونی بود که افراد سرشناس به تلفن های مردمی که قصد کمک کردن داشتند، جواب می‌دادند. طبق آمار، از طریق این برنامه، بیش از ۳۰ میلیون دلار جمع آوری شد.

و یا در مراسمی که “پل هگیس” آن را ترتیب داده بود. در این مراسم حدود ۱۰۰ نفر از اهالی هالیوود حضور داشتند و قرار بود هر فرد ۵ هزار دلار کمک کند اما افرادی چون “پنه لوپه کروز”، “نیکول کیدمن”، “جاش برولین” و ترون بسیار بیشتر از این مقدار کمک کردند تا در مجموع بیش از ۴ میلیون دلار از این طریق جمع اوری شود.


چیزهایی در مورد زندگی شخصی تیرون

خانواده پدر: چارلز ترون، آفریقای جنوبی، در ژوئن سال ۱۹۹۱ به ضرب گلوله همسرش به قتل رسید.مادر: گردا ترون، آفریقای جنوبی، با ضرب گلوله همسر خود را در سال ۱۹۹۱ به قتل رساند. بعد از مرگ همسرش و در سال ۲۰۰۵، برای بار دوم ازدواج کر.برادر ناتنی: دنور، در یک تصادف، در سال ۱۹۹۷ در ۲۲ سالگی فوت شد.

 روابط عاطفی

با استفان جنکینز، خواننده گروه سومین چشم کور از ژانویه سال ۱۹۹۸ تا جولای ۲۰۰۱ رابطه داشته است.از سال ۲۰۰۱ ترون با بازیگر نقش مقابل خود در فیلم “به دام افتاده”، یعنی استوارت تاونسند رابطه پیدا می‌کند. این رابطه تا اوایل سال۲۰۱۰ دوام داشت تا اینکه ترون به این رابطه خاتمه داد.


...ونکات کوتاهی دیگر

 در سال ۱۹۹۹ در مجله پلی بوی، اولین عکس‌های برهنه شارلیز چاپ شد.عضو انجمن حمایت از حقوق زنان می‌باشد.او همچنین از اعضا فعال انجمن دفاع از حقوق حیوانات نیز می‌باشد.زبان اصلی شارلیز آفریقایی و زبان دوم وی انگلیسی است. که البته آن را خیلی روان صحبت می‌کند.بعد از دریافت اسکار برای شرکت در جشنهای محلی به آفریقا رفته و در کشور خود مهمان افتخاری نلسون ماندلا در تاریخ ۱۱ مارس ۲۰۰۴ بود.تام هنکس بازیگر محبوب وی است.حامی حقوق همجنس‌گرایان است.رقصنده باله بوده است.

برای بازی درفیلم هیولا به وزن خود حدود ۱۴ کیلوگرم اضافه کرد که در میان زنان بازیگر از رکوردها محسوب می‌ شود.قد وی، ۱۷۷ سانتیمتر است.از اکتبر ۲۰۰۵ تا دسامبر ۲۰۰۶، از طریق تبلیع برای کمپانی ساعت سازی ریموند ویل، حدود ۳ میلیون دلار درآمد داشت.البته در فوریه ۲۰۰۷، مجبور شد بخاطر عدم پایبند بودن به قرارداد و شکایت شرکت ساعت سازی، به این شرکت جریمه پرداخت کند که گفته می‌شود مبلغ ۲۰ میلیون دلار، رقم جریمه وی بوده است.در سال ۲۰۰۷ تابعیت آمریکایی گرفت.

با استفاده از هیپنوتیزم درمانی موفق به ترک سیگار خود گردید.در ژانویه ۲۰۱۰، به رابطه ۹ ساله خود با استوارت تاونسند پایان داد.به ورزشهای فوتبال و بسکتبالعلاقه زیادی دارد. همچنین تیم بسکتبال محبوبش، هچون بسیاری از ستارگانهالیوود، لس آنجلس لیکرز است.تصویر یک گل را روی پای راستش و یک ماهی را پشت پای راستش خالکوبی کرده‌است.در جولای ۲۰۰۹، در طی سفرش به خارج از آمریکا، به یک بیماری معده با ویروسی ناشناخته دچار شدو پس از چند روز بستری بودن در بیمارستان و استراحت در خانه، بهبود پیدا کرد.
 
همچون افرادی چون لئوناردو دی کاپریو و بیلی باب تورنتون، شارلیز نیز دچار بیماری اختلال وسواسی جبری است.در سال ۲۰۰۵، وقتی مادرش ازدواج کرد، منابع به اشتباه گزارش دادند که شارلیز قرار است ازدواج کند. به همین دلیل عکاسان زیادی به خانه وی هجوم آوردند. بسیاری نیز با بالگرد بالای منزل وی پرواز کردند تا از مراسم فیلمبرداری کنند که بعدا متوجه شدند اشتباه کرده‌اند. شارلیز نیز از این اتفاق بسیار ناراحت شده بود.

 نقل قولی از وی:ناگهان تعداد زیادی بالگرد پیدا شدند. در ابتدا قابل درک بود اما چیزیکه باعث تعجب من شد، این بود که بعد از اینکه متوجه شدند این عروسی من نیست، باز هم به کار خود ادامه دادند و نرفتند. واقعا کار زشت و ناشایستی بود در روز ۱۴ مارس ۲۰۱۲، از طریق سخنگوی وی اعلام شد که شارلیز، پسری بنام “جکسون” را به فرزندی قبول کرده است. ۲ روز بعد خود شارلیز در یک برنامه رادیویی اعلام کرد که “جکسون” ۴ ماهه است.

                                                                                                                                     پایان
 
 
 

 

 

تعداد بازدید از این مطلب: 7645
موضوعات مرتبط: سینمای غرب , ,
|
امتیاز مطلب : 0
|
تعداد امتیازدهندگان : 0
|
مجموع امتیاز : 0

یک شنبه 29 شهريور 1394 ساعت : 9:13 قبل از ظهر | نویسنده : م.م
چگونه بازیگر شدند؟(رضاکیانیان)
نظرات

چگونه بازیگر شدند؟(رضاکیانیان)

منبع:www.fungozar.com.ویکیپدیا

Reza Kianian (Eide Ghadir).jpg

__________________________________________________________________________________________________________________________________
مختصری در باره او

 (رضا کیانیان) ،اورا باید از موفق‌ترین بازیگران سینما و تئاتر ایران دانست. کسی که از یک سطح خیلی خوب کار خودش را آغاز و روی سطوح خوب و عالی پیش رفت. کیانیان هم مثل هر بازیگر خوب دیگری در جهان ممکن است، روزها و بازی‌های متوسطی داشته باشد اما اعم کارهای او بر پایه توانایی‌های زیادش بنا شده. این‌که سال‌ها بتوانید خوب که نه بهترین باشید، کار خیلی دشواری است که تنها از عهده افراد کمی برمی‌آید. کیانیان بی‌شک در بازیگری و در کنارش عکاسی و نوشتن، توانسته سطح مناسب و خوب خودش را حفظ و آن‌را ارتقا بخشد. این کار دشواری است که بتوانید تایید عمومی و تفکرات خاص را بگیرید، خودت را به‌عنوان بهترین مطرح کنید و بهترین بمانید. جرقه نباشید و همیشه نورافشانی کنید. کیانیان از عهده این کار دشوار به‌خوبی برآمده است.

Image result for ‫رضاکیانیان‬‎Image result for ‫رضاکیانیان‬‎

رضا کیانیان در سال ۱۳۳۰ در تهران به دنیا آمد. وی دومین فرزند خانواده و دارای ۴ برادر و دو خواهر میباشد.در ۱ سالگی به همراه خانواده به مشهد نقل مکان کرد. در مشهد علاوه بر گذراندن دوران تحصیلات ابتدایی و دبیرستان، در حوزه علمیه مشهد به تحصیل دروس فقهی و اسلامی نیز پرداخت. اولین استاد بازیگری او برادرش داوود بود که در سال ۱۳۴۵ وی را در نمایشنامه از پانیفتاده ها به قلم غلامحسین ساعدی کارگردانی کرد. رضا به مدت سه سال در گروه تاتر برادرش داوود فعالیت داشت. وی در سال ۱۳۵۵ از دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران در رشته تئاتر فارغ‌التحصیل شد.اودر ابتدا بازیگر تئاتر بود وبعدها با بیشتر شدن پیشنهادات بازی در کارهای تلویزیونی و سینمائی و در سال 1383 کلا" تئاتررا کنار گذاشت. ولی کیانیان در فروردین ۸۹ با بازی در نمایش پروفسور بوبوس به کارگردانی آتیلا پسیانی بعد از ۶ سال دوری از تئاتر دوباره به صحنه ی نمایش بازگشت ودر شانزدهمین جشنواره فیلم فجر برای بازی در فیلم آژانس شیشه ای جایزه بهترین بازیگر نقش دوم را گرفت و در سیزدهمین جشنواره فیلم فجر برای بازی در فیلم کیمیا کاندیدای دریافت جایزه بهترین بازیگر مرد نقش دوم بود. در ضمن او در فیلمهای سینما سینماست و روبان قرمز بازیهای فوق العاده‌ای ارائه داده است.

Image result for ‫رضاکیانیان‬‎

او برای بازی ماندگارش در فیلم خانه‌ای روی آب سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول مرد را از بیستمین جشنواره بین‌المللی فیلم فجر بدست آورد.معروف ترین نقش تلویزیونی رضا کیانیان نقش «جمشید» در سریال شلیک نهایی به کارگردانی محسن شاه‌محمدی می باشد. شهرت و محبوبیت کیانیان در نقش «جمشید» چنان بود که مدل مو و لباس های «جمشید» در میان جوانان و به نام «مدل جمشیدی» رایج شد. بطور یقین بحث برانگیزترین و جنجالی ترین نقش تلویزیونی وی در سریالهای کیف انگلیسی در نقش یک روحانی مسن و در دوران سرکشی در نقش یک قاضی میباشد. برجسته ترین کار کیانیان در تلویزیون بازی وی در سریال مختارنامه در نقش عبدالله بن زبیر، خلیفه بزرگ زبیری در مکه است که علاوه بر آن که متفاوت ترین نقش هنری وی محسوب می شود، اولین کار تاریخی کیانیان در نقش یک شخصیت خاکستری (به گفته خودش) است. وی یکی از بازیگران ثابت مجموعه تلویزیونی وکلای جوان نیز بود.

او بازیگر خبره ایست و بسیار اصولی و سخت و جدی روی نقشهایش کار میکند.پس شنیدن درسهائی از وی میتواند برای شیفتگان هنر پیشگی راهگشا باشد.در مطلب زیر از زبان وی روشهائی را که به یک(بازیگر خوب،پخته و موفق )شدن کمک میکندمیخوانید:

 


کار برای کار

وقتی یک هنرمند کار می‌کند به‌نظر من بیشتر به کارش اهمیت می‌دهد تا این‌که چه جایگاهی دارد چون جایگاه به‌وجود می‌آید. من کار نمی‌کنم که جایگاه پیدا کنم، من کار می‌کنم که کار کرده باشم. اصلا به بهترین و بدترین بودن فکر نمی‌کنم. بعضی نشریات به من می‌گویند نظر خودت را درباره بهترین فیلم، بازیگر، کارگردان بگو… اگر دیده باشم می‌گویم اما اگر ندیده باشم نظر نمی‌دهم. به هرحال نویسنده و منتقد سینمایی این است که همه را دیده باشد. پس انتخابش از من محق‌تر است.


خودشیفته

آدم خودشیفته‌ای نیستم. وقتی مرا به‌عنوان بهترین انتخاب می‌کنند خیلی خوشحال می‌شوم زیرا کار من دیده و ارزش‌هایم فهمیده شده است. نظر منتقد اگر من را انتخاب کنند همانقدر برای من قابل احترام است که اگر کسی دیگر را انتخاب کنند. وقتی من را انتخاب کنند بیشتر خوشحال می‌شوم. هیچ وقت به این فکر نمی‌کنم که وقتی بازی کردم باید مورد تشویق قرار بگیرم.


زندگی روزمره

اولیویه سر صحنه مثل یک لرد انگلیسی صبحانه می‌خورد و روزنامه‌اش را ورق می‌زد تا آماده شود برای گریم و رفتن به سر صحنه که می‌بیند آقای داستین هافمن خواب‌آلود و منگ آنجا راه می‌رود. می‌گوید: «پسرم چرا اینقدر خواب‌آلودی…» او هم می‌گوید: «برای صحنه فرار، شخصیت ۲ روز نخوابیده و من هم واقعا نخوابیدم تا بتوانم این حس را واقعی منتقل کنم.» می‌گوید: «پسرم خودت را اذیت نکن، برو بازی کن…»بازیگری و زندگی روزمره باهم فرق دارد. بازیگری یک فن است، یک شعور است ،یک عاطفه و یک ناخودآگاه… این‌ها را که باهم جمع کنیم، می‌شود بازیگر. بازیگر باید خستگی را بازی کند، طوری که تماشاچی آن را باور کند. بازیگر باید اعتیاد را بازی کند، نه این‌که خودش مواد مصرف کند چون اگر معتاد شود نمی‌تواند بازی کند.

 
بازی مهم است

در خانه‌ای روی آب خودم را چاق کردم. هرکسی می‌تواند خودش را چاق کند اما الزاما بازیگر خوبی نیست. پس چاق کردن معیار یک بازی خوب نیست، معیار یک بازی خوب فقط، بازی خوب است. چاق کردن و لاغر کردن یکی از وجوه بازیگری است. بگذارید من یک مثال برای‌تان بزنم. بازیگری خودش را چاق می‌کند ولی بازیگر خوبی نیست. وقتی پلان اولش را می‌بینیم می‌گوییم واه چه کاری کرده. ۵ دقیقه می‌تواند موجب شگفتی مخاطبش شود اما ۸۵دقیقه بعد را باید بازی کند. پس بازی است که مهم است.
 
وقتی قرار است که من در فیلم «یک بوس کوچولو» نقش یک پیرمرد را بازی کنم، آن هم در کنار یک پیرمرد واقعی که آقای جمشید مشایخی است، با این‌که رضا کیانیان هستم و سنم از آقای مشایخی کمتر است باید کاری کنم که تماشاگر را به باوری برسانم که من حتی از آقای مشایخی بزرگ‌ترم ولی چون ورزش می‌کنم سرحال مانده‌ام. می‌بینید! همین‌طور سختی‌اش زیاد می‌شود چون باید یک پارادوکسی را در بازی‌‌تان داشته باشید. در آنجا من یک گریم خاصی هم دارم، آن گریم و لباس فقط ۵دقیقه کارایی دارد و آنچه تماشاگر را نگه می‌دارد بازی است. پس در نتیجه؛ یک گریم متفاوت یا یک ظاهر متفاوت به تنهایی نمی‌تواند منجر به یک بازی خوب شود.

ویترین خوب، ویترین بد

در بین تابلوهای پیکاسو و ونگوگ چند عدد معروف هستند اما در بقیه هم آن‌ها ونگوگ و پیکاسو هستند. فیلم چون یک کار جمعی است، اگر خوب باشد همه خوب به چشم می‌آیند. فیلم مثل ویترین می‌ماند. اگر ویترین خوب باشد اجناس هم به چشم می‌آیند. ویترین بد، حتی کریستین دیور را هم معمولی نشان می‌دهد. یک فیلمی مثل آژانس شیشه‌ای که آن سال خیلی خوب دیده شد، همه چیزش خوب بود. همه چیز دیده می‌شود حتی ریزترین چیزها. به همین دلیل در جشنواره‌ها، داوران گاهی جوگیر می‌شوند و فکر می‌کنند یک فیلم خوب همه چیزش خوب است و شروع می‌کنند به همه عواملش جایزه دادن. درحالی‌که فیلمی که بدتر است ممکن است که مثلا طراحی صحنه یا گریم بهتری داشته باشد. چون فیلم یا خوب نیست یا جو را نمی‌گیرد درحالی‌که من در یک فیلم چه در آن یکی و چه این، همان رضا کیانیان هستم و روزبه‌روز باتجربه‌تر هم می‌شوم.

 
بازیگر بدون قفس

در فرانسه به بازیگرانی که از تراژدی تا کمدی بازی می‌کنند می‌گویند کمدین اما من خودم در کتاب‌هایی که نوشته‌ام دسته‌بندی‌هایی کردم. یکسری بازیگرانی هستند که تک‌نقشند. در همین سریال‌های نود شبی ماجرا خیلی روشن است. خیلی از بازیگران فقط یک نقش را بازی می‌کنند، حالا چه یک شبی، چه یک هفته‌ای یا نود شبی او همان را بازی می‌کند. در سینما هم همین‌طور. بعضی از جوان‌ها بازیگر تک‌نقش هستند. یک پسر یا دختر که قرار است عاشق و بعد فارغ شود. یکسری از بازیگرها بازیگر چند نقش هستند. یکسری از بازیگرها اما بازیگر هستند و همه نقش‌ها را بازی می‌کنند. مثلا سیلوستر استالون یک بازیگر تک‌نقش است. یک طیفی دیگر از بازیگرهای دیگر هم مثل آرنولد همین شرایط را دارند. در یک رده این‌طرف‌تر تام کروز که چند نقش است را نام برد. کمی این‌طرف‌تر می‌رسیم به پاچینو و دنیرو که اکنون خیلی در ایران طرفدار دارند، آن‌ها هم چند نقش هستند. برای چی این ۲ بازیگر چند نقش هستند؟ چون وقتی می‌گوییم رابرت دنیرو چه کاراکتری به ذهنت می‌رسد… یک گنگستر؟ یا پاچینو هم همین‌طور، یک پلیس عصبی که شلخته است. پرسونا دارد و در قفس محدود است. مثلا مارلون براندو که خیلی‌ها او را غول بازیگران جهان می‌دانند تا می‌گویید مارلون براندو بازهم یک جوان عصیانگر به ذهن می‌رسد اما وقتی می‌گوییم سرلارنس اولیویه، اورسن ولز، تام هنکس و… این‌ها قفس ندارند. طیف عظیمی هم هستند که قفس ندارند. این‌ها بازیگر هستند. از کمدی تا تراژدی بازی می‌کنند اما وقتی می‌خواهید یک فیلم از رابرت دنیرو ببینید، تقریبا می‌دانید چه می‌خواهید ببینید…


بازیگر کیست؟

بازیگر کسی است که پرسونا ندارد. حالا آن‌هایی که قفس دارند با اندازه بزرگ بودن قفس‌شان اندازه‌شان تعیین می‌شود. وقتی می‌گویید مارلون براندو نمی‌توانید او را در نقش یک محافظه‌کار پارلمان انگلستان تصور کنید. آن‌هایی که در یک‌جایی محدود می‌شوند، بازیگرانی هستند که می‌توانیم بگوییم بیشتر به غریزه‌شان وابسته هستند تا به شعورشان. بعضی آدم‌ها با غریزه تعریف می‌شوند و در بعضی‌ها شعورشان آن‌ها را تعریف می‌کند. در سینمای جهان کسانی هستند که از رابرت دنیرو بت‌ترند. بت شدن به معنای با شعور بودن نیست. در ایران مثل همه جهان؛ سوپراستار کسی است که مردم عام بیشتری دوستش دارند و در خیلی جاهای دنیا بسیاری از بازیگران غول، نقش‌های دوم را بازی می‌کنند.


شخصیت

بازیگر، شخصیت‌ها را از درون خودش می‌آورد. من نمی‌توانم از شخصیت کس دیگری نقشم را بیرون بکشم. پیامبر با آن عظمتش به خدا می‌گوید: «وقتی خودم را نمی‌شناسم چگونه تو را بشناسم؟!» ما خیلی خیلی تلاش کنیم بخشی از ابعاد شخصیتی خودمان را می‌شناسیم. بعد چون با جامعه در ارتباطیم تیپ‌های اجتماعی را می‌شناسیم. وقتی می‌خواهیم آن را بازی کنیم از فیلتر خودمان می‌گذرانیم. مثلا اگر بخواهم یک شخصیت تاریخی را بازی کنم هیچ‌وقت نمی‌توانم خود او باشم. من کمتر شخصیت واقعی بازی کردم. در دکتر قریب، آیت‌الله فیروزآبادی را بازی کردم که خیلی‌ها ایشان را یادشان بود اما من هیچ‌وقت خود آیت‌الله فیروزآبادی نشدم بلکه آن نقش شد، آیت‌الله فیروزآبادی به روایت رضا کیانیان.


هویت و ذات

در دنیای معاصر همه چیز مصرفی شده است. وقتی همه‌چیز کاربردی می‌شود در واقع ما هویت و ذات اشیا را فراموش می‌کنیم. دیگر کاری به ذات گل یا تعریف آن به شکل مفهومی و انتزاعی نداریم. گل را باید خرید و به یک نفر هدیه داد. آجر وسیله‌ای است که باید روی هم چید و دیوار ساخت. در دنیای معاصر جنبش مینی‌مالیسم را داریم که به معنای کوچک کردن نیست بلکه یکی از مفاهیمش این است که وجه کاربردی اشیا را جدا کن و شیء را فی‌نفسه بشناس. این فی‌نفسه شناختن می‌شود جزء هنر معاصر ما. چه اتفاقی می‌افتد؟! در واقع حشو و زوائد را حذف می‌کند و می‌خواهد به ذات آن برسد. در بازیگری هم همینطور است. در فیلم خانه‌ای روی آب تجربه نوینی را برای خودم انجام دادم. در خانه‌ای روی آب در سراسر فیلم هیچ کاری نمی‌کنم. یکی، ۲ جا هم گریه می‌کنم که خیلی هم گریه نیست چون چشمم خشک است. همین تجربه را در روبان قرمز هم انجام می‌دهم. غیر از یکی، ۲ صحنه که بازی من نمایشی است در بقیه صحنه‌ها هیچ کاری نمی‌کنم. فلسفه معاصر هم روی این خیلی کار می‌کند که تو فقط باشی، چون بودن خیلی کار سختی است. در دنیای معاصر، در دنیای مصرفی ما از بودن خودمان دور می‌شویم. حالا اگر بخواهیم آن‌ها را کنار بگذاریم باید برسیم به یک زلالی. زلالی یعنی حشو و زوائد نداشتن. می‌شود نداشته باشی؟!خیلی سخت است. اگر بتوانیم پیدایش کنیم به سمتی می‌رویم که در بازیگری معاصر اتفاق می‌افتد.

تعداد بازدید از این مطلب: 7452
موضوعات مرتبط: سینمای شرق , ,
|
امتیاز مطلب : 0
|
تعداد امتیازدهندگان : 0
|
مجموع امتیاز : 0

سه شنبه 25 فروردين 1394 ساعت : 3:54 بعد از ظهر | نویسنده : م.م
چرا(روباه)فیلم مهمی است؟
نظرات
چرا «روباه» فیلم مهمی است؟

چرا مسئله هسته‌ای اصلی‌ترین مسئله‌ی کشور و فرعی‌ترین سوژه‌ی سینماست؟

  (  روباه در مسیر سینمای عامه‌پسندِ داستانگوی قهرمان‌محور )

نویسنده متن اصلی:امیر ابیلی(سایت رجانیوز)

مقدمه
تفاهم لوزان نیزعاقبت پس از انتظاری طولانی باموفقیت  انجام شد.فعلا"نمیتوان درمورد خوبیها ویا شایدخدای ناکرده  بدیهایش چیزی گفت چون بهرحال هنوز اول راهیم... ونباید فراموش کنیم این اصل مهم راکه: مانند همیشه خدارا داریم.خداباماست چون راهمان صراط مسقیم است و با راه او منطبق  .در این آشفته بازار خداخدا کردنها و الله اکبر گفتنهای منزجرکننده ی جانیانی از قماش داعش  والقاعده و دهها گروهک ضددین، شاید بتوان بجرات گفت یکی از معدودمنادیان الله اکبرگوئی که حقیقت را فریاد میزنند ملت مسلمان ایران است .
آری...تنها راهی که به منزل نمیرسد راه کج است و راهی که کج فهمان جهان در پیش میگیرند.ملت ما ،رهبر ما و دولتمردان ما در طول تاریخ انقلاب اسلامی و حکومت پر افتخار جمهوری اسلامی ثابت کرده اند که سیاستشان با صداقت عجین است و از سیاست مداران کثیف جهان امروز بدورند و شاید بهمین دلیل است که فهم سیاست دولتمردان ما برای آنان مقدور نیست.بهرحال:  ( کافر  همه را به کیش خودپندارد).
مهمترین چیز این است که  ملت ایران مثل همیشه بااعتماد به سید و مقتدای خود ،رهبرمعظم انقلاب وهمچنین دولتمردان پرحوصله ،کوشاو دلسوزش همبستگی مثال زدنی خودرا در این منطقه ی حساس از جهان حفظ کرده وعلیرغم تحمل مشکلات طاقت فرسا به امنیت و یکپارچگی سرزمین خود میبالد. بیشک از این پس بحث‌های هسته‌ای در کشور اوج خواهد گرفت و کشیده شدن دامنه‌ی این بحث‌ها به عرصه فرهنگ احتمالا"فرصت خوبی است برای صحبت کردن از یک فیلم در این موردیعنی فیلم «روباه»، شاید بتوان این فیلم را تنها اثر هنری قابل بحث کشور با محوریت ترور دانشمندان هسته‌ای دانست و البته حضورش در جشنواره گذشته فجر هم بحث‌های مختلفی را رقم زد.            
                                                                                              (مدیر سایتcintelrom)
 
 
____________________________________________________________________________________________________________________ 
در مواجهه با فیلمی مانند «روباه» بهروز افخمی و برای تحلیل و بررسی آن، پیش از آنکه به قوت‌های تکنیکی و فرمی اثر توجه کنیم-که آنها هم به طور مفصل قابل بحث هستند- باید آن را در دل جریان کلی سینمای ایران و تعداد بالای آثار ضدمخاطب شبه‌روشنفکرانه تولیدشده در هر سال بررسی کرد و مورد ارزیابی و تحلیل قرار داد.
 
مسئله‌ی اصلی و اساسی این است که آثار جریان اصلی یک سینمای سالم و پیشرو را طبعا باید آثار عامه‌پسندِ قصه‌گویی- به ویژه آثار قهرمان‌محور- تشکیل دهند که در عین حال مماس با مسائل و موضوعات روز کشور حرکت می‌کنند، اما در سه دهه گذشته سینمای ایران طوری از روی سینمای شبه‌روشنفکرانه‌ی ورشکسته‌ی اروپا الگوبرداری شد که حالا و پس از گذشت نزدیک به چهاردهه از سینمای پس از انقلاب، اکثریت مطلق اثار تولیدشده در یکسال سینمای ایران را- که در ویترین جشنواره فجر قابل ارزیابی است- آثار بدون قصه و ضدمخاطبی تشکیل می‌دهند که حتی بین مخاطبان خاص جشنواره‌رو هم رغبتی را برای تماشا برنمی‌انگیزند و همین هم باعث شده است که بیش از نود درصد مردم ایران علاقه‌ای به سینما رفتن در طول سال نداشته باشند.
 
و در این بین اهمیت این موضوع بیش از همیشه خود را نشان می‌دهد که سینمای حادثه‌ای/پلیسی/جاسوسی در تمام دنیا یکی از پرمخاطب‌ترین گونه‌هاست و در عین حال به دلیل تعدد عملیات امنیتی و جاسوسی و ترور در جمهوری اسلامی این نوع فیلم‌ها می‌توانند از مهم‌ترین آثار سینمایی از حیث توجه به منافع ملی باشند، اما در کمال تعجب همواره دست سینمای ایران از این جنس آثار خالی بوده و هست.
 
چرا آثار حادثه‌ای/جاسوسی در سینمای ایران جایی ندارد؟
 
برای بررسی عمیق‌تر ماجرا شاید بد نباشد به این سوال هم بپردازیم. اینکه؛ حالا چرا آثار حادثه‌ای/جاسوسی در سینمای ایران جایی ندارد؟ و چرا «روباه» دقیقا به همین دلیل فیلم مهمی است؟ و اینکه چطور می‌شود که مسائلی مانند انرژی هسته‌ای همزمان مهمترین مسئله کشور و بی‌اهمیت‌ترین سوژه در سینمای ماست؟ پاسخ این پرسش‌ها را باید در دو چیز جستجو کرد. اول مدیریت دهه شصت سینمای ایران- که در سال‌های اخیر باب بحث‌های مفصل درباره آن باز شده است- و دیگری ذات سینمای روشنفکری اروپا و کپی نازل آن‌ها یعنی شبه‌روشنفکران غرب‌زده‌ی ایرانی. 
 
ابتدا باید بازگردیم به مدیریت دهه شصت و سیاست‌های آن دوران، به این علت که اساسا ریشه‌ی هرنوع سرکوب سینمای «عامه‌پسند» پرمخاطب را باید در آن دوران جست‌و‌جو کرد. دورانی که با سینمای مردمی پرمخاطب و هر شمایلی از  آن به هر نحو ممکن مبارزه شد تا سینمای گلخانه‌ای بی‌مخاطب شبه‌روشنفکری رونق پیدا کند و طبعا در چنین شرایطی بدیهی‌ است زیرمجموعه‌ی کوچکی از سینمای عامه‌پسند یعنی سینمای حادثه‌ای/جاسوسی رو به افول خواهد گذاشت و به مرور از صحنه سینمای ایران حذف خواهد شد.
 
دلیل ارجاع به ورِ ساختاری و فرمی ماجرا و بحث در مورد جذابیت عام هم دقیقا از همینجا ناشی می‌شود. این درست که بحث در مورد سینمای حادثه‌ای-  به خصوص سینمای حادثه‌ای مبتنی بر ترور-  اول به دلیل اهمیت استراتژیکی است که این موضوع در ایران دارد. اما یکی از مهمترین دلایل افول این نوع سینما در ایران را باید در سد کردن راه کلیت سینمای «عامه‌پسند» غیرروشنفکرانه در ابتدای مدیریت سینمایی پس از انقلاب جست‌وجو کنید. مبارزه‌ای همه‌جانبه که به نام مقابله با رواج دوباره‌ی «فیلمفارسی» صورت می‌گرفت و در نهایت باعث نزول هر نوع سینمای عامه‌پسندی شد.
 
مسئله این است که ایران تنها کشوری در دنیاست که در آن ۱۷۰۰۰ شهید ترور وجود دارد و این یعنی هزاران داستان آماده برای تولید صدها فیلم. داستانهایی که همزمان با اوج‌گیری بحث‌های هسته‌ای و یادآوری دوباره ترور دانشمندان شاید خلا آنها بیش از پیش هم به نظر بیاید. اما کعبه‌ی آمال ریل‌گذاران سینمای پس از انقلاب رسیدن به فیلم‌های ظاهرا متفکر، اما بی‌مخاطبِ جشنواره‌پسندی بود که هیچ نسبتی به مردم و مسائل روز مملکت برقرار نمی‌کردند و اصلا به همین دلیل هم مراکزی مانند «مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی» ذیل معاونت سینمایی وزرات ارشاد تاسیس شدند و همین اهمیت به سینمای «هنری» و «تجربی»- مانند امروز- باعث به حاشیه رفتن سینمایی شد که طبعا از دل سینمایی «صنعتی» و «مخاطب‌محور» بیرون می‌آمد. چرا که در سینمایی مبتنی بر «مخاطب»، فیلمساز طبعا نمی‌تواند چشم بر این‌همه داستان جذاب و پرکشش آماده‌ی ساخت ببندد.
 
بنابراین به حاشیه رفتن اساس سینمای حادثه‌ای و تمام زیرمجموعه‌هایش، طبعا یکی از نتایج چنین سیاستی بود. سیاستی که حالا پس از سه دهه شاید بتوان ماحصلش را بصورت محسوس و عینی دید. سینمای بی‌مخاطبی که به هیچ یک از مسائل مهم کشور واکنش نشان نمی‌دهد و دیده شدن توسط مردم هم اساسا برایش مهم نیست و تنها در فکر بردن دل جشنواره‌هاست و آخرین خروجی‌هایش در جشنواره گذشته صدای اعتراض خود شبه‌روشنفکران را هم درآورد.
 
این اما دلیل اول ماجراست. این قصه ورِ دیگری هم دارد و برای دستیابی به دلایل عدم وجود چنین فیلم‌هایی در سینمای ایران باید به ذات روشنفکری و همچنین شبه‌روشنفکران وطنی هم بپردازیم. چرا که اساسا این گونه از سینما در مرکز اصلی روشنفکران یعنی اروپا هم جایگاهی ندارد و سینمای درجه چندم به حساب می‌آید. پس خیلی تعجبی ندارد دیدن اینکه شبه‌روشنفکران غرب‌زده‌ی ایرانی نیز مانند اسلاف اروپائیشان درگیر عالم انتزاعی خود هستند و در هپروت سیر می‌‌کنند.
 
این تفاوت اصلی سینمای عامه‌پسند و مخاطب‌محور آمریکا با سینمای جشنواره‌ای و محفلی اروپا هم هست و حالا به دلیل حضور گسترده‌ی مقلدان درجه‌چندم سینمای اروپا در سینمای ایران تبدیل شده است به یکی از معضلات جدی سینمای مملکت. مسئله این است که برای شبه‌روشنفکر ایرانی بحث «تنهایی انسان معاصر» بسیار مسئله‌ی جدی‌تریست تا ترور شدن ۱۷۰۰۰ ایرانی توسط گروه‌های تروریستی و این به دلیل دچار بودن شبه‌روشنفکران ایرانی به سوبژکتیویته‌ی مزمنی است که ظاهرا راه بهبودی هم از آن نیست. 
 
این مسئله، مسئله‌ی امروز هم نیست. چیزی است که همواره در سینمای شبه‌روشنفکران وجود داشته و تا انتها نیز با آن‌ها خواهد بود: «سینمای ایران و سیاستگذاری‌ها و برنامه‌ریزی‌های آن در خلاء یک بی‌هویتی مزمن، گم شده‌اند و معیار موفقیت در کار سینما، برنده شدن در جشنواره‌های اروپایی است و البته برنده شدن چیز بدی نیست، منوط برآنکه این حضور جشنواره‌ای به مثابه یک ضرورت محوری و اصلی مورد توجه قرار نگیرد..... سینمای ما یک سینمای جهانی نیست. جشنواره‌ای است. میان این دو تعبیر فرق بسیار است. فیلم های کوروساوا به شدت ژاپنی است و حتی آنجا که مکبث و شاه لیر را می‌سازد، هرگز مرعوب فرهنگ انگلیسی نیست و بلکه صورت مثالی مکبث و شاه لیر را اقتباس می‌کند و به آن هویتی ژاپنی می‌بخشد. شما چنین فیلمسازی را در داخل ایران و با هویت ایرانی به من نشان دهید؛ حتی مصطفی عقاد هویتی اسلامی دارد. سینمای ما یک سینمای محلی کوچک  با ذائقه اروپایی است و کارگردانان آن، در فضای سوبژکتیویته هنر مدرن و پست مدرن، فرصت رشد و بزرگ شدن حتی در حد مصطفی عقاد را ندارند...»(سیدمرتضی آوینی، فصلنامه سوره، بهار۱۳۷۱)
 
سینمای عامه‌پسندِ قهرمان‌محور و «روباه»
 
با این توضیح برگردیم به فیلم «روباه». آخرین فیلم افخمی از حیث فرم و تکنیک-که باید مفصلا در آینده به آن پرداخت- جزو چند فیلم برتر جشنواره گذشته فجر بود و به ناحق کاملا نادیده گرفته شد، اما اهمیتش علاوه بر کیفیت فنی‌ش، مسیری است که در دل سینمای شبه‌روشنفکرانه‌ی ایران انتخاب کرده است. این، جایگاه و اهمیتی است که فیلم‌هایی مانند «قلاده‌های طلا»- فارغ از هرگونه مقایسه با «روباه»- نیز از آن برخوردار بودند. احیای سینمای داستانگو، به خصوص سینمای داستانگوی قهرمان‌محور، و به خصوص‌تر سینمای داستانگوی قهرمان‌محوری که مماس با مسائل پراهمیتِ روز کشور باشد، مسئله‌ایست که اهمیتش را امروز شاید چندان نتوان مشاهده کرد، اما قطعا در آینده تاثیرش را بر سینمای ایران خواهد گذاشت.
 
 
 
 
تعداد بازدید از این مطلب: 5738
موضوعات مرتبط: سینمای شرق , ,
|
امتیاز مطلب : 0
|
تعداد امتیازدهندگان : 0
|
مجموع امتیاز : 0

دو شنبه 16 فروردين 1394 ساعت : 11:57 بعد از ظهر | نویسنده : م.م
خاموشی سینماگر106ساله
نظرات

 

خاموشی سینماگر106ساله

منبع:ویکی پدیا.شبکه اینترنتی آقتاب.یورونیوز

________________________

Image result for ‫مانوئل دی اولیویرا‬‎

 مقدمه

نام کامل وی این است:مانوئل کاندیدو پینتو دی اُلیویرا ( Manoel Cândido Pinto de Oliveira).اویک  سینماگر پرتغالیست ولقب کهنسال ترین سینماگرجهان راداشت ، الیویریا متولد ۱۱ دسامبر ۱۹۰۸ بود وچند روز قبل یعنی در روز دوم آوریل ۲۰۱۵ در سن 106 سالگی درزادگاهش (پورتو)چشم از جهان فروبست .یادش گرامی باد

***************************************************************************************

زندگینامه

دی الیویریا یک کارگردان صاحب سبک بود که از دهه پنجاه تا ۲۰۱۵ به فیلم‌سازی مشغول بود. از مشهورترین آثار وی میتوان به نقاش و شهر (۱۹۵۶)، نان (۱۹۵۹)، وسوسه مسیح (۱۹۶۳)، مادر باکره (۱۹۷۵)، سفر به آغاز جهان (۱۹۹۷) و تصویر سخنگو (۲۰۰۳) اشاره کرد. البته او پس از سال‌های متمادی  کارگردانی، تنها در سه دهه اخیر شهرت جهانی پیدا کرده‌بود. او برای مدتی پیرترین کارگردان فعال جهان بودو با وجود سن بالا همچنان در عرصه فیلم‌سازی فعالیت می‌کرد. آخرین فیلم کامل او در سال ۲۰۱۴ در هفتاد و یکمین جشنواره فیلم ونیز به نمایش درآمد.دوران فعالیت الیویرا از عصر فیلم‌های صامت تا فیلم‌های دیجیتالی ادامه یافت.

 مانوئل دی اُلیویرا در پورتوواقع در کشورپرتقال زاده شد. پدر او یک کارخانه‌دار مالک نخستین کارخانه لامپ‌سازی در این کشوربود. الیویرا با بازی در اولین فیلم‌های ناطق پرتغالی، وارد دنیای سینما شد. او پس از آنکه از تحصیل در دانشگاه انصراف داد، نزد پدرش در کارخانه مشغول به‌کار شد. نخستین تجربه او در کارگردانی، ساخت یک فیلم مستند کوتاه با نام کار در رودخانه دورو (۱۹۳۱) بود. او تا پیش از آنکه اولین فیلم بلند خود را در سال ۱۹۴۲ با نام آنیکی بوبو کارگردانی کند در طول ده سال پنج مستند دیگر ساخت. ۲۱ سال دیگر طول کشید تا الیویرا فیلم سینمایی بعدیش را بسازد. این فیلم که در سال ۱۹۶۳ ساخته شد وسوسه مسیح نام داشت. او در فاصله این دو فیلم، فقط سه مستند ساخته بود.

او این روند فیلم‌سازی خود (وقفه زمانی زیاد بین آثار بلند سینمایی) را تا نیم قرن ادامه داد و سپس شیوهٔ خود را تغییر داد و تصمیم گرفت هر سال یک فیلم بلند بسازد. برخی دلیل کم‌کاری وی در دوره اولیه فعالیتش را فشارهای ناشی از دیکتاتوری سالازار در پرتغال و جریان مستمر فیلمسازی او در دوره دوم فعالیتش را متأثر از همکاری با پائولو برانکو می‌دانند. او از سال ۱۹۹۰ تاکنون تقریباً هر سال یک فیلم ساخته‌است. او تاکنون شش بار در بخش مسابقه جشنواره فیلم کن شرکت کرده که آخرین بار آن در سال ۲۰۱۰ با فیلم مورد عجیب آنجلیکا بود. در این شش بار حضور، او ۵ بار نامزد دریافت نخل طلا بوده و یک بار در سال ۱۹۹۹ برای فیلم «نامه» برنده جایزه ویژه هیئت داوران شده‌است.منتقدان فیلم‌های او را دارای سبکی خاص، مشکل پسندانه، احساستی و متناسب برای طبقه بالای متوسط می‌خواندند.

این کارگردان درزندگی زناشوئیش شوهری بسیار وفادار بود .او ۷۵ سال با همسرش زندگی کرد و از وی چهار فرزند به جای مانده است.

*******************************************

...واین میل مبهم فیلمسازی

  (نگاهی به کارنامه مانوئل دی الیویرا)

جاناتان رزنبام

ترجمه؛ هومن حاتمی

منبع؛ Film Comment

********************************************************

فیلم ها، فیلم ها

بیشترین شباهت را

به کتاب ها دارند

کتاب هایی که به آسانی فهم نمی شوند

کتاب هایی که عمق و غنایی مثال زدنی دارند.

سینما آسان نیست

چون زندگی پیچیده است

و چون هنر تعریف ناپذیر است.

                                                 امانوئل دی الیویرا/ شعر سینمایی/ ۱۹۸۶

ادعای وجود تعداد زیادی فیلمساز بزرگ در سینما ممکن است با این استدلال واکنش پاسخ داده شود که به همان میزان فیلمساز نه چندان بزرگ هم در سینما یافت می شود. به عبارت دیگر در سینما همان قدر که برای فیلم های خوب هزینه می شود برای فیلم های بد هم انرژی صرف می شود و این قاعده در تماشاگران و البته فیلمسازان هم مصداق دارد. همان طور که امانوئل دی الیویرا در سروده اش اشاره کرده است زندگی و هنر پیچیدگی خاص خود را دارند، اما نباید فراموش کرد این پیچیدگی الزاماً باعث جذابیت آنها نمی شود.

به همین دلیل است که از نظر عملی باید بگویم شکاک های مرددی که انکار بزرگی مانوئل دی الیویرا را کماکان به تماشای هر چه بیشتر فیلم هایش ربط می دهند، راه به جایی نمی برند، چرا که تماشای فیلم های وی معمولاً به مواجهه با فیلم های بدش منتهی می شود.

برای جبران این مشکل باید به فیلم های الیویرا به مثابه یک کل نگریست که البته حتی در این صورت هم نمی توان فیلم های کم فروغ وی را توجیه کرد. برای پیدا کردن یک فیلم بد از الیویرا لازم نیست راه دوری بروید و به راحتی می توان در میان آثار وی فیلم های کسل کننده (مانند صومعه)، متظاهرانه (مانند کمدی الهی) و بی اهمیت (مانند کریستوفر کلمبوس و انیگما) پیدا کرد. اما این مشکل از آنجا ناشی می شود که در واقع فیلم های بد و تلاش های ناچیز الیویرا به دلیل حضور ستاره های بازیگری در آنها بسیار آسان تر از فیلم های خوبش در دسترس هستند. به علاوه آثار بد الیویرا فیلم های حراف و پرچانه یی هستند که ایده های کوچک سینمایی و مضمونی را بی جهت در قالب یک فیلم بلند به تصویر می کشند. اما در مقابل در کارنامه وی فیلم های مسحورکننده و فریبنده یی مانند «بل توژور» پیدا می شود که جور فیلم های بدش را به دوش می کشند.

الیویرا در «بل توژور» که به سختی می توان عنوان دنباله «بل دوژور» را بر آن اطلاق کرد برخلاف بونوئل بیش از آنکه به جنسیت بپردازد مفهوم طبقه را دستمایه خود قرار می دهد و تنها در لحظه اوج است که خاصیتی بونوئلی به خود می گیرد.

الیویرا که نتوانسته بودکاترین دونوو را به بازی در «بل توژور» ترغیب کند به سراغ بول اوگه رفت که قبلاً در فیلم «پرونده من» با او همکاری کرده بود. فارغ از این نکته که بول اوگه شخصیت کاترین دونوو در «بل دوژور» را ادامه نمی دهد. باید اضافه کنم این بار تمرکز داستان بر هنری است که نقشش را مجدداً میشل پیکولی بازی می کند. هنری، سورینً بی میل را دنبال می کند و در نهایت موفق می شود وی را به یک شام مجلل دعوت کند. سورین علاقه یی به ملاقات ندارد، اما چون می خواهد بداند هنری ۴۰ سال پیش حقیقت را به پی یر گفته است یا نه پیشنهاد شام را می پذیرد. هنری، سورین را مازوخیستی می داند که به یک سادیست (دیگرآزار) تبدیل شده است. اما داستان با تکیه بر سادیسمً ناخودآگاه هنری و نارسیسیسم (خودشیفتگی) وی پیش می رود و الیویرا در گفت وگوهایش وانمود می کند بار اصلی فیلم بر دوش سورین است. به علاوه می توان گفت ویژگی آریستوکراتیک فیلم الیویرا مانند فیلم بونوئل شکلی «متمدن» از مفهوم زن ستیزی است. البته الیویرا در «یک فیلم ناطق / ۲۰۰۳» که یکی دیگر از آثار ستاره محور ضعیفش است شکلی «متمدن» از دو مفهوم بیگانه هراسی و انسان هراسی را هم به تصویر کشیده است.

فاصله گرفتن فیلمساز از شخصیت های فیلم (غیر از هنری که الیویرا خود را شریک جرم او می داند) و همچنین دوری از تماشاگران روش فیلمسازی الیویرا را روشن می کند. در واقع سورین و هنری در «بل توژور» به جای اینکه به پیشروی های روایی و حتی غیرروایی متمایل باشند از یکدیگر فاصله می گیرند. برخی از هواداران الیویرا به این دلیل برای فیلم «کریستوفر کلمبوس» ارزش قائلند که خود الیویرا در فیلم حضور دارد. حتی می توان فرض کرد تاکید الیویرا در فیلم ۷۵ دقیقه یی «کریستوفر کلمبوس» بر این نکته که شخصیت داستانش یک یهودی پرتغالی بوده است با نظریه جان مالکوویچ در فیلم «صومعه» که بر اساس آن شکسپیر یک یهودی اسپانیایی بوده است، مرتبط است. اما خوشحالم که می توانم بسط و گسترش چنین ارجاعاتی را به دیگران واگذار کنم و به امور دیگری بپردازم.

مانوئل ،پسر صاحب اولین کارخانه لامپ های الکتریکی در پرتغال یک ورزشکار بود که کار خود را در سینما با بازی در اولین فیلم های ناطق پرتغالی شروع کرد. وی بعد از انصراف از تحصیل در دانشگاه به پدرش در اداره کارخانه ها کمک می کرد و زمانی که مشغول فیلمسازی نبود به امور مزرعه یی می پرداخت که از همسرش ارث برده بود. با این حال اولین فیلم خودش را که یک مستند کوتاه با نام «کار در رودخانه دورو» بود در سال ۱۹۳۱ و در ۲۳ سالگی ساخت. ۱۰ سال طول کشید تا اولین فیلم بلندش را کارگردانی کند و دومین فیلم بلند خود را ۲۱ سال بعد از فیلم اول در سال ۱۹۶۳ تولید کرد.

اگر الیویرا شایسته عنوان استادی باشد که به نظر من این طور است استادی کار وی به ابداعاتش در فیلمسازی و مقولات عجیب و غریب انتخابی اش بازمی گردد. روند کاری اش را می توان با پیانیست سبک جاز تلونیوس مانک مقایسه کرد. وی همچنین در استفاده از صدا و تصویر استاد است و کارگردانی است که می داند چگونه از بازیگران بازی بگیرد که البته سبک مصنوعی اش در اجرا الزاماً همیشه استعداد تکنیکی بازیگرانش را ارتقا نمی بخشد. در واقع تعداد کمی از فیلم های الیویرا به خاطر بازی بازیگران شان ارزش دیدن دارند؛ «سفر به ابتدای جهان» محصول سال ۱۹۹۷ آخرین اجرای مارچلو ماسترویانی را به نمایش می گذارد؛ همین طور تمام بازیگران «یک فیلم ناطق» از جمله کاترین دونوو و جان مالکوویچ (در نقش کاپیتان یک کشتی تفریحی امریکایی)، ایرنه پاپاس، استفانیا ساندرلی و لئونور سیلورا که حرفی برای گفتن ندارند. بهترین اجرای ریکاردو تریپا در فیلم «امپراتوری پنجم» قابل مشاهده است که نقش شاه سباستین اول (۱۵۷۸ ۱۵۴۴) را بازی می کند و میشل پیکولی هم استثنائاً در «به خانه برمی گردم» محصول ۲۰۰۱ لذت ها و اندوه های نقشش را خوب نمایش داده است. همین جا بگویم «به خانه برمی گردم» شاید در دسترس ترین فیلم داستانی الیویرا باشد که البته از فیلم های شاخص وی به شمار می رود.

برای اثبات ادعایم در اول مطلب باید بگویم مثلاً دو فیلم «عشق محتوم» و «بینیلد» را تقریباً نمی توان پیدا کرد و هرگز در هیچ کجای جهان نسخه وی اچ اس یا دی وی دی شان عرضه نشده است. اگر مانند من پرتغالی بلد نباشید برای تماشای «بی قراری» هم که مانند دو فیلم قبلی از فیلم های خوب الیویرا محسوب می شود، ناچارید به زیرنویس فرانسوی پناه ببرید.

مشکل زبان تنها یکی از موانعی است که بر سر راه ارتباط الیویرا با تماشاگران قرار دارد. امتیاز اصلی کتابی که رندال جانسون اخیراً درباره الیویرا منتشر کرده است و اولین کتاب به زبان انگلیسی در این زمینه محسوب می شود اشاره به «بل توژور» و حدود ۲۰ فیلم دیگر الیویرا از جمله فیلم های کوتاه و مستند است که نسخه های دی وی دی شان با زیرنویس انگلیسی در دسترس نیست. کتاب جانسون در این زمینه علاوه بر به روز بودن بیشتر از پنج کتاب فرانسوی زبانی که تاکنون درباره الیویرا پیدا کرده ام، مفید است. مشکل فرهنگی هم در کنار مساله فوق باعث ناشناخته ماندن فیلم های الیویرا می شود. هنوز چیز به درد بخوری درباره طبقه اجتماعی الیویرا (پس زمینه اشرافی اش)، گرایشات سیاسی وی (که در هیچ کدام از فیلم هایش مستقیماً مورد اشاره قرار نمی گیرد) و تاریخ پرتغال در قرن بیستم (به خصوص دوران دیکتاتوری) منتشر نشده است.

یکی دیگر از وجوهی که در شناخت جهان فیلمسازی الیویرا مغفول واقع شده ویژگی دوگانه کارنامه او است. وی کار خود را مانند کارل درایر با به طور میانگین یک فیلم بلند در هر ۱۰ سال آغاز کرد و این روند را تا نیم قرن ادامه داد. سپس شیوه خود را تغییر داد و تصمیم گرفت هر سال یک فیلم بلند به نمایش بگذارد. البته کم کاری وی در دوران اولیه فعالیتش را می توان متاثر از فشار های ناشی از دیکتاتوری جناح راست سالازار در پرتغال دانست که از سال ۱۹۲۶ تا ۱۹۷۴ دوام داشت. جریان مستمر فیلمسازی وی در دوران دوم فعالیتش را هم می توان به همکاری با پائولو برانکو نسبت داد که از سال ۱۹۸۱ و از فیلم «فرانسیسکا» تا سال ۲۰۰۴ و فیلم «امپراتور پنجم» تهیه کننده همه فیلم هایش بوده است. البته استادی الیویرا در فیلمسازی و شیوه متکی بر مدرنیسم وی قبل از همکاری با برانکو در فیلم های «بینیلد / ۱۹۷۵» و «عشق محتوم / ۱۹۷۸» تثبیت شده بود، به همین دلیل روندی که او و برانکو برای تولید تقریباً یک فیلم در سال پیشه خود کرد ه اند صرفاً این نکته را تایید می کند که هر توضیح علی و معلولی ساده یی برای شناخت آثار غیرعادی الیویرا به احتمال زیاد غیرقابل اعتماد است.

با نگاهی به چهار فیلمی که در پاراگراف قبلی نام بردم مشخص می شود الیویرا از کسانی مانند برسون، ژان ماری استراب و دنیل هولیه تاثیرپذیرفته است. به علاوه الیویرا و دیگر فیلمساز پرتغالی پدرو کاستا در فضای اغلب فیلم هایشان ارجاعات فراوانی به فرهنگ پرتغالی دارند (ثروتمندان علیه قشر محروم و پرولتاریا). فضای طبقه کارگری در دو فیلم اولیه (و بلند) الیویرا «/Aniki Bobo ۱۹۴۲» و «تشریفات بهاری / ۱۹۶۳» و همین طور در فیلم های متاخرش مانند «مرد کور / ۱۹۹۴» به وضوح قابل ردیابی است. همین سه فیلم که عملاً غیر از فضای طبقه کارگری شباهتی با هم ندارند آثار نمونه یی الیویرا محسوب می شوند که به ترتیب یک فیلم کودکانه نئورئالیستی، یک مستند شهری که به تعزیه مسیح تبدیل می شود و اقتباس نه چندان وفادارانه یی از نمایشنامه «صحنه خیابانی» المر رایس هستند.

ابهام در گرایش های سیاسی الیویرا هم شاید تا حدی تاکتیکی بوده است تا در پناه آن بتواند نیم قرن تحت سلطه رژیم سرکوبگر سالازار زندگی کند. اما ممکن است کسی بگوید وی هرگز قربانی رژیم سالازار نبوده است. جانسون در کتابش گزارش داده است که اشتغال الیویرا در کارخانه تولید خشکبار در پورتو و همکاری اش با گروه های چپگرا باعث شد در خلال انقلاب ۱۹۷۴ ورشکسته شود و نهایتاً تمامی دارایی های شخصی خود ازجمله خانه یی که از سال ۱۹۴۰ در آن ساکن بود را از دست بدهد. از این نظر وی با کاتولیک دیندار و محافظه کاری همچون پل کلودل و ملحد و کافری همچون لوئیس بونوئل قابل مقایسه است. در مورد گرایش های سیاسی الیویرا تنها می توان گفت در هر صورت امور ساده یی نبوده اند. مشابه این قضیه در آوانگارد بودن الیویرا هم مصداق دارد. ربع قرن از زمانی که فیلم Nice A Propos de Jean Vigo را در سال ۱۹۸۳دیده ام می گذرد اما به یاد دارم که با یک فیلم آنارشیستی خلاف قاعده مواجه بودم. شخصاً در میان فیلم های الیویرا از همین فیلم های خلاف عرف خوشم می آید. تا به امروز ۲۶ فیلم از ۲۹ فیلم الیویرا را دیده ام. البته یکی از ندیده هایم فیلم «خاطره ها و اعتراف ها / ۱۹۸۲» است که طبق خواست خود الیویرا قرار است بعد از مرگش به نمایش درآید. (باعث شگفتی است اگر الیویرا در این فیلم غیر از چیزهای دیگر اعترافات سیاسی خود را هم گنجانده باشد.

خودش گفته بودکه در این فیلم به خانه یی هم که ۴۰ سال در آن سکونت داشته است اشاره می شود.) طولانی ترین فیلم وی «کفش های راحتی ساتن / ۱۹۸۵» یک اثر ۴۰۰ دقیقه یی است که در وضعیت واقعاً منحصر به فردی توانستم بیشتر آن را تماشا کنم. در بزرگداشتی که در دانشگاه براون برای الیویرا برپا شده بود (۱۹۹۸) خرابی پروژکتور باعث شد تماشاگران از تماشای تمام فیلم بازبمانند و صحنه های آخرش را از دست بدهند. یکی دیگر از فیلم های الیویرا که از دست داده ام «گذشته و حال / ۱۹۷۱» است که سومین فیلم بلند وی به شمار می رود. البته در میان ۲۰ فیلم کوتاه و مستند عجیب و غریب وی هم تنها به ۵ فیلم دسترسی داشته ام.

در ادامه می خواهم به کار موقتی و البته پرخطری دست بزنم و فیلم های بلند وی را به ترتیب اولویت از فیلم های خوب تا فیلم های بد فهرست کنم تا نشان دهم دفاعم از آثار الیویرا از کجا آغاز شده و به کجا منتهی شده است. تقریباً تنها نیمی از فیلم های زیر را بیش از یک بار دیده ام اما از همه شان خاطرات مبهمی در ذهنم باقی مانده است.

۱) عشق محتوم / ۱۹۷۸-۲) بینیلد یا مادر باکره / ۱۹۷۵-۳) بی قراری / ۱۹۹۸-۴) پورتوی کودکی ام / ۲۰۰۱--) پرونده من / ۱۹۸۶-۶) فرانسیسکا / ۱۹۸۱-۷) به خانه برمی گردم / ۲۰۰۱-۸) تشریفات بهاری / ۱۹۶۳-۹) نه، یا فرمان فخرفروشی / ۱۹۹۰-۱۰) روز ناامیدی / ۱۹۹۲-۱۱) ۱۹۴ Aniki bobo /-۱۲) سفر به ابتدای جهان / ۱۹۹۷-۱۳) آیینه جادویی / ۲۰۰۵-۱۴) نامه ها / ۱۹۹۹-۱۵) یک فیلم ناطق / ۲۰۰۳-۱۶) بل توژور / ۲۰۰۶-۱۷) آدمخوار ها / ۱۹۸۸-۱۸) اصل عدم قطعیت / ۲۰۰۲-۱۹) دره آبراهام / ۱۹۹۳-۲۰) مرد کور / ۱۹۹۴-۲۱) صومعه / ۱۹۹۵-۲۲) جهان و آرمانشهر / ۲۰۰۰-۲۳) امپراتوری پنجم / ۲۰۰۴-۲۴) مهمانی / ۱۹۹۶-۲۵) کریستوفر کلمبوس؛ انیگما / ۲۰۰۷-۲۶) کمدی الهی / ۱۹۹۱.

Image result for ‫مانوئل دی اولیویرا‬‎

 

جوایزوافتخارات

الیویرا در طول ۸۰ سال فعالیت هنری خود، جوایز سینمایی متعددی به دست آورده‌است که مهم‌ترین آنها عبارتند از:

1-جایزه دوربین برلیناله از جشنواره فیلم برلین

2-جوایز نخل طلای افتخاری، هیئت داوران، فیپرشی و کلیسای جهانی از جشنواره فیلم کن

3-جایزه یک عمر دستاورد سینمایی جوایز فیلم اروپا

4-یوزپلنگ افتخاری از جشنواره فیلم لوکارنو

5-جایزه آکیرا کوروساوا از جشنواره فیلم توکیو

6- شیر طلای افتخاری و جایزه ویژه هیئت داوران از جشنواره فیلم ونیز.

Image result for ‫مانوئل دی اولیویرا‬‎

گزیده ای از فیلم‌های وی

الیویرا بیش از ۵۰ فیلم بلند و مستند ساخته است. برخی از مهم‌ترین فیلم‌های او عبارتند از:

  • آنیکی بوبو (نخستین فیلم سینمایی الیویرا، ۱۹۴۲)
  • نقاش و شهر (مستند، ۱۹۵۶)
  • نان (مستند، ۱۹۵۹)
  • وسوسه مسیح (مستند، ۱۹۶۳)
  • تشریفات بهاری (۱۹۶۳)
  • گذشته و حال (۱۹۷۱)
  • مادر باکره (۱۹۷۵)
  • عشق محتوم (۱۹۷۸)
  • فرانسیسکا (۱۹۸۱)
  • خاطره‌ها و اعتراف‌ها (۱۹۸۲)
  • کفش‌های راحتی ساتن (۱۹۸۵)
  • پرونده من (۱۹۸۶)
  • آدمخوارها (۱۹۸۸)
  • نه، یا فرمان فخرفروشی (۱۹۹۰)
  • کمدی الهی (۱۹۹۱)
  • روز ناامیدی (۱۹۹۲)
  • دره آبراهام (۱۹۹۳)
  • مرد کور (۱۹۹۴)
  • صومعه (۱۹۹۵)
  • مهمانی (۱۹۹۶)
  • سفر به آغاز جهان (۱۹۹۷)
  • بی قراری (۱۹۹۸)
  • نامه‌ها (۱۹۹۹)
  • جهان و آرمانشهر (۲۰۰۰)
  • پورتوی کودکی‌ام (۲۰۰۱)
  • به خانه برمی گردم (۲۰۰۱)
  • اصل عدم قطعیت (۲۰۰۲)
  • یک فیلم ناطق (۲۰۰۳)
  • امپراتوری پنجم (۲۰۰۴)
  • آینه جادویی (۲۰۰۵)
  • بل توژور (بل توژوغ، ۲۰۰۶)
  • کریستوفر کلمبوس؛ انیگما (۲۰۰۷)
  • مورد عجیب آنجلیکا (۲۰۱۰)
  • Image result for ‫مانوئل دی اولیویرا‬‎

 

تعداد بازدید از این مطلب: 6669
موضوعات مرتبط: سینمای غرب , ,
|
امتیاز مطلب : 0
|
تعداد امتیازدهندگان : 0
|
مجموع امتیاز : 0

یک شنبه 16 فروردين 1394 ساعت : 11:9 قبل از ظهر | نویسنده : م.م
زندگی و آثار(کریستوفرنولان)
نظرات

مروری کوتاه بر زندگی و آثار

    ( کریستوفرنولان ) 

(منبع :ویکیپدیاو...)

تدوین:مهرداد میخبر

توضیح:

"چون درطی روزهای تعطیل نوروز و در خلال دید و بازدیدهای مربوط به آن جستجوهای پراکنده و غیر متمرکزی برای تهیه و تدوین این نوشتار در سایتهای مختلف انجام دادم متاسفانه و علیرغم عادت و میلم نتوانستم نام منابع دیگر را  بخاطر سپرده و در صدر نوشتار ذکر کنم .از این بابت عذر میخواهم و خواهشمندم پوزشم رابپذیرید." 

Image result for ‫عکس کریستوفر نولان‬‎

مقدمه

نامش کریستوفر جاناتان جیمز نولان ((Christopher Jonathan James Nolan)) است و متولد ۳۰ ژوئیه ۱۹۷۰در کشوربریتانیا میباشد . وی کارگردان ، فیلمنامه‌نویس وتهیه‌کننده بنام سینمااست و سازنده چند اثرازموفقترین فیلم‌های قرن ۲۱ میلادی. آثار او تاکنون بیش از ۴ میلیارد دلار فروخته‌اند و ۲۱ نامزدی اسکار به دست آورده‌اند.

بعد از ساخت فیلم کم‌بودجهٔ تعقیب (۱۹۹۸)، کریستوفرنولان با ساخت یادگاری(محصول۲۰۰۰) توجهات را به سوی خود جلب کرد. موفقیت او در ساختفیلم‌های مستقل، شانس ساخت فیلم‌های بی‌خوابی (محصول۲۰۰۲) و حیثیت (محصول۲۰۰۶) را به وجود آورد، که هر دو هم در گیشه و هم در نظر منتقدان موفق بودند. او همچنین خالق سه‌گانهٔ شوالیه تاریکی، که از نظر تجاری و نقد موفق بود، فیلم علمی تخیلی تلقین (۲۰۱۰) وبین ستاره‌ای (۲۰۱۴) است. نولان در بسیاری از آثارش، فیلم‌نامه را به همراهی برادرش، جاناتان نوشته و به همراه همسرش، اما توماس، کمپانی سینکاپی فیلمز را تأسیس کرده است.

فیلم‌های نولان حول مفاهیم و ایده‌های فلسفی و اجتماعی، واکاوی اخلاق انسانی، ساختار زمان، انعطاف‌پذیری حافظه و هویت شخصی می‌گردد. او بیشتر ترجیح می‌دهد فیلم‌هایش در استودیو فیلم‌برداری نشوند و در لوکیشن‌های طبیعی این کار انجام شود.

زندگینامه

کریستوفرنولان در لندن به دنیا آمد. پدرش که بریتانیایی بود در زمینهٔ تبلیغات کار می‌کرد. مادرش اهل آمریکا بود و مهماندار هواپیما و معلم انگلیسی بود. او مدام بین لندن و شیکاگو در حال رفت‌وآمد بود و تابعیت بریتانیا و آمریکا را دارد. نولان یک برادر بزرگتر به نام متیو و یک برادر کوچک‌تر به نام جاناتان دارد. نولان فیلمسازی را از سن ۷ سالگی و با دوربین ۸ میلی‌متری پدرش آغاز کرد. او با فیلمبرداری از اسباب‌بازی‌هایش فیلم می‌ساخت. از ۱۱ سالگی تصمیم گرفت تا فیلمسازی حرفه‌ای شود.

نولان به کالج دانشگاهی لندن رفت و رشته‌ی ادبیات انگلیسی را انتخاب کرد. علت انتخاب این دانشگاه، ساختمان‌های مجهز فیلم‌سازی‌اش بود. نولان در دوران دانشجویی رئیس انجمن فیلم دانشگاه بود و به همراه دوست‌دخترش اما توماس، فیلم‌های ۳۵میلی‌متر نمایش می‌داد و با استفاده از پول آن، در طول تابستان، فیلم‌های ۱۶میلی‌متر می‌ساخت.

نولان اولین فیلم بلندش به نام تعقیب را در ۱۹۹۸ ساخت و نویسندگی و کارگردانی و تهیه کنندگی‌اش را به عهده گرفت.

نولان در سال ۲۰۰۰ فیلم یادگاری را ساخت. در این فیلم گای پیرس بازی کرد و چهار و نیم میلیون دلار بودجه در نظر گرفت. این فیلم نامزد دو اسکار از جمله اسکار بهترین فیلمنامه برای نولان شد.یادگاری یکی از برترین فیلم‌های این دهه و تاریخ سینما است. تحسین تماشاگران و منتقدان را پس از اکران در برداشت. در این فیلم ساختار غیر خطی داستان فیلم را از آخر به اول روایت می‌کند. یعنی سکانس اول فیلم در اصل سکانس اخر داستان است که در اول فیلم مشاهده می‌کنیم.

گویی فیلم‌های کریستوفر رفته رفته پخته تر می‌شدند. نولان در فیلم بعدی اش (بی‌خوابی) از آل پاچینو استفاده کرد و با یک سناریو جذاب و ۴۶ میلیون دلار آن را به پرده سینماها برد.

در ۲۰۰۴ نولان قصد ساخت فیلمی با جیم کری را داشت و آن موقع فیلم نامه‌ای هم نوشته بود اما چون اسکورسیزی به موازات او فیلم هوانورد را می‌ساخت نولان این فیلم را کنسل کرد.

فیلم بعدی نولان پنجمین بتمن تاریخ بود. بتمن آغاز می‌کند بعد از شکست تجاری فجیع فیلم بتمن و رابین روی پرده‌ها آمد و نولان این بار نقاب بتمن را به کریستین بیل داد. با بودجه ۱۵۰ میلیون دلار اکران شد و به خوبی فروش کرد. این فیلم نامزد یک اسکار شد. این فیلم قواعد ژانر قهرمانی را از هم جدا کرد و قواعدی جدید برای این ژانر لحاظ کرد. این فیلم مورد تحسین کامل تماشاگران و منتقدین قرار گرفت.

بعد از همکاری با کریستین بیل و مایکل کین در بتمن آغاز می‌کند نولان از آنها به همراه هیو جکمن و اسکارلت جوهانسون فیلم حیثیت را ساخت که موضوعی نا متعارف داشت و بسیار دیدنی از آب درآمد. نولان برای ساخت این فیلم تهیه کنندگی و نویسندگی و کارگردانی بودجه ۴۰ میلیون دلار در نظر گرفت. این فیلم نامزد دو اسکار شد. فیلم بعدی او شوالیه تاریکی(The Dark Knight) ود و باز هم کریستین بیل و مایکل کین در آن فیلم حضور یافتند. فیلم با بازی فوق‌العاده هیت لجر همراه بود و فروش خیره کننده‌ای همراه بود. منتقدین به آکادمی اسکار به خاطر نامزد نشدن فیلم اعتراض کردند و آکادمی هم برای جبران در سال بعد نامزدها را از ۵ عدد به ۱۰ عدد تغییر داد. این فیلم نامزد هشت اسکار شد که در دو بخش از جملهاسکار مکمل مرد برای هیت لجر برنده شد. در این فیلم با مهارت بالای نویسنده و کارگردان یعنی کریستوفر نولان قواعد ژانر قهرمانی به طور کلی نابود شد. این نوشته‌ای از نقد راجر ایبرت است و او به صراحت این نکته و هنر کریستوفر نولان را بیان کرد.

فیلم بعدی وی یک فیلم علمی فلسفی به نام تلقین بود که در آن برای اولین بار با لئوناردو دی کاپریو همکاری کرد و نتیجهٔ فیلم، استقبال کامل منتقدان و تماشاگران بود. این فیلم نامزد هشت اسکار شد که در چهار بخش آن برنده شد. منتقدین بار دیگر به خاطر نامزد نشدن کریستوفر نولان در رشته بهترین کارگردانی به آکادمی اسکار اعتراض کردند. همچنین فیلم دو نامزدی اسکار اسکار بهترین فیلم و اسکار بهترین فیلمنامه برای نولان را به همراه داشت. جدیدترین فیلم این کارگردان با نام شوالیه تاریکی برمی‌خیزد (THE DARK KNIGHT RISES) در تابستان ۲۰۱۲ اکران شد که پایانی بود بر سه‌گانهٔ شوالیه تاریکی این فیلم بسیاری از رکوردهای فروش را جا به جا کرد و رکورد فروش فیلم شوالیه تاریکی ۲۰۰۸ را نیز شکست و سه‌گانه شوالیه تاریکی را به یکی از بهترین سه‌گانه‌های تاریخ سینما تبدیل کرد. فیلم شوالیه تاریکی برمی‌خیزد تحسین‌های کامل منتقدان و مخاطبان را به همراه داشت.آخرین اثر نولان با نام بین ستاره‌ای (Interstellar) و با بازی متیو مک کانهی، آن هاتاوی، جسیکا چستین، مایکل کین، کیسی افلک و مت دیمون ۷ نوامبر سال ۲۰۱۴ به روی پرده خواهد رفت. در این پروژه کمپانی برادران وارنر و کمپانی پارامونت با نولان همکاری خواهند کرد که این خود اهمیت این فیلم را نشان می‌دهد. همچنین این فیلم بر اساس نظریه کیپ تورن فزیکدان و اخترشناس آمریکا مبنی بر سفر در کرم چاله‌ها می‌باشد.

وی یکی از طرفداران دوربین‌های آی مکس می‌باشد وهمچنین وی و همسرش اما توماس مالکین کمپانی (SynCopy) می‌باشند.

نولان بارها در مصاحبه هایش کارگردانانی هم‌چون استنلی کوبریک،ترنس مالیک، اورسن ولز، فریتس لانگ، نیکلاس روگ، سیدنی لومت، دیوید لین، ریدلی اسکات، تری گیلیام و جان فرانکن هایمر به عنوان الهام‌بخش خود یاد کرده است. همچنین فیلم‌های بلید رانر (۱۹۸۲)، جنگ ستارگان (۱۹۷۷)، لورنس عربستان (۱۹۶۲)، محله چینی‌ها(۱۹۷۴) و ۲۰۰۱: ادیسه فضایی (۱۹۶۸) را فیلم‌های مورد علاقهٔ خود نامیده است.

او روایت‌های غیرخطی داستان‌های خود را از رمان واترلند نوشتهٔ گراهام سوئیفت الهام گرفته است.

 

نگاهی کوتاه  به آثار نولان

1-تعقیب (1998)

Followi.jpg

فیلم به صورت ۱۶ میلیمتری و سیاه و سفید ساخته شده و تماماً در خیابان‌های لندن فیلمبرداری شده‌است. بیشتر زمان فیلم به صورت دستی فیلمبرداری شده و برای آن بیشتر از نور موجود در صحنه استفاده شده است. بودجه فیلم فقط ۶ هزار دلار بوده‌است.این اولین تجربه کریستوفر نولان در مقام نویسندگی و کارگردانی است و یک تجربه تماما فرمال در باب نویسنده ای که برای یافتن سوژه نوشته های خود،آواره کوچه و خیابان ها می شود تا با تعقیب انسان های موجود در خیابان های انبوه لندن،از راز آنها سر در آورد و به سراغ نوشتن داستانی برود،اما روزی که یک قانون مهم را زیر پا می گذارد،در ورطه حولناکی گرفتار می شود.

در تعقیب،نولان به یکباره شخصیت محوری داستانش را از فردی به فرد دیگر سوئیچ می کند.مرد جوان نویسنده که در مرکزیت قرار داشت،به ناگاه رنگ می بازد و جای خود را به سارق عارف مسلکی به نام کاب می دهد که اولین قهرمان مخلوق ذهن نولان است.کاب همانند سارقین عادی شهر وارد خانه های مردم می شود،اما به جای سرقت مادی از خانه های مردم،دغدغه بزرگ تری را در ذهن می پروراند و با مشاهده وسایل آنها،دست به نوعی مردم شناسی خودآگاه می زند و شخصیت مردمان هر خانه را مورد واکاوی قرار می دهد و سعی دارد تا عواطف آنها را نشانه برود.نویسنده داستان نیز در تقابل با کاب،به ورطه سقوط می افتد،چرا که در هر یک از این خانه ها،سوژه های از دست رفته ای را می بیند که هریک یادآور بخشی از هویت گم شده وی می باشد. نولان،در فیلم اول خود،داستان لندن معاصر را روایت می کند که در آن انسان ها با شکستن قوانین و تبعیت از خود،دچار سرخوردگی نمی شوند،بلکه با همین امر می توان به نوعی خودشناسی آگاهانه دست زد و تجربیات تازه ای را ولو به قیمت ریسک از دست دادن جان خود کسب کرد.این،آغاز مسیر انسان شناسی کریستوفر نولان است.

2-یادگاری(2000)

Memento poster.jpg

نولان فیلم‌نامه (یادگاری) را بر پایهٔ داستان کوتاهی از برادرش، جاناتان نوشت.گای پیرس، کری-ان ماس و جو پانتولیانو در این فیلم بازی کرده‌اند. یادگاری شامل سکانس‌های سیاه‌وسفید می‌باشد که روایت آن‌ها خطی است و سکانس‌های رنگی که وقایع به صورت برعکس (از اخر به اول) در آن‌ها روایت می‌شود. در آخر داستان این دو نوع روایت‌ها به هم پیوند می‌خورد.یادگاری در ۵ سپتامبر ۲۰۰۰ در جشنواره فیلم ونیز اکران شد و مورد تحسین منتقدان قرار گرفت. منتقدین ساختار بی‌همتای روایت غیرخطی فیلم را ستودند. فیلم در گیشه هم موفق بود و جوایز و نامزدی‌های بسیاری دریافت کرد، از جمله نامزدی جایزه اسکار بهترین فیلم‌نامه غیراقتباسی و بهترین تدوین فیلم. از این فیلم به عنوان یکی از بهترین فیلم‌های دهه ۲۰۰۰ میلادی یاد می‌شود.

یادگاری،اولین اثری است که کریستوفر نولان بِطور جدی در دل سیستم سینمای آمریکا کارگردانی کرده است.دو سال پس از تجربه آوانگارد تعقیب،نولان اثری را به سینمای کلیشه پسند آمریکا شناساند که نه تنها چشم منتقدین و بینندگان را به خود خیره کرد،بلکه آغازگر سبک نوینی در روایت داستان غیر خطی نیز شد که بعدها در چندین و چند فیلم آزموده شد.

یادگاری داستان مردی است با نام لنی که بر اثر حضور در صحنه تجاوز و قتل همسرش،توسط قاتل مضروب می گردد و به کلی حافظه کوتاه مدت خود را از دست می دهد و ال برای گرفتن انتقام از قاتل همسر خود،تمام وقایع و سرنخ های ممکن برای رسیدن به وی را بر بدن خود حک می کند تا روزگاری آنها را استفاده کند.اینجا اما پس از تعقیب،کریستوفر نولان مسیر تازه ای را در نحوه داستانگویی آثارش در پیش می گیرد.یادگاری،هشدار و بیدار باشی است برای همه انسان ها.از دیدگاه نولان،گاه مستندات نوشتاری دست بشر بیشتر صلاحمندند تا ذهن و حافظه وی،در واقع از حافظه انسان که پیش از این بعنوان مامن اسرار انسان شناخته می شد،تصویری متضاد نمایان می گردد و ذهن انسان،به مثابه گنجینه ای سرشار از اطلاعات،اما خطرناک و غیر قابل اعتماد شناخته می شود و این،حکم همان دروغ هایی را دارد که همواره با آنها خود را می فریبیم،نه واقعت امر.از همین روست که در سکانس ناب پایانی،این خود لنی و نوشته های ساخته خودآگاه شکاک اوست که حقیقت مورد پسند وی را رقم می زند، نه حافظه کوتاه مدت و مستند وی.

نولان خود را بعنوان کارگردانی که هم فرم را می شناسد و هم داستانگویی برای عامه را،به جهانیان می شناساند.این،آغاز مسیر اومانیسم به سبک کریس نولان است…

3-بی‌خوابی (2002)

Insomnia.jpg

(بی خوابی) در اصل بازسازی فیلمی نروژی محصول سال ۱۹۹۷ به همین نام است. آل پاچینو، رابین ویلیامز و هیلاری سوانک در فیلم به ایفای نقش پرداخته‌اند. داستان فیلم در مورد دو کارآگاه پلیس است که به دنبال سر نخ برای قتل دختری جوان می‌گردند. بی‌خوابی در ۲۴ مه ۲۰۰۲ اکران شد و در نظر منتقدین و گیشه موفق بود. این تنها فیلم در کارنامهٔ نولان است که وی در آن نویسندگی فیلم‌نامه را بر عهده ندارد.

 این فیلم اولین غافلگیری تماشاگر توسط نولان را رقم زد.دو سال پس از ساخت اثر غیر متعارفی چون یادگاری،همه از کریستوفر نولان توقع ساخت اثری به مراتب پیچیده تر از آنرا داشتند،اما بی خوابی،اثری به ظاهر ساده ای بود با ساختار کاملا عادی و بدون هیچگونه چرخش داستانی شاخص.اما همین اثر به ظاهر ساده،از فیلمنامه محکمی بهره می جست که بزرگ ترین برگ برنده آن به شمار می آمد.

کارآگاه مرموزی با نام دورمر در آخرین دوره کاری خود،برای رسیدگی به پرونده قتل دختری عازم آلاسکا می شود،آن هم درست در برهه زمانی که شش ماه تمام روز است و خبری از تاریکی نیست!کارآگاه دورمر مشهور و متعهد اما بر اثر سانحه ای-که مضروب کردن و به قتل رساندن همکار خود بر اثر یک اشتباه می باشد-در معرض یک انتخاب و ریسک اخلاقی قرار می گیرد،پلیس دیروز درست خود را در جایگاه یک جنایتکار می بیند که یا باید در قبال جنایتی دیگر سکوت کند و یا دست به عصیان بزند،و از این رو که مرگ عزتمند را به زندگی خفت بار ارجح می داند،راهکار دوم را بر می گزیند.نولان در بی خوابی،آشکارا سعی دارد تا علاوه بر مخاطبین خاص آثار پیشینش،عامه تماشاگران را نیز مجذوب خود کند.قهرمان میانسال نولان،انسانی است که بر خلاف میل باطنی خود،همانگونه که در دیالوگ واپسین خود می گوید،از مسیر خود منحرف شده است و حال تنها راه رهایی از دنیای شرم آوری که در آن حتی شاعران خوش ذوق نیز از گزند فساد در امان نیستند،مرگ می داند و بس.از همین روست که وقتی پس از روزها بی خوابی،با مرگ خود بهانه ای برای خواب ابدی می یابد،از دیگران می خواهد که بگذارند بخوابد…کریستوفر نولان،اولین رگه های جامعه شناسیش را نیز در این اثر می آزماید.این اولین گام نولان برای نمایش استعاری جامعه پیرامونش است.

4-آغازبتمن (2005)

Batman Begins movie poster.jpg

پس از شکست فیلم بتمن و رابین در سال ۱۹۹۷، فعالیت‌هایی برای احیای این مجموعه انجام شد اما ناموفق بودند. نولان و دیوید اس. گویر در سال ۲۰۰۳ کار بر روی این پروژه را آغاز کردند و از همان اول سعی کردند لحنی تاریک‌تر به فیلم بدهند و انسانیت و واقع‌گرایی از پایه‌های فیلم باشد. هدف این بود که تماشاگر هم به بروس وین و هم به بتمن اهمیت بدهد. در این فیلم که به طور عمده در ایسلند و شیکاگو فیلم‌برداری شده، از تصاویر ساخته شده توسط رایانه خیلی کم استفاده شده است.

بتمن آغاز می‌کند هم در گیشه و هم در نظر منتقدان موفق بود. این فیلم در ۱۷ ژوئن ۲۰۰۵ در ایالات متحده و کانادا در ۳٬۸۵۸ سالن سینما اکران شد. در هفته اول اکران، ۴۸ میلیون دلار در آمریکا و کانادا فروش داشت. در نهایت هم با فروش جهانی ۳۷۴ میلیون دلار به کار خود پایان داد. این فیلم توسط منتقدان تحسین شد و بسیاری آن را یکی بهترین فیلم‌های ابرقهرمانانه تاریخ خواندند. منتقدان به این نکته اشاره کردند که ترس موضوع اصلی فیلم است و نسبت به فیلم‌های قبلی فضای تاریک‌تری دارد. این فیلم نامزد دریافت جایزهٔ اسکار بهترین فیلم‌برداری و سه جایزهٔ بفتا گردید.

بتمن می آغازد اولین گام نولان در مسیر تازه اش بود،وی توسط یکی از بزرگ ترین کمپانی های فیلمسازی هالیوود برای ساخت بتمن جدید استخدام شده بود و باید آنرا در مقیاسی عظیم می سنجید،همین طور هم شد و نولان این بار انسان های کره خاکی را نیز در مقیاسی عظیم تر مورد کند و کاو قرار داد.

گاتهام،شهر فساد و گناهی که کریستوفر نولان ترسیم می کند،دیگر نه آن حالت کارتونی کمیک بوک های بتمن را دارد و نه فضای اغراق شده و فانتزی بتمن های برتون را.کریستوفر نولان،در اشلی کوچک تر،جوامع امروزی را به چالش می کشد.در گاتهام نولان،فساد نه تنها بیداد می کند و دست جنایتکاران باز برای انجام هر عمل خبیثانه ای باز است،بلکه از آن مهم تر،مردمانی را می بینیم که وحشت خصیصه ذاتی آنها گشته است و همه چشم به راه گودویی هستند تا روزی بیاید و آنها را از چنگال فحشا و ظلم وارهاند.بروس وین،اشراف زاده ای متزلزل برای مقابله با ترس وجودش،تارک دنیا می شود تا همه فنون لازم را برای تقویت خود بیاموزد،وقتی که به مرحله بالایی از ادراک رسید،در کالبد قهرمانی سمبلیک و نه اما اسطوره ای،سعی در کمک مردم دارد.ابر قهرمان جدید نولان از این جهت متفاوت است و ملموس تر که همانند بسیاری از انسان ها-و نه هم مسلکان دیگرش چون مرد عنکبوتی و سوپرمن!-انسانی است عادی که به ازای هر دو ضربه،سه ضربه دریافت می کند!در واقع منجی نولان،اول از هر چیزی “انسان” است و در وهله بعد،یک سمبل و نه ابرقهرمان.وی درد بشر امروز را عدم مواجهه با ترس غریزی خود می پندارد،بتمن،خود را هم نام خفاش ها معرفی می کند،چرا که بیشترین ترس خود را در حضور آنها می داند و قصدش،تقسیم این خوف عظیم با تبهکاران فاسد شهر است…سمبلی که نولان خلق می کند،اهل بالا رفتن از در و دیوار و نیروهای ماورای طبیعت نیست،بلکه قهرمان امید است،امیدی هرچند مقطعی،اما تزکین بخش.

5-حیثیت 

Prestige poster.jpg

فیلم‌نامهٔ این فیلم را کریستوفر نولان به همراه برادرش جاناتان، با اقتباس از رمان کریستوفر پرایست به همین نام، نگاشته‌اند. داستان آن دربارهٔ رابرت انجیر و آلفرد بوردن، دو شعبده‌باز رقیب در اواخر قرن ۲۰ میلادی در لندن است. در رقابت برای به دست آوردن شعبده‌های جدید، این دو دست به کارهایی می‌زنند که نتایج غم‌انگیزی به بار می‌آورد.

هیو جکمن در نقش رابرت انجیر، کریستین بیل در نقش آلفرد بوردن و دیوید بویی در نقش نیکولا تسلا بازی کرده‌اند. مایکل کین،اسکارلت جوهانسون، پیپر پرابو، اندی سرکیس و ربکا هال از دیگران بازیگران این فیلم هستند.

حیثیت در ۲۰ اکتبر ۲۰۰۶ اکران شد و با واکنش مثبت منتقدان روبه‌رو شد. در گیشه هم به موفقیت رسید. حیثیت در دو بخش بهترین فیلمبرداری و بهترین طراحی صحنه در جوایز اسکار نامزد شد. حیثیت، شعبده‌باز و اسکوپ، سه فیلمی بودند که در سال ۲۰۰۶ اکران شدند و به دنیای شعبده‌بازی پرداخته بودند.

این اثر،یکی از مهم ترین آثار کریستوفر نولان با هیبت جدیدش می باشد.این بار نولان،دست به آسیب شناسی جالبی می زند.از نظر نولان،انسان-در هر برهه زمانی و نه تنها زمان حال-همواره خواستار درک و انس با شگفتی های پیرامونش بوده و هست،اما ناکام می ماند،چرا که خوب در سیستم های مختلف طبیعت نمی اندیشد و این،نتیجه این امر است که بشر دوست می دارد که فریبش دهند.وی،چنین مفهومی را در بستری بکار میگیرد که در همه اعصار،یکی از دغدغه های فرعی ذهن بشر بوده و هست و داستان را در مورد دو شعبده باز قرن هجدهم پیاده می کند که رو در روی هم قرار می گیرند و دست بر نمی دارند،مگر آنکه نابودی دیگری را با چشم ببینند.انجیر و بوردن مثل هر انسان دیگری دوست دارند که عشق بورزند،اما حس انتقام و حسادت،آنها را به ورطه سقوط می کشاند.در هر شعبده،مرحله ای وجود دارد با نام حیثیت که در آن،شعبده باز از امری عادی یک به ظاهر غیر ممکن می سازد و مورد تشویق قرار می گیرد،اما امکان وارونگی نیز هست،اصلا برای همین نام حیثیت را به دوش می کشد که یا شعبده باز حقه اش را با موفقیت پیاده می کند و یا محکوم است به شکست و فراموشی توسط مردمانی که نیاز به فریفته شدن دارند،نه آگاه شدن.

یکی از دو قطب داستان نولان،انجیر،برای درک راز عمل بوردن،دنیا را زیر پا می گذارد و حتی به دانشمند رو به افول آن روزگار که توسط همین مردم به دست فراموشی سپرده شده،نیکولا تسلا،برای ساخت دستگاهی عظیم رو می اندازد،و همین دستگاه لعنتی است که او را به پلکان مرگ نزدیک می گرداند…نولان در بخش پایانی،چنان بازی با ذهن تماشاگر می کند و او را همانند شعبده بازی چیره دست،می فریبد که وقتی در می یابیم تمامی اینها حقه های ساده ای بیش نبوده اند که با اندکی دقت،قابل کشف و لو رفتن بوده اند،بهت زده می شویم.حیثیت،آغازگر مسیر هولناک و افشاگرانه نولان است،وی،اکنون درد های بزرگ تر انسان را به گزنده ترین شکل ممکن نمایش می دهد…

6-شوالیه تاریکی (2008)

Dark Knight.jpg

این اثر،دنبالهٔ فیلم  آغازبتمن است و بر اساس داستان‌های شخصیت بتمن در کمیک‌بوک‌های شرکت دی‌سی کامیکس و دومین فیلم بتمن به کارگردانی نولان می‌باشد. کریستین بیل در نقش بروس وین/بتمن،مایکل کین در نقش آلفرد پنی‌ورث، گری الدمن در نقش جیمز گوردون و مورگان فریمن در نقش لوشیوس فاکس، همگی نقش‌های خود در فیلم قبلی را ایفا کرده‌اند. همچنین آرون اکهارت در نقش هاروی دنت، مگی جیلنهال در نقش ریچل داوس و هیت لجر در نقش جوکر در این فیلم ظاهر شده‌اند.

نولان برای داستان فیلم از داستان اولین کمیک بوک با حضور جوکر که در سال ۱۹۴۰ منتشر شد، رمان تصویری جوک مرگبار و سری کمیک بوک‌های هالووین طولانی الهام گرفت. لقب شوالیه تاریکی اولین بار توسط بیل فینگر در کتاب بتمن (شماره ۱) برای بتمن به کار رفته‌است. شوالیه تاریکی به طور عمده در شیکاگو فیلم‌برداری شده و بقیه لوکیشن‌های این فیلم چند شهر دیگر در ایالات متحده، بریتانیا و هنگ کنگ است. نولان برای فیلم‌برداری چند سکانس فیلم از دوربین‌های آی‌مکس استفاده کرد، از جمله سکانس اولین حضور جوکر در فیلم. در ۲۲ ژانویه ۲۰۰۸، چند ماه پس از ایفای نقش در فیلم شوالیه تاریکی و شش ماه قبل از اکران عمومی فیلم، هیت لجر به علت مسمومیت بر اثر استفاده از چند دارو با هم درگذشت. این رویداد باعث بیشتر شدن توجه رسانه‌ها به این فیلم شد.

گاتهام در شوالیه تاریکی نولان،به طرز آشکاری با جوامع ایده اولوژی زده امروز مانوس است و قهرمانش،بتمنی که روزگاری سمبلی ازلی و ابدی محسوب می شد و بت ناجی مردم،از خود ضد قهرمانی می سازد،تنها برای ایجاد “امید” در دل مردمانی که خیلی وقت است با چنین واژه ای بیگانه اند!

مرد اول گاتهام در این فیلم،جوکر است و نه بتمن ناجی،جوکری که همانگونه که خود می گوید،تنها قصد اثبات این را دارد که همین مردم متمدن دنیای امروز،در صورت گرفتاری در موقعیتی حیاتی،حاضر خواهند بود که یکدیگر را بدرند و خود را برهانند!نولان،قهرمانان امروز را کسانی معرفی می کند که جامعه سزاوار آنهاست،نه کسانی که امروزه به آنها نیاز داریم.جوکر،شوالیه سفید گاتهام را،تنها با گرفتن عشقش،به هیولایی دو چهره مبدل می سازد و از این کار تنها یک هدف دارد:اینکه ثابت کند پاک ترین انسان ها هم در این دنیای بی رحم،قابلیت فساد دارد.

جامعه ترسیم شده در فیلم،محیط رو به انحطاطی است که روز به روز بیشتر به قهقهرا نزدیک می گردد و عامل اصلی،شهروندانی هستند که به سادگی به هرگونه فسادی تن می دهند و آنرا می پذیرند،در این میان،جوکر،فردی است که تنها جرقه یک آنارشیسم عظیم را روشن می کند و بقیه را به همین انسان های متمدن می سپارد.هاروی دنت،شهردار محبوب گاتهام،با مرگ مذموم خود،اعتبار گاتهام و امید را از مردم اجتماعش خواهد گرفت…در چنین شرایطی،بتمن خود را قربانی می کند.قهرمان شکست خورده نولان،سعی می کند پیش از اینکه آنقدر زندگی کند تا خود را در قامت یک جنایتکار فاسد ببیند،با حیات قهرمان گون خود وداع کند و همان روی سوخته چهره دنت باشد و دنت همان قهرمان موعود بماند.

نولان در انتها هنوز اندکی به آینده این جهان امیدوار است،از همین روست که شوالیه سیاه داستان،از نتیجه خوب ایمان مردم سخن می گوید.این،تلخ ترین انتقاد نولان از بشر امروز است.

7-تلقین(2010)

Inception xlg.jpg

مدتی پس از ساختن فیلم بی‌خوابی (۲۰۰۲)، نولان پیش‌نویس فیلم‌نامهٔ ۸۰ صفحه‌ای دربارهٔ «سارقان رویا» نوشت که در ژانر وحشت و با الهام از خواب شفاف بود. او طرحش را به وارنر برادرز ارائه کرد. اما احساس کرد که برای ساخت این فیلم به تجربهٔ بیشتری در کارگردانی احتیاج دارد. او این پروژه را موقتاً کنار گذاشت و بر روی فیلم‌های بتمن آغاز می‌کند (۲۰۰۵)، حیثیت (۲۰۰۶) وشوالیه تاریکی (۲۰۰۸) کار کرد. او ۶ ماه بر روی فیلم‌نامه فیلم کار کرد و وارنر برادرز در فوریه ۲۰۰۹ آن را خرید. فیلمبرداریتلقین ۱۹ ژوئن ۲۰۰۹ در توکیو آغاز شد و در ۲۲ نوامبر ۲۰۰۹ در کانادا به پایان رسید. فیلمبرداری این فیلم در شش کشور چهار قاره انجام شد. هزینهٔ تولید فیلم ۱۶۰ میلیون دلار بود که توسط وارنر برادرز و لجندری پیکچرز تأمین شد.

فرش قرمز فیلم در ۸ ژوئیه ۲۰۱۰، در لندن برگزار شد و در ۱۶ ژوئیه ۲۰۱۰، این فیلم به صورت جهانی اکران شد. تلقین در گیشه موفق بود و بیش از ۸۰۰ میلیون دلار فروش داشت. در نمایش خانگی هم موفق بود و ۶۸ میلیون نسخه از دی‌وی‌دی‌های این فیلم به فروش رفت. تلقین با واکنش مثبت منتقدان روبه‌رو شد و بسیاری از آن‌ها ابتکار فیلم، بازیگران، موسیقی متن و جلوه‌های ویژهٔ فیلم را تحسین کردند. این فیلم چهار جایزهٔ اسکار بهترین فیلمبرداری، بهترین تدوین صدا، بهترین میکس صدا و بهترین جلوه‌های ویژه را برد و در بخش‌های بهترین فیلم، بهترین موسیقی اوریژینال، بهترین طراحی صحنه و بهترین فیلم‌نامهٔ غیراقتباسی نامزد شد.

 نولان در این فیلم سخن گفتن از خصال انسانی را کنار می گذارد و این بار به ذات زندگی و عالمی که در آن زندگی می کنیم،می پردازد.نطفه گذاری خود به نوعی هژمونی ایدئولوژی های مشروح در شش اثر قبلی نولان به شمار می رود.این بار وی با صراحت،موضوعی تماما ارجینال را چنان خوفناک مطرح می کند که پس از تماشا،مدت ها ذهن مخاطب را درگیر خواهد کرد،نولان،اینجا بر خلاف آثار پیشینش،قضاوت نمی کند،بلکه کار خود را تنها در ایجاد سوال می داند،نه پاسخ به آن. پاسخی که بی نهایت دشوار است و رعب آور:اینکه عالم واقعیت پیرامون ما تا چه حد ارزش اعتماد دارد؟آیا ممکن است جهان واقعی که در آن زندگی می کنیم خود رویایی باشد که به قدری تکرار شده و در آن مغروقیم که همان برایمان تبدیل به واقعیت گردیده است؟

نولان،داستان انسان هایی را روایت می کند که با نفوذ به اعماق ناخودآگاه سوژه ها،اطلاعات با ارزش آنها را استخراج می کنند،اما هنگامیکه پیشنهاد نطفه گذاری به آنها ارائه می گردد،دیگر همه چیز متفاوت است.نطفه گذاری به معنای کاشت یک ایده در ذهن میزبان است،به شکلی که وی آنرا تراوش ذهن خود بپندارد.

کاب،قهرمان خوددار نولان اما دردی دارد که کسی توانایی درمانش را ندارد،وی با آزمودن نطفه گذاری بر ذهن همسر محبوب خود،او را با ایجاد هر لایه از رویا،یک قدم به مرگ نزدیک تر گردانده تا در نهایت،مرز حقیقت و رویا را گسسته،زن به جنون رسده و برای بیدار شدن در عالم واقع-که از قضا همان رویاست-دست به خودکشی زده.کاب و گروهش نیز با ورود به هر لایه پائین تر،یک مرحله به جنون زودرس نزدیکتر می شوند و وی این موضوع را مخفی نگاه می دارد،آن هم برای رهاندن خود از این زندگی کابوس وار و سرشار از احساس گناه.

نولان قصد دارد به نسل بشر قرن ۲۱ هشدار دهد.نسلی که به قدری در زندگی ماشینی و کسالت‌بار امروزش محو شده که در رویاهایش آرمانشهری می‌سازد و خود را به دست آن می‌سپارد. از همین رو نطفه گذاری حدیث نفس همه ماست. مایی که توانایی رویاپردازی داریم اما توانایی پرداخت غرامت سنگینش را خیر.

8- شوالیه تاریکی برمیخیزد(2012)

The dark knight rises poster.jpg

(شوالیه تاریکی برمیخیزد)سومین و آخرین قسمت سه‌گانهٔ کریستوفر نولان است. کریستین بیل در نقش بروس وین/بتمن، مایکل کین در نقش آلفرد پنی‌ورث، گری الدمن در نقش جیمز گوردون و مورگان فریمن در نقش لوشیوس فاکس، همگی نقش‌های خود در دو فیلم قبلی را ایفا کرده‌اند. همچنین ان هتوی در نقش سلینا کایل، ماریون کوتیار در نقش میراندا تیت و تام هاردی در نقش بین ظاهر شده‌اند.

ابتدا نولان برای بازگشت به این پروژه، مردد بود، اما بعد از آن که به همراه دیوید اس. گویر و برادرش داستانی برای این فیلم ساخت، احساس کرد که می‌تواند برای این مجموعه، پایان رضایت‌بخشی داشته باشد. نولان از کتاب‌های سقوط شوالیه، شوالیه تاریکی بازمی‌گردد و سرزمین هیچکس برای طراحی داستان این فیلم استفاده نمود. شهرهای جوداپور، ناتینگهام، گلاسگو، لس آنجلس،نیویورک، نیوآرک و پیتسبورگ لوکشین‌های این فیلم بودند.این اثر، طولانی ترین، سیاه ترین و همچنین، جاه طلبانه ترین قسمت از سه گانه بتمن کریستوفر نولان است. در قسمت آخر، نولان برای آن که فیلمی بزرگتر از «شوالیه تاریکی» بسازد، پا را از حد مجاز فراتر گذاشته که متاسفانه این امر را باید شکستی برای این فیلم محسوب کرد. ساختار کلی فیلم، اندکی سنگین، بدشکل و در نتیجه غیر قابل کنترل است. نولان تفسیری از فنا پذیری را ارائه می دهد و این تنها قالب فیلسوفانه ای نیست که او وارد فیلم خود کرده است بلکه همان طور که در قسمت های قبلی هم صدق می کرد با وسواس خاصی مفاهیمی از جامعه شناسی و ذات انسانی را نشان می دهد. آیا وقتی افراد با وحشیانه ترین برخورد ممکن روبرو هستند، خودشان هم دچار خشم می شوند؟ یا همان طور که جوکر فهمید، آیا در اعماق وجود آدمی چیزی هوشمندانه تر از آنچه که به ظاهر می بینیم وجود دارد؟ خیلی از اتفاقاتی که در طول نمایش «شوالیه تاریکی برمی خیزد» رخ می دهد به «بتمن آغاز می کند» ارجاع دارد، آن هم نه فقط از لحاظ تِم فیلم،  بلکه همچنین از جهت مفهوم روایی داستان هم همینطور است.

میزان بلاتکلیفی و تعلیق در مورد مفهوم بی اعتقادی در این قسمت بسیار بالاست اما باز هم نه به میزان انتقام جویان یا مرد عنکبوتی شگفت انگیز. بر خلاف لحن تاریک و گاهی اوقات نگاه محزون فیلم، این اولین و مهم ترین فیلم ابر قهرمانی است که با سکانس های اکشن و زد و خورد فیزیکی خود را به اثبات رسانده است. بیشتر از این که این زد و خوردها جسمانی باشد، سخت افزاری و به وسیله ابزار است. البته چند نبرد تن به تن هم میان بتمن و بین در می گیرد و زن گربه ای (سلینا) هم چند باری خود را درگیر نبرد می کند. اما بالاترین سطح اکشن وقتی رخ می دهد که پای وسایل نقلیه به میان کشیده می شود. وسایلی چون ماشین های بتمنی، هواپیماهای بتمنی و موتورهای بتمنی که با روش هایی جدید و ارتقا یافته از آن ها استفاده می شود. نولان می داند که چطور بدون آن که زیاده روی کرده باشد، از این وسایل استفاده کند.در این قسمت ،بتمن قهرمانانه تر، پر کشمکش تر و البته پر عیب تر از هر دو قسمت قبلی ظاهر می شود. در لحظاتی او شخصیتی هملت گونه را رقم می زند و در آخر شخصیتی را که اشتیاق دیدنش را داشتیم، به ما نشان می دهد؛ اما اتفاقات زیادی باید در فیلم بیفتد تا ما را به آن نقطه برساند. جاناتان نولان تایید می کند که وقتی «شوالیه تاریکی برمی خیزد» را می نوشته تحت تاثیر داستان "دو شهر" اثر چارلز دیکنز قرار داشته است. اما هر خط بعد از خط دیگر که نوشته می شده بیشتر به همان دانه ای تبدیل می شده که پایان داستان از آن جوانه می زند. فیلم مجبورتان نمی کند که حتماً از پایانش متحیر شوید و به وضوح بازگشت ها و یادآوری هایی از گذشته را نشان می دهد.

آن هایی که به دیدن این فیلم ابر قهرمانی می روند تا بتوانند لحظاتی را تجربه کنند که موهای بدنشان سیخ می شود، ممکن است ناامید شوند و با وجود اینکه یک فیلم سه ساعته را می بینند خیلی کم با این احساسات مواجه می شوند، اگر چه که همان صحنه های اندکی هم که در این زمینه دارد، شگفت انگیزند. نولان به ندرت اجازه می دهد که شوخی وارد فضای تاریک این فیلم شود و وقتی هم که این اتفاق می افتد بیشتر طنز تلخ است (که بهترین آن هم توسط زن گربه ای ارائه می شود). موسیقی فیلم هم که کار هانس زیمر است فوق العاده است. تِم این موسیقی با آن که حماسی نیست، اما با اکشن فیلم خیلی خوب جور در می آید. فیلمبردار، والی پیفیستر هم تصاویر به یاد ماندنی زیادی ارائه می دهد. اولین تصویری که به ذهن من می آید، تصویری است از منهتن که زیر سلطه مجسمه آزادی است و همچنین یک تصویر از بتمن که با هلی کوپتر گرفته شده و حتماً باید تبدیل به پوستر فیلم شده باشد.

 9-و...درمیان ستارگان(2014)

(آخرین اثر به نمایش در آمده نولان)

Interstellar film poster.jpg

 

این جدیدترین اثر نولان فیلمیست حماسی علمی–تخیلی و بازیگران آن متیو مک‌کانهی، ان هاتاوی، جسیکا چستین و مایکل کین میباشند. ماجرای آن دربارهٔ فضانوردانی است که از طریق کرم‌چاله‌ای سفر می‌کنند تا سیاره‌ای قابل سکنی بیابند. فیلم‌نامهٔ این فیلم را کریستوفر بهمراه برادرش جاناتان نوشته است. کریستوفر به همراه لیندا ابست و اما توماس تهیه‌کنندگی فیلم را برعهده داشتند. فیزیکدان نظری، کیپ تورن یکی از تهیه‌کنندگان اجرایی و مشاور علمی فیلم بوده است چون نوشتن و ساخت چنین اثر مشکلی احتیاج به اطلاعات عمیق علمی داشت.

 کمپانی برادران وارنر که پیش‌تراز این، تهیه‌کنندگی و توزیع برخی فیلم‌های نولان را بر عهده داشت، با پارامونت، استودیوی رقیب خود، مذاکره کرد تا آن‌ها هم روی این فیلم سرمایه‌گذاری کنند. لجندری پیکچرز نیز از سرمایه‌گذاران بود. سینکاپی و لیندا ابست پروداکشنز نیز از تهیه‌کنندگان این فیلم هستند. نولان هویته ون هویتما را به عنوان مدیر فیلمبرداری استخدام کرد، زیرا والی فیستر مشغول کارگردانی اولین فیلم خود برتری بود. برای فیلمبرداری، نولان از فرمت آنامورفیک ۳۵ میلی‌متری و آی‌مکس ۷۰ میلی‌متری استفاده کرد. فیلمبرداری در سه ماه پایانی سال ۲۰۱۳ در آلبرتای کانادا، جنوب ایسلند و لس آنجلس انجام شد. شرکت دابل نگتیو مسئول طراحی و اجرای جلوه‌های ویژهٔ این فیلم بود.

  حالا باپایان سال 2014و آغاز سال 2015و پس از آن همه آثار متفاوت و دیدنی و عمیق ، دیگر کریستوفر نولان کارگردانی است که نامش به معنای دقیق کلمه با واقع گرایی مترادف شده است.نولانیزاسیون سینما که خیابان های تاریک و گرفته شهر گاتهام را به پلی بین دنیای فانتزی و دنیای روزمره تبدیل کرد،اکنون فانتزی های بی شماری را در گل و لای واقعیت کنونی بنا می کند.کریستوفر نولان در فیلم "در میان ستارگان" که شاید نخستین پروژه علمی-تخیلی "واقعی" وی باشد،یک بار دیگر بر خلاف انتظارها عمل می کند و فیلمی می سازد که در روزمرگی تکلیف ریاضی مدرسه ریشه دارد،اما با دنیای فانتزی در هم آمیخته است.

کریستوفر نولان که یک سال پیش از فرود آپولو در ماه به دنیا آمد،در دوران پیامدهای مسابقه فضایی بزرگ شد،هنگامی که نگاه ها هنوز با شگفتی به آسمان دوخته می شد.دهه ها بعد،با از رده خارج شدن شاتل فضایی و در حالی که کودکان با نگاه نم ناک و خسته به نمایش گر درخشان تلفن های هوشمندشان خیره می شوند،ناامیدی کریستوفر نولان از پیمان شکنی ناسا وی را بر آن داشته است تا "در میان ستارگان" را بسازد.

فیلم به صورتی معنی دار با مدل خاک آلود شاتل اَتلَنتیس آغاز می شود.صحنه های فیلم در آینده نزدیک رخ می دهند و در آن ها بشریت گرسنه،کثیف و خالی از امید است.کوپِر (شخصیت مَتیو مَک کاناهِی) و دو فرزندش،دختری ده ساله به نام مُرف (مَکِنزی فوی) و برادر بزرگ ترش تام (تیمِتی چالِمَت)،به سختی از طریق کشاورزی در هنگامی که خاک در دوران پس از هزاره سوم دچار فرسایش شده است،امرار معاش می کنند و بقای آن ها به کشاورزی بستگی دارد.(البته مایه قوت قلب است که هنوز کتاب فراوان می خوانند.) اما کوپِر را مردی جدید می یابیم که او را از همان قواره قدیمی بریده اند:قهرمانی صد در صد آمریکایی که انگار عیناً از فیلم "The Right Stuff/چیزهای درست" فیلیپ کافمِن بیرون کشیده شده است.او که به سبک تگزاسی ها کلمات را کشیده ادا می کند،با تکبر راه می رود و در عین حال احساساتش به طرزی شگفت انگیز عمیق هستند،سنتی ترین نقش اول کریستوفر نولان تا به امروز است و جوانیِ توام با شگفت زدگی کارگردان را مجسم می کند:مردی که از نظرش ما همه "کاوش گر و پیش تاز هستیم،نه متولی و نگهبان"،کارگردانی که بخت خود را "در میان ستارگان" به عنوان آخرین و بیش ترین امید نژاد بشر می آزماید.

پس از ترک سیاره آبی رنگ بیمار،"در میان ستارگان" به نرمی به دنده دو تغییر سرعت می دهد.مغاک سیاه در پیش روی گسترده است،مانند اقیانوس آرام در برابر ماژِلِن،مرزی ناشناخته و بر خلاف مرز رادانبِری (خالق مجموعه علمی-تخیلی "پیشتازان فضا")،قطعی و نهایی.به گفته کِپ ثورن،تهیه کننده اجرایی مشترک فیلم و دانشمند فوق العاده،کرم چاله کُروی (که به روشنی سه بعدی است) و افق روی داد در حال چرخش سیاه چاله فیلم (که گارگَنتوآ نامیده می شود.) به صورت ریاضی مدل شده اند و واقعی هستند.اما وقتی در برابر صفحه نمایش صد فوتی (حدود سی و سه متر) نشسته اید،برایتان معادلات معنایی ندارد،چون فرار ستاره ای کریستوفر نولان مسحور کننده ترین جلوه تصویری سال است.گارگانتوا هم گیرا و هم وحشتناک است:گردابی موج دار از تاریکی و نور.فضای کریستوفر نولان به تصاویری شباهت دارد که با تلسکوپ هابِل در حالت مستی گرفته شود و با چنان شدت گیج کننده ای تصور شده است که اعصاب ژُرژ میلیِس را در هم می ریزد.

سیاره ها نیز به همان میزان تماشایی هستند.هویت وَن هویتْما که جانشین پای ثابت فیلم برداری کریستوفر نولان یعنی والی فیستِر شده است،به خوبی سرزمین گسترده و غم انگیز جنوب ایسلند را در آن واحد به شکل جهنمی پر آب با موج هایی به ارتفاع هزار فوت (حدود سیصد و سی متر) و گستره ای یخی جلوه می دهد که در آن حتی ابرها یخ زده اند و به جامد تبدیل شده اند.با توجه به این که بیش از یک ساعت از فیلم به طریقه آیمکس هفتاد میلی متری فیلم برداری شده است،باید به دنبال بزرگ ترین صفحه نمایش ممکن باشید تا در مقابل آن بنشینید و به طور کامل از تماشای فیلم لذت ببرید.

در تضاد با فضای با شکوه نشان داده شده در فیلم،خود کشتی فضایی (که اِندِرِنس نام دارد.) از مخلوطی از قطعات اِسکِرَپ ساخته شده است.اِندِرِنس که چند کاره (مادیلِر) است و فضای داخلی زیادی ندارد،به کارگاه فنی و حرفه  ای در سطح پیشرفته دبیرستانی (A-Level CDT Workshop) در انگلستان شباهت دارد.کریستوفر نولان که هم واره فیلم سازی عمل گرا بوده است،برای این فیلم یک کشتی فضایی کاربردی و سودمند ساخته است.ربات های خدمه این کشتی به نام های TARS و CASE به شکل صفحاتی تخت از جنس کروم هستند.(به سبک سال های 1960) هوش مصنوعی درون آجرهای لِگو باعث می شود آن ها به وسیله در هم پیچیدن و تغییر آرایش،کارهای پیچیده را با حداکثر کارایی و حداقل منابع انجام دهند.(اپراتوری ربات ها بدون هیچ گونه تصویر پردازی کامپیوتری توسط بیل اِروین انجام می شود.)

اما درک صحنه هایی که در زیر پوشش بی نقص در میان ستارگان ارائه می شوند،دشوارتر است.اصول علمی دشوار هستند و به سرعت نیز ارائه می شوند،هر چند که کریستوفر و جاناتان نولان مکانیک کوآنتوم را با استفاده از تکنیک های نمایشی بی دریغ توضیح می دهند.اما اختر فیزیک وسیله است،نه هدف و مرکز گرانش "در میان ستارگان" بسیار خاکی تر است.در فیلم شعر دیلِن تامِس "به شب نیک آرام وارد نشو/از مردن نور خشمگین باش،خشمگین باش." که چندین بار نیز تکرار می شود،تجسم رجز خوانی جسورانه روح بشری است،همان روحیه ای که برای نخستین بار انسان را به ستارگان برد.اما "در میان ستارگان" بسیار بیش از غزل سه تایی تامِس در ارتفاعات و اعماق روح بشری کنکاش می کند:افراد خود خواه را در برابر افراد از خود گذشته و اصول عالی تر اخلاقی را در برابر غریزه بقا قرار می دهد.با نزدیک شدن کوپِر،بِرَند (دانشمندی که اَن هَتْاِوِی نقش آن را بازی می کند.) و خدمه کشتی فضایی به مقصد،شرایط پیچیده ای رخ می دهد که به تصمیم گیری های دشوار نیاز دارد:نبردی بین حرمت ماموریت و امید به باز گشت در می گیرد.کسی از این مسئله که ماموریت واقعی با آن چه در تبلیغات نمایانده شده بود تفاوت دارد،شگفت زده نمی شود اما بی رحمی نهفته در این فریب کاری مانند ضربه ای فیزیکی بر بدن افراد عمل می کند.بِرَند (که نقش وی را اَن هَتْاِوِی با ظرافت،دقت و پر احساس بازی می کند.) با خود فکر می کند:"طبیعت بی رحم نیست،تنها پلیدی موجود در فضا آن چیزی است که ما با خود می آوریم."

در سال 2006 وقتی "در میان ستارگان" موجودیت یافت،قرار بود اِستیوِن اِسپیِلبِرگ به جای کریستوفر نولان فیلم را کارگردانی کند و حضور اِستیوِن اِسپیِلبِرگ هنوز هم در رابطه بین کوپِر و مُرف قابل تشخیص است.خیانتی که در مورد کودکی به حال خود رها شده اعمال می شود،از آغاز حضوری نیرومند دارد اما احساس گناه ناشی از آن در نخستین توقف اِندِرِنس در حوزه تاثیر گذاری سیاه چاله ده برابر می شود؛زیرا می بینیم که تنها چند ساعت سر گردانی در کنار سیاره،به گذشت دو دهه در کره زمین منجر شده است.چهره رنج کشیده کوپِر در هنگام تماشای پیام های ویدیویی بدون پاسخ مانده افراد خانواده اش در طول این بیست سال،رنجی جان کاه و بی پیرایه را نمایان می سازد.پیش از هر چیز دیگر،این داستان مربوط به یک پدر و دخترش است،دختری ده ساله که در یک پلک بر هم زدن چشمان اشک بار،جای خود را به فردی بالغ (جِسیکا چَستِین) می دهد.

ارائه اصول فیزیکی بی انتهای "در میان ستارگان" که با اصول فلسفه اخلاقی دنبال می شوند،گاه فیلم را همانند دوره سه ساله کارشناسی نشان می دهد که به طور فشرده در قالب فیلمی سه ساعته ارائه شده است.یا به عبارت دیگر،به تماشاگر این احساس را می دهد که پروفِسور بِرایِن کاکس وی را برای صرف شام و تماشای فیلم دعوت کرده است.این مسئله در صحنه آخر فیلم که در آن کشتی فضایی به داخل باتلاقی از اَبَر مکعب های چهار بعدی (تِسِرَکت)،فضای پنج بعدی و ارتباط تلفنی گرانشی سقوط می کند،بیش تر نمایان می شود.در این صحنه جهشی گیج کننده از مسائل زمینی به تمرین های فکری سنگین صورت می گیرد که باعث گیجی و در عین حال الهام پذیری بسیاری از تماشاگران می شود.صرف نظر از ربات یک پارچه و سخنان استهزا آمیزی که با تکان دادن سرش به شیوه هال (HAL 9000) می گوید ("از اتاقک بینا بینی به فضا فوتت خواهم کرد!")،نقطه اوج استعلایی و توهم آفرین فیلم بیش از هر چیز مرهون "2001:A Space Odyssey/دو هزار و یک:ادیسه فضایی" است.این امر بدون شک برخی منتقدان را بر آن خواهد داشت که کریستوفر نولان را متهم به ناپدید شدن در سیاه چاله ای کنند که خودش پدید آورده است.

فیلم تلقین  پرسش هایی را بدون آن که پاسخی روشن به آن ها بدهد،مطرح کرد.بر عکس،در میان ستارگان کلیه پاسخ ها را فراهم کرده است و تنها ممکن است نتوانید پرسش ها را درک کنید.کریستوفر نولان در این فیلم بالاترین سطح از عمل کرد خود را ارائه می دهد،اما در عین حال از نظر قابل دسترسی بودن در پایین ترین سطح خود قرار می گیرد.این فیلم در جهت کاوش گری از کشمکش می پرهیزد و در جهت تفکر و تامل از اقدام می گریزد.این فیلم را نمی توان فضای خارجی مکمل فضای داخلی درتلقین شمار آورد (رویا در رویای کارگردان در این فیلم در مقایسه با "در میان ستارگان" بسیار سبک و بی محتوا به نظر می رسد)،اما باید گفت که نکات هوشمندانه در آن با همان درجه از افتخار مطرح شده اند.با این حال،کریستوفر نولان در فیلم "در میان ستارگان" برای نخستین بار علاوه بر ذهن خود،قلبش را نیز بر روی تماشاگر می گشاید.کریستوفر نولان که هرگز فیلم سازی عاطفی نبوده است،در این فیلم کاری می کند که در فیلم های دیگرش بی سابقه است،یعنی عمق احساسات خود را نشان می دهد.انتخاب اسم رمز "نامه فِلورا" (فِلورا نام دختر کریستوفر نولان است.) برای فیلم برداری تصادفی نیست."در میان ستارگان" پیامی است از پدری به دخترش،آرزوی زنده کردن شگفتی آسمان ها برای نسلی که فضای سایبری تنها فضایی است که می شناسد.داستان فیلم که در اعماق عشق بی پایان پدری ریشه دارد،با احساسات نیز به اندازه تفکر ارتباط دارد و اگر چه گاه هسته عاطفی فیلم با ناشی گری ابراز می شود (جمله "عشق فراتر از فضا و مکان است" که در مونولوگ بِرَند می شنویم،از همه بدتر است)،اما این موارد از قدرت فیلم نمی کاهند.

در میان ستارگان به عنوان کاوشی در بر گیرنده سرعت نور برای نجات نسل بشر،نه تنها وسیع ترین،بلکه صمیمی ترین فیلم کریستوفر نولان به شمار می آید و در پس زمینه ای از سیاه چاله های نهاده شده توسط موجودات بیگانه،کرم چاله ها و جهان های جدید و شگفت،"در میان ستارگان" به عنوان انسانی ترین فیلم کریستوفر نولان خود نمایی می کند.

                                                                   پایان

تعداد بازدید از این مطلب: 6588
موضوعات مرتبط: سینمای غرب , ,
|
امتیاز مطلب : 0
|
تعداد امتیازدهندگان : 0
|
مجموع امتیاز : 0

چهار شنبه 12 فروردين 1394 ساعت : 12:32 قبل از ظهر | نویسنده : م.م
3پله تاداشتن سیمائی نوین و قدرتمند
نظرات

سه پله تا داشتن سیمائی نوین و قدرتمند.

مهرداد میخبر

_____________________________________________________________________

Image result for ‫عکس سریالهای ایرانی‬‎

در سیستم رسانه ای کشور ما اتفاقات نگران کننده ای در حال وقوع است و بی توجهی یا کم توجهی به این اتفاقات متاسفانه ممکن است طی طریقی ناگزیردریک کجراهه ی بدون بازگشت را در پی داشته باشد.شبکه‌های مختلف و رنگارنگ ماهواره‌ای در چند سال اخیر با پخش برنامه ها؛فیلمها وسریال‌های عمدتا"بی‌محتوا مخاطبان ایرانی را به سوی خود جذب کرده‌اند.این واقعیت بهیچوجه قابل کتمان نیست و البته با قبول این واقعیت یک سئوال مهم نیزقابلیت طرح میابد:

(آیاراهکاریا راهکارهائی برای مقابله ی درست"ازجنبه فرهنگی و ساختارگرایانه ،نه قهری و جبارانه "با هجمه‌های فرهنگی این فیلمها وسریال‌ها وجودداردیانه؟)

جواب سئوال اخیر(آری)است ولی این جواب ظاهرا"کوتاه تفسیری عمیق و گسترده رادر پی دارد . شبکه‌های فارسی زبان ماهواره ای و بخصوص چند شبکه ی پر مخاطب که هویتشان برای همگی معلوم است توانسته اند مخاطبان بسیاری را به سوی خود جذب کرده و به پای تماشای سریال‌ها ؛فیلمها و برنامه‌هایی بنشاند که عمدتا"متناسب با فرهنگ، دین و عرف جامعه ایرانی نیستند. این سریال‌ها  و فیلمهابا ایجاد جذابیتهای تصویری؛تابو شکنیهای ماهرانه و موذیانه و نمایش انواع متنوعی از روابط اغلب نامشروع (که ظاهری مشروع یافته اند) توانسته اند کشش زیادی را در میان مخاطبان ناآگاه خودایجاد کنند.کششی که اگر در ابتدا قبحی راباخود همراه داشت ولی اکنون توسط بسیاری از مخاطبان پذیرفته شده است بطوریکه کل افراد خانواده از بزرگ و کوچک پای دیدن تصاویری مینشینند که تا پیش از این دیدن آنها را برای همه اعضای خانواده غیر مجاز میدانسته اند.

من سه پله برای رسیدن به رسانه ای که بتواند با این هجوم خزنده مقابله کند اندیشیده ام که در ادامه خواهید خواند. پلکان نخست واولین و مهمترین و تاثیر بخش ترین راه مقابله بااین نوع جدی و خطرناک از هجمه ی فرهنگی، توجه به شکل و سیاق برنامه سازی در صدا و سیما است.

Image result for ‫عکس سریالهای ایرانی‬‎  

پله ی اول: ذائقه سازی 

 پله ی نخستین مقابله با این تهاجمات اقدام به تولید و ساخت برنامه‌هایی استوار بر اصولی چون ایجاد جذابیت و تکیه برموازین اسلامی میباشد.درحال حاضر به سبب توسعه روز افزون و سریع وسایل و گزینه های متنوع ارتباطات جمعی مانند ماهواره و فضای مجازی به صورت لجام گسیخته و تقریبا"غیر فابل کنترل، تنوع کاذبی در ذائقه ی مخاطبان ایجاد شده است .این تنوع موجب بالا رفتن سطح انتظارات نابجای مخاطبین شده است، اگر بخواهیم فضای رسانه ای را مدیریت شده و با شرایط ویژه که پایه آن بر اساس گفتمان فرهنگی انقلاب اسلامی تایید و اجرا شود را داشته باشیم این اتفاق رخ نمی دهد مگر اینکه بتوانیم درجهت تامین ذائقه مخاطبان و یا حتی ذائقه سازی در میان مخاطبان داخلی و خارجی گام برداریم تا آنها بتوانندمشتاقانه و خودجوش  به دیدن برنامه های تولید ما روی بیاورند.

 باید براساس موازین اسلامی واجکام مترقی مذهب تشیع در مقابل جریانی که رسانه ها را مدیریت کرده و آنها را منحرف می کند وارد شده و تأثیرات درست ودلخواه خودمان را در این فضا ایجاد کنیم. به همین دلیل لازم است که صدا و سیما ضمن توجه به جذابیت و تنوع در تولیدات خود به این فضا ورود پیدا کرده و موجب شود که مخاطبان از دیدن برنامه های به ظاهر جذاب و در باطن منحرف ماهواره ها دور شوند. البته اشتباه تصور نشود،خدای ناکرده این بدان معنا نیست که ماایده آلهای حودرا فراموش کنیم، از خط قرمز ها بگذریم و خاکریزهای تدافعی خود را تخریب نمائیم بلکه باید با جدیتی بیشتر در جهت تولید برنامه ها و سریال هایی گام برداریم که ضمن رعایت اصول وحفظ اصالت های دینی و فرهنگی بتواند بصورتی خودجوش مخاطبان را از دیدن شبکه های منحرف ماهواره بازدارد. مازمانی می توانیم در مقابل هجمه های فرهنگی ایستادگی کنیم که در صداو سیمابرنامه سازی صحیح و اصولی صورت بگیرد و این برنامه سازی تنها در اختیار خواص نباشد. کپی کردن کورکورانه نیز راه مناسبی برای مقابله با این تهاجم ها نیست چون نسخه ی اصل همیشه بیشترین جذابیت را برای مخاطبان دارد. همانطور که گفتم باید ایده سازی کنیم و از این ایده هانیز بهترین استفاده را بنمائیم.

 توجه کردن به اندیشه های والا و  محتوامحور بودن به خودی خود برای یک اثر نمایشی ایراد محسوب نمیشود،این توجه ننمودن به قالبهای جذاب است که اجبارا"محتواهای عالی رابلا استفاده باقی میگذارد.محتوامحور بودن نباید موجب دور شدن سریال‌هاو فیلمهای مااز ویژگی سرگرم کنندگیشان بشود.رسالت اول هر برنامه تصویری در درجه اول سرگرمی است بنابراین اگر بتوانیم این ویژگی را رعایت کنیم می توانیم آرام آرام محتوا را نیز به گونه ای که مخاطب احساس شعاری بودن نکند وارد برنامه ها و سریال های خود کنیم، ماباقدری توجه و تفکر و تعمق می توانیم با وجودهمه ی کمبودها و محدودیت ها؛کارهایی جذاب و مخاطب پسند ومتناسب با فرهنگ خودمان بسازیم زیرا ما از لحاظ قصه، درام، ساختار، جنس و نوع کارگردانی و بازیگری و... برای تولیدبرنامه های جذاب چیزی کمتر از صنعت رسانه ی کشورهای دیگر نداریم.ماهم اکنون فقط استقبال مردم را کم داریم .بدون شک اگر مردم حامی و پشتیبان ساخته ها و تولیدات سیما باشند ،رسانه ملی هیچگاه دچار بحران ، رکود و مشکلاتی که امروزه شاهدش هستیم نخواهد شد. مردم از سیما چه می خواهند ؟ چه اتفاقی باید در تولیدات سیما بیفتد که مردم حامی آن باشند؟ سیما به عنوان یک رسانه ی مردمی و ملی، می بایست انعکاس دهنده فرهنگ ، تاریخ و به طور کلی هویت مردم باشد و اگراین رسانه  در خدمت غایات فرهنگی و هویت این سرزمین باشد ، بدون شک مردم آنرا از خودشان و در خدمت خودشان می دانند ،همواره حامی و مشوق آن خواهند بودو مشکل کم مخاطب بودن برطرف خواهد شد .

 میتوانیم و لازم است که با فرم و ساختار جدید، کارهائی متفاوت را به مخاطبان ارائه بدهیم و آنها را از ماهواره بیزار کرده و جذب برنامه های تولیدی کشور خودمان کنیم.متاسفانه یک سری سیاست های تکراری در برنامه و سریال سازی مدام تکرار می شود که مخاطبی هم جذب نمی کند، ما ثابت کردیم که می شود با فرم و ساختاری جدید در چهارچوب قوانین و خطوط قرمز داستانهائی جذاب و پر کشش را به مخاطب ارائه کنیم و حتی با ساخت سریالهای جذاب نه تنها مخاطبان کشور خودمان را داشته باشیم بلکه در سطح بین المللی نیز جایگاه خوبی پیدا کنیم و رقیبان را کنار بزنیم.کافیست نگاهی به سطح هنری سریالهای کشوری مانند ترکیه بیندازیم و خودرا بیش از پیش باور کنیم .با یک مقایسه کوچک میان تولیدات تلویزیونی ترکیه و کشور خودمان میتوانیم بصورتی بسیار واضح اختلاف فاحش سطح حرفه ای و محتوائی مابین آنها راحس کنیم .تولیدات تلویزیونی ترکیه در باطن ساختار دراماتیکی وسطح هنری شدیدا" نازلی دارند.چندموضوعی بودن سناریوها،توجه بیش از حد به احساسات سطحی و نداشتن منطق داستانی در بیشتر نقاط عطف داستانی در این سریالها بیدادمیکندوفی الواقع تنها چیزی که این کارها را بظاهرسنگین و زیبا وآبرومندانه جلوه میدهد تکنیک بازیگری و کیفیت تصویر برداریشان  است و البته باز بودن دست سازندگان از لحاظ مالی و اقتصادی برای ایجاد جذابیتهای بصری هوش ربا و اغواکننده.

Image result for ‫عکس سریالهای ایرانی‬‎

  پله ی دوم:باز گذاشتن درها.

 ایجاد جذابیت در سریال‌ها ی ایرانی یکی از راهکارهای مقابله با سریال‌هایی است که از سوی شبکه‌های ماهواره‌ای پخش می‌شود.ما بدون آنکه بخواهیم خطوط قرمز خودمان را برهم بزنیم باید به سمتی برویم که تولیداتی متنوع و جذاب داشته باشیم، یعنی مسائلی که در چهارچوب شریعت و قوانین کشورمان وجود دارد را رعایت کرده و در عین حال جذابیت های بصری و محتوایی لازم را برای مخاطب ایجاد کنیم.این کارحقیقتا"کاریست بسیارمشکل اما قطعا" شدنی.  باید برای ایجاد جذابیت در سریال ها از صاحبان اندیشه های بکر و متفاوت دعوت کرده و روش های رسیدن به این جذابیتها را بدون شکستن خطوط قرمز خود بررسی کنیم.خوشبختانه ایران سرزمین استعدادهاست .کافیست انحصارگرائی را فراموش کنیم ،در ها را باز بگذاریم و از برنامه سازان مستعد بدون هیچ حب و بغضی استقبال کنیم و آنگاه ببینیم چه گنجهائی داریم که خودمان از آنها بی خبریم.

 بدون شک سازندگان سریالهای ماهواره ای خطوط قرمز زیادی را در مسیر خودنمیبینند  ودستِ بازی برای ایجاد جذابیت دارند که البته این نوع از جذابیتها در فرهنگ، دین و عرف ما تعریف نشده و بهیچوجه نمیتوانیم برای تولید برنامه ها از آنها استفاده کنیم، اما صداو سیما پیشتر از اینها به کرات ثابت کرده است که با دست گذاشتن روی سوژه ها و دغدغه های مردم و به کار گرفتن افراد متخصص و مستعدمی تواند در جذب مخاطب بصورتی موفقیت آمیز عمل کند.(سریالهای کمدی نود شبی پربیننده،خط قرمز،امام علی"ع"،مختارنامه،روزی روزگاری،سربداران،هزاردستان،نرگس،پس ازباران،ستایش و...رابیاد بیاورید).

یادمان نرود...باور کنید ما نیروهای بسیار ماهری در حوزه بازیگری، کارگردانی، فیلمنامه نویسی ورشته های دیگرهنر رسانه های تصویری داریم.

Image result for ‫عکس سریال نرگس‬‎

پله سوم:هماهنگ سازی با واقعیات  

باورپذیری در خط سیرهر داستان نکته مهمی است. مخاطب یک فیلم یا سریال باید با داستان و کاراکترهای آن همذات پنداری کند. اگر این باورپذیری وجود داشته باشد آنگاه بیننده می تواند داستان و شخصیتهایش را دوست داشته باشد و زمانی که این احساس دوست داشتن به وجود آمد آنوقت می تواند فیلم را با کمال میل ببیند. آدم ها، روابط و همه آنچه که در یک فیلم وجود دارد باید با واقعیت زندگی هماهنگ باشند. چرا هنوز که هنوز است مخاطبان نسبت به فیلم های قدیمی احساس خوشایندی دارند؟بنظرمن دلیل آن این است که شخصیت های آن فیلم ها درجریان سیال زندگی روزمره ی مردم وجود داشتندو آدمها ی فیلمهاهمان آدمهایی بودند که مخاطب هرروز در کوچه و خیابان با آنها برخورد می کرد..پله سوم درست بعداز پله دوم است و نمیشود بایک گام از پله ی اول به سوم پرید.اگر برنامه سازانی جدید با دیدگاهها و تفکراتی نو ین وارد صدا و سیما شوند آنگاه می توانیم شاهد سریال ها و برنامه هایی باشیم که متفاوتند وروح تازه ای در آنها دمیده شده است.

 درخاتمه باید عنوان کرد که مقابله با تهاجم فرهنگی این شبکه‌های ماهواره‌ای اگر با توجه به موارد ذکر شده بالایعنی رعایت مسائلی همچون ایجاد جذابیت کافی در سریال‌ها و برنامه‌های داخل کشور،رعایت اصل همذات پنداری در فیلمنامه‌نویسی، ورود تفکرات و افراد جدید به عرصه سریال و برنامه‌سازی در تلویزیون، ورود مضامین و مسائل روز جامعه با رعایت خطوط قرمز در موضوعات سریال‌ها، هماهنگی موضوعات با واقعیات زندگی و... باشدپروسه ای موفقیت آمیز خواهدداشت واین نکته مهم را نیز نمیبایست از خاطر برد که همین الآن هم دیر است .باید سریعا"دست بکار شد .همانطور که در سطور پیشین باذکر نام تعدادی از سریالها گفتم، صدا و سیما در سال‌های قبل ثابت کرده است که می تواند با رعایت قوانین و بهره بردن ازافراد حرفه ای و خبره و همچنین فیلمنامه های قوی و شایسته مخاطبان ایرانی را ترغیب به دیدن سریال‌ و برنامه های تولیدی خودکند.اگر قبلا"این کارراکرده پس الآن هم میتواند و شایدحتی بهتر از قبل.این اقدام گسترده و مهم همه ی نیروها و قابلیتها را بصورتی آماده در بطن خوددارد،فقط اراده هائی قوی و قلوبی طپنده برای فرهنگ و ارزشهای (ایرانی-اسلامی)میخواهد که میدانم ومیدانید آنهم موجوداست.پس بابهره گیری از مدیریتی قوی ،بایدفرصت و موقعیت را در اختیار شایستگان گذاشت.

                                              پایان.11فروردین1394

 
تعداد بازدید از این مطلب: 6864
|
امتیاز مطلب : 0
|
تعداد امتیازدهندگان : 0
|
مجموع امتیاز : 0

سه شنبه 11 فروردين 1394 ساعت : 1:53 قبل از ظهر | نویسنده : م.م
جیمرباند،جاسوس محبوب سینما
نظرات

جیمز باند،جاسوس محبوب سینما

منابع اصلی:ویکیپدیا.سینماخبر.یورونیوز(به کوشش :مهردادمیخبر)

________________________________________________________________________________________

الهام بخشان (جیمز باند،مامور007)

اول:

(یان فلمینگ )نویسنده کتابهای جیمر باند، این شخصیت را بر اساس فردی که به خوبی می‌شناخت بنا نهاد: خودش!! فلمینگ که در طی جنگ جهانی دوم به عنوان افسر اطلاعاتی نیروی دریایی خدمت کرده بود، از تجربیات شخصی‌اش برای خلق کاراکتر جیمز باند در رمان “کازینو رویال” و بقیه رمان‌های این مجموعه بهره برد. بسیاری از خصایص، سلیقه‌ها، رفتارها، و برندهای موردعلاقه جیمز باند مانند خود فلمینگ است.اما فلمینگ در خلق جنبه‌های گوناگون شخصیت باند از بسیاری از مامورانی که با آنها همکار بوده نیز الهام گرفته، که در این میان مهم‌ترین فردشخصیست که در زیر نامش را میبینید:

دوم:

 بله...(Dusan Popov )دوسان پوپوف ،جاسوس دوجانبه یوگسلاوی.اما او کی بود و چه شخصیتی داشت؟

او هم مانند جیمز باند نه تنها به دلیل مهارت‌هایش در جاسوسی، بلکه به خاطر زنباره گی و جذابیت غیر قابل مقاومتش نیز شهره بوده است. در سال ۲۰۰۷ مستندی به نام True Bond راجع به این شخصیت جنجالی ساخته شد.

واما مورد بعدی این است:فلمینگ نام کاراکترش را ازیک پرنده‌شناس وام گرفت.

سوم:

یک نفر بنام (جیمز باند)،او یک پرنده شناس انگلیسی بودوشاید از آشنایان و دوستان فلیمینگ بوده است .حالا معلوم نیست چرا این پرنده شناس و نامش برای فلمینگ جالب بوده اندشاید دلیل آن فقط  شیک بودن نام وی بوده است و بس!موارد بعدی اینهاهستند:این موارد درباره منشا کد( ۰۰۷ )هستند که دو احتمال در این باره ذکر شده است. یک احتمال این است :

چهارم:

 فلمینگ کد(007) را از جاسوس و دانشمند انگلیسی، جان دی، الهام گرفته که نامه‌هایش به ملکه الیزابت اول را با عنوان ۰۰۷ (با یک ۷ کشیده) امضا می‌کرد به این معنا که فقط خود ملکه باید نامه را بخواند. موردبعدی به یکی از دستاوردهای کلیدی بخش اطلاعات نیروی دریایی انگلیس برمی‌گردد:

پنجم:

رمزگشایی از یکی از مدارک آلمانی‌ها با کد ۰۰۷۵، که یکی از عواملی بود که باعث ورود آمریکا به جنگ شد. در صورتی که مدرکی با کد ۰۰ شماره‌گذاری می‌شد، به این معنا بود که مدرک شدیدا محرمانه است، و به قول “بن مکینتایر” روزنامه نگار، برای هر فرد آشنا به تاریخ اطلاعات، ۰۰۷ نماد بالاترین دستاورد اطلاعاتی ارتش بریتانیاست.

جیمزباند از آغاز

______________________________________

شخصیت جذاب و کاریزماتیک (James Bond 007) توسط یان فلمینگ نویسنده بااستعدادو تیزهوش بریتانیائی در سال ۱۹۵۳میلادی خلق گردید.این شخصیت پر جاذبه در ۱۲ رمان و ۲ داستان کوتاه حضور داشت و همچنین در صنعت سینما طولانی‌ترین و پولسازترین شخصیت به زبان انگلیسی بوده است. تاکنون از روی شخصیت مامور 007دقیقا" 23فیلم سینمائی ساخته شده است که اکثر آنها گیشه را تسخیر کرده و جزو آثار پرفروش سینمای جهان بوده اند. 

Image result for ‫عکس یان فلمینگ‬‎Image result for ‫عکس یان فلمینگ‬‎

البته  پایان (یان فلمینگ)بمنزله ی پایان (جیمزباند)نبودوپس از مرگ فلمینگ در سال ۱۹۶۴ میلادی، نوشتن رمانهای جیمز باندادامه یافت.بدیهیست که آن جذابیت پردازش فلمینگ در داستانهائی که کسان دیگری مینوشتند وجودنداشت و لی آن پیش زمینه ی ذهنی که مردم ازکاراکترباند داشتند تاثیر بسزائی در حفظ کشش و فروش بالای کتابهای جدید ایجاد میکرد .اشخاص دیگری مانند کینگسلی آمیس، جان گاردنر، ریموند بنسون و سباستین فالکز کسانی بودند که پس از فلمینگ داستانهائی در مورد این جاسوس محبوب نوشتندو به بازار کتاب فرستادند، چون فروش خوب کتابهای فلمینگ واقعا"نویسندگان و ناشران را وسوسه میکردو آنها حاضر نبودند براحتی از این کاراکتر پولساز صرفنظر کند  . علاوه بر این کریستوفر وودسناریست نیز دو فیلمنامه نوشت. اشخاص دیگری نیز کارهایی مشابه انجام می‌دادند. همانطور که در سطور فوق بیان شداز این شخصیت تا به حال دقیقا"۲۳ فیلم سینمائی بلندساخته شده است .اولین فیلم (دکترنو)محصول 1962 انگلستان و آخرین آنها(اسکای فال) محصول سال ۲۰۱۲ همین کشوراست. 

Image result for ‫جیمزباند‬‎

 اولین بازیگری که برای ایفای نقش جیمز باند انتخاب شد(شون کانری)بود و آخرین آنهاکه در حال حاضرنیز ایفاگر این نقش است(دنیل گریک) می‌باشد، براساس نظرسنجی‌های انجام شده دنیل کریگ و شان کانری محبوب ترین بازیگر برای نقش جیمز باند در تاریخ فیلم‌های این شخصیت می‌باشند. در مراسم افتتاحیه المپیک ۲۰۱۲ نیز دنیل کریگ در نقش جیمز باند به صورت نمادین ملکه انگلستان را از کاخ باکینگهام تا محل برگزاری مراسم افتتاحیه همراهی می‌کرد.درادامه این نوشتار در باره سری فیلمهای جیمز باند چیزهای بیشتری خواهید خواند.

Image result for ‫عکس یان فلمینگ‬‎Image result for ‫عکس یان فلمینگ‬‎

فیلمهای جیمز باند مامور007 

سری فیلم‌های جیمز باند، مجموعه‌ای از فیلم‌هایی است که براساس شخصیت داستانی خیالی به نام جیمز باند، مامور سازمان ام‌ای۶ خلق شده است. جیمز باند در داستان بلندی که یان فلیمینگ نوشته بود با ۰۰۷ کدگذاری شده‌بود. نسخه‌های اولیه بر اساس داستان نگارش یافته توسط فلیمینگ و داستان‌های کوتاه بود. که البته بعدها دارای خط داستانی مستقل خودش شد. این سری فیلم، به عنوان یکی از طولانی‌ترین سری فیلم‌هایی است که در حال تولید می‌باشد.  البته بین سال‌های ۱۹۸۹ تا ۱۹۹۵ وقفه‌ای شش ساله به وجود آمد. تا امروز شرکت ایی‌اوان، ۲۲ فیلم از این سری با میانگین تقریبی یک فیلم در هر دو سال، ساخته است. به طور معمول، مکان ساخت این فیلم‌های این مجموعه، در استودیو پین وود است. سری فیلم جیمز باند، با فروشی جهانیِ بیش از ۵ میلیارد دلار، در جایگاه دوم سریفیلم‌های ادامه‌دار، بعد از مجموعه فیلم‌های هری پاتر قرار دارد.

تا کنون شش بازیگر در قالب جیمز باند به ایفای نقش پرداخته‌اندکه در ادامه معرفی خواهند شد.

Image result for ‫عکس یان فلمینگ‬‎

صاحبان امتیاز فیلمهای جیمز باند

شرکت خانوادگی بروسولی(که از سال ۱۹۹۷۵ به سالتزمن تغییر اسم دادند) با نام دِینجاک صاحب امتیاز سری فیلم جیمز باند بود. تا اوسط دههٔ هفتاد میلادی این شرکت به همراهی شرکت یونایتد آرتیستز صاحب امتیازی خود را حفظ نمود به طوری که تمام فیلم‌های متشره در این زمان، از دکتر نو (۱۹۶۲) تا فقط بخاطر چشمان تو (۱۹۸۱) توسط یونایتد آرتیستز توزیع و فروخته می‌شد. در سال ۱۹۹۸، شرکت مترو گلدوین مایر، شرکت یوتایتد آرتیستز را خریداری و شرکت ام‌جی‌ام/یواِی را راه اندازی نمود. این شرکت صاحب امتیاز جیمز باند شد و بین سال‌های ۱۹۸۹ تا ۱۹۹۵ سه فیلم جیمز باند را تولید و توزیع نمود؛ البته این موضوع مربوط به زمانی پیش از انحلال شرکت یونایتد ارتیستز در سال ۲۰۰۲ بود. از سال ۲۰۰۶ نیز کنسرسیومی متشکل از چند شرکت از قبیلسونی و تی‌پی‌جی که شرکت مترو گلدوین مایر را خریداری نمودند به همراه کلمبیا پیکچرز، به تولید و پخش این سری فیلم را بر عهده گرفتند.

Image result for ‫عکس یان فلمینگ‬‎

اولین جیمز بانددرسینما

اولین جرقه برای اقتباس از داستان جیمز باند در سال ۱۹۵۴ در مجموعه کلای‌مکس! بر اساس داستان کازینو رویال زده شد. بازیگری نقش جیمی باند در این مجموعه بر عهده بازیگر توانای آمریکایی، بری نیلسن بود. یان فلمینگ خواهان ساختن قسمت‌هایی از داستانش توسط الکساندر کوردا بود. یان، پیشنهاد ساخت کتاب‌های زنده بمان و بگذار بمیرد و مون‌راکر را داده بود، که کوردا نپذیرفت. در یکم اکتبر ۱۹۵۹ (۹ مهر ۱۳۳۸) اعلام شد که خودِ فلیمینگ نگارش فیلمنامه‌ای اختصاصی برای ساختن فیلمی به تهیه‌کنندگی کوین مک‌کلوری را بر عهده گرفته است. اگرچه به طور همزمان جک ویتینگهام نیز در حال نگارش فیلمنامه‌ای برای همین کار بود. آلفرد هیچکاک و ریچارد بارتون از قبول کارگردانی و بازیگری در این فیلم سرباز زدند. مک‌کلوری هری پاتر (مجموعه فیلم) به دلیل کاهش احتمال موفقیت از کار کنار کشید. فلمینگ هم فیلمنامهٔ نگارشی‌اش را که به صورت داستانی با نام گلوله‌آتشین در سال ۱۹۶۱(۱۳۴۰) منتشر نمود.

Image result for ‫عکس یان فلمینگ‬‎

در سال ۱۹۵۹، بروسولی، برای ساخت اقتباسی از جیمز باند ابراز علاقه نمود. بروسولی به همراهی شریکش، هری سالتزمن، در سال ۱۹۶۱ حقوق تمام داستان‌های جیمز باند، به جز داستان کازینو رویال را از فلیمینگ خریداری نمود. در آن هنگام، بسیاری از شرکت‌های هالیوودی به دلایلی چون خیلی انگلیسی بودن یا خیلی پرهیاهو و جنسی بودن از ساخت آن امتناع می‌نمودند. تهیه‌کنندگان سینما نیز از آن‌ها برای ساخت اثر، یک میلیون دلار درخواست می‌نمودند تا یکی از دو کتاب گلولهٔ آتشینیا دکتر نو را بسازند. در نهایت در ۱۹۶۱، شرکت یونایتد آرتیستز و بروسولی به توافق رسیدند. این دو تهیه‌کننده شرکت ایی‌اوان را راه‌اندازی نموده و تولید دکتر نو را شروع نمودند.

...واولین نقش آفرین:شان کانری

 

برای یافتن اولین جیمز باند مسابقه‌ای برگزار و شش نفر نهایی شدند. از این شش نفر امتحانی بازیگری، توسط بروسولی، سالتزمن، فلیمینگ گرفته شد. برندهٔ این مسابقه فردی ۲۸ ساله، که مدل بود، برگزیده‌شد. نام او پیترآنتونی بود که به نظر بروسولی او دارای کیفیت بازی‌ای در حد گریگوری پگ بود. ولی او نتوانست در نقش جیمز باند به خوبی بازی کند. سپس این دو تهیه‌کننده شان کانری را انتخاب کردند. شان، ۵ فیلم متوالی جیمز باند را بازیگری نمود. بر اساس بعضی از شایعات، کانری را شخصی به نام، بِن فیز ٬کارگردانی اهل لهستان و دوست سالتزمن، پشنهاد داده بود. سالتزمن بازی کانری را در ویولن زن دید. این فیلم یازدهمین فیلم کانری بود. شان کانری، تا پیش از اولین بازی‌اش در فیلم پاسفیک جنوبی، در شغل‌هایی مانند شیرفروش، رانندهٔ تراکتور، واکس زن تابوت، محافظ شخصی و چند شغل دیگر نیز کار کرده‌بود. او در فیلم پاسفیک جنوبی نقش یک رقاص را بر عهده داشت.

Image result for ‫عکس  دکترنو‬‎

این هم اولین فیلم...دکتر نو

فلیمینگ و بروسولی، بعد از کنار گذاشتن شش نفر دیگر، که یکی از آن‌ها از دوستان بروسولی بود، روی شان کانری توافق کردند. کانری برای ایفای این نقش از کلاه گیس استفاده کرد. البته این رویه برای سایر فیلم‌های این سری نیز از سوی وی تکرار شد. کانری در جایی اعلام کرده بود که این نقش اصلاً به شخصیت واقعی‌اش نزدیک نبود. یان فلمینگ بعد از مشاهدهٔ نسخهٔ اولیه دکتر نو به دستیارش گفت:وحشتناکه، واقعاً وحشتناکه! نقدها و نظراتی بسیاری که بعضی از آن‌ها به طور وحشتناکی بود بر فیلم دکتر نو وارد شد. حتی واتیکان هم به ابراز نظر علیه آن پرداخت.یان، در انتهای رمانش به نوعی زمینه را اسکاتلندی بودن جیمز باند فراهم نمود تا با شخصیت کانری در فیلم همخوانی داشته باشد.
نقش دکتر نو هم بر عهدهٔ جوسف وایزمن گذاشته شد. این کار به خاطر نقش مشابهی بود که وی در مجموعهٔ تلویزیونی منطقهٔ گرگ و میش در قسمت یک نعشکش دیگر بازی کرده بود. البته افرادی مانند نول کراود، کریستوفر لی، ماکس ون سیدو نیز مد نظر تهیه‌کنندگان بودند.

Image result for ‫عکس یان فلمینگ‬‎Image result for ‫عکس  دکترنو‬‎

دومین فیلم:از روسیه با عشق

از روسیه با عشق قسمت دوم از سری فیلمهای بانداست،این فیلم با نظر تهیه‌کنندگان بودجه‌اش دو برابر شده‌بود. همچنین مکان فیلم‌برداری به اروپا منتقل شد. هدف از این کار کسب سود بیشتر نسبت به فیلم دکتر نو بود. بسیاری از اعضای گروه سازنده قسمت نخست سری بودند. این فیلم اولین فیلمی بود که دارای پیش‌نمایش اسامی بود. همچنین بوتروید که به عنوان افسر متخصص شناخته می‌شد٬در این قسمت از سری جیمز باند معرفی شد. بازیگر این نقش دزموند لیوین بود. این شخصیت در نهایت به شخصیت کیودر قسمت سوم تبدیل شد. دزموند در ۱۷ قسمت این سری به ایفای نقش پرداخت. در واقع او بیش از هر بازیگر دیگری یک نقشی یکسان را در یک سری فیلم سینمایی بازی کرد و رکورد دار شد. در مبارزهٔ نهایی جیمز باند و دونالد گرانت(روبرت شاو) که در اورینت اکسپرس (قطار سریع‌السیر) رخ داد، جیمز باند به وسیلهٔ ابزاری که کیو به او داده بود زندگی اش نجات یافت.ابن فیلم البته پایانی بر حضور شخصیت داستانی سیلوا ترنچ بود. با دوبرابر شدن قتل‌های رخ داده این فیلم، خشونت به اندازهٔ زیادی نسبت به قسمت پیشین افزایش یافته بود. این قسمت از کتاب به عنوان یکی از ۱۰ کتاب محبوب رییس‌جمهورجان اف کندی بود. و همچنین آخرین فیلمی بود که کندی قبل از مرگش مشاهده کرده‌بود. بعضی از منتقدان قسمت اول، همچنان به ایرادگیری از این قسمت نیز مشغول بودند و از این فیلم به عنوان فیلمی که باید پرتش کرد توی آشغالی یاد می‌کردند. اما نظر تماشاگران بر عکس بود، آن‌ها به فیلم علاقه‌مند شده‌بودند. اگرجه در این میان بعضی از منتفدان، نیز نقدهایی مثبت بیان می‌کردند. مثلاً بروسلی کروتر در نقدی گفت: این فیلم رو از دست ندین! در واقع این اولین قسمت از سری فیلم‌های باند بود که تمام عناصر به اصلاح جیمز باندی در آن حاضر بودند.

Image result for ‫عکس  دکترنو‬‎Image result for ‫عکس  گلدفینگر‬‎

سومین فیلم:پنجه طلایی

نام فیلم بعدی از این سری پنجه طلایی بود. گای همیلتون به عنوان کارگردان این قسمت انتخاب شد. بعد از دو قسمتی کهترنس یانگ کاگردانی کرده بود، گای به تزریق ترس و وحشت به سری فیلم‌های باند علاقه داشت.. شخصیت داستانیپوسی گالور بفدری وسوسه کننده بود که هانر بلکمن از بازی در مجموعه تلویزیونی انتقام‌جو انصراف داد. این نقش بعداً بهدیاناریگ محول شد. نقش اوریک انگشت طلایی، به گرت فروب محول شد، اگرچه تیودور بیکل نیز مد نظر بود. گِرت، هنرمندی شناخته شده در سوید بود و به دلیل لهجه‌ای که داشت، دست‌اندرکاران در فیلم را مجبور به دوبلهٔ صدای وی در فیلم نمود.پنجه طلایی، یکی از شناخته‌شده‌ترین قسمت‌های این سری در میان عامهٔ مردم است. یکی از این دلایل محبوبیت، استفاده از لیزر بود که به تازگی اختراع شده بود و به نوعی عمومی نمودن علم٬کاربرد لیزر در برش، در میان مردم بود. یکی از تاریخی‌ترین جملات در همین قسمت در سری فیلمإهای میان باند و انگشت‌طلایی رد و بدل شد:

باند: چیه! از من انتظار داری حرف بزنم؟
پنجه طلایی: نه آقای باند! من انتظار دارم تو بمیری!

نمایش این فیلم در انگلستان باعث شورش شد و در آمریکا به پرفروش‌ترین فیلم تا آن تاریخ تبدیل شده و همچنین اولین فیلم از این سری بود که جایزه اسکار را دریافت نمود.(برای بهترین تصاویر ویژه و صدا). یان فلیمینگ پیش از آن که این فیلم را ببیند از دنیا رفت.

Image result for ‫فیلم گلوله آتشین جیمز باند‬‎

چهارمین فیلم جیمز باند:گلوله آتشین

در سال ۱۹۶۱، رمان گلولهٔ آتشینِ یان فلیمینگ، بر صدر رمان‌های پرفروش قرار گرفت. همین مورد باعث شد تا بروسلی دوباره برای ساخت اثری دیگر بر پایهٔ داستان‌ّای فلمینگ، تشویق شود. اگرچه این موضوع با دعواهای حقوقی‌ای بین فلمینگ و فیلم‌نامه‌نویسان همراه بود. درنهایت تولید چهاریمنی فیلم جیمزباندی، تا پایان دعواهای حقوقی بین نویسندگان به تایر افتاد. مکلوری، فلیمینگ را به خاطر استفادهٔ بدون اجازه از بعضی از کارامترهای داستان مکلوری مورد تعقیب قرار داد. با برد مکلوری در دادگاه، بروسولی و سالتزمن به همراه مکلوری شروع به تولید فیلم نمودند. به جز تقش باند که مثل همیشه به کانری سپرده شده بود، برای نقش اول زن داستان باند، افرادی از قبیل راکل وِلش، جولی کریستی، فی داناوی مد نظر بودند، اما در نهایت این نقش به دختر شایسته سابق فرانسه، کلودین آگر سپرده شد. به خاطر دیدگاه بازاریابی در اروپا، تهیه کنندگان به دنبال بازیگری اروپایی برای بازی در تقش تبهکاری به نام لارگو بودند. آدولف سل، مدلی ایتالیایی‌ای بود که این نقش به وی سپرده شد.

Image result for ‫فیلم گلوله آتشین جیمز باند‬‎
کانری برای شروع فیلمبرداری بسیار مشتاق بود ولی بدر مصاجبه‌ای قبل از تولید اثر به ابزار نارضایتی از بعشی از شرایط پرداخت و بازی در فیلم باند را مجموعه از ۱۸ هفته پر از زد و خورد و شنا و wصحنه‌های عاشقانه توصیف نمود و لاز علاقه اش برای کتارهگیری پرده برداشت. کانری بعد از این فیلم از آن به عنوان بهترین جیمزباندی که بازی کرده نام برد ولی بعدها اعلام کرد که از روسیه با عشق بهترین بوده است. باتوجه به ارزش دلار در آن زمان، فیلم فروشی برابر با یک میلیارد دلار داشت. همچنین الهان بخش بسیاری از محموعه‌های تلویزیونی و فیلم‌هایی از قبیل فیلم حادثه‌ای مایکل کِین با بازی هری پالمر، مجموعهٔ تلویزیونی دِرِک فلینت با بازی جیمز کابین و نیز بازی دین ماریت در مجموعه تلویزیونیمت هِلم، می‌توان نام برد.

Image result for ‫فیلم شما فقط دو بارزندگی می کنید جیمز باند‬‎

پنجم:شما فقط دوبار زندگی می‌کنید

برای پنجمین فیلم جیمز باند، وی رودرروی فردی خبیث و نفر اول اِسپِکتِر می‌ایستد. اِسپِکتِر قدرتمندترین سازمانی جنایتکار در جهان است. نام این قسمت از شبه هایکویی گرفته شدهکه فلیمینگ در بخش از کتاب به آن اشاره داشته: "توفقط دوبار زندگی می‌کنی/یکبار که به دنیا میای/و یکبار که بامرگ رودر رو میشی!"". باند به قدری در ژاپن محبوب بود مه هنگام عزیمیت گروه به ژاپن با استقبال گرمی روبه‌ور شدند. کانری بعد از این کار از جیمز باند بودن استعفا داد و دلیل خود را عدم اشتیاق موجود در گلوله آتشین عنوان نمود.بخش‌هایی از فرهنگ روبه رشد ژاپن در فیلم به نمایش درآمد و برای اولین بار در داستان‌ها از هنرهای رزمی و عملیات‌های نینجایی پرده برداری شد.شما فقط دوبار زندگی می‌کنیدسه سال پس از فوت یان فلیمینگ، خالق اصلیش، تولید شد و به نوعی آغاز دوران باند بدون فلمینگ بود.

Image result for ‫جرج لازنبی‬‎
اگرجه در پوسترها با افتخار عنوان می‌شد که "شان کانری جیمز باند" است، اما وی اعلام کناره گیری از این سری از فیلم نموده بود و کاری از دست تهیه‌کنندگا برنم‌آمد. بنابراین آنها برای فیلم در خدمت سرویس‌مخفی علیاحضرت از جورج لازنبی برای نقش جیمز باند استفاده نمودند.

Image result for ‫جرج لازنبی‬‎

فیلمهای بعدی و حاشیه هایشان.

غیبت کانری وحضور لازنبی با:(در خدمت سرویس مخفی ملکه)

جورج لازنبی، مدل استرالیایی بود که نقش مامور ۰۰۷ را در فیلم خدمت سرویس‌مخفی علیاحضرت(۱۹۶۹م-۱۳۴۹ش) را بازی کرد. تیموتی دالتون که خود بعدها بازی در این نقش را تجربه کرد، اعلام کرد که جورج برای بازی در این نقش بسیارجوان بوده. تنها تجربهٔ لازنبی، تا آن زمان بازی در یک سری فیلم تبلیغ شکلات بود. تست بازیگری وی رضایتبخش بود و به وی برای هفت فیلم پیشنهاد بازی داده شده بود. بعدرز آنکه وکیلش وی را متقاعد نمود که بازی در این سری قیلم‌ها برای سال ۱۹۷۰ قدیمی شده و به درد وی نمی‌حوردو این فیلم تنها اثرش در سری فیلم‌های جیمز باند شدو از باقی آن‌ها کنار کشید. نظرهایی که دربارهٔ لازنبی منتشر می‌شد بسیار ناامید کننده‌بود. بسیاری عنوان می‌کردند که وی از فیزیک بدنی خوبی برخوردار است ولی دارای قیافه‌ای احمقانه در لباس جیمز باند بود. این فیلم تنها فیلم جیمزباند شرکت ایی‌اوان بود که از دیوار چهارم استفاده کرده بود.(اگرجه در فیلم‌های غیرایی‌اوان نیز یکباردر فیلم هرگز نگو هرگز این کار انجام شده‌بود، آنجایی که‌شان کانری به بینده چشمک می‌زند) در تیزی که لازنبی پیش از تولید بازی کرده بود به نوعی به کانری در فیلم‌های باند پهلوزده بود و می‌گفت:"برای همکار دیگرم هرگز رخ نداده است". درفیلم در خدمت سرویس مخفی علیاحضرت با هوشیاری ارتباطی بین این فیلم با باقی فیلم‌های این سری برقرار نمودند. این کار با نمایش بخش‌هایی از چند قسمت قبلی باند به همراه بود.

دیگر هرگز نگو هرگز - Never Say Never Again

(الماسهاابدیند)،بازگشت ووداع شان کانری

بعد از لازنبی و شکست او در جذب مخاطب،دوباره نوبت به شان کانری و فیلم  الماس‌ها ابدی اندرسید واین بار تهیه‌کنندگان به فکر بازگشت به فرمول طلایی پنجه طلایی افتادند. گای همیلتون به عنوان کارگردان بازگشته بود. همزمان با تلاش برای بازگرداندن شان کانری، با جان گاوین هم مذاکره شده بود تا در این جیمز باند به ایفای نقش بپردازدپس از این فیلم بود که شان کانری مجددا"بفکر وداع افتاد و شاید هم میخواست محبوبیت و جذابیت خود را محک بزند و ببیند که پس از شکست حضور جرج لازنبی آیا کسی شایسته تر از او برای ایفای نقش باند وجوددارد یانه.

(هرگز نگو هرگز )و بازگشت مجددشان کانری

فلاش بک:(یان فلمینگ در ابتدا کانری را انتخاب مناسبی برای مخلوقش نمی‌دانست اما با فروش خوب فیلم دکتر نو نظر وی عوض شد و حتی در رمان‌های بعدی جیمز باند، اصلیتی اسکاتلندی برای باند تعریف کرد).

همانطور که در سطور پیشین گفتیم  کانری یکبار در سال ۱۹۶۷ از نقش آفرینی جیمز باند خداحافظی کرد اما کم سن بودن و عدم اقبال عمومی نسبت به بازیگر بعدی (جرج لازنبی) دست اندرکاران را وا داشت تا بار دیگر از او بخواهند تا در فیلم الماس‌ها ابدیند در رل این شخصیتت به ایفای نقش بپردازد. بعد از اتمام فیلمبرداری الماس‌ها ابدیند، او به جراید گفت که دیگر هرگز در نقش جیمز باند بازی نمی‌کند. اما دست تقدیر ۱۲ سال بعد وی را بار دیگر به بازی در نقش جیمز باند کشاند. کارگردان فیلم جدید را هرگز نگو هرگز نام نهاد.

شان کانری فرصت طلب!!

شکست لازنبی و بازیهای عامدانه ی قهر و آشتی شان کانری برایش پولساز شد.اوبا قراردادی افسانه‌ای حاضر به ایفای نقش شد، دستمزدی ۱٫۲۵ میلیون دلاری به همراه ۱۲٫۵ درصد از سود حاصل از فروش فیلم به همراه ۱۴۵ هزاردلار به ازای هر هفتهٔ اضافی کار در فیلمبرداری. این کار قرار بود در ۱۸ هفته به اتمام برسد. کانری خود در این باره می‌گوید:

"در واقع این یک رشوه برای بازگرداندن من بود... اما باید گفت که در راستای اهداف من نیز قرار داشت... بازی کردن در نقش جیمز باند هنوز هم لذت‌بخش است". 

قرار بر این گذاشته‌شده بود تا الماسها ابدیند را برای ادامه‌دار کردن قسمت قبلی (پنجه طلایی) بازگردانده شود ولی در نهایت این طرح کنار گذاشته شد. براساس داستان اصلی که فلیمنگ نگاشته بود، باند برای انتقام همسرش که در داستان در خدمت سرویس‌مخفی علیاحضرت کشته شده‌بود را در شما فقط دوبار زندگی می‌کنید بگیرد. ولی در طول فیلمبرداری این جیمز باند همانند اسلافش، داستان تغییر نمود. این بار بلوفیلد (با بازی چارلز گری) دوباره در داستان قرار داده شدتا باند، وی را به سزایش برساند. بدین صورت حضور سه‌گانهٔ بلوفیلد در داستان‌های فلیمینگ را به چهاربار افزایش دادند. باند بعد از این فیلم و پس از ۱۲ سال با بازی در فیلم هرگز نگو هرگز ٬که کاری از استودیویی غیر از ایی‌اوان بود، به نقش جیمز باند بازگشت.

Image result for ‫راجرمور‬‎

یک تازه نفس:راجر مور(۱۹۷۳-۱۹۸۵)

در اوایل سال ۱۹۷۲ (۱۳۵۰)، بابالا رفتن سن شان کانری دوباره تلاش برای یافتن جانشین وی شروع شد. جرمی برت ٬مایکل بلینگتون ٬جولیان گلور (که بعدها تقش اریستوتل کرستاتوس]] در فقط بخاطر چشمان تو را برعهده داشت) از افراد شاخص این فهرست بودند. زنده بمان و بگذار بمیرد، نام فیلم بعدی بود که قرار بود تا یکی از این افراد یا راجر مور ۴۵ ساله، بازی کند. راجر مور، تاکنون، به عنوان طولانی‌تر باند تاریخ می‌شناسند، چرا که وی در ۱۲ سال ۷ بار در این نقش ظاهر شد. راجر مور تلاشی برای بازی شبیه به کانری در قسمت‌های قبلی یا بازی خودش در مجموعهٔ تلویزیونی مقدسان ننمود. او بیشتر به نمایش جیمز باندی زنده‌دل و شوخ علاقه داشت. که این کار در تضاد با جیمز باند ارایه شده توسط لازنبی بود. دو فیلم ابتدایی مور از موضوعات اصلی جیمز باندهای قبلی اهتزاز می‌شد. تغییرات در این فیلم از تغییر نوع سیگار و نوشیدنی‌ها آغاز شد. انتقادات به این صورت مطرح می‌شد که "راجر مور از جذابیت شان کانری بی‌بهره است... در واقع مثل یک کمدی مهلک در قالب خواست‌شده توسط کارگردان قرار گرفته".

Image result for ‫مردی با طپانچه طلایی‬‎

(زنده بمان و بگذار بمیرد)، (مردی با طپانچه طلایی) و (جاسوسی که دوستم داشت)

با وجود تضارب آرا، زنده بمان و بگذار بمیرد در گیشه فروش موفقیت مناسبی کسب کرد. این فیلم با بودجه‌ای ۷ میلیون دلاری توانست ۱۲۶٫۴ میلیون دلار فروش جهانی داشته که سهم ایلات متحده از این مقدار تنها ۳۵٫۴ میلیون دلار بود. همچنین این فیلم دارای بالاترین بیننده در سال ۱۹۸۰ در تلویزیون ای‌تی‌وی انگلستان با جذب ۲۳٫۵ میلیون نفر بیننده بود. دومین فیلم مور، مردی با طپانچه طلایی، در گیشهٔ فروش ناامید کننده ظاهر شد و بروسولی نتوانست توجه زیادی را به آن معطوف نماید. سومین فیلم راجر مور،جاسوسی که دوستم داشت، از دو جهت نقطهٔ عطفی در این مجموعه بود. یکم آنکه، اولین فیلم بود که تنها بروسولی تهیه کنندهٔ آن بود چراکه سالتزمن سهمش ره به وی در ازای بیست میلیون پاوند فروخته بود، و دوم آنکه اولین فیلم در این سری بود که دارای فیلم‌نامه‌ای جدید بود، با آنکه نامش را از یان فلیمینگ به یادگار داشت.

Image result for ‫مردی با طپانچه طلایی‬‎

(مون راکر)، (فقط بخاطر چشمان تو)، (اختاپوس) و( نمایی از یک کشتار)

چهارمین فیلم راجر مور، مون راکر، آخرین فیلم این سری بود که از نام‌هایی استفاده می‌کرد که یان فلیمینگ خلق کرده بود، البته تا سال ۲۰۰۶ و فیلم کازنو رویال. راجر مور تمایلش به جدایی از این سری از فیلم‌ها را در بعد از فیلم فقط بخاطر چشمان تو اعلام نمود. با این اعلام دسته‌ای از بازیگران جوانتر برای جایگزینی وی امتحان دادن که از انی میان می‌توان بهجیمز برولین، اولیور توبیاس، مایکل بلینگتون اشاره نمود. ای‌اوان موفق شد تا با راجر مور برای فیلم اختاپوس نیز تشویق و در نهایت به توافق برسد. فیلمی از جیمز باند از شرکتی غیر از ای‌اوان نیز در همان سال منتشر شد. به خاطر افزایش سن راجر، او در ان زمان ۵۵ سال سن داشت، تعداد بدلکاران دوبرابر شد (بیش از یکصد نفر) و تمام صحنه‌های اکشن را آن‌ها بازی می‌نمودند و تنها در نماهای بسته راجر حضور داشت. مور بیشتر از بازی در نمایی از یک کشتار پشیمان بود، چراکه مورد نقد بسیاری قرار گرفت.

Image result for ‫مردی با طپانچه طلایی‬‎

باند جدید:تیموتی دالتون(۱۹۸۷-۱۹۸۹)

فلاش بک:(تیموتی دالتون در ابتدا برای جانشینی شان کانری در سال ۱۹۶۷ برگزیده شده‌بود، ولی به علت سن کمش(۲۲ سال) از فهرست خط خورد).

۱۲ سال بعد بازهم این فرصت به وجود آمد تا دالتون جانشین جیمز باندی دیگر باشد، این بار در فقط بخاطر چشمان تو به جای راجر مور. اما نبود نمایش‌نامه و ترس از بازآفرینی کاری مانند جاسوسی که دوستم داشت/مون راکر که وی در ابزار نظری بیان داشته بود"ایدهٔ من از جیمز باند، این نیست"«جیمز باند ۰۰۷: خانهٔ جیمز باند». ام‌ای۶. بازبینی‌شده در ۱۳۸۱ - ۱۳۸۸. دالتون با این پیشینه اولین بازیگری بود که برای فیلم روزهای روشن زندگی نامزد شد.

Timothy Dalton 1987.jpg

ولی به دلیل تعهداتش به فیلم برندا استار این کار را کنار گذاشت. چندین بازیگر برای این فیلم امتحان دادند از جمله، سم نیل، لویس کولینز که البته پیش از آن بود که به دالتون پیشنهاد تغییر زمان فیلمبرداری را دادند که پیش از اتمام فیلم برندا استار کار آغاز نگردد. برای کاهش هزینه‌ها و مخصوصا بحث‌های مالیاتی، تولید فیلم به مکزیک، به جای استودیو پینوود در انگلستان، نقل مکان نمود. فیلم دارای زمینه‌ای سیاهتر و خشن‌تر از پیشینیانش بود به طوریکه ادارهٔ دسته‌بندی فیلم‌های انگستان آن را برای برخی تغییرات در نمایش عمومی فرا خواند.(جواز قتل) عنوان اولین فیلمی بود که عنوانش نه تنها در هیج یک از داستان‌های فلیمینگ که حتی در داستان‌های کوتاه وی نیز ذکر نشده بود.

Image result for ‫مردی با طپانچه طلایی‬‎

یک باند جذاب دیگر:پیرس برازنان(۱۹۹۵-۲۰۰۲)

رای جایگزینی دالتون، تهیه‌کنندکان کار پیرس برازنان را در فیلم پشت صحنه‌ٰی فیلم فقط بخاطر چشمان تو از همین سری دیده‌بودند که برای دیدن همسرش کاساندرا هریس (که بازیگر نقش کوچکی در آن فیلم بود)، دیده و پسندیده بودند اما آنچه باعث شده تا وی از بازی در این سری فیلم به جای راجر مور باز بماند، قرار دادش برای بازی در مجموعهٔ تلویزیونیِروینگتون‌های فولادی بود. کمی پس از لغو شدن این مجموعهٔ تلویزیونی، همسر برازنان به سرطان مبتلا شد و به موجب آن برازنان به مراقبت تمام وقت از وی مشغول شد. کاساندرا در ۱۹۹۱ فوت کرد. تا سه سال بعد از این واقعه برازنان گاهی در کارهایی ظاهر می‌شد تا این‌که در سال ۱۹۹۴ وی برای پذیرش نقش باند، آماده شد. وی در این‌باره ابراز امیدواری کرده‌بود که بتواند باند را از نو خلق کند. در جایی گفته بود: «من می‌خواهم آن‌چه را که در زیر پوست این مرد است و محرک وی و از وی یک قاتل ساخته را به صورت لایه‌لایه و همان طور که هست نمایش دهم». برازنان از پنجه طلایی به عنوان اولین فیلم از این سری یادکرده که وی از آن لذت برده و گفت است: «کمی فکر می‌کردم که شاید روزی این چنین نقشی را بازی کنم».

بعد از بازی یک اسکاتلندی، یک استرالیایی و یک ولزی، تماشاگران به نوعی احساس عجیبی نسبت به بازی یک ایرلندی در سری فیل‌های جیمزباند داشتند.

Image result for ‫مردی با طپانچه طلایی‬‎

...وآخرین باند:دنیل گریک(2006تاکنون)

 در فوریه سال ۲۰۰۵ نام «دانیل کریگ» به عنوان یکی از بازیگران احتمالی نقش جیمز باند در مطبوعات چاپ شد. شاید در آن زمان خیلی‌ها فکرش را هم نمی‌کردند که او برای این نقش انتخاب شود ولی در ماه آوریل همان سال نشریات نوشتند که کریگ با قیمت ۱۵ میلیون پوند (۶۹۷/۲۹ دلار) با شرکت فیلم‌سازی EON برای بازی در این فیلم قرارداد بسته است و سرانجام در اکتبر ۲۰۰۵ این قرارداد به مراحل نهایی خود رسید و حضور کریگ در این نقش قطعی شد. کریگ نخستین جیمز باندی است که پس از مرگ «آلبرت بروکلی» تهیه کننده و سازنده اول جیمز باند در سال ۱۹۹۶ برای بازی در این نقش قرارداد بست. او چندی پیش برای فیلم‌های شماره ۲۴ و ۲۵ جیمز باند هم قرارداد امضا کرد. انتخاب دانیل کریگ به عنوان مامور ۰۰۷ با انتقادها و اعتراضات بسیاری مواجه شد بطوری که بعضی از هواداران این مامور مخفی، تماشای فیلم جدید او را تحریم کردند. دلیل مخالفت این افراد این بود که کریگ برخلاف باندهای قبلی مو بور و متوسط‌القامت است. با پوشش خبری وسیع علیه دانیل کریگ، هنرپیشه‌های بسیاری دست به کار شدند و از او حمایت کردند. در میان این هنرپیشگان چهار بازیگر قبلی این نقش یعنی «تیموتی دالتون»، «شون کانری» «راجر مور» و «پیرس برازنان» هم به چشم می‌خورند که با قدرت از انتخاب کریگ حمایت کردند. «کلایو اوون» بازیگری که مدت‌ها گفته می‌شد او نقش باند جدید را بازی خواهد کرد و «جودی دنج» بازیگر نقش مقابل کریگ در «کازینورویال» هم در میان حامیان وی بودند.

 Daniel Craig 2012.jpg

در مصاحبه با نشریه «گلوب اند میل» از پیرس برازنان پرسیده شد نظرتان درباره دانیل کریگ بازیگر جدید نقش جیمز باند چیست و آیا شما فیلم کازینورویال را تماشا خواهید کرد؟ که او پاسخ داد: «بی‌صبرانه در انتظار اکران آن هستم. همکاران من هم منتظر اکران آن فیلم هستند. دانیل کریگ هنرپیشه بزرگی است و حتماً وظیفه‌اش را به نحواحسن انجام خواهد داد.» اکران فیلم کازینورویال و چهره انسانی‌تر و واقعی‌تر جیمز باند با آن توانایی‌های برجسته بازیگری، همگان را به تحسین واداشت. مهم‌ترین سایت‌های اینترنتی دنیا به بحث و بررسی کازینورویال و بازی بازیگر اول آن پرداختند و ۹۴ درصد از مباحث این فیلم و بازی دانیل کریگ را مثبت ارزیابی کردند. بسیاری از مقالات عنوان کردند که کریگ توانسته است یک باند باور کردنی‌تر و قابل پذیرش‌تر را به نمایش بگذارد. او در ژانویه سال ۲۰۰۶ نامزد دریافت جایزه بهترین بازیگر مرد بریتانیا شد و در جشنواره فیلم انگلیس در فوریه ۲۰۰۷ جایزه بهترین هنرپیشه را از آن خود کرد.کازینورویال در سال ۲۰۰۶ یکی از پنج فیلم پرفروش تاریخ سینما و در سال ۲۰۰۷ به عنوان دومین فیلم پرفروش باند انتخاب شد.

  Image result for ‫جیمزباند‬‎

 نقل قول

معروفترین معرفی "[من/این] باند، جیمز باند است" ((My name is Bond, James Bond))، به یک عبارت معروف تبدیل شد. این عبارت برای اولین بار توسط شان کانری و در آغاز اولین فیلمش، دکتر نو، ادا شد، هنگامی که باند سیلویا ترنچ را ملاقات می‌نماید:

باند: من شجاعتتان را تحسین می‌کنم، خانمِ...؟
ترنج:ترنچ. سیلویا ترنچ.

ترنج:من شانستان را تحسین می‌کنم. آفایِ...؟
باند: باند... جیمز باند.

Image result for ‫جیمزباند‬‎ 

ماشین‌های و هواپیماها

در طول مجموعه، کیو برای جیمز باند انواع ماشین‌ها را برای جیمز باند فراهم می‌کرد. اگرچه معروفترین ماشین جیمز باند آستین مارتین دی‌بی۵ بود که در انگشت طلایی، گلولهٔ آتیشن، چشم طلایی، فردا هرگز نمی‌میرد و کازینو رویال مشاهده شده‌است. تیم تولید، از شماره‌ای خاص برای این ماشین استفاده می‌کردند، این شماره در سال ۲۰۰۶ (۱۳۸۴)به مبلغی بیش از دومیلیون دلار به فروش رفت. اگرچه این پلاک اولین بار در سال ۱۹۷۰(۱۳۴۸) به مبلغ ۵۰۰۰ پاوند به فروش رفته‌بود.باند همچنین هواپیمایش را در فیلم شم فقط دوبار زندگی می‌کنید آزمایش نمود، که یک جیرکوپتر بود. همچنین وی از یک سسنای ۱۸۵ واگن آسمانی در جواز قتل استفاده نمود. این روند با استفاده از اکرواستارجتدر اختاپوسیادامه یافت.

روز جهانی جیمز باند

5 اکتبر روز جهانی جیمز باند اعلام شد

درسال 2012همزمان با پنجاهمین سال ساخت اولین قسمت از فیلم جیمز باند، 5 اکتبراز سوی موزه هنرهای مدرن نیویورک به عنوان روز جهانی جیمز باندمعرفی شد.بر این اساس در این روز تمامی قسمتهای ساخته شده این فیلم اکشن در سینماهای سراسر انگلستان و سایر کشورهای جهان به نمایش گذاشته شد. همچنین بخشی از وسایل و تعلقات قسمتهای قبلی این فیلم در حراجیهای اینترنتی و زنده توسط حراجی کریستی به فروش رسید.جریان از اینجا شروع شد که  پس از بررسی های کشور به کشور درباره میزان محبوبیت مامور 007 و فیلمهای جیمز باند، موزه هنرهای مدرن نیویورک با همکاری آکادمی علوم و هنرهای سینما اسکارتصمیم گرفت این روز را روز جهانی جیمز باند معرفی کند.

درآن سال و در روز5اکتبر جشنواره بین المللی فیلم تورنتو کلیپی از فیلمها جیمز باند تحت عنوان "50 سال به شیوه جیمز باند:007 " را به نمایش گذاشت. همچنین قسمت 23 جیمز باند با نام اسکای فال، 26 اکتبر در انگلستان و 9 نوامبر 2012در آمریکا اکران  شد.این جشنواره همه ساله در همان تاریخ برگزار میگردد.

...ونمایشگاههائی از اتومبیلهای باند

همواره نمایشگاههائی از خودورها و وسایلی که در فیلمهای جیمز باند استفاده شده اند در موزه سینمای لندن در برخی از مناسبتهای سینمائی به نمایش میآید.

در این نمایشگاهها از اسلحه جیمز باند تا اتومبیلهای معروف وی از جمله آستون مارتین نقره ای او در معرض دید عموم قرار می گیرد. 

مایکل ویلسون که از جمله تهیه کنندگان فیلمهای جیمز بانداست  دراین موردمی گوید: «اتومبیل یکی از کاراکترهای فیلم است. زمانی که جیمز باند جدیدی داریم مردم می پرسنددوست دختر جیمز باند این بار چه کسی خواهد بود و چه خودرویی در فیلم استفاده خواهد شد. رمز جاویدان ماندن جیمز باند قسمتی از آن به اتومبیلهای استثنائی او باز می گردد و جزوی از سناریوی فیلم است.»

این نمایشگاههای مستمر بازدیدکنندگان را همانند اتومبیل زیردریایی لوتوس جیمز باند در فیلم “جاسوسی که مرا دوست داشت” به عمق تخیلات «یان فلمینگ» خالق داستانهای جیمز باند می برد. 

                                                                                        پایان

تعداد بازدید از این مطلب: 7617
موضوعات مرتبط: سینمای غرب , ,
|
امتیاز مطلب : 0
|
تعداد امتیازدهندگان : 0
|
مجموع امتیاز : 0

جمعه 7 فروردين 1394 ساعت : 1:0 قبل از ظهر | نویسنده : م.م
مطلبی مفصل در باره( جان تراولتا)
نظرات

 

مطلبی مفصل در باره جان تراولتا

__________________________________________________                  

گردآوری،دیزاین و تدوین نوشتار:مهرداد میخبر

منبع:cinemakhabar.ir-biografiaka.akairan.com-نودهشتیا

    سینما سنتر-وبسوار-همشهری-سینماپرس-ویکیپدیا

__________________________________________________

چهره‌پردازي «جان تراولتا» در 14 فيلم مختلف +تصاوير

(جان تراولتا) را نجات دهنده هاليوود معرفي مي كنند. او گرچه تاكنون بارها همراه با فيلمهايش شكست خورده  است ولی بسیار شده که با یک بازی متفاوت شكست  حتمی فیلمی را به موفقيتی شیرین تبديل كرده است.بیائید بیشتر در مورد این بازیگر-خواننده بنام هالیوود بدانیم:

خلاصه ای از بیوگرافی او

وی یکی از 6 فرزند "هلن تراولتا" و "سالواتور تراولتا" است. فرزندان دیگر خانواده، "سام تراولتا"، "جویی تراولتا"، "الن تراولتا"، "اَن تراولتا"، و "مارگارت تراولتا" هستند. جان تراولتا در "Englewood" –نیوجرسی- بزرگ شد. پدرش در آنجا صاحب یک آپاراتی بود. جان در یک کار محلی به نام "Who'll Save the Plowboy?" حضور یافت. مادرش او را در یک مدرسه درام در نیوجرسی ثبت نام کرد؛ که در آنجا خوانندگی، رقاصی و بازیگری خواند. وی تصمیم گرفت تا این سه توانایی را با هم درآمیزد و هنرپیشه کمدی موزیکال شود. در 16 سالگی بهترین کارش را در یک برنامه موزیکال تابستانی به نام "Bye Bye Birdie" انجام داد. هنگامیکه در سن 16 سالگی ترک تحصیل کرد و به نیویورک رفت،در آنجا در برنامه‌های تابستانی و آگهی‌های تبلیغاتی مشغول به کار شدولی وقتی که دیگر در نیویورک وضع کار کساد شد به هالیوود عزیمت نمود و در نقش‌های کوچکی در چند مجموعه تلویزیونی بازی کرد. در دهه 1950، نقشی در فيلم موزيكال «گريس» او را به نيويورك بازگرداند. اكران فيلم در نيويورک اولين ايفای نقش او در تئاتر را در سن 18 سالگي به همراه داشت. بعد از "Grease" وی یکی از اعضای گروه تئاتر Over Here –اینجا-شد، که خواهران اندروز نیز در آن بازی میکردند. بعد از گذشت 10 ماه در "Over Here" او تصمیم گرفت تا یک بار دیگر بازی در هالیوود را امتحان کند. هنگامی که به هالیوود بازگشت، برای گرفتن نقش در کارهای تلویزیونی بزرگ و پرطرفدار دچار مشکلاتی شد. او در "The Rookies" (سال 1972)، و "Emergency!" (سال 1972) و "Medical Center" (سال 1969) بازی کرد و نیز یک فیلم به نام , "The Devil's Rain" در سال 1975 ساخت که در نیو‌مکزیکو فیلمبرداری شده بود. هنگامی که از نیو‌مکزیکو به هالیوود بازگشته بود، برای تست یک مجموعه کمدی به نام "Welcome Back, Kotter" (سال 1975) فراخوانده شد. در این مجموعه وی نقش "وینی باربارینو" را بر عهده گرفت. این مجموعه در فصل زمستان در سال 1975 پخش شد.
بعد از فیلم Urban Cowboy، تراولتا در یک سری فیلم دیگر بازی کرد که کار بازیگری وی را خدشه دار کردند. از آن‌جمله می‌توان به "Perfect"، به همراه "جیمی لی کورتیس" و "Two of a Kind" -یک کمدی رمانتیک- که در کنار "الیویا نیوتون جان" بازی کرد، اشاره داشت. در آن زمان، به او برای نقش‌های اول فیلم‌هایی که در باکس آفیس گل کردند تعدادی پیشنهاد شد، ولی آنها را رد کرد که در آن بین ""American Gigolo و "An Officer and a Gentleman" بودند که هردو نقش هم به "ریچارد جر" رسید.
در سال 1989، تراولتا در "Look Who's Talking" ظاهر شد که 297,000,000 دلار فروش کرد، و بعد از فیلم Grease"" بهترین و موفق‌ترین کار وی از آب درآمد. تراولتا در دو نسخه بعدی این فیلم با نام‌های "Look Who's Talking Too" و Look Who's Talking Now"" نیز بازی کرد. اما این‌ها قبل از آن زمان بودند که در نقش "وینسنت وگا"، در فیلمی ساخته دست "کونتین تارانتینو" به نام Pulp Fiction بازی کند. فیلمی که به خاطر آن نامزد جایزه جشنواره آکادمی شد. این فیلم، وی را دوباره به لیست نفرات برتر سینما کشاند و در پیشنهادات مختل و بسیار زیادی که داشت، غرق شد.
نقش‌های جالب توجهی که بعد از Pulp Fiction"" بازی کرد، شامل مامور اف بی آی در فیلم "Face/Off"، نقش یک وکیل بیچاره در "A Civil Action" و نقش یک افسر ارتشی در "The General's Daughter" بودند.
تراولتا در ""Battlefield Earth هم بازی کرد -کاری علمی تخیلی از ال. ران هابرد- که در آن رهبر گروهی بیگانه است و انسان‌ها را در سیاره زمین، که کاملا متروک شده، به بردگی میگیرند. این محصول نظرات منفی‌ای به خود کسب کرد و در باکس آفیس هم اصلا کاری از پیش نبرد. تراولتا، در نسخه بازسازی شده "Hairspray"، در نقش "خانوم ادنا توربلید" بازی کرد، که بعد از Grease، اولین کار موزیکال وی بود.


سبک بازیگری

از‌ آنجا که تراولتا، سَری در تمام حرفه‌هایی که در سینما به درد بخور هستند دارد، می‌تواند از عهده هر نقشی برآید. اما بیشتر کارهایش در نقش‌های اکشن رقم میخورند. البته از کارهای درام نیز کم نگذاشته است.اوایل، کار خود را با کارهای کمدی شروع کرد، اما کم کم به سمت هالیوود و سبک‌های اکشنش کشیده شد.

زندگی شخصی

تراولتا، در فیلمبرداری فیلم "The Boy in the Plastic Bubble"، یکی از بازیگران زن آن فیلم، به نام "دایانا هایلند"، را ملاقات کرد و با وی رابطه داشت. ولی متاسفانه در سال 1977، هایلند بر اثر سرطان سینه درگذشت.
اوسپس در سال 1991 با یک هنرپیشه به نام "کلی پرستون" ازدواج کرد. آن دو صاحب پسری بودند به نام "جت" (که در سال 2009 فوت کرد)، دختری به نام "الا بلو" که در سال 2000 متولد شد و پسری دیگر به نام "بنجامین" که در سال 2010 متولد شد. 
تراولتا و همسرش مشاوره ازدواج هم می‌کنند.
تراولتا تصدیق خلبان خصوصی دارد و صاحب 5 هواپیما هم هست، که شامل یک بویینگ 707 است. وی بر روی این هواپیما به افتخار پسر از دست رفته اش نام، Jett Clipper Ella را نهاده است.
در طول اولین قسمت فصل پایانی "her talk show" در 13 سپتامبر 2010، "اُپرا وینفری" اعلام کرد که تمامی افرادی که در استودیو‌ اش حضور دارند را به یک مسافرت 8 روزه به استرالیا که مخارج آن نیز پرداخت شده، خواهد برد؛ که در این سفر تراولتا خلبان هواپیما است. تراولتا به "وینفری" در تدارکات سفر، که یک سال به طول انجامید، کمک کرد.
در 24 نوامبر سال 1992، هنگامی که تراولتا داشت با هواپیمای "Gulfstream N728T" خود پرواز میکرد، هواپیما دچار نقصی در سیستم الکتریکی شد، و During the emergency landing there was a near mid-air collision with USAir Boeing 727, due to a risky decision by an air traffic controller.
از سال 1975، که در "دورانگو" –مکزیک- فیلم ""The Devil's Rain را تصویر برداری می‌کردند، یک کتاب به نام Dianetics به وی داده شد، او تصمیم گرفت که در مذهب ساینتولوجیست (کسی که به مشهودات اعتقاد دارد) به کارورزی بپردازد.جان دوست صمیمی رابین ویلیامز فقید بود.او برای بازی در هر نقش دستمزدی بین 15 تا 20 میلیون دلار میگیردو با165 میلیون دلاردارائی، سی و پنجمین هنرمند پولدار جهان محسوب میشود.

مرگ پسرش

در دوم ژوئن سال ،2009 پسر تراولتا و پرستون –جت- در طول تعطیلاتی که در "باهاما" داشتند درگذشت. در گواهی فوتش، گزارش شده که وی بر اثر حمله یک بیماری فوت کرده. "جت" که سابقه این نوع حملات را داشته، هنگامی که یک کودک بوده به بیماری "کاواساکی" مبتلا بوده است.
در 24 نوامبر 2009، تراولتا و پرستون تایید کردند که پسرشان اوتیسم داشته. تراولتا با ایمان و تکیه به خانواده‌اش توانست از زیر بار غم مرگ پسرش رهایی یابد و در کارش نیز پیشرفت داشته باشد.


فعالیت‌های اجتماعی

از فعالیت‌های اجتماعی و انسانی وی -همان‌گونه که تمام افراد مشهور نیز همین کار را چه با هدفی برای موقعیت خود و یا بدون این اهداف انجام دادند- کمک به مردم زلزله زده هایتی بود. بعد از زلزله‌ی سال 2010 در هایتی، وی به افراد مشهور دیگر پیوست تا به زلزله زدگان امداد رسانی کند. تراولتا، هواپیما‌ی‌ بویینگ 707 خود را پر از لوازم، تجهیزات، پزشک و کشیشان داوطلب کرد و به سمت منطقه زلزله زده حرکت کرد.

فیلم‌ها و کاراکترهای معروف

از فیلم‌ها و همچنین نقش‌های معروف تراولتا، می‌توان به ""Pulp Fiction و ""Grease اشاره کرد؛ و نقش‌هایی که در آن‌ها بازی کرد، به ترتیب "وینسنت وگا" و "دنیل زوکو" بودند. با توجه به زندگی‌نامه وی، فیلم پالپ فیکشن، آینده شغلی وی را حفظ کرد. چه بسا بدون آن فیلم، ما هرگز نام جان تراولتا را نمی‌شنیدیم. این فیلم، نقطه عطف بازیگری تراولتا به شمار می‌آید.
بازی وی در Face/Off نیز ستودنی است. بازی کردن دو نقش متضاد در مقابل یکدیگر، کار آسانی نیست و هرکسی نیز از پس آن بر نمی‌آید.


 

گرفتن جایزه (دستاورد سینمائی)

 

درسال 2014جشنواره فیلم‌های آمریکایی‌ «دوویل» فرانسه از «جان تراولتا» با اعطای جایزه دستاورد هنری تقدیر کرد.اوکه آخرین‌بار برای فیلم «از پاریس با عشق» به فرانسه آمده بود، این‌بار برای دریافت جایزه دستاورد هنری از جشنواره فیلم‌های آمریکایی «دوویل» به فرانسه آمد.«تراولتا» پس از دریافت جایزه‌اش و پیش از نمایش جدیدترین فیلمش «فصل کشتار» مورد تشویق حضار در سالن قرار گرفت.«تراولتا» پس از دریافت این جایزه گفت، دستیابی به چنین موفقیت‌هایی رویای او بوده است و او تنها در فکر گذران زندگی از طریق بازیگری بوده است و بعدها با تشویق اطرافیان فهمید که می‌تواند به موفقیت‌های بیشتری نیز دست یابد.

 

 

گرفتن جایزه از (کارلوویواری)

سال 2014برای جان سال خوبی بود .اوبا دریافت جایزه گوی بلورین یک عمر دستاورد هنری چهل و هشتمین دوره جشنواره فیلم کارلووی واری مورد قدردانی مسئولان برگزارکننده این جشنواره بین‌المللی قرار گرفت.مسئولان جشنواره کارلووی واری علاوه بر قدردانی از جان تراولتا، جدیدترین فیلم سینمایی این بازیگر به نام «فصل کشتار» (Killing Season) را نیز نمایش دادند.

 

 واقعیت هایی درباره جان تراولتا

1. وقتی در شانزده سالگی ترک تحصیل کرد تا روی بازیگری تمرکز کندوالدینش کم مانده بود که او را(عاق)کنند!!.

2. یک بار هواپیمایش نزدیک بود سقوط کند. در سال 1992 وقتیکه خلبانی دوره دیده هدایت یکی از هواپیماهای او را بر عهده داشت، هواپیما دچار قطع کامل برق داشت. نزدیک بود هواپیما به یک هواپیمای دیگر برخورد و سقوط کند، که در نهایت به سلامت بر زمین نشست.

جان تراولتا,جان تراولتا ویکی,هنرپیشه جان تراولتا,[categoriy] 

3. مادر و خواهرش هم در فیلم هایش بازی کرده اند. آنها رد فیلم "Saturday Night Fever” نقش های کوچکی داشتند.

4. در سال 1976 جان تراولتا با دایانا هایلند، همبازی اش در فیلم "The Boy in the Plastic Bubble” نامزد کرد. هایلند 17 سال از او بزرگتر بود و متأسفانه در سال 1977 درگذشت.

جان تراولتا,جان تراولتا ویکی,هنرپیشه جان تراولتا,[categoriy]

5. او می خواست اسم دخترش را "کانتاس" بگذارد. تراولتا قصد داشت بخاطر هواپیمایی کانتاس، اسم دخترش کانتاس بگذارد، ولی همسرش، کلی پرستون، اجازه این کار را ندارد و اسم دخترشان را "اِلا" گذاشت.

6. او افسوس می خورد که پیشنهاد بازی در فیلم "شیکاگو" را رد کرد. وقتی از او می پرسیم که در مورد کدام نقش بیشتر افسوس می خورد، او به نقش "بیلی فلین" در فیلم "شیکاگو" اشاره می کند.

تحلیل رفتار غیر اخلاقی تراولتا در مراسم اسکار2015 

حرکت نه چندان جالب جان تراولتا در مقابل اسکارلت جوهانسون و آدینا منزل دو هنرپیشه زن هالیوود در مراسم اسکارامسال واکنش شدید رسانه ها و منتقدین را در پی داشت .ابتدابه نظر میرسید که جان تراولتا تلاش خواهد کرد تا اشتباه بزرگ خود در مراسم اسکار سال گذشته را در برابر (آدینامنزل)به شکلی جبران کند. اما این هنرپیشه ۶۱ ساله در مراسم امسال نیز با رفتاری که برخی آن را ناپسند توصیف کرده اند، همه را به واکنش واداشت.جزیان سال گذشته اواین بود که هنگام معرفی آدینا منزل، خواننده و ترانه سرای آمریکایی،روی صحنه ظاهرا" اشتباه کرد و او را (آدله دازیم )نامید و بعد به خاطر این اشتباه، خود را به طنز گرفت و باحالتی مسخره خودش راسرزنش کردوطوری شد که همه حضار تصور کردند آن اشتباه عمدی و اصولا"برای جلب توجه بوده است.

در مراسم اسکار امسال، او نام این خواننده را درست بیان کرد اما بعد که روی صحنه در کنار یکدیگر قرار گرفتند جان تراولتا شروع کرد به نوازش کردن صورت آدینا منزل تاجایی که کاملا مشخص بود این خواننده زن از رفتار او کاملا ناراحت شده است.قبل از شروع مراسم نیز، هنگام عبور ستاره های سینما از روی فرش قرمز، جان تراولتا بیش از حد به اسکارلت جوهانسون نزدیک شد وبطور ناگهانی و غیر منتظره صورت او را بوسید، از روی عکس و فیلم های این لحظات می شود دید که اسکارلت جوهانسون آزردگی خود از این رفتار را بوضوح نشان می دهدو کم مانده است که توی گوش جان بزند .بعدا"به یکی از دوستانش گفته بود :( ملاحظه سن این پیرمرد را کرده ام وگرنه...!!)از قرار معلوم آدینا منزل و اسکارلت جوهانسون تنها کسانی نبودند که از رفتار جان تراولتا آزرده و دلخور شده اند.

روزنامه بوستون گلوب نوشت: “تراولتا نزدیک می شود و دیگران منزجر”. روزنامه ایوینینگ استاندارد نیز این رفتار او را “ناشیانه ترین و نامناسب ترین لحظه در مراسم اسکار” توصیف کرد.رابی کالینگ، منتقد فیلم روزنامه تلگراف، از این هم جلوتر رفت و نوشت: “نحوه برخورد تراولتا با جوهانسون سکسیسم (برخوردهای جنسیتی) در هالیوود را به وضوح نشان داد.”این ماجرای جنجالی بار دیگر این سئوال را مطرح می کند: تفاوت و مرز دقیق بین بغل کردن دوستانه با لمس بیش از حد و نامناسب بدن طرف مقابل در کجاست؟ و آیا در دنیای هالیوود که ظاهرا همه با هم نزدیکند و احساسات خود را با در آغوش گرفتن یکدیگر نشان می دهند، رفتار بیش از حد “خودمانی” جان تراولتا قابل توجیه است؟

تحلیل لیز بروئر، کارشناس و آموزگار رفتار و آداب در محیط های جمعی در مورد این رفتار جان جالب است .او میگوید:

در هیچ جمع و محیط عمومی این رفتار جان تراولتا جذاب، دوستانه و قابل قبول تلقی نخواهد شد.اسکار یک مراسم موقر و مودبانه است و نحوه رفتار مناسب خود را می طلبد. افرادی که روی صحنه می روند و یا در مراسم حاضر می شوند، جلوی دوربین هستند و صنعت سینما و حرفه بازیگری را نمایندگی می کنند.نمی دانم هدف او از این رفتار چه بود، آیا می خواست جلب توجه بکند؟ من نمی دانم که جان تراولتا در زندگی خصوصی چقدر با اسکارلت جوهانسون آشناست ولی چنین رفتاری جلوی دوربین و در یک مراسم عمومی کاملا ناپسند است.

نظر دانیل پست سنینگ از موسسه رفتار و آداب امیلی پست در آمریکا نیز جالب است.او گفته است: “در هر محیط کاری و حرفه ای لمس بدن دیگران به هر شکلی، همیشه مسئله ای بحث برانگیز و مهم است. نکته اصلی در یک رفتار جمعی صحیح این است که فرد و یا افراد مقابل، احساس راحتی بکنند و به همین خاطر باید به همه احترام گذاشت و برخوردی دوستانه داشت.”

او می افزاید: “از واکنش آدینا منزل می توان به خوبی دید که او از رفتار جان تراولتا ناراحت است ولی در آن لحظه نمی تواند فریاد بزند که بس کن! چون آنها روی صحنه اند. وقتی که آدینا منزل خود را از او دور می کرد جان تراولتا باید می فهمید که طرف مقابل از رفتار او ناراضی است.”“این داستان من را به یاد یک ماجرای دیگر می اندازد. جورج دبلیو بوش رییس جمهور سابق آمریکا در یکی از جلسات رسمی کشورهای گروه ۸ خواست شانه های آنگلا مرکل را ماساژ بدهد. ولی خانم مرکل با یک واکنش سریع او را پس زد.”آقای سنینگ می گوید در عرف رایج در آمریکا فاصله مناسبی که بین دو فرد باید رعایت شود حدود ۴۰ سانتی متر است. در هر لحظه و شرایطی که کسی بخواهد از این فاصله متعارف عبور کند باید بداند که چه ضوابط و ملاحظاتی در آن رابطه حاکم است.هفته گذشته جو، بایدن معاون رییس جمهور آمریکا، به خاطر انداختن دست های خود دور گردن خانم استفانی کارتر، همسر اشتون کارتر، وزیر دفاع جدید آمریکا، در مراسم معارفه او به شدت مورد انتقاد قرار گرفت.دانیل پست سنینگ می گوید:”من بعید می دانم که آقای بایدن به این شکل و تا این حد به بدن یک مقام و یا کارمند مرد نزدیک شود و بخواهد در گوش او چیزی بگوید.”اصل مهم دیگر دقت در هدف شما از چنین رفتارهایی است و اینکه با این رفتار خود می خواهید چه چیزی را به دیگران برسانید.

دانیل پست سنینگ می گوید: “در مورد رفتار جان تراولتا با آدینا منزل به نظر می رسید که هدف اصلی جلب توجه این زن بود و به همین خاطر تلاش می کرد صورت این خواننده را به سمت نگاه خود برگرداند. اما در هر حالت لمس کردن صورت دیگران در یک محیط حرفه ای و کاری عمل بسیار خطایی است.”به گفته این کارشناس در ضرب المثل های محاوره ای در آمریکا برای رفتاری شبیه به جان تراولتا عبارت ویژه ای خلق شده: “کسی که نمی تواند دست هایش را برای خودش نگه دارد.”آقای سنینگ می افزاید که رفتار نامناسب و عدم رعایت عرف مودبانه نه فقط روی فرد مقابل بلکه روی تمام کسانی که شاهد این صحنه هستند تاثیر منفی خواهد گذاشت. و در مورد مراسمی مثل اسکار، که در سراسر جهان میلیونها بیننده دارد، این تاثیر بسیار گسترده و موثر است.او می گوید که فردای این ماجرا رفتار جان تراولتا روی شبکه های اجتماعی واکنش گسترده ای را برانگیخت.توصیه کلی او این است: “در مورد نحوه معارفه و سلام و علیک با دیگران در محیط کار باید به شدت دقت و احتیاط کرد؛ در غیر این صورت، فردای آن روز رفتار شما به یک موضوع مورد بحث در شبکه های اجتماعی بدل خواهد شد.”

گفتگوئی با او ...

جان تراولتااین مصاحبه رادر سال 2009 ومدتی کوتاه پس از مرگ فرزندش انجام داده است. بهانه گفتگو ،نمایش فیلم (گرفتن پلهام)است که وی در آن بازی کرده است.

__________________________________________________

* واقعا باعث خوشحالی است که پس از حادثه ای که به واسطه آن فرزندتان را از دست دادید، یک بار دیگر و آن هم با یک اکشن حادثه ای پر زد و خورد به سینماها بازگشته اید.
- بله. واقعا روزهای سختی را پشت سر گذاشتم. پسرم جِت در سنی قرار داشت که من و مادرش برای آیندهاش نقشههای بسیاری کشیده بودیم اما در ژانویه امسال او را از دست دادیم و حالا مجبوریم با خاطرات جت زندگی کنیم. 

* گویی هنوز هم آثار آن حادثه در زندگیتان وجود دارد؟
- فرزند انسان نتیجه باورهایی است که او برای زندگی در اجتماع برگزیده است یا بهتر بگویم انسان دوست دارد فرزندش به آرزوهایی که او نرسیده برسد و حال اگر بخواهی در میانه راه فرزندت را از دست دهی، واقعا دردناک است! همین حالا هم در برخی مواقع همسرم نیمه های شب از خواب میپرد و با گریه فرزند درگذشته مان را صدا میزند و من هم تنها میتوانم به وی دلداری دهم در حالی که خودم هم سرشار از دلتنگی هستم.

* دلیل اصلی مرگ جت چه بود؟
- {با حالتی متاثر} او زمانی كه تنها دو سال داشته به بیماری كاوازاكی مبتلا شد؛ کاوازاکی بیماری است كه منجر به تورم پلاگتهای خونی در كودكان میشود و سببساز آن میگردد که مبتلایان به این بیماری تا مدتها دچار حملههای عصبی شوند. در ژانویه امسال همراه با همسر و فرزندانم برای تعطیلات به باهاما رفته بودیم، که دوباره و در حالی که جت در حمام بود، یکی از آن حملههای عصبی به سراغش آمد و در نهایت درگذشت!

* اگر ناراحتتان کردم مرا ببخشید. میخواهم درباره «اشغال پلهام1 2 3» صحبت کنم. ترجیح میدهید از کارگردان شروع کنم یا درباره جایگاه شما در فیلم حرف بزنم؟
- تفاوتی نمیکند. از هر جایی که شروع کنید در نهایت به وضعیت بازی من رسیده و به بحث درباره ضعفهای بازی من خواهید پرداخت. به هر حال پس از این همه سال شما خبرنگاران را خوب شناختهام!

* بازی شما در این فیلم پر از کلیشه هایی است که پیش از این و مثلا در «داستانهای عامه پسند» از شما دیدهایم. آیا خودتان تصمیم گرفتید که کاراکتر رایدر را با الهام از زمینه های ذهنی آشنایتان محقق کنید یا این خواسته تونی اسکات کارگردان این اثر بود؟
- تیپ رایدر در این فیلم، تیپ یک تبهکار به شدت منفیباف و یا در واقع یک جانی همهفنحریف است ولی در «داستانهای عامه پسند» کاراکتر تبهکاری را ایفا کردم که تا حد امکان دلرحم هم بود. اصلیترین تفاوت رایدر با کاراکترهای مشابه، همین به ته خط رسیدن وی است. در تحقق شخصیتی انسانهای بازنده معمولا باید به گونه ای رفتار کرد که مخاطب به صراحت متوجه نشود این شخصیت در ته خط قرار دارد و به همین زودیها است که یک اقدام جنونآمیز انجام دهد بلکه میبایست آرام آرام و با تمرکز بر روی حس حرکتی صورت به هنگام ادای دیالوگها کاری کرد که مخاطب خودش رفته رفته در جریان آشفتگی ذهنی کاراکتر قرار گیرد. من هم برای بازی در قالب رایدر ضمن پایبند بودن به این روش تلاش کردم حتی نحوه نگاه کردن و خندیدن وی را نیز شیطانی جلوه دهم!

* اتفاقا همین خندیدنها یکی از عواملی هستند که موجب شدهاند رایدر به کاراکتر وینست وگا در «داستانهای عامه پسند» بسیار شبیه شود!
- حالت چشمها و یا بهتر بگویم رنگ چشمهایم طوری است که موجب شده این شباهت پیش آید. ریز نگاه کردن من در صحنههای رویایی با طرف مقابل بیشتر برآمده از همین ویژگی طبیعی است نه آنچه که شما از آن به عنوان شباهت به وینست وگا یاد کردید.

* گریم شما در این کار متفاوت از تمام کارهای قبلیتان است. آیا تغییر آرایش صورت پیشنهاد خودتان بود یا تونی اسکات از قبل برای آن برنامه داشت؟
- پس از خواندن فیلمنامه، درباره نقش به طور مفصل با اسکات صحبت کردم. یکی از چیزهایی که حین این صحبتها فهمیدم این بود که برای آشنایی زدایی از ذهن مخاطب بهتر آن است که فرم آرایش صورتم به طور کلی تغییر کند. در ابتدا من به اسکات پیشنهاد دادم که بهتر است موهایم را از ته با تیغ بتراشم تا ماهیت منفی چهرهام بیشتر خود را نشان دهد. اسکات قبول کرد اما گفت قبل از انجام هر کاری ابتدا بر روی عکست، گریم مورد نظرت را پیاده میکنیم سپس به تصمیمگیری میپردازیم. او تصویری از مرا با نرمافزار فتوشاپ باز کرده و با یک سلسله دستورات نرم ا فزاری خاص، موهای سرم را محو کرد؛ فکر میکنید نتیجه چه بود؟! به جای آن که قیافه ام ترسناک شود، خنده دارتر از قبل شده بودم و شاید مناسب ایفای نقش در یک کمدی! این شد که اسکات تصمیم گرفت از روش دیگری برای گریم استفاده کنیم.

* ... منظورتان همین گریم فعلی است!؟
- نه! گریمور کار چند اتود مختلف روی صورتم زد تا به گریم نهایی رسیدیم. مثلا یک بار موهایم را بلند کرد، یک بار ریشهایم را زیاد کرد اما در نهایت قرار بر آن شد که هم مو داشته باشم و هم ریش اما هر دوی آنها کم پشت باشند!

* یکی از مسائلی که غالب منتقدان درباره «اشغال پلهام1 2 3» بیان کردهاند، این است که این فیلم علیرغم دارا بودن صحنههای تعقیب و گریز دلچسب در نهایت فیلمی نیست که به دل بنشیند! در این باره چطور فکر میکنید؟
- منظورتان را درست نفهمیدم. گویی قصد دارید بار دیگر این فیلم را با فیلمهای دیگر من یا دنزل واشیتگتن مقایسه کنید؟!

* نه، مطمئنا چنین قصدی ندارم اما به نظر میرسد «اشغال پلهام 1 2 3» فیلمی نباشد که بتوان بیش از یک بار آن را تماشا کرد و خسته نشد؟
- {با خنده} باید هم همین طور باشد. اصولا در فیلمهای اکشن حادثهای وقتی یک بار به طور کامل فیلم را میبینی و از پایان آن آگاهی پیدا میکنی، دوباره دیدن فیلم فقط به خستگیات میانجامد. احتمالا در اینجا شما میخواهید با نام بردن از چند اثر مشهور سینمایی که طی سالها همچنان تماشای آنها لذتبخش است، نقیضی بر گفته من ارائه کنید ولی این موضوع را هیچگاه فراموش نکنید که بخش زیادی از حافظه مثبت مخاطبان سینما به کلاسیکهای قدیمی مربوط به حس نوستالژیک آنها است و نه فقط کیفیت بالای فیلم.

* براین اساس آیا امکان دارد که مثلا کسی در سال 2050 در مورد کیفیت بالای «اشغال پلهام» محصول 2009 سخن گوید؟
- از نظر تکنیکی با فیلم خوب و به روزی رو به روییم ولی اگر بخواهیم آن را با فیلمهای اکشنی که مثلا در سال 2050 ساخته میشوند مقایسه کنیم، مطمئنا باید دستهایمان را بالا ببریم اما از حیث روش داستانگویی وفادارانه به منبع اقتباس و همچنین از لحاظ بازیگری میتوانیم حدسهایی درباره ماندگاری فیلم بزنیم.

* دنزل واشنگتن بازیگر نقش مقابلت یک بازیگر حرفهای و شناخته شده است و احتمالا همکاری با او برایت لذتبخش بوده است!
- واقعا این یک مزیت است که یک بازیگر درجه یک را به عنوان همبازیات داشته باشی آن هم کسی مثل دنزل واشنگتن که هم خوشبرخورد است و هم توجهش به بازی بازیگر کناریاش کمتر از توجه به بازی خودش نیست! 

* ... آیا این توجه به صورت کلامی هم منعکس میشد؟ یعنی پیش آمد که واشنگتن پیشنهادات خاصی را هم به شما ارائه دهد؟
- واشنگتن نه تنها نکاتی که به ذهنش میرسید را بدون تعارف با من در میان میگذاشت بلکه معمولا درباره زیر و بم نقش خودش هم با من گفتگو میکرد تا هم مرا نسبت به واکنشهای کاراکتر مقابلم آگاه کند و هم خودش راحتتر بتواند ایفای نقش کند.

فهرست فیلمهای تراولتا

جوایز
 
برنده جایزه بهترین بازیگر مرد، از جشنواره NBR برای "Saturday Night Fever" در سال 1977.
نامزد جایزه اسکار بهترین بازیگر نقش اول مرد، برای فیلم "Saturday Night Fever" در سال 1978. 
نامزد جایزه بهترین بازیگر مرد، از جشنواره Golden Globe برای ""Saturday Night Fever در سال 1978. 
برنده جایزه بهترین بازیگر مرد سال، از جشنواره Golden Apple در سال 1978.
نامزد جایزه بهترین بازیگر مرد، از جشنواره Golden Globe برای Grease"" در سال 1979.
برنده جایزه مرد سال، از Hasty Pudding Theatricals در سال 1981.
نامزد جایزه بدترین بازیگر مرد، از جشنواره Razzie برای Staying Alive"" و ""Two of a Kind" در سال 1984.
نامزد جایزه بدترین بازیگر مرد، از جشنواره Razzie برای "Perfect" در سال 1986.
نامزد جایزه بدترین بازیگر مرد دهه، از جشنواره Razzie برای ""The Experts ، "Perfect" ، "Staying Alive" و Two of a Kind"" در سال 1990.
نامزد جایزه بدترین بازیگر نقش مکمل مرد، از جشنواره Razzie برای ""Shout در سال 1992.
برنده جایزه بهترین بازیگر مرد، از جشنواره فیلم استکهولم برای "Pulp Fiction" در سال 1994.
برنده جایزه بهترین بازیگر مرد، از جشنواره LAFCA برای "Pulp Fiction" در سال 1994.
نامزد جایزه اسکار بهترین بازیگر نقش اول مرد، برای Pulp Fiction"" در سال 1995.
نامزد جایزه بهترین بازیگر مرد، از جشنواره فیلم BAFTA برای Pulp Fiction"" در سال 1995.
نامزد جایزه بهترین بازیگر مرد، از جشنواره CFCA برای "Pulp Fiction" در سال 1995.
برنده جایزه بهترین بازیگر مرد خارجی، از جشنواره David di Donatello برای "Pulp Fiction" در سال 1995.
نامزد جایزه بهترین بازیگر مرد، از جشنواره Golden Globe برای "Pulp Fiction" در سال 1995.
برنده جایزه بهترین بازیگر مرد سال، از جشنواره ALFS برای Pulp Fiction"" در سال 1995.
برنده جایزه بهترین رقص، از جشنواره فیلم MTV برای Pulp Fiction""، به همراه Uma Thurman، در سال .1995 
نامزد جایزه بهترین اجرای بازیگر مرد، از جشنواره فیلم MTV برای "Pulp Fiction" در سال 1995.
نامزد جایزه بهترین اجرای بازیگر نقش اول مرد، از جشنواره Screen Actors Guild برای "Pulp Fiction" در سال 1995.
برنده جایزه بامزه ترین اجرای بازیگر نقش اول مرد، از جشنواره American Comedy برای ""Get Shorty در سال 1996. 
برنده جایزه بهترین بازیگر مرد، از جشنواره SEFCA برای ""Get Shorty در سال 1996.
برنده جایزه بهترین بازیگر مرد سال، از جشنواره ShoWest در سال 1996.
نامزد جایزه بهترین مبارزه، از جشنواره فیلم MTV برای "Broken Arrow" در سال 1996.
برنده جایزه بهترین بازیگر مرد، از جشنواره Golden Globe برای "Get Shorty" در سال 1996.
برنده جایزه محبوبترین بازیگر مرد فیلم‌های درام، از جشنواره Blockbuster Entertainment برای "Phenomenon" در سال 1997.
نامزد جایزه بهترین اجرای بازیگر مرد، از جشنواره فیلم MTV برای "Phenomenon" در سال 1997.
نامزد جایزه بهترین بازیگر مرد، از جشنواره ساترن برای "Face/Off" در سال 1998.
نامزد جایزه محبوبترین بازیگر مرد فیلم‌های اکشن، از جشنواره Blockbuster Entertainment برای "Face/Off" در سال 1998.
برنده جایزه بهترین بازیگر مرد سال، از جشنواره Golden Apple در سال 1998. 
نامزد جایزه محبوبترین بازیگر مرد، از جشنواره Blockbuster Entertainment برای "A Civil Action" در سال 1999. 
نامزد جایزه بهترین بازیگر مرد، از جشنواره Golden Globe برای ""Primary Colors در سال 1999.
نامزد جایزه محبوب‌ترین بازیگر مرد، از جشنواره Blockbuster Entertainment برای "The General's Daughter" در سال 2000. 
برنده جایزه بدترین بازیگر مرد، از جشنواره Razzie برای ""Battlefield Earth: A Saga of the Year 3000 و Lucky Numbers"" در سال 2001.
نامزد جایزه بدترین بازیگر مرد، از جشنواره Razzie برای Domestic Disturbance" و "Swordfish در سال 2002.
نامزد جایزه فرد موثر در سینمای هفته، از جشنواره TV Land برای "The Boy in the Plastic Bubble" در سال 2006.
برنده جایزه بهترین بازیگر نقش مکمل مرد، از جشنواره فیلم هالیوود در سال 2007.
برنده جایزه بهترین اجرای دسته جمعی سال، از جشنواره فیلم هالیوود برای "Hairspray" به همراه Nikki Blonsky، Michelle Pfeiffer، Queen Latifah، Christopher Walken، Amanda Bynes، James Marsden، Brittany Snow، Zac Efron، Elijah Kelley و Allison Janney، در سال 2007.
نامزد جایزه بهترین بازیگر نقش مکمل مرد، از جشنواره Golden Globe Hairspray در سال 2008.
نامزد جایزه بهترین ترانه، از جشنواره Critic's Choice برای ""Bolt (نام ترانه "I Thought I Lost You" )، به همراه Miley Cyrus و Jeffrey Steele، در سال 2009.
نامزد جایزه بدترین بازیگر مرد، از جشنواره Razzie برای Old Dogs"" در سال 2010.
نامزد جایزه بدترین بازیگر مرد دهه، از جشنواره Razzie برای "Battlefield Earth: A Saga of the Year 3000"، Domestic Disturbance""، Lucky Numbers""، "Old Dogs" و Swordfish"" در سال 2010.

 

تعداد بازدید از این مطلب: 13008
موضوعات مرتبط: سینمای غرب , ,
|
امتیاز مطلب : 0
|
تعداد امتیازدهندگان : 0
|
مجموع امتیاز : 0

پنج شنبه 6 فروردين 1394 ساعت : 9:1 بعد از ظهر | نویسنده : م.م
گلشیفته به (دزدان دریائی کارائیب5)پیوست.
نظرات

گلشیفته به (دزدان دریایی کارائیب5) پیوست. 

______________________________________________________________________________________________________________________________________

گلشیفته فراهانی به «دزدان دریایی کارائیب ۵» پیوست + خلاصه داستان

در حالی که قسمت پنجم «دزدان دریایی کارائیب» در مراحل اولیه تهیه به سر می برد، اطلاعات جدیدی از این فیلم اعلام شده است.

 مراحل اولیه تهیه جدیدترین قسمت از مجموعه فیلم‌های «دزدان دریایی کارائیب» آغاز شده است. علاوه بر این، خلاصه‌ای از داستان این فیلم که «مردان مرده قصه نمی گویند» (Pirates of the Caribbean: Dead Men Tell No Tales) نام دارد، و همچنین جزییات بیشتری از بازیگران آن نیز مشخص شده است.

علاوه بر جانی دپ در نقش کاپیتان جک اسپارو، خاویر باردم، کایا اسکودلاریو، جفری راش، کوین مک‌نالی و استیون گراهام نیز در این فیلم حضور خواهند داشت. گلشیفته فراهانی که در فیلم «مهاجرت: خدایان و پادشاهان» نیز بازی کرده بود، به جمع بازیگران «دزدان دریایی کارائیب» اضافه شده است. 

حمله با چاقو به صحنه فیلمبرداری «دزدان دریایی کاراییب ۵»! + تصویر

قسمت پنجم از این مجموعه فیلم‌ها توسط کمپانی‌های دیزنی و جری بروک‌هایمر فیلمز ساخته می‌شود و اسپن سندبرگ و حواکیم رونینگ، کارگردانان «کُن-تیکی»، مسئولیت کارگردانی آن را بر عهده خواهند داشت.

همچنین روز سه‌شنبه خلاصه‌ای تازه از ماجرای فیلم نیز منتشر شد که از این قرار است: کاپیتان جک اسپارو وارد یک ماجراجویی کاملا جدید می‌شود و در حالیکه بادهای بدشانسی قوی‌تر از همیشه می‌وزند، دزدان دریایی مرگبار روح‌مانند به رهبری یکی از قدیمی‌ترین دشمنان جک یعنی کاپیتان سالازار (با بازی باردم) از مکانی به نام مثلث شیطان رها می‌شوند و مصمم به کشتن تمامی دزدان دریایی منطقه هستند، از جمله خود جک. تنها امید کاپیتان جک برای زنده ماندن، پیدا کردن عصای نیزه‌مانند سه شاخه پوزایدون، خدای دریاهاست، که به مالکش کنترل کامل روی تمام دریاها می‌دهد.

جف نیتنسون فیلمنامه این فیلم را نوشته است و جری بروک‌هایمر مسئولیت تهیه‌کنندگی آن را بر عهده داردو طبق برنامه قرار است فیلم تا تاریخ ۷ ژوئیه ۲۰۱۷ (۱۶ تیر ۹۶) به روی پرده سینماهای جهان برود.

 

 

.

 

 
تعداد بازدید از این مطلب: 6815
موضوعات مرتبط: سینمای غرب , ,
|
امتیاز مطلب : 0
|
تعداد امتیازدهندگان : 0
|
مجموع امتیاز : 0

چهار شنبه 5 فروردين 1394 ساعت : 11:1 بعد از ظهر | نویسنده : م.م
چگونه بازیگر شدند؟(جولیارابرتز)
نظرات

چگونه بازیگر شدند؟(جولیارابرتز)

از:مهرداد میخبر

_____________________

جوليا رابرتز بازیگر مشهور هالیوود که همواره به سبب چهره ی متفاوتش مرکز توجه بوده است در سميرنا؛ ایالت جورجيا (smyrna,Geargia )و درتاریخ 28اكتبر 1967 به دنيا آمد.او در اين سرزمين گرم و شرجي تربيت شده است و بسیار خونگرم و خوش خنده و مردم دار است.اولاغراندام است و 59 اينچ قد دارد . موهايش نیزمجعد وپرپشتندو گرچه نميتوان گفت كه او خيلي زيبا است ولی...

بارها در سالیان اخیراز طرف بسیاری از مجله های سینمایی به عنوان یکی از 50 زن زیبای جهان انتخاب شده است و میتوان گفت چشمان خاكستري و دهان بزرگش به خوبي قادراست احساسات کاراکترهایش را روي صحنه تئاترو جلوی دوربین سینمابيان كند.حال شاید این سئوال برای هر کسی پیش بیاید که جولیا چگونه بازیگر شد.پس بخوانید:

Julia Roberts in May 2002.jpg

مادر جوليا رابرتز؛بتي لو ( Bett-lou )نام دارد.او يك هنر پيشه و راز دار ( منشي ) كليسا است و پدرش والتر نام دارد که بعنوان فروشنده جاروبرقي ؛ نويسنده و هنر پيشه كار مي كرد. او يك برادر بزرگتر به نام اريك داشت و يك خواهر بزرگتر به نام لیزا. زمانيكه چهار سال داشت والدينش به خاطر مشكلات مالي از يكديگر جدا شدند مادرش بتي در سميرنا به همراه دو دخترش باقي ماند در حاليكه والتر به سمت آتلانتا رفت و برادر بزرگتر را هم با خود بردوعاقبت زمانيكه جوليا 10 سال داشت پدرش فوت كرد.او آرزو داشت دامپزشك بشود و علاقه اي هم به بازيگري داشت بعد از فارغ التحصيل شدن از دبيرستان در سميرنا جوليا به خواهرش و برادرش درنيويورك پيوست تا به مدرسه  تئاتر برود.

 جولیا خیلی زود شخصا"فهمید که چهره متفاوت و جذابی دارد و میتواند بواسطه ی آن پله های ترقی و شهرت را بپیماید.اوکار عاقلانه ای کردیعنی ابتدا بعنوان مانکن وارد صنعت مد شد و درآن دوره تلاش بسيار كرد تا تيترهاي روزنامه هاي پر تيتراژ و صيد عكاسان جهان شود .در مقطعی از آن دوران اسنادي كه حاوی ريزترين جزئيات زندگيش بودرا عمدا"و گاهی اوقات بصورت ناشناس در اختيار خبرنگاران ومطبوعات قرار مي داد!!!

به زودي نشريات تحت تاثیر قرار گرفتندو شهرتش به مرحله ای رسید که پول زيادي براي عكسهايش پرداخت مي كردندو بعدا"طول زیادی نکشید که پیشنهاداتی برای بازی در نمایشهای سنگین تئاترباکارگردانی کارگردانان بنام و معروف گرفت و سپس شهرت حاصل از بازی در نمایش باعث شد پیشنهادهایش برای بازی  در فیلمهای سینمائی شروع شود.

درباره زندگی جولیا رابرتز بازیگر بزرگ جهان (عکس)

در سال 1996او ركورد جهاني 10ميليون دلار دستمزد هنر پیشگی را براي فيلم"Mary Reilly"ثبت كرد..در سال 1998 جوليا در نقش يك پيشخدمت پيتزا فروشي در فيلم "Mystic pizza" (پيتزاي اسرار آميز) بازي كرد. و سپس يك بازي مشترك با ليام نيسون در رضايتمندي (satisfaction) داشت. اين بازي براي هردوی آنها موفقيت آميز بود. يك سال بعدو در سال 1990 او در "steel magnolias" در برابر نامزدش « ديلان مك درموت » بازي كرد وبالاخره اوج شهرت او با یک اثر متفاوت فرا رسید...

بله...زماني كه فيلم « زن زيبا » ( pretty women )راهمراه ریچارد گیربازی کرد او از يك هنرپيشه با استعداد تازه كار به يك سوپر استار تبديل شد. ناگهان همه جوليا را مي خواستند نشريات هر روز درباره او مي نوشتند.سود باجه بليط ناگهان مانند موشكي به آسمان رفت.دیگر همه دنيا از جوليا صحبت ميكردند.

چند سال پایانی قرن بیستم براي جوليا خيلي پر سود بود. هم از نظر حرفه اي و هم از نظر مالي. در روز كريسمس سال 1998 نمایش نامادري ( step mom )بابازی وی روي صحنه رفت و در تابستان سال 1999 او دو بمب بزرگ خارج از تئاتر و بر پرده ی سینما های جهان داشت: (notting hill) و (Runa)كه در فیلم اخیر دوباره ریچار گیر و جوليا، با هم، همبازي شدند براي اولين بار از زمان (زن زيبا).این همبازی شدن مجدد یاد و خاطره فیلم موفق و احساسات برانگیز (زن زیبا )را در اذهان احیا کردو فروش فیلم(runa) را به چندین برابر رساند.حتی این بازی جدید او با ریچارد گیر موجب شد مجددا"فیلم (زن زیبا)محبوبیت پیدا کند و رقم فروش دی وی دی های آن سر به فلک بکشد.  

 

.درباره زندگی جولیا رابرتز بازیگر بزرگ جهان (عکس)

 

جولیا که مادر دو فرزند دوقلوی ۷ ساله با نامهای هازل و فین و یک پسر ۴ ساله با نام هنری است به نسخه ماه آوریل  2014مجله “ونیتی فیر” چیز عجیبی گفت.اوبه خبر نگار این مجله گفت: فرزندان من اصلا” نمی دانند مادرشان اینقدر مشهور است!

او در ادامه گفته بود:”روزی در یک خیابان شلوغ همراه فرزندانم راه می رفتم که ناگهان یک نفر مرا شناخت و چند قدم جلوتر یک نفر دیگر متوجه من شد و وقتی از جلوی او رد می شدیم گفت : این جولیا رابرتز است. ما به راه خود ادامه دادیم اما چند قدم جلوتر فین گفت: بله مادر من جولیا رابینسون است.”

 

جولیا که خیلی مشتاق است که بداند زندگی برای کودکانی که در خانواده های مشهور متولد می شوند ، چگونه است ، با گریس گامر، هنر پیشه همکار خود در فیلم ” لری کرون”، که دختر بازیگر مشهور مریل استریپ است ، درباره این موضوع صحبت کرد.جولیا رابرتز می گوید:”من از گریس پرسیدم که وقتی متوجه شده مادرش یک هنرپیشه بسیار مشهور است چندساله بود ؟

 

او پاسخ داد : فکر می کنم حدود ۹ سالم بود که هم چیز را متوجه شدم و توانستم کاملا” این موضوع را درک کنم. من پرسیدم “از این موضوع خوشحال شدی و به راحتی با آن کنار آمدی؟او گفت:”بله خیلی برایم خوشحال کننده بود وبا فهمیدن این موضوع خیلی آرامش پیداکردم ... واقعا” امیدوار کننده بود.  

                                                                                                           ( پایان)

 

تندیس جولیا رابرتز در موزه(مادام توسو )لندن

 

تعداد بازدید از این مطلب: 5945
موضوعات مرتبط: سینمای غرب , ,
|
امتیاز مطلب : 0
|
تعداد امتیازدهندگان : 0
|
مجموع امتیاز : 0

چهار شنبه 4 فروردين 1394 ساعت : 11:28 بعد از ظهر | نویسنده : م.م
گزارش اکران نوروز 94
نظرات
گزارش اکران نوروز94
 
مهرداد میخبر
 
Image result for ‫عکس هفت سین وسینما‬‎
 
همواره نمایش فیلمهای نوروزی و اکران موفق آن ها تضمین فروش فیلم ها در فصل های دیگر بوده است. نوروز 94 نیز فرارسیده و اکران نوروزی با برگزیده ای از تولیدات سال 1393 آغاز گشته است. حال باید دید چقدر فیلم های انتخاب شده توان روشن نگه داشتن سالنهای سینما در ماه های دیگر را سال را خواهند داشت. 
پروسه ی اکران فیلم‌های نوروزی از اهمیت خاصی برخوردار است زیرا اگر فیلمهابه درستی انتخاب شوند و تنوع سلیقه‌ها در اکران در نظر گرفته شود شاهد فروش مناسب فیلم‌ها در این اکران خواهیم بود و اقبال مخاطب در طول سال را هم باعث خواهد شد.در نوشتار ذیل تعداد12فیلم که هم اکنون بعنوان اکران نوروزی بر پرده سینماهای کشور در حال نمایش هستند معرفی شده اند و در ضمن توضیحات مختصری نیز در باره آنها درزیر عنوان هر فیلم آمده است.

1-رخ دیوانه/ابوالحسن داودی

 
Rokh divane.png
 
 

اولین فیلم لیست اکران نوروزی سال 1394 ، فیلم( رخ دیوانه) است.

این اثر  فیلمیست به کارگردانی ابوالحسن داوودی، نویسندگی محمدرضا گوهری و تهیه‌کنندگی بیتا منصوری که درسال ۱۳۹۳ساخته شده است.فیلم داستان چند جوان است که در یک قرار اینترنتی با یکدیگر آشنا شده و به دنبال یک شوخی و شرط بندی در مسیری پیچیده و دلهره آور می افتند. مسیری که درک جدیدی از زندگی و اجتماع را برای هرکدامشان رقم می زند. فیلم سینمایی «رخ دیوانه» در اکران نوروزی درحالی جای گرفته است که در اکثر مواقع بهترین فیلم جشنواره فیلم فجر این اقبال را نداشته تا در اکران نوروزی قرار گیرد. این فیلم در بهار امسال جلوی دوربین رفت و مراحل فنی فیلم با دقت انجام شد تا فیلم از هرجهت آماده نمایش باشد.

«رخ دیوانه» درجشنواره فیل فجر 1393توانست نظر کارشناسان و هیات داوران جشنواره و از همه مهمتر نظر مخاطبان را به خود جلب کند این فیلم 18 نمایش مردمی در جشنواره داشت که به همین تعداد (18 نمایش) فوق‌العاده جشنواره را به خود اختصاص داد و این نمایش‌ها در اکثر سالن‌های سینمای مردمی انجام شد.در این فیلم طناز طباطبایی، صابر ابر، ساعد سهیلی، نازنین بیاتی، امیر جدیدی، سحر هاشمی، رضا آحادی، فرنوش آل احمد، بیژن امکانیان، گوهر خیراندیش و... به ایفای نقش میپردازند.فیلم سینمایی «رخ دیوانه» 5 سیمرغ بلورین در بخش‌های مختلف را از آن خود کرد که مهمترین آن‌ها را می‌توان سیمرغ بلورین بهترین فیلم از نگاه مردم دانست.

 
2-ایران برگر/مسعود جعفری‌جوزانی
 
Image result for ‫عکس فیلم ایران برگر‬‎
 
دومین فیلم لیست یعنی «ایران برگر» ساخته مسعود جعفری جوزانی است ویکی از از فیلم‌های نمایش داده شده در جشنواره فیلم فجرمیباشد.فیلم با توجه به موضوع کمدی و طنزش و فضای شاد و مفرحی که دارد مناسب عید تشخیص داده شده ودر اکران‌های نوروزی جای گرفته است. سناریوی این فیلم توسط مسعود جعفری جوزانی و محمدهادی کریمی نوشته شده است. 
این فیلم داستان امرالله خان و فتح‌الله خان است که بر سر انتخابات شوراها در یک روستا با یکدیگر رقابت می‌کنند.در این فیلم جوزانی تلاش داشته است از بازیگرانی بهره بگیرد که امتحان خود را در کارهای تلویزیونی پس داده‌اند و توانسته‌اند نظر مخاطب تلویزیونی را به خود جلب کنند حال باید این بازیگران چقدر توان جذب مخاطب سینما را خواهند داشت.ایران برگر پیش از اکران عمومی، در خرم آباد و در حضور جمعی از هنرمندان، فرهیختگان و مسئولان استان لرستان به نمایش در آمد. لرها معتقد بودند استفاده از زبان لُری در این فیلم سینمایی نابجا بوده است و به هجمه فرهنگی موجود علیه سنت ها و زبان های لری کمک کرده است.

 مسعود جعفری جوزانی پس از سریال ارزنده « در چشم باد» فیلم سینمایی «ایران برگر» را ساخت و به گفته سحر جعفری جوزانی (در مراسم سینما آزادی) تنها به این قصد فیلم ساخته شده است که ساعات مفرح و شادی را برای مخاطبان فراهم آورد. این فیلم سیمرغ بلورین چهره‌پردازی را برای مهین نویدی به ارمغان آورد.

 در این فیلم بازیگرانی چون علی نصیریان، محسن تنابنده، حمید گودرزی، احمد مهرانفر، میرطاهر مظلومی، فریبا متخصص، سحر جعفری جوزانی، گوهر خیراندیش، شهره لرستانی، محمدرضا هدایتی، فتح الله جعفری جوزانی و... به ایفای نقش پرداختند.
 
3-طعم شیرین خیال/کمال تبریزی
 
Image result for ‫عکس فیلم طعم شیرین خیال‬‎
 
کمال تبریزی در نوروز 93 فیلم سینمایی «طبقه حساس» را روانه اکران کرد که با توجه به موضوع طنز و حضور رضا عطاران توانست در میان فیلم‌های میلیاردی نوروزی جای گیرد. او که ریاست کانون کارگردانان را برعهده دارد جدیدترین ساخته‌اش «طعم شیرین خیال» هم شانس حضور در اکران نوروزی را یافت. این در شرایطی است که فیلم نتوانست نظر منتقدان و کارشناسان و مخاطبان را به خود جلب کند. شاید کمال تبریزی به موفقیت فیلمش در اکران نوروزی امیدوار است.او به تازگی تقاضای پروانه ساخت برای فیلم جدیدش را نیز به وزارت ارشاد سپرده است.
 
فیلم ماجرای آشنایی نازنین و خانواده‌اش با فردی است که قرار است به خواستگاری او بیاید. فیلم براساس سفارشی که سرمایه‌گذاران داده‌اند ساخته شده است و در طول فیلم تذکراتی درباره محیط زیست و توجه به پیرامون ما به صورتی مستقیم به مخاطب داده می‌شود. در این فیلم خبری از قصه‌ای شیوا و روان نیست و بیشتر به خطابه و موعظه می‌ماند تا اثر سینمائی و ساخت این فیلم توسط کارگردان ظریف بین و نکته دانی چون تبریزی قدری عجیب بنظر میرسد..«طعم شیرین خیال»  پیش از این با نام «درسرهای شیرین»درخبرها آمده بود.

در این فیلم کمال تبریزی از حضور شهاب حسینی و نازنین بیاتی بهره برده است و بازیگرانی چون نادر فلاح، نازنین فراهانی، پریوش نظریه، مهدی حسینی بجستانی، عیسی یوسف پور هم به ایفای نقش می‌پردازند.

 
4-استراحت مطلق/عبدالرضا کاهانی
 
استراحت مطلق
 
 
چهارمین فیلم لیست اکران نوروز 94جدیدترین ساخته عبدالرضا کاهانی است .این فیلم نیزمانند دیگر کارهای این کارگردان قبل از گرفتن پروانه اکران با اصلاحاتی از سوی وزارت ارشاد مواجه شده بودولی بدلیل آماده نشدن فیلم و دیر انجام گرفتن اصلاحات خواسته شده،این فیلم شانس حضور در جشنواره را از دست داد .کاهانی دریک نشست خبری که قبل از جشنواره برگزار کرد برای ارشاد خط و نشان کشید. بهر تقدیر اوتمام اصلاحات فیلم را مو به مو انجام داد اما همانطور که گفته بود فیلمش را در اسفندماه اکران کرد و سپس اثر خود را در زمره فیلم‌های نوروزی قرار داد. این فیلم مانند آثار قبلی این کارگردان فیلمی اجتماعی انتقادی است و برخلاف کار قبلی‌اش که در فرانسه ساخته شده است این فیلم  در ایران جلوی دوربین رفته است. کاهانی خلاصه داستان کوتاهی را در اختیار رسانه‌ها قرارداده است: تهران مال تو ئه مگه؟!...بجز این جمله کوتاه و چند پهلو در هیچ رسانه ای از داستان این فیلم حتی یک خط دیده نشده است .باید فیلم را تماشا کرد و آنگاه فهمید منظور کاهانی از آوردن جمله مذکور چیست.آخرین فیلمی که از کاهانی در سینماهای ایران اکران شده، بی خود و بی جهت است.

 در این فیلم بازیگرانی چون ترانه علیدوستی، بابک حمیدیان، رضا عطاران، مجید صالحی، فریده فرامرزی و امیرشهاب رضویان به ایفای نقش می‌پردازند. فیلم احتمالاً 75 دقیقه است زیرا اگر کوتاه‌تر بود به همراه یک فیلم کوتاه مجوز نمایش دریافت می‌کرد.

 
5-روباه/ بهروز افخمی
 
روباه
 
«روباه» ساخته بهروز افخمی پنجمین  فیلمیست که در اکران نوروزی جای گرفته است. فیلم آماده بود وبرای اکران مشکلی نداشت امااین انتخاب کمی دیرانجام شد آنهم به این دلیل که دیرتر از همه فیلم‌ها با سینمای سرگروه خود (فرهنگ) قرار داد بست.
 
فیلم «روباه» با مشارکت 100 درصدی فارابی ساخته شد. این فیلم تا اوایل بهمن ماه فیلمبرداری داشت و به سرعت کارهای فنی آن انجام شد. فیلم داستان مامور اسرائیلی است که برای دور جدید ترور دانشمندان اتمی به ایران فرستاده می‌شود. این مامور ورزیده تنها کار می‌کند و از همکاری آدم‌های فریب خورده و یکبار مصرف استفاده می‌کند که تا آخرین لحظه از ماموریت خود خبر ندارند. یک موتور سوار مسافرکش در دام او می‌افتد و نادانسته برای ترور تعلیم می‌بیند و ...
 
این فیلم که درباره ترور دانشمندان هسته‌ای کشور بود در مراحل تولید با انصراف سه بازیگر مواجه شد رامبد جوان محسن تنابنده و ساعد سهیلی بازیگرانی بودند از حضور در این پروژه انصراف دادند البته افخمی در نشست پرسش و پاسخ این فیلم اعلام کردند این بازیگران بازیگران اصلی نبودند. افخمی در این فیلم تلاش کرده است تا روابط  افراد به گونه‌ای به نمایش درآید که با  مخاطب عام ارتباط درست برقرار کند.در این فیلم علاوه بر مرجان شیرمحمدی، حمید گودرزی، آرش مجیدی و جلال فاطمی که نقش برادر نتانیاهو را برعهده دارد به ایفای نقش می‌پردازند.
 
 
6-پریدن از ارتفاع کم/حامد رجبی

پوستر فیلم پریدن از ارتفاع کم

 ششمین فیلم لیست اکران یعنی «پریدن از ارتفاع کم» اولین فیلم بلند سینمایی کارگردانش حامد رجبی است و رامبد جوان و نگار جواهریان، نقش‌های اول آن را به عهده دارند..تهیه کننده این فیلم مجید برزگر است و داستان زن جوانی را روایت می کندکه چهارماهه باردار است ولی جنین در داخل شکمش می‌میرد و او تصمیم می‌گیرد که در این‌باره به کسی چیزی نگوید. فیلم محصول مشترک کشور ایران و فرانسه است. حامد رجبی دانش‌آموخته‌ی رشته‌ی سینما از دانشگاه‌ تهران است. او هشت فیلم کوتاه داستانی ساخته و در نوشتن فیلمنامه‌های سینمایی «فصل باران‌های موسمی» و «پرویز» نیز با مجید برزگر مشارکت داشته است.

 

 

تعداد بازدید از این مطلب: 7352
برچسب‌ها: اکران نوروز94 ,
|
امتیاز مطلب : 0
|
تعداد امتیازدهندگان : 0
|
مجموع امتیاز : 0

شنبه 1 فروردين 1394 ساعت : 8:9 بعد از ظهر | نویسنده : م.م
توطئه فرهنگی:حقیقت یا توهم؟
نظرات

(( توطئه ی فرهنگی:حقیقت یا توهم؟))

          مهرداد میخبر

Image result for ‫تهاجم فرهنگی‬‎

_______________________________________________________________________________________

توطئه ای بنام "القای توهم توطئه"

__________________________

برخی از الفاظ ،عناوین و ترکیبات معنائی از فرط استعمال در عرصه های پروپاگاندائی  شمایلی شعار گونه یافته و در جایگاهی قرار گرفته و تثبیت شده اند که ابدا"شایسته عمق مفهومشان نیست.یک نمونه مهم از این سری ،ترکیب "تهاجم فرهنگی"است.هنگامی که این عنوان مطرح میشود ذهن مااتوماتیک وارو بسرعت به تداعی یک سری معانی سطحی و سهل انگارانه مشغول میشود.مثلا"رقص و آواز و فیلمهای مبتذل را بیادمان میآورد و مارا درمیان زورقی کوچک ودرمیان امواج ویرانگر مظاهر پوچ و گناه آلود فرهنگ تنوع طلبانه و دین گریز غرب، بی پناه وترسان ولرزان نشان میدهد.

Image result for ‫تهاجم فرهنگی‬‎

بله... درست است که تهاجم از یک پایگاه پرقدرت در حال انجام است ولی خوشبختانه سلاحهای ما برای دفاع ابدا"کوچک و نا کارآمد نیستندبلکه برعکس عظیم و پرقدرتند ولی افسوس که آموزشهای لازم برای بکار گیریشان را یا ندیده ایم و یا نمیخواهیم ببینیم.عجولانه و آسیمه سر،در پی ایجاداستراتژیهاو تولیدسلاحهای دفاعی حتی الامکان موثر-ازنوعی که در مهندسی معکوس آموخته ایم- میگردیم وغافلیم از اینکه ماهیت تاکتیکها وسلاحهای مابرای مقابله بااین تهاجم، با سلاحهاوتاکتیکهای طرف مقابل متفاوت میباشندواین میتواند یک امتیاز مهم باشدزیراکه آنهابرای دشمن ناشناخته اند. ماتا حدی ممتازیم که خود میتوانیم بااستفاده از قابلیتهایمان ودر موضع تهاجمی یک (رزمنده فرهنگی )قوی باشیم و در میدان رزم از تاکتیکهائی بهره ببریم که برای دشمن گیج کننده باشد  .هم اکنون ما درگیرنبردی سخت هستیم .در این نبرد ،هوشمندی،صبوری و زیرک بودن حرف اول را میزند.دشمن ذهن ما را شدیدا" به چالش کشیده است تا جائی که حتی ما  شک میکنیم که(تئوری توطئه)حقیقت داردو (توهم توطئه)نیست.

Image result for ‫تهاجم فرهنگی‬‎Image result for ‫تهاجم فرهنگی‬‎

فکرمیکنم بهتر است چند جمله ای در مورد (تئوری توطئه)و(توطئه تهاجم فرهنگی) بخوانیدتابیشتر در فضای این مبحث قرار بگیرید:

(تئوری توطئه)در معنای عام و فراگیر خود اصطلاحی است که در ابتدا، وصفی برای هر ادعای دسیسه‌گری بود. با این وجود، امروزه، تئوری توطئه فقط در این معنا به کار می‌رود:

((تئوری‌ای که رویدادی کنونی یا تاریخی را نتیجهٔ نقشهٔ مخفیانهٔ گروهی دسیسه گر -عموماً قدرتمند- می داند))

در تعریف مورد نظر ما،(تئوری توطئه فرهنگی)یا همان (تهاجم فرهنگی) عبارتست از نداشتن اعتقاد یا باورنکردن شکل ظاهری و رسمی محصولات ورویدادهای فرهنگی،هنری. تئوری توطئه فرهنگی در شکل حاد آن بیانگر این است که تمامی رسانه های فرهنگی و هنری عالم در پی یک کار هستند:

(اعمال قدرت گروهی از افراد پرنفوذ و معمولاً پنهان).

Image result for ‫تهاجم فرهنگی‬‎

 

در بیان این مفهوم بهتر است گفته شود که:

(گروه‌های بزرگ و تیزهوشی دارای امکانات بالفعل سیاسی، مالی، نظامی، روانی تکنیکی و علمی در پس تمام بنگاههای رسانه ای عظیم ،پر مخاطب و تاثیر گذار این دنیا وجوددارندو اینها همواره تلاش میکنند گستره امپراطوری خود را بدون توجه به مرز بندیهای جغرافیائی،سیاسی ویا ملاحظات فرهنگی،دینی گسترش دهند ).

تئوری توطئه همانطور که میدانید فقط مختص به عالم رسانه و هنر نیست .حتما"شما نیز بارها و بارها باسئوالاتی مشابه پرسشهای زیر دست بگریبان بوده اید و گاها"حتی در این کارزارسرگیجه آوربه شعور خود شک کرده اید!!

الف:آیا قدرت های پشت پرده ای وجود دارند که عروسک گردان خیمه شب بازی دنیا هستند؟ب: آیا فراماسون ها تمام امور دنیا را کنترل می‌کنند؟ پ:آیا دلیل زلزله های ایران پروژه هارپ در آلاسکا بوده و توفان های امریکا ریشه در پروژه های مشابه هارپ در روسیه دارد؟ ت:آیا موجوداتی غیرزمینی و غیرانسانی در امور دنیای ما دخالت دارند؟ ث:آیا قدرت‌های بزرگ و مافیای پزشکی مانع رشد و روش‌های درمانی دیگر می‌شوند؟و...

Image result for ‫تهاجم فرهنگی‬‎

گرچه ابتدا:(شک)و سپس:( بررسی )و (تحقیق علمی )درباره هر موضوعی برای یافتن پاسخ ،بهترین روش برای دانستن است، اما باور بدون تحقیق و یا برپایه مستندات مخدوش، ضعیف و بی‌ارزش شما را یابه (توهم توطئه) دچار میکندو یا (بی خیالی وخوش بینی بی اساس).وگاهی اوقات شاید از لبه دیگر بام بیفتیم یعنی فکر کنیم توهم توطئه داریم و (توطئه)درجریانی  را فراموش کرده ویا غیر واقعی بپنداریم.

اگر بخواهیم کمی معنا را بسط دهیم ،باید اینگونه بیان نمائیم:

(تئوری توطئه) یعنی باور کردنِ این ذهنیت که دنیای ما را قدرت‌هایی از خارج کنترل و هدایت می‌کنند؛ قدرتهائی که بمثابه (هوش برتر)عمل نموده و سیاستهائی بکر  پیش گرفته اندکه برای ما غیر قابل فهم یا غیر قابل تجزیه و تحلیل هستند.قدرت‌هایی خارجی که گویی قادرِ مطلق و کاملاً مسلط و واقف به همه امور و جریانات هستند و بازیگران سیاستِ داخلی نیز بسانِ عروسک‌های خیمه‌شب‌بازی و دست‌آموز(گاهی آگاهانه و گاهی نیز بصورتی ناآگاهانه) به فرمان آن‌ها عمل می‌کنند. آنچه روی می‌دهد نه از روی تصادف و نه بر حسب ابتکار یا اراده مستقل افراد که گویی از قبل پیش‌بینی و طراحی شده است و سرنخ‌های آن به دست قدرت‌های خارجی است. توسل به تئوری توطئه، به معنایِ نداشتن اعتقاد یا باور نکردنِ شکل ظاهری رویدادهای سیاسی، اجتماعی و اقتصادی هم هست یعنی تحولات و وقایعِ سیاسی تنها صورتی ظاهری دارند که دیده می‌شود اما علل و ریشه‌های حقیقی و واقعی در به وجود آمدنِ آن‌ها را نباید در مسائل ظاهری جست، بلکه باید برای یافتنِ علت‌های واقعی که‌‌ همان دست‌های پشت پرده‌اند، کوشید.

Image result for ‫تهاجم فرهنگی‬‎

عرصه ی (باورتوطئه) یا (عدم باور توطئه) به تیزی و خطرناکی لبه یک تیغ است. اشکالِ افراطی اعتقاد به توطئه‌گری بیگانگان در تحولات دنیا می‌تواند به نوعی بیماری روانی فردی یا جمعی یادلواپسی بیمار گونه همه گیر بدل شود. بیماری فردی سوءظن داشتن به همه‌ چیز و همه ‌کس را ((پارانویا)) و بیماری جمعی را توطئه‌باوری یا ((توهم توطئه)) می‌نامند. متوهمانِ توطئه تمام وقایع عمده و سیر حوادث و مشی وقایع تاریخی را بلااستثنابه بیگانگانِ قدرتمند و سازمان‌های مخوف اطلاعاتی و امنیتی‌شان نسبت می‌دهند و همه شورش‌ها، جنگ‌ها، فروپاشی دولت‌ها، ترورهای سیاسی، انقلاب‌ها، روی کار آمدن قدرت‌ها، و حتی کمبودِ محصولات کشاورزی، سقوطِ ارزش پول‌ها، قحطی‌ها، بیماری ها و گاه زلزله‌ها و بلایای طبیعی را نیز به اشاره ی سرانگشت نیروی خارجی و از قبل برنامه‌ریزی شده می‌دانند. به تعبیر پروفسور یرواند آبراهامیان:

((این تصویر عاری از هرگونه ابتکاری است. عروسک‌گردانان نه تنها حاکمِ غالب بلکه عقلِ کل و صاحب قدرت مطلق نیز هستند…))

به تئوری‌های توطئه اغلب با دیدی شکاک نگاه می‌شودو این همان دیدی است که (از لبه دیگر بام افتادن )را درپی دارد؛  اغلب این تئوری‌ها -بدلیل ذات خود توطئه که با شفافیت و صداقت مغایراست-مدرک کافی یا معتبری برای اثبات شدن ندارند. البته در مواردی ارائهٔ بعضی از مدل های تئوری توطئه که با ادله ضعیف بیان می شوند را می توان به همان مجامع و گروه های مخفی نسبت داد که با ارائهٔ چنین مطالبی بدون ادله کافی سعی در بی پایه نشان دادن اصل قضیه  دارند. در واقع ،توطئه گرکه تمایلی به افشای توطئه اش ندارد خود با ارئه یک تئوری ضعیف و غیر قابل دفاع از واقعیت ماجرا سعی در پوشاندن نیات خودمیکند و این هم از پیچیدگی های دنیای رسانه و اطلاعات است.

واما دلیل وجودی  توطئه،اعتقاد راسخ به ایده آل ((دهکده جهانی)) یا همان ((نظم نوین جهانی)) است و میدانیم این دواصطلاح تمایل به پیدایش حکومتی تمامیت‌خواه برای سلطه بر تمام دنیا را نشان میدهد.نظم نوین مورد بحث نظمی نیست که همه اقشارمردم  بصورتی برابر درآن ذینفع باشندبلکه نظمیست برای کم کردن ریسک خطرطغیان طبقات زیرین اجتماع انسانی درمقابل طبقات بالاتر.شیوه های ایجاد این مدل از نظم، تماما"پوپولیستی هستندونهایتا"بردگی خودخواسته را در پی دارند.

Image result for ‫تهاجم فرهنگی‬‎

در تئوری‌های توطئه ،خاستگاه برنامه ریزی برای ایجادنظم نوین جهانی پایگاههائی سری میباشندکه مملوند از نخبگان دارای قدرت. آنها لیست بلندبالایی از اقداماتی که باید در سطح جهان انجام دهندرا در دست دارند و مدام در حال دسیسه‌چینی برای حاکمیت بر جهان از طریق یک حکومت جهانی اقتدارگرا و قدرت‌طلب هستند؛ حکومتی که جایگزین حاکمیت تمامی کشورهای مستقل جهان شود. نظم نوین جهانی به پروپاگاندایی که در راستای القای برقراری حکومت جهانی به عنوان نقطهٔ عطف پیشرفت تاریخ و حد اعلای آن انجام می‌گیرد نیز اطلاق می‌شود. طرح‌ریزی وانجام رخدادهای مهم در سیاست و اقتصاد جهان وظیفه گروه‌های تأثیرگذار کوچک وابسته به یک مرکزیت واحد میباشد که از طریق سازمان‌های صوری متعددی کارشان راانجام می‌دهند. تلاش برای تسلط بر جهان از جانب گروه‌های سیاسی و سری کوچک وابسته به همان مرکزیت واحد،طی حوادث تاریخی و کنونی متعدد، جزئی از نقشهٔ دست‌یابی به سلطهٔ جهانی یاهمان((نظم جهانی))در نظر گرفته شده‌اند.

تئوری توطئه در ایران

________________


در تاریخ معاصر ایران که کشورمان سال های متمادی تحت استعمار روس و انگلیس بوده است، تجربه  شیطنتهای سالهای اخیردنیای غرب ، و ترویج اطلاعات وتبلیغات وتفاسیردشمن ستیزانه بر مبنای دکترین “دشمن/ استکبار” این باور را به اشتباه دربرخی از  مردم-ومخصوصا"عوام که معنای حقیقی تفاسیر سیاسی را درک نمیکنند- ایجاد کرده که نمیتوانندتاثیری در سرنوشت خود داشته باشند و همه چیز در جای دیگری مقدر می‌شود. ناصر ایرانی در کتابش با عنوان “ایران در جغرافیای آینده” می نویسد:

((ﻣﺪاﺧﻠﻪﺟﻮﯾﯽﻫﺎ و ﺗﻮﻃﺌﻪﮔﺮیﻫـﺎی ﻗـﺪرتﻫـﺎی ﺑـﺰرگ در اﯾـﺮان و جهان ﭼﻨـﺪان رواج داﺷته ﮐﻪ اﯾﻦ اﻋﺘﻘﺎد در ذﻫﻦ اﯾﺮاﻧﯿﺎن رﯾﺸﻪ دواﻧـﺪه ﮐـﻪ پس پرده ی  ﻫـﺮ دﮔﺮﮔـﻮﻧﯽ ﺳﯿﺎﺳـﯽ در منطقه و جهان بدون استثنادست ﻗﺪرتﻫﺎی ﺑﺰرگ پنهان اﺳﺖ و درنهایت اینگونه شده که “ﻧﻈﺮﯾﻪﺗﻮﻃﺌﻪ” ﻋﻤﺪهﺗﺮﯾﻦ ﻣﺒﻨﺎی ﺗﺤﻠﯿﻞ و تفسیر ﻣﺎ از روﯾﺪادﻫﺎی ﺳﯿﺎﺳﯽ و اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ اﯾﺮان و ﺟﻬﺎن شده است.فی الواقع ﻣﯽﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﻫﺮ اﯾﺮاﻧﯽ حداقل اﻧﺪﮐﯽ داﺋﯽ ﺟﺎن ﻧﺎﭘﻠﺌﻮن اﺳﺖ!))

دکتر آبراهامیان مورخ و استاد دانشگاه معتقد است: “تئوری توطئه محصول تاریخ ۱۵۰ ساله‌ اخیر ایران و عمدتا"نتیجه سیاستهای وابسته ی سیاستمداران دوران قاجار و پهلوی است.این تجربه‌ تاریخی تلخ که قدرت‌های بزرگ در ایران نفوذ زیادی داشته اند و کنترل خیلی چیزها را از پشت صحنه و گاهی هم حتی به‌ صورت علنی در دست آنها بوده است این تأثیر را به جای گذاشته که امروز چنین تصور بشود رویدادهای مهم کنونی هم بی استثناتوسط آن دستهای پنهان کنترل می‌شوند.”

Image result for ‫تهاجم فرهنگی‬‎

امروزه با فراگیر شدن اینترنت، بسط نظریات مبنتی بر تئوری توطئه بسیار سریع تر و وسیع تر شده است . حضور واستقبال از نظریه پردازان فاقد شناخت لازم علمی وپیشینه ی  تحقیقاتی باعث شده تا عرصه تفکر کشور جولانگاه  کسانی شود که از هر بهانه ای برای کسب وجهه های اجتماعی،علمی بهره میبرندو خودرا مجاز به ورود در هر مبحثی هرچند خارج از درک و تخصصشان باشد میدانند. این روزها بنطر میرسد که تقریباً هیچ چیز تعریف و علت علمی و منطقی ندارد و حتی عامه ی مردم مبدل به کارشناسانی شده اند که هر پدیده ای را به قدرت لایزال دشمنان/شیاطین مربوط می دانند!!

نمی توان و نبایدتلاش قدرت های سیاسی و مالی را در تغییر شرایط به نفع خودشان انکار کرد اما تصمیمات منطقی و علمی، وقایع طبیعی و جاری و خرد جمعی ست که منجر به تغییرات می گردد. آنچه مسلم است این است که برای بسیاری از امور جواب علمی و منطقی وجود دارد که شاید ما آنها را ندانیم، اما راه حل دانستن مسلما" تحقیق و پژوهش است نه نسبت دادن به قدرت‌های ناشناخته و ماوراءالطبیعه.بحث تهاجم فرهنگی نیز پیش از آنکه مستقیما"یک توطئه عداوت منشانه ودرجهت تخریب باشد یک پروسه ی منطقیست که ربطی مستقیم به (تلاش اقتصادی )ویا(برنامه ریزی هوشمندانه برای در دست گرفتن بازار مصرف)داردو مختص به کشورمایا رقیبان سیاسی ،عقیدتی یااقتصادی مانیست.اربابان مقتدراقتصادی در هر گوشه از جهان سعی عمده شان بر این است که نه تنها بازار کنونی مصرف و تولید خودرادرکمال قدرت و تسلط حفظ کنند بلکه بصورتی پویا و مستمر ان را بسط و توسعه دهند.

Image result for ‫تهاجم فرهنگی‬‎

 

 هدف غائی تهاجم:حاکمیت بر پروسه تولید و مصرف 

______________________________________

همه ی جنگ و دعواهاطبق معمول از تمایلات انحصارگرایانه پولی و اقتصادی شروع میشود.همانگونه که بیشک همه جنگهای تاریخ بشر دلایل صرفا"اقتصادی داشته و دارند.حالا و همیشه ،نبردهای فرهنگی نیز خاستگاهشان بنگاههای اقتصادی ریزو درشتیست که نیاز به ادامه حیات دارند.ورقابتهاو سلطه جوئیهای رسانه های ارتباط جمعی و بصورت عمده(ﻣﺎﻫﻮاره ﻫﺎ)بواسطه نیاز به حیاتیست که ارتباط مستقیم با کمیت مخاطب دارد،آنها ﺑﺎ ﻗﺒﻀﻪ ﻛﺮدن اوﻗﺎت ﻣﺮدم ﺑﻪ ﻧﻮﻋﻲ اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴﻢ ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ داﻣﻦ زده اﻧﺪو در این مسیر اصلی ترین نقطه ی ﻫﺪف آن ﻫﺎ ﻧﻬﺎد ﻣﻬﻢ و ﺗﺄﺛﻴﺮﮔﺬار ﺧﺎﻧﻮاده اﺳﺖ.زیرا که این نهاد را بدلیل وجود اذهان آماده و تاثیر پذیری که در آن موجود است به آسانی میتوان تحت تاثیر قرار داد  . اﻳﻦ هدفگیری آسیب زننده ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﻧﻮﻋﻲ ﻧﻔﻮذ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ از ﻃﺮﻳﻖ آن، یک فرهنگ بخصوص که ابزار کار آمدی را در اختیار گرفته است، اﺳﺎس ﺗﺼﻮرات، ارزش ﻫﺎ، ﻣﻌﻠﻮﻣﺎت و ﻫﻨﺠﺎرﻫﺎی رﻓﺘﺎری و ﻧﻴﺰ روش ﻫﺎی زﻧﺪﮔﻲ ﺧﻮد را ﺑﻪ فرهنگهای دﻳﮕﺮ ﺗﺤﻤﻴﻞ ﻣﻲ ﻛﻨﺪو از طریق این تحمیل تحمیقی که با استقبال تحمیل شونده نیز همراه است کالاهای مصرفی خودرا بفروش میرساند . ﺑﺪﻳﻬﻲ اﺳﺖ ارزش ﻫﺎ و ﻫﻨﺠﺎرﻫﺎی ﻧﻬﺎد ﺧﺎﻧﻮاده ﻧﻴﺰ از اﻳﻦ اﻣﺮ ﻣﺴﺘﺜﻨﻲ ﻧﻤﻲ ﺑﺎﺷﺪ . در اﻳﻦ ﻣﺴﻴﺮ، ﺷﺮاﻳﻄﻲ ﭘﺪﻳﺪ ﻣﻲ آﻳﻨﺪ ﻛﻪ ﺷﻜﻞ ﻫﺎی ﻓﺮﻳﺒﻨﺪه ﺗﺮ و ﭘ ﻨﻬﺎن ﺗﺮ ﻫﺠﻮم ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺳﻠﻄﻪ ﺟﻮ را ﺑﺮﺗﺮی ﻣﻲ ﺑﺨﺸﺪ و ﻣﻠﻲ ﻛﺮدن ﺳﺒﻚ ﻫﺎ و اﻟﮕﻮﻫﺎ را ﺷﻜﻞ ﻣﻲ دﻫﺪ . اﻳﻦ ﭘﺮاﻛﻨﺪن ارزش ﻫﺎ و ﻋﺎدتهای ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ در ﻣﻴﺎن ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻫﺎی ﻏﻴﺮﻣﺘﺠﺎﻧﺲ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ اﺑﺰارﻫﺎی رﺳﺎﻧﻪ ای از ﺟﻤﻠﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎی ﻣﺎﻫﻮاره ای ﺻﻮرت ﻣﻲ ﭘﺬﻳﺮد.بعنوان نمونه با شیوع دادن روابط جنسی نامشروع و بی بند و باری ،در مرحله بعد تبلیغات محصولات موثر در تسهیل رابطه جنسی و داروهای محرک را میپذیرند و در ادامه این زنجیره، کمپانیهای مختلفی بطور مستمر کالاها و داروهای تولیدی  خود را بفروش میرسانندو سفارش آگهیهای بیشتر و گرانتری را به کانالهای رواج دهنده بی بند و باریهای جنسی میدهند و .....این تجارت کثیف بطرزی پیچیده و مداوم در جریان است و روز بروز گسترده تر میشود.غولهای رسانه ای از همین جاهاست ک شروع به بزرگ و بزرگ شدن میکنند. اختاپوس واراذهان و سلایق و اعتقادات مردم رادر خوداحاطه نموده وبراحتی  میبلعند و این پروسه در برگیرنده معنای ((امپریالسم فرهنگی))است.. 
 
Image result for ‫تهاجم فرهنگی‬‎
 
در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ دﻳﺪﮔﺎه ﻫﺮﺑﺮت ﺷﻴﻠﺮ  ﻛﻪ در ﻛﺘﺎب «ارﺗﺒﺎﻃﺎت و ﺳﻠﻄﻪ ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ » وی اﻧﻌﻜﺎس ﻳﺎﻓﺘﻪ، ﺟﺎﻟﺐ ﺗﻮﺟﻪ اﺳﺖ . وی در اﻳﻦ ﻛﺘﺎب ﭘﺲ از اﺷﺎره ﺑﻪ ﻋﻨﺎﺻﺮ اﺳﺎﺳﻲ ﻧﻈﺎم ﺟﻬﺎن ﺟﺪﻳﺪ (the modern world-system) ﺑﺮای اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴﻢ ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ ﻣﺸﺨﺼﺎت زﻳﺮ را اراﺋﻪ ﻛﺮده اﺳﺖ:
 
((... واژه اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴﻢ ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪه ﻧﻮﻋﻲ ﻧﻔﻮذ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ از ﻃﺮﻳﻖ آن، ﻛﺸﻮری اﺳﺎس ﺗﺼﻮرات، ارزش ﻫﺎ، ﻣﻌﻠﻮﻣﺎت و ﻫﻨﺠﺎرﻫﺎی رﻓﺘﺎری و ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ روش زﻧﺪﮔﻲ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻛﺸﻮرﻫﺎی دﻳﮕﺮ ﺗﺤﻤﻴﻞ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ». ﻣﻄﺎﺑﻖ اﻳﻦ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻧﻬﺎد ﺧﺎﻧﻮاده ﺑﻪ ﻋﻨﻮان اﺻﻠﻲ ﺗﺮﻳﻦ واﺣﺪ اﺟﺘﻤﺎع ﻛﻪ دارای اﺑﻌﺎد ارزﺷﻲ، ﻫﻨﺠﺎری و رﻓﺘﺎری ﺑﻮﻣﻲ ﺧﺎص ﻫﺮ ﻛﺸﻮر و ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ، ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻜﻲ از ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﻫﺎی اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴﻢ رﺳﺎﻧﻪ ای و ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ ﻣﻄﺮح ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎی ﻣﺎﻫﻮاره ای ﺑﻪ دﻟﻴﻞ وﻳﮋﮔﻲ ﻫﺎی ﺧﺎص و ﺟﺬاب ﺧﻮد ﺑﺎﻻﺗﺮﻳﻦ ﻧﻘﺶ را در اﻳﻦ ﻓﺮاﻳﻨﺪ اﻳﻔﺎ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ.))
 
Image result for ‫تهاجم فرهنگی‬‎
 
اﻣﺮوزه ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎ و ﻓﻴﻠﻢ ﻫﺎی ﻣﺎﻫﻮاره ای ﺣﺎوی ﻣﺤﺘﻮاﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در آن ﭘﺎﻳﺒﻨﺪی و وﻓﺎداری ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻮاده و ارزش ﻫﺎی اﺧﻼﻗﻲ، اﻣﺮی ﻣﻀﺤﻚ و ﻋﻮاﻣﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲ رﺳﺪ و در ﻣﻘﺎﺑﻞ داﺷﺘ ﻦ رواﺑﻂ آزاد ﺟﻨﺴﻲ، رواﺑﻂ ﻣﺘﻬﻮراﻧﻪ ﺟﻨﺴﻲ ویاهمجنسگرایانه ویا اﻳﺠﺎد ﺗﺮدﻳﺪ درﺑﺎره اﻫﻤﻴﺖ و ارزش ازدواج، ﻧﺎﺷﻲ از ﻧﮕﺎه آزاد اﻧﺪﻳﺸﺎﻧﻪ و ﻣﺘﺮﻗﻲ ﺑﻪ زﻧﺪﮔﻲ و رواﺑﻂ ﻋﺎﻃﻔﻲ ﺗﻠﻘﻲ ﻣﻲ ﺷﻮد . ﻃﺮح ﺳﺆال و اﻳﺠﺎد ﺷﺒﻬﻪ و ﺗﺮدﻳﺪ ﻣﻜﺮر درﺑﺎره دﻳﺪﮔﺎه ﻫﺎی اﻓﺮادی ﻛﻪ ﺑﻪ ﺑﻲ ﺑﻨﺪ و ﺑﺎری رو ﻧﻴﺎورده اﻧﺪ ﻳﺎ ﺑﻪ زﻧﺪﮔﻲ ﻣﺸﺘﺮک ﺧﻮد ﭘﺎﻳﺒﻨﺪﻧﺪ و در ﻣﻘﺎﺑﻞ اراﺋﻪ دﻳﺪﮔﺎه ﻫﺎ و ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ ﺳﺆال ﻫﺎی ﺷﺒﻬﻪ اﻓﻜﻨﺎﻧﻪ ﺑﺮای اﻗﻨﺎع ﻣﺨﺎﻃﺐ درﺧﺼﻮص اﻳﻦ ﻛﻪ زﻣﺎﻧﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻛﺮده اﺳﺖ و اﻓﺮاد ﻧﺒﺎﻳﺪ ﭘﺎﻳﺒﻨﺪ ﺑﻪ زﻧﺪﮔﻲ ﻫﺎی ﺳﻨﺘﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ، از ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ ﺗﺮﻳﻦ ﻣﻀﺎﻣﻴﻦ ﺑﺮﺧﻲ ﺳﺮﻳﺎل ﻫﺎئیستﻛﻪ اﻳﻦ روزﻫﺎ از ﺷﺒﻜﻪ هایﻓﺎرﺳﻲ زﺑﺎن ﻣﺎﻫﻮاره ﺨﺶ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ . از ﺳﻮی دﻳﮕﺮ ﻣﻲ داﻧﻴﻢ ﻛﻪ ﺧﺎﻧ ﻮاده ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﻧﻬﺎد اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻫﻤﻮاره ﻣﻮرد ﻋﻨﺎﻳﺖ ﻗﺎﻧﻮﻧﮕﺬار ﺑﻮده و ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﻣﺘﻌﺪدی در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ اﻳﻦ ﻧﻬﺎد وﺿﻊ ﺷﺪه اﺳﺖ . ﻫﻢﭼﻨﻴﻦ ﺟﺪای از ﻗﻮاﻧﻴﻦ، ﺧﺎﻧﻮاده از ﻧﻈﺮ ﻣﺬﻫﺐ، اﺧﻼق و ﻋﺮف ﻧﻴﺰ از ﺣﻘﻮق وﻳﮋه ای ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ ؛ از ﺟﻤﻠﻪ اﻳﻦ ﺣﻘﻮق ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﻪ ﺗﺤﻜﻴﻢ ﺧﺎﻧﻮاده، ﺗﺮﺑﻴﺖ ﻓﺮزﻧﺪان، اﺧﻼق ﺣﺴﻨﻪ و ﺣﺴﻦ ﻣﻌﺎﺷﺮت، رواﺑﻂ ﺳﺎﻟﻢ ﺟﻨﺴﻲ و ﻓﻀﺎی ﻋﺎﻃﻔﻲ و ﺻﻤﻴﻤﻲ ﺧﺎﻧﻮاده اﺷﺎره ﻛﺮد . ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲ رﺳﺪ ﺑﺮرﺳﻲ ﺣﻘﻮق ﻧﻬﺎد ﺧﺎﻧﻮاده در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎی ﻣﺎﻫﻮاره ای و ﺑﻪ ﻧﻮﻋﻲ ﺗﺜﺒﻴﺖ ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻫﺎی ﺣﻘﻮﻗﻲ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﻗﺎﻧﻮن، ﻋﺮف و اﺧﻼق ﺑﻪ ﻛﻤﺘﺮ ﺷﺪن و ﺑﻪ ﺣﺪاﻗﻞ رﺳﻴﺪن آﺳﻴﺐ ﻫﺎ در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ ﻛﻤﻚ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ.
 
Image result for ‫تهاجم فرهنگی‬‎
 لوث نمودن ﺣﺴﻦ ﻣﻌﺎﺷﺮت درراستای نیل به هدف غائی
_________________________________________
 
ﺣﺴﻦ ﻣﻌﺎﺷﺮت، ﻣﻔﻬﻮﻣﻲ ﻗﺮآﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ از آﻳﻪ ﺷﺮﻳﻔﻪ «ﻋﺎﺷﺮو ﻫﻦ ﺑﺎﻟﻤﻌﺮوف» (ﻧﺴﺎء19) اﺧﺬ ﺷﺪه اﺳﺖ. اﻳﻦ ﻣﻔﻬﻮم از دﻳﺪ ﮔﺎه ﻣﻔﺴﺮﻳﻦ ﻗﺮآن ﺗﻌﺎﺑﻴﺮ ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ دارد، اﻣﺎ ﻫﻤﻪ ﺗﻔﺎﺳﻴﺮ در ﺟﻬﺖ ﺑﻴﺎن ﻣﺼﺎدﻳﻖ ﻣﻌﺮوف ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻋﺮف ﺟﺎﻣﻌﻪ، ﻣﺸﺘﺮک ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ . (ﻃﺒﺮﺳﻲ، 1360، ص 79) در ﺣﻘﻮق اﻳﺮان ﻣﻌﻨﺎی اﻳﻦ آﻳﻪ در ﻣﺎده 1103 ﻗﺎﻧﻮن ﻣﺪﻧﻲ (ﻓﺼﻞ ﺗﻜﺎﻟﻴﻒ زوﺟﻴﻦ ) وارد ﺷﺪه اﺳﺖ . ﻣﻄﺎﺑﻖ اﻳﻦ ﻣﺎده ؛«زن و ﺷﻮﻫﺮ ﻣﻜﻠﻒ ﺑﻪ ﺣﺴﻦ ﻣﻌﺎﺷﺮت ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ » .
 
از ﻧﻈﺮ ﺣﻘﻮﻗﺪاﻧﺎن، ﻣﻨﻈﻮر ﻣﺎده 1103 از ﺣﺴﻦ ﻣ ﻌﺎﺷﺮت زوﺟﻴﻦ ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ در ﺣﺪود ﻋﺮف و ﻋﺎدت زﻣﺎن و ﻣﻜﺎن ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎ ﺑﺪﻳﻦ وﺳﻴﻠﻪ ﻣﺤﻴﻂ آرام ﺧﺎﻧﻮادﮔﻲ ﺑﻪ وﺟﻮد آﻳﺪ . زوﺟﻴﻦ ﺿﻤﻦ ﻧﻜﺎح، داوﻃﻠﺐ ﺷﺪه اﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻫﻢ ﺑﻪ ﺳﺮ ﺑﺮﻧﺪ و در ﻏﻢ و ﺷﺎدی ﺷﺮﻳﻚ ﻫﻢ ﺑﺎﺷﻨﺪ . ﻫﻤﺴﺮی زن و ﻣﺮد ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻌﻨﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺳﻠﻮک ﺷﺎن، ﺑﺎ ﺧﻮﺷﺮوﻳﻲ و ﻣﺴﺎﻟﻤﺖ و ﻣﻬ ﺮﺑﺎﻧﻲ آﻣﻴﺨﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﺎﻳﺪ از اﻋﻤﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺳﺒﺐ اﻳﺠﺎد ﻧﻔﺮت و ﻛﻴﻨﻪ ﻳﺎ ﻏﻢ و اﻧﺪوه ﻓﺮاوان در دﻳﮕﺮی اﺳﺖ، ﺑﭙﺮﻫﻴﺰﻧﺪ. 
 
Image result for ‫تهاجم فرهنگی‬‎
 
 در ﺧﺼﻮص ﻣﺼﺎدﻳﻖ ﺣﺴﻦ ﻣﻌﺎﺷﺮت، ﺣﻘﻮﻗﺪاﻧﺎن ﻣﻮﺿﻮع را ﺑﻪ ﻋﺮف اﺣﺎﻟﻪ داده اﻧﺪ، زﻳﺮا ﺣﺴﻦ ﺳﻠﻮک، ﻣﻔﻬﻮم ﻋﺮﻓﻲ دارد و ﺑﻪ ﺣﺴﺐ زﻣﺎن و ﻣﻜﺎن، آداب و رﺳﻮم اﻗﻮام، ﻃﻮاﻳﻒ و ﺧﺎﻧﻮاده ﻫﺎ ﻓﺮق ﻣﻲ ﻛﻨﺪ. رﺳﻮم اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ و درﺟﻪ ﺗﻤﺪن و اﺧﻼق ﻣﺬﻫﺒﻲ در ﻣﻴﺎن ﻫﺮ ﻗﻮم ﻣﻔﻬﻮم ﺧﺎﺻﻲ از ﺣﺴﻦ ﻣﻌﺎﺷﺮت را ﺑﻪ وﺟﻮد ﻣﻲ آورد .  اﻣﺎ در ﻳﻚ ﻧﮕﺎه ﺟﺎﻣﻊ ﺗﻤﺎم اﻣﻮری ﻛﻪ از ﻧﻈﺮ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺗﻮﻫﻴﻦ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲ ﺷﻮد، ﻫﻢ ﭼﻮن ﻧﺎﺳﺰاﮔﻮﻳ ﻲ، اﻳﺮاد ﺿﺮب، ﻣﺸﺎﺟﺮه، ﺗﺤﻘﻴﺮ ﻳﺎ اﻣﻮری ﻛﻪ ﺑﺎ ﻋﺸﻖ ﺑﻪ ﻛﺎﻧﻮن ﺧﺎﻧﻮاده و اﻗﺘﻀﺎی ﻣﺤﺒﺖ ﺑﻴﻦ دو ﻫﻤﺴﺮ ﻣﻨﺎﻓﺎت دارد ، ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﻲ اﻋﺘﻨﺎﻳﻲ ﺑﻪ ﻫﻤﺴﺮ و ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﻫﺎی او، ﺑﻲ اﺧﻼﻗﻲ ﻋﺎﻃﻔﻲ و ﺟﻨﺴﻲ از ﻣﺼﺎدﻳﻖ ﺳﻮءﻣﻌﺎﺷﺮت در ﺧﺎﻧﻮاده اﺳﺖ . ﺑﻪ اﻋﺘﻘﺎد ﺣﻘﻮﻗﺪاﻧﺎن دﺳﺘﻮر ﺣﺴﻦ ﻣﻌﺎﺷﺮت ﻣﻨﺪرج در ﻣﺎده 1103 ﻗﺎﻧﻮن ﻣﺪﻧﻲ ﺻﺮﻓﺎً ﻳﻚ دﺳﺘﻮر اﺧﻼﻗﻲ ﻧﻴﺴﺖ و ﺿﻤﺎﻧﺖ اﺟﺮا ی ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ دارد، وﻟﻲ ﺑﻪ ﻋﻘﻴﺪه ﺑﻌﻀﻲ از ﺻﺎﺣﺐ ﻧﻈﺮان ﻣﺪﻟﻮل اﻳﻦ ﻣﺎده ارﺷﺎدی اﺳﺖ و ﺗﺨﻠﻒ از آن اﺛﺮ ﺣﻘﻮﻗﻲ و ﺟﺰاﻳﻲ ﻧﺨﻮاﻫﺪ داﺷﺖ، ﻣﮕﺮ اﻳﻨﻜﻪ ﺳﻮءﻣﻌﺎﺷﺮت ﺗﺸﺪﻳﺪ ﺷﻮد .اﻣﺮوزه ﻣﺎﻫﻮاره ﺑﺎ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺑﺮ ﻓﻀﺎی ﻋﺎﻃﻔﻲ و ﺻﻤﻴﻤﻲ ﺧﺎﻧﻮاده ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺣﺴﻦ ﻣﻌﺎﺷﺮت را ﺑﺎ ﻣﺸﻜﻼﺗﻲ روﺑﻪ رو ﻛﺮده و در ﻣﻮاردی آن را ﻣﻨﺘﻔﻲ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻳﺎ ﺣﺘﻲ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺑﺮوز ﺳﺮدی و در ﻣﺮاﺣﻞ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺧﺸﻮﻧﺖ و ﺳﻮءﻣﻌﺎﺷﺮت ﺷﺪه اﺳﺖ.
 
Image result for ‫تهاجم فرهنگی‬‎

شبکه‌های جدیدو پر مخاطب فارسی زبان  بیشتر به مسایل فرهنگی اجتماعی تکیه کرده و خانواده و روابط انسانی رابه عنوان بزرگ‌ترین سرمایه جامعه مورد هدف قرار داده‌اند؛ این شبکه‌ها با پخش فیلمها و سریال‌های مختلف احترام به والدین را بی‌اهمیت جلوه داده و یا فرهنگ خیانت را ترویج و عادی‌سازی می‌کنند.

 هویت‌زدایی از مفهوم خانواده به‌عنوان کوچک‌ترین واحد اجتماعی مستقل و مؤثر از دیگر اهداف برنامه‌های ماهواره‌ای به ویژه شبکه‌های فارسی‌زبان است، ترویج فمینیسم و کم‌رنگ کردن نقش مرد در جامعه، مخدوش کردن رابطه فرزندان پسر و دختر در خانواده، بی‌تفاوت بار آوردن نسل جوان نسبت به مسایل جامعه و تضعیف اعتقادات مذهبی و دینی از دیگر پیامدهای استفاده از ماهواره و برنامه‌های پخش شده در آن است که متاسفانه در بسیاری از موارد خانواده‌ها به این موضوع بی‌تفاوت بوده و آگاهی کافی نسبت به آن ندارند.

این بی‌تفاتی تا به‌جایی رسیده که در برخی خانواده‌ها بی‌توجه به این پیامدها پدر و مادر در کنار فرزندان خود به مشاهده برنامه‌ها پرداخته و ابایی از این ندارند که فرزندشان چنین صحنه‌هایی را مشاهده کند. بی‌توجهی والدین به تاثیرات القای تفکر جهانی زیستن و در رأس آن رواج پوچ‌گرایی خلقت انسان از دیگر پیامدهای استفاده از برنامه‌های ماهواره است،القای خواسته‌های گردانندگان شبکه‌ها به بیننده و ایجاد شکاف میان مردم و حاکمیت و تغییر ماهیت و افکار عمومی با تبلیغات مورد نظر از اثراتی است که نسبت به آن بی‌توجهی می‌شود، در حالی‌که زنگ خطر به صدا درآمده و هنوز بسیاری این صداها را نشنیده‌اند.

از بین رفتن حجب و حیا میان خانواده‌ها اثر تدریجی استفاده از برنامه‌های ماهواره‌ای است. ترویج مدگرایی و ارایه مدهای آرایشی و پوششی نابهنجار را باید ریشه‌یابی کرد که چرا در سال‌های گذشته افزایش یافته است و ماهواره در این رابطه نقش بسیاری داشته است.

 

Image result for ‫تهاجم فرهنگی‬‎

متاسفانه برخی خانواده‌ها بر این باورند که اگر شبکه‌های مبتذل ماهواره‌ای را قفل کنند می‌توانند به راحتی و با فراغ بال در طول روز در برابر دید کودک به تماشای فیلم‌ها، مسابقات یا برنامه‌های مستند این رسانه بیگانه بنشینند، غافل از آن که بنا به شگرد تصویرگران و مبلغان ماهواره‌ای در آنونس یا میان برنامه برخی فیلم‌ها صحنه‌های مبتذلی گنجانده و پخش می‌شود که کودک و نوجوان بلافاصله قادر به ثبت، ضبط و پردازش آن در ذهن خواهد بود.پس خانواده‌ها و بخش‌های فرهنگی باید بدانند بی‌توجهی به مضرات مخرب ماهواره بسیار حد هزینه‌بر بوده و جبران آن تقریبا غیرممکن است.

 در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﭘﻴﻮﻧﺪ ﻋﺎﻃﻔﻲ و ﺻﻤﻴﻤﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﮔﻔﺖ ﻳﻜﻲ از ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎی ﺧﺎﻧﻮاده ﻣﻨﺴﺠﻢ، ﭘﻴﻮﻧﺪ ﻋﺎﻃﻔﻲ اﺳﺖ. اﻳﻦ ﭘﻴﻮﻧﺪ ﺑﺎ ﮔﻔﺖ وﮔﻮی ﻣﺪاوم و ﺗﺒﺎدل اﻓﻜﺎر ﻣﻴﺎن اﻋﻀﺎی ﺧﺎﻧﻮاده، ﺷﻜﻞ ﻣﻲ ﮔﻴﺮد و ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻋﺎﻣﻞ اﻧﮕﻴﺰﺷﻲ، ﺑﺮ اﻧﺴﺠﺎم ﺧﺎﻧﻮاده ﻣﻲ اﻓﺰاﻳﺪ . اﻳﻦ روﻧﺪ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﻫﻢ ﭼﻨﺎن اداﻣﻪ ﻳﺎﺑﺪ. ﺑﺮ اﻳﻦ اﺳﺎس، ﭘﻴﻮﻧﺪ ﻋﺎﻃﻔﻲ و اﻧﺴﺠﺎم ﺧﺎﻧﻮاده، ارﺗﺒﺎط ﻣﺜﺒﺖ و ﻫﻤﺒﺴﺘﮕﻲ ﺑﺎﻻﻳﻲ ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳ ﮕﺮ دارﻧﺪ . ﻋﻮاﻣﻞ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﻲ ﺑﻪ ﭘﻴﻮﻧﺪ ﻋﺎﻃﻔﻲ ﺧﺎﻧﻮاده آﺳﻴﺐ ﻣﻲ رﺳﺎﻧﺪ و در ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺑﻪ ﻫﻢ ﭘﻴﻮﺳﺘﮕﻲ آن را ﺗﻬﺪﻳﺪ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ . ﻳﻜﻲ از اﻳﻦ ﻋﻮاﻣﻞ رﺳﺎﻧﻪ ﻫﺎی ﺗﺼﻮﻳﺮی ﺑﻪ ﺧﺼﻮص ﻣﺎﻫﻮاره ﻫﺎ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ . ﻓﻀﺎﻫﺎی ﭘﺲ زﻣ ﻴﻨﻪ ای ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎ، ﺑﻪ ویژه سریال ها و فیلم ها قابلیت زیادی برای گنجاندن پیام در خود دارند. برای مثال حتی موضوع رفتار شخصیت‌های فرعی یک فیلم با خانواده و اطرافیان، می تواند جایگاهی برای ارائه کلیه رفتارهای خیلی ساده و پیش پا افتاده، ولی مهم در زندگی خانوادگی یا اجتماعی باشد.اﻟﺒﺘﻪ ﺑﻪ ﻧﻮﻋﻲ ﺗﻤﺎم رﺳﺎﻧﻪ ﻫﺎی ﺗﺼﻮﻳﺮی در دﻧﻴﺎی اﻣﺮوز ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺎﻫﻮاره ﻫﺎ ﺗﻐﺬﻳﻪ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ و اﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ در ﺟﺎی ﺧﻮد ﺷﺎﻳﺎن ﺗﻮﺟﻪ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ . اﻣﺮوزه ﺟﻮاﻧﺎن زﻣﺎن زیادی از ﺷﺒﺎﻧﻪ روز را ﺑﻪ ﺗﻤﺎﺷﺎیﻫﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻣﺎﻫﻮاره اﺧﺘﺼﺎص می دهند و همین اﻣﺮ ﺳﺒﺐ ﺳﺴﺘﻲ ﻧﻈﺎم ﺑﻴﺸﺘﺮ یﻫﺎ ﺧﺎﻧﻮاده های ایرانی ﺷﺪه اﺳﺖ . ﺑﺮﺧﻲ ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ اﻣﺮوزه ﺟﻮاﻧﺎن وﺳﺎ یل ارﺗﺒﺎط ﺟﻤﻌﻲ ﺳﺎده؛ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن یا ویدئو  را ﺟﻮاﺑﮕﻮ ی نیازهای خود نمی دانند ، ﺑﻪ ﻫﻤین ﻋﻠﺖ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل راﻫﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ از راه‌های ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺎ دنیای بیرون از ﺧﻮد در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎﺷﻨﺪ . برنامه های ماهواره ای زمینه ساز ﻣﻔﺎﺳﺪ اﺧﻼﻗ ﻲ و اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ اﺳﺖ و ﺑﻴﺸﺘﺮ از  آنﻛﻪ ﺑﺮای ﻧﺴﻞ اﻣﺮوز و ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﻠﻲ ﻣﺮدم مفید ﺑﺎﺷﺪ، ﺧﻄﺮﻧﺎک و ﻣﻀﺮ اﺳﺖ.

 

Image result for ‫تهاجم فرهنگی‬‎

 ﻣﺎﻫﻮاره ﻫﺎ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻛﺎرﻛﺮد ﻣﺘﻨﻮع ﺧﻮد و دﮔﺮﮔﻮن ﺳﺎزی ﻫﺎی ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ، ﺑﻪ ﺗﺪرﻳﺞ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ارﺗﺒﺎط ﻫﺎی دوﻃﺮﻓﻪ از ﻧﻮع ﭼﻬﺮه ﺑﻪ ﭼﻬﺮه ﺷﺪه اﻧﺪ و ﺗﻮاﻧﺴﺘﻪ اﻧﺪ ﻓﻀﺎی اﻧﻔﺮادی را ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﻓﻀﺎی اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺧﺎﻧﻮاده ﻛﻨﻨﺪ، ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ ای ﻛﻪ اﺳﺘﻔﺎده ﺑﻴﺶ از ﺣﺪ از آن ﻫﺎ ارﺗﺒﺎط ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﻲ ﺑﺎ ﻓﺮدﮔﺮاﻳﻲ و دوری از ﮔﺮوه دارد . در اﻳﻦ ﺳﻴﺮ، ارﺗﺒﺎط ﻓﺮد ﺑﺎ رﺳﺎﻧﻪ ﺗﺼﻮﻳﺮی و ﺑﻲ اﺣﺴﺎس ﺷﻜﻞ ﻣﻲ ﮔﻴﺮد و ﻧﻮﻋﻲ ﺑﻴﻢ ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ و اﻧﻔﻌﺎل ﺷﺨﺼﻴﺘﻲ در ﻓﺮد اﻳﺠﺎد ﻣﻲ ﺷﻮد . اﻳﻦ آﺳﻴﺐ در ارﺗﺒﺎط ﻣﻴﺎن ﻓﺮزﻧﺪان و واﻟﺪﻳﻦ و زن و ﺷﻮﻫﺮ، ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺧﻮد را ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ.
ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻫﺎ ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ ﻛﻪ ﻫﺮ اﻧﺪازه ارﺗﺒﺎط ﻣﻴﺎن ﻓﺮزﻧﺪان و واﻟﺪﻳﻦ و ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ ارﺗﺒﺎط ﻣﻴﺎن ﻫﻤﺴﺮان، ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﺨﺎﻃﺐ ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ، اﻋﻀﺎی ﺧﺎﻧﻮاده از ﻧﻈﺮ ﻋﺎﻃﻔﻲ و ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ و ﻧﻴﺰ از ﻧﻈﺮ ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ، از ﻫﻢ دورﺗﺮ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ.  در این بین می بینیم که دانش آموزان در صحبت های خودشان مشخصاً اعلام می کنند که ماهواره داریم و از برنامه های بدی که ماهواره نشان می دهد حرف می زنند و معلوم هست که خانواده ها باید بیدار شوند و اگر به فکر خودشان نیستند باید به فکر فرزندانشان باشند و فرزندان باید ازاین  آسیب ها نجات پیدا کنند.

 تنها کسانی که می توانند این بچه ها را نجات دهند پدرو مادر هستند، ما نباید بستر فساد و فحشا را در خانواده برای بچه ها ایجاد کنیم و این ذهنهای صیقلی و آماده را به کاسبکاران بیرحم جهان بسپاریم زیرا درآینده ،زمانی که بفهمیم به چه مصیبت هایی گرفتار شده ایم دیگربرای اقدامات اصلاحی دیراست، باید از همین امروز برای نجات خود و خانوده تلاش کنیم.یادتان باشد که این فقط مانیستیم که نگران نهاد خانواده وفرزندان معصوممان هستیم .همه نهاد های فرهنگی در کشور های مختلف هان توجه ویژه به این امر دارندچون بعضی از معضلات اخلاقی و فرهنگی غیر قابل بازگشت و اصلاح هستند.

بیائید ابتدا باور کنیم که (توطئه)وجوددارد .توهم بودن توطئه را خود توطئه چینان در دلهای ماایجاد میکنند تا با خیال راحت برنامه هایشان را پیش ببرند. 

Image result for ‫تهاجم فرهنگی‬‎

 پلتیک "ضد توطئه"

__________

پس ازشفاف سازی و باور توطئه حال میخواهیم پلتیک(ضد توطئه)را بکاربگیریم و در این راستا از ابزارهای کارآمدی که در اختیارمان هست استفاده نمائیم.همانگونه که در سطور پیشین بیان شد نوع و ماهیت سلاحهای ما در کارزار فرهنگ با نوع و ماهیت سلاحهای طرف مقابل متفاوت است وبرخلاف عرصه های دیگرتولیدو پیشرفت، ما نمیتوانیم از (مهندسی معکوس) درتولید ((فرهنگ افزار)) بهره ببریم واینرا نیز باید بدانیم که اصولا" احتیاجی به این کار نداریم.نیم نگاهی به اقبال عوام و خواص از آثار فرهنگی و هنری ایران در سرتاسر جهان میتواند به ما بفهماندکه اگر همانند غربیان اما با اصول و روشهای متفاوت خودمان تولید انبوه داشته باشیم رقبای سرسختی برای محصولات فرهنگیشان خواهیم داشت و قادر خواهیم شد که در(( جنگ نرم فرهنگی))حتی از موضع دفاعی به جایگاه تهاجمی ((والبته نه از نوع تهاجم موذیانه و کثیف غربیان))ارتقا بیابیم  و نقش پررنگ کنونی آنان را در بازار پررونق فرهنگ و هنر جهان ربوده و خودمان ایفا کنیم .بعنوان یک نمونه، استقبال مردم اروپا و آمریکا از کنسرتهای موسیقی سنتی ایرانی بیانگرجذابیتیست که هنر شرقی در میان آنان دارد ومیدانیم که کلا"آتمسفر شرقی جذابیت ویژه ای در غرب دارد و بنوعی برای آنان رویا گونه و شیرین است. 

بی تردید با سرمایه گذاری اولیه درتولید و عرضه انبوه آثار فرهنگی ،هنری در یک مقطع و بازه زمانی شاید نه چندان بلند مدت ،قادر خواهیم شد که از درآمدهای کسب شده در جهت تولیدات آتی بهره گیری نمائیم و نظاره گر رشد سریع و بدست گرفتن بازار در آینده ای نزدیک باشیم .شاید شروع نمودن ووارد شدن درچنین پروسه ای درابتداچندان آسان نباشد ولی مهم این است که بدلیل قابلیتها و جذابیتهای بکر نهفته در فرهنگمان که کلید اصلی جذب مخاطب است ،بسرعت میتوانیم سختیها را پشت سر نهاده و یکه تاز میدان شویم.این حقیقت رانبایدفراموش  کنیم: فرهنگ و محصولات فرهنگی غرب هنوز بطور جدی با رقیب سرسخت و بی بدیلی نظیر فرهنگ پر تلالو و یگانه((ایرانی،اسلامی))روبرو نشده اند که حساب کار دستشان بیاید.لازم به توضیح نیست که جذابیتهای موجود در فرهنگ و هنرشرق و خصوصا"ایران ما ،عاشقان سینه چاک بسیاری در جهان غرب دارد.این کمیت اولیه و موجود،البته استعداد شگفت انگیزی برای رشدسریع  داردو دلیل آن نیز ارتباط تنگاتنگ هنر (( ایرانی،اسلامی)) با فطرت پاک و بکر بشری است.انسان ذاتا" از پلیدی و زشتی و فساد و بی بند وباری بیزار و گریزان است و اگرهنرمندی متعهد و معتقد و البته اهل فن در اٍثری هنری بصورت صادقانه به فطرت بی آلایش و خداگونه بشر تلنگر بزند محال است مورد توجه قرار نگیرد .بخصوص در دوران ما که هنرمند نمایان سخیف ترین فضولات فکری خود را بنام هنر به مخاطبان سردرگم نشان میدهند و غرایز حیوانی بشر را برجسته نمائی کرده و دائما"برخ وی میکشندو انسان حیران را که در پی سرگرم شدن و یا تشنه ی دیدن و تجربه کردن و آموختن است در متون کثیفی وارد میکنند که بهیچوجه مطلوب درون الهی و کمال جوی وی نیست. 

                                                                         مهرداد میخبر(قصرشیرین/25 فروردین 94)

تعداد بازدید از این مطلب: 5935
|
امتیاز مطلب : 2
|
تعداد امتیازدهندگان : 1
|
مجموع امتیاز : 1

جمعه 29 اسفند 1394 ساعت : 10:32 بعد از ظهر | نویسنده : م.م
آیاسیما درجنگ نرم مغلوب شده است؟
نظرات
آیا سیما مغلوب جنگ نرم شده است؟
 
 
 
Image result for ‫عکس سیما و ماهواره‬‎
 
“دیشب توی ماهواره یکی از اقوام فلان سریال رو دیدیم…”؛ انصافا"خود شما چندبار این جمله را به زبان آورده اید؟یانه...شاید شما اصلا"ماهواره ندارید ولی از زبان دوستان و همکارانتان چنین صحنه سازیهائی را دیده اید و بعد هم کلی خنده معنا دار تحویلشان داده اید؟و وجدانا"اگر توی منزل ماهواره دارید وفرزند مدرسه رو هم دارید چند بار به او سفارش اکید کرده اید که در مدرسه ازسریالها و برنامه های ماهواره تعریف نکند؟
...بله،چند سالی است که این شوخی بی مزه بین همه ما جریان دارد. مثل یک رازِ مگو که از قضا همه دنیا از آن خبر دارند و تبدیل به یک شوخی تلخ شده است. گمان می کنم دیگر همه باید بپذیریم که (تعارف بس است).
 
Image result for ‫عکس سیما و ماهواره‬‎Image result for ‫عکس سیما و ماهواره‬‎
 
“ماهواره” پدیده ای است که به جای مواجهه درست با آن، سال هاست صورت مساله اش پاک می شود. به گواه آمارهای رسمی و غیررسمی درصد بالایی از ایرانیان ماهواره دارند و برنامه های آن را می بینند. برخوردهای مختلف غلاظ و شداد و ممنوعیت های بی نتیجه هم نه تنها تاکنون هیچ تاثیری نداشته بلکه موجب گسترش و ترویج آن هم شده است. این کار متناوباً رسیورها و دیش های مدل بالاتر را به بازار سرازیر می کند. همان آمارها طبیعتاً نشان خواهد داد که صددرصد آنها که ماهواره شان جمع می شود، به فاصله یکی دو روز، به راحتی دوباره صاحب ورژن پیشرفته تر این تجهیزات می شوند. این ها قابل انکار نیست.دیگر همه می دانند که برای مقابله با ماهواره نه پارازیت انداختن کارگر می افتد و نه برخوردهای تندِ پلیسی، تنها چاره اصولی این ماجرا، ارتقاء کیفیت برنامه های تلویزیونی داخلی و رقابت تلاشگرانه وجدی است و بس.
 
Image result for ‫عکس سیما و ماهواره‬‎
 
آنها که صورت مساله را پاک کرده اند از این غافلند که خدمتی بزرگ تر از این نمی توان به شبکه های ماهواره ای کرد. ظاهراً همه فراموش کرده ایم که ده ها نهاد، در این باره مسوولند که شاید تنها وظیفه یکی دوتایشان (از جمله پلیس و پارازیت اندازها)، مقابله سلبی و توام با شدت عمل است و بقیه تماماً موظف به اقدامات اثباتی اند. بعضی هایشان باید فرهنگ سازی کنند، بعضی باید قوانین مفید و کاربردی تصویب کنند، بعضی باید بودجه کافی به تولید و برنامه ریزی تخصیص دهند، بعضی هایشان باید برنامه جذاب تولید کنند، بعضی ها باید فقط فکر کنند و…. اما ظاهراً همه، وظایفشان را فراموش کرده اند، دستجمعی خودشان را به بی خبری زده اند و دارند فقط خودشان را گول می زنند.

 علاوه بر اینها ممنوعیت هایی که در عرصه رسانه برای حرف زدن دراین باره پدید آمده است هم، امکان تحلیل، آسیب شناسی و آگاه سازی را از کارشناسان می گیرد و مخاطب را دودستی تقدیم رقیب می کند.

 

Image result for ‫عکس سیما و ماهواره‬‎

این وسط مثل همیشه تنها به بخش سلبی و مقابله خشن توجه جدی نشان داده می شود. آدم یاد حکایت آن سه بنده خدا می افتد که قرار بود زمین را حفر کنند، لوله ای نصب کنند و بعد چاله را پر کنند و اگر لوله گذار غایب باشد، باز هم دونفر دیگر بدون لوله گذاری، زمین را می کَنَند و بعد هم پر می کنند!
از اینها گذشته هیچکس هنوز به سوالات کلیدی افکار عمومی پاسخ نداده که اگر مطابق قانون ممنوعیتی وجود دارد، پس این همه – میلیون ها دستگاه – تجهیزات پیشرفته ماهواره ای از کجا می آید؟ توسط چه کسانی وارد می شود؟ و چرا سرِ مرزها جلوی این تجهیزات گرفته نمی شود؟

در میانه این همه سیاست های غلط، سوء مدیریت، کم کاری و خواب غفلت، میلیون ها نفر دارند “روزی روزگاری” می بینند، با “شعر یادت نره” و “چراکه نه” همراه می شوند، “بفرمایید شام” تماشا می کنند، برای آکادمی موسیقی از تلفن های مختلف رای می فرستند، بحث های داغ خانوادگی شان درباره آینده رابطه مثلث (باریش،کرم، زینب) و سرگذشت (لیلا و اوز) یا (جمیله و علی کاپیتان) است و حول محورِ تحلیل اختلاس (شوکت) یا آینده ازدواجش با  (فرخنده) یا یادآوری خوشمزگی های (سنبل خان) و دل سوزاندن برای سرنوشت (شاهزاده بایزید) و (سلطان سلیمان) دور می زند. هنوز بحث اول شدن ارمیا و حذف شدن امیرحسین، داغ است. برای خیلی ها اخبار یعنی “۶۰ دقیقه” و"بی بی سی" و  خیلی ها اخبار فرهنگی شان را از “شباهنگ” کسب می کنند و تحلیل هایشان را از “افق”. داروهای لاغری، موسسات کاشت مو، افزایش قد و کِرِم های رنگ و وارنگ دکترمظاهری و … برای خودشان جای .محکمی توی خانواده ها باز کرده اند.

Image result for ‫عکس سیما و ماهواره‬‎

حالا دیگر نه تنها برنامه دکتر هلاکویی پربیننده است بلکه سی دی های او دست به دست می چرخد. در خیلی از میهمانی ها سرِشام، بحث مِین کورس و استارتر و این شوخی که از یک تا ده به میزبان چند می دهند متداول است، “تیرامیسو” حالا مثل شیرینی دانمارکی و “زبون” توی همه قنادی ها هست، توی دشت و صحرا خیلی ها دارند می گویند؛ “اینجا فلانجاست مام فلانی ایم، آی لاو یو پی ام سی”، یا توی آسانسور و کلاس درس و بیمارستان و دستشویی دارند برای سالی تاک، ویدیوهای زشت نما  می گیرند. بچه ها را به سختی می شود از پای شبکه “پرشین تون” بلند کرد. همین کودکان یا نقاشی می کشند یا با اسلحه اسباب بازی عکس می گیرند و می فرستند برای دکتر کپی که جزو لشگر پوشالیش شوند(حیف نیست بچه هایمان که باید با فرهنگ بسیجی بزرگ شوند و درس جهاد فی سبیل الله ومقاومت بگیرند، خاطرات سرباز دکتر کپی بودن در ذهن چون آینه شان حک شود؟).یکی از دوستان که اخیراً سفری به ترکیه داشت نقل می کند کودک چهارساله اش در جزیره بیوک آدا از مادر پرسیده که؛ مامان اینجا خونه “لامیا” نیست؟! خدا می داند ترکیه با همین سریال ها به قاعده چندهزارمیلیارد برای تاریخ و فرهنگ و گردشگری اش تبلیغ موثر کرده و ما هم در خلاء خوراک فرهنگی خودمان، هرچه را سریال های ترکی – راست و دروغ – به خوردمان دادند، .پذیرفته ایم

Image result for ‫عکس سیما و ماهواره‬‎Image result for ‫عکس سیما و ماهواره‬‎

وقتی تلویزیون خودمان علاقه ای به شناساندن سلاطین برجسته ای نظیرشاه عباس و نادرشاه و کوروش و کریم خان زند ندارد، سلطان سلیمان عثمانی با کلی ضعف و تحریف، می شود مرد اول شب های زنان و مردان و کودکان و  میرسدنوجوانان ما. چرا نشود؟ واقعاً چرا که نه؟!سالهاست که خبر تولید سریالی با مضمون زندگی امام خمینی (ره)بگوشمان  میرسدولی هنوز چشممان به دیدن آن روشن نشده است.چرا؟

بتدریج برنامه های کودک تلویزیون ما از هر خلاقیت وجذابیتی دارد خالی می شود، چرا یکی دو شبکه خارجی نیایند و   این فضای خالی را با انواع و اقسام کارتون ها پُرنکنند؟بالاخره آنها هم دنبال مخاطب میگردند.نه؟گرچه کارتون هایشان  بعضاً باتصاویر خشن و یا غیرمتعارف، مناسب این رده های سنی نیست. وقتی تلویزیون ما دوست دارد هم فیلمهای سینمایی امریکایی پخش کند و هم سروتهش را بزند و حتی برایش داستان جدید بنویسد، چرا کلی شبکه مثل قارچ نرویند و صبح تا شب فیلم پخش نکنند؟بازار بازار رقابت و جلب مخاطب است.

تورا به خدا از خط قرمزها و محدودیت های ناگزیر حرف نزنیم که این خط قرمزها از فرط سلیقه ای شدن و نامشخص بودن و تنگ و تار بودن امان همه را بریده اند.گاهی هم برنامه ریزان ما از کارها و ایده های آنطرفی ها الگو می گیرند؛ وقتی بعضی تلویزیون های آنها صبح تا شب سریال ها و فیلم های سال های گذشته تلویزیون و سینمای خود ما را پخش می کنند، تازه حواس تلویزیون خودمان جمع می شود که می توان شبکه نمایش و آی فیلم و تماشا را با نمایش تکراری همین فیلم ها و سریال ها پر کرد. یا وقتی می بینند که مردم به فلان شبکه که فقط مستند پخش می کند اقبال نشان می دهند، یک شبکه مستند تاسیس می کنند و همینگونه است ماجرای تاسیس شبکه پویا که مشابه یکی دو شبکه ماهواره ای فقط کارتون پخش کند.

Image result for ‫عکس سیما و ماهواره‬‎

ناگفته پیداست که موفقیت چنین اقدامات واکنشی و تقلیدی و توفیق شان درجذب مخاطبانی که به آن یکی شبکه عادت کرده اند، چقدر دشوار است و نیاز به محتوای فوق العاده دارد.قرار شد تعارف نداشته باشیم؛ قضیه ماهواره گسترده تر و جدی تر از این حرفهاست. عامی و نخبه هم نداریم، روشنفکر و امّل هم نداریم، پیر و جوان وکودک هم نداریم. ماه و خورشید همین آینه می گردانند.با یک نگاه، حریم سلطان و برگ ریزان وفاطماگل و … را باید به عنوان یک فرصت نگاه کرد. فرصتی برای بیدار شدن مدیران تلویزیون و ترغیب آنها برای آنکه تکانی به خود بدهند و از بی اعتنایی به نیازها و خواست های مردم دست بردارند. این برنامه ها ثابت می کنند چقدر کم کاری و سوء مدیریت در تلویزیون و البته سینمای ما بیداد می کند، که چقدر پول کلان و ارزشمند بیت المال دارد به دلیل نابلدی و بی کفایتی در حوزه فرهنگ هرز می رود، که چقدر بی خیالی و سهل انگاری در مدیریت فرهنگی ما وجود دارد. اینها ثابت می کنند که ما چقدر نسبت به ظرفیت های داستانی، تاریخی، فرهنگی، اسطوره ای و گردشگری مان بی توجهیم. در تلویزیون ما بحران خلاقیت وجود دارد؛ خلاقیت در مدیریت و خلاقیت در برنامه سازی.این برنامه ها ثابت می کند چقدر خلاقیت در مدیریت و برنامه ریزی و برنامه سازی در تلویزیون ما عنصری کمیاب و حتی نایاب است.متاسفانه باید اعتراف کرد در حال حاضر رقابت تنگاتنگی میان سه چهار شبکه تلویزیونی فارسی زبان برون مرزی برای جذب مخاطب ایرانی داخل کشور درجریان است و صداوسیمای ما بیشتر در نقش یک ناظر بی آزار، بی هدف و ناامید در این بازی نقش آفرینی می کند که نیازی هم به شرکت در رقابت نمی بیند.شبکه ای با تنها شش هفت ساعت برنامه در روز – که کمتر از نیمی از آن تولیدی است- با سه چهاربار تکرار در شبانه روز، صدا و سیمای ما با این عرض و طول را مستاصل کرده است؛ چرا واقعاً؟ آن یکی شبکه با چهارتا سریال ترکی زیر متوسط توانسته آنچنان مخاطب انبوهی را جذب کند که شگفت آور است. واقعاً چطور؟این وسط تلویزیون ما دارد چکار می کند؟ نگویید آنها دارند پول بی حساب خرج می کنند – که می کنند – که این دلیل ابداً قابل قبول نیست.

Image result for ‫عکس سیما و ماهواره‬‎Image result for ‫عکس سیما و ماهواره‬‎

سازمان صدا و سیمای ما با بودجه و درآمد هنگفت، ده ها شبکه، صدها ساعت برنامه در روز، هزاران نفر پرسنل و امکانات نرم افزاری و سخت افزاری بسیار وسیع، اصلا قابل مقایسه با هزینه و امکانات هیچکدام از آنها نیست. واقعاً نیست. و نگویید که جذابیت های آنها “خط قرمزی” است و دست شبکه های داخلی از این بابت بسته. این هم اصلاً پذیرفتنی نیست. هروقت تلویزیون خودمان درست عمل کرده و برنامه جذابی نزدیک به سلیقه عمومی و خواست مخاطبان تهیه و درست عرضه شده، اقبال مخاطبان را نیز به همراه داشته است. سریال های خوب گذشته مثل (هزاردستان)،( امام علی)، (مدار صفردرجه)،(مختارنامه)،( صاحبدلان )و (میوه ممنوعه) یا همین (شوق پرواز)و خیلی قبل تر (سربداران)، (سلطان و شبان)، (گرگ ها)، ا(بن سینا)، (روزی روزگاری)و … هرکدام توانسته اند خط قرمز هارا رد نکنند .اخلاقی و اسلامی باشندو مخاطبان انبوهی را نیزبسوی خود جلب کنند.

Image result for ‫عکس مختارنامه‬‎Image result for ‫عکس مختارنامه‬‎

حتی سریال هایی مثل “زمانه” یا قبل تر”ستایش” و قبل ترش “نرگس” با وجود تمام انتقاداتی که به آنها وارد است توانستند نظر جمعی از بینندگان تلویزیون را معطوف به خود کنند. یا مثلاً همین سریال “پایتخت” با وجود برخی کاستی هایی که دارد با خلق شخصیت های جذاب، موقعیت های کمیک و روابط صمیمانه و باورپذیر ایرانی، توانسته به کیفیت استاندارد برسد، رضایت بسیاری از مخاطبان را جلب کند و به شبکه های آن طرفی ترجیح داده شود. یا وقتی کلاه قرمزی شروع می شود همه قید ماهواره را می زنند تا شیرینکاری های فامیل دور و پسرعمه زا و پسرخاله را ببینند. و مثلاً “نود” که رسماً تلاش شبکه های آن طرفی را برای ساخت برنامه ای مشابه ناکام گذاشت و رادیو هفت که یک اتفاق خیلی خوب و دلنشین در تلویزیون این روزهاست.واقعاً کجایند سریال هایی که خیابان ها را خلوت می کردند؟ کجاست یک مسابقه تلویزیونی اریژینال جذاب مثل مسابقه هفته، که اصطلاحاتش بعد از نزدیک به دو دهه هنوز ورد زبان هاست؟ کجاست برنامه ای که دوروزه فراموش نشود و دریادها بماند؟ جای موسیقیدانان و خواننده های پرطرفدار این مملکت در تلویزیون کجاست؟ یکی در این مملکت پیدا نمی شود که یک (تَلِنت شو )جذاب بسازد؟ آدم های خلّاق تلویزیون ما کجا هستند؟اما بداقبالی را ببینید که همین تلویزیون خودمان با کمال بی ذوقی و بی سیاستی، یا از برخی برنامه های ماهواره ای و ایده های آنها گرته برداری می کند – که طبعاً برابر اصل هم نیست – و یا با همان برنامه ها شوخی می کند و قصد دارد با

Image result for ‫عکس سیما و ماهواره‬‎Image result for ‫عکس سیما و ماهواره‬‎

استفاده از علاقه مندی های مخاطبان و با تکیه بر پیش زمینه ذهنی آنها با تمسخر برنامه های اصلی ایجاد جذابیت کند. جای تاسف است که همین شوخی ها دقیقاً کارکرد ضد خود را پیدا می کنند و به تبلیغ مستقیم و مفت و مجانی برای برنامه های مورد اشاره بدل می شوند. آنها که برنامه های اصلی را ندیده باشند به تماشای نسخه اصل ترغیب می شوند.ضمناً با این برنامه، تلویزیون رسماً پذیرفته که اکثریت مردم ایران بطور گسترده ماهواره تماشا می کنند. یکی نیست بپرسد، اگر مردم ماهواره تماشا نکنند اصلاً این برنامه شما برای کسی دیدنی است؟ درآن صورت اصلاً شوخی های شما را کسی می فهمد؟ واقعاً چرا باید این همه هزینه شود تا این دوستان برنامه ساز بی ذوق بنشینند بارها و بارها برنامه های ماهواره را ببینند تا بتوانند با جزییات کامل از آنها تقلید کنند و به خورد خلق الله بدهند؟ جداً فکر می کنند مردم با دیدن این برنامه های جلف، از ماهواره متنفر می شوند؟ یااینکه به سرعت برای خلاصی از شرِّ همین برنامه های لوس و بی مایه، کانال را عوض می کنند و به نسخه اصل پناه می برند؟اتفاقاً مخاطبان تلویزیون ایران بیش از میزانی که ما تصور می کنیم قانع هستند. اما توقع آنها و اعتمادشان، یک “حداقل” دارد که متاسفانه تلویزیون ما مدت هاست از رسیدن به آن کف و حداقل، ناتوان است. قضیه اصلی، بودجه نیست، کم کاری و سوء مدیریت است و کارهایی که به کاردان سپرده نمی شود، مشکل در سختگیری ها و خط قرمزهای تنگ و بی مورد است، درخانه نشین کردن چهره ها و مجریان و بازیگران مورد علاقه مردم و فراری دادن مدیران، برنامه سازان، فیلمنامه نویسان و کارگردانان کاربلد است، در فاصله گرفتن از نیازها و خواست های مردم و نشناختن علائق آنهاست، در فهم نادرست از مفهوم جذابیت، درغفلت از کارکرد رسانه تلویزیون و نشناختن اهمیت و وسعت نفوذ آن و در یک کلام، احترام نگذاشتن به مخاطب است وگرنه، نه بودجه تلویزیون ما کم است و نه سوژه برای تولید برنامه های قابل توجه مردم کمیاب.

Image result for ‫عکس سربداران‬‎Image result for ‫عکس سربداران‬‎

آنچه کم است مدیریت و ذکاوت و تخصص است و بس. تلویزیونی که “یه حبه قند” در آن سانسور می شود تکلیفش روشن است. قبول کنید که اعتماد کردن به چنین تلویزیونی کار بسیار دشواری است.با این حساب دو راه بیشتر نداریم؛ یا باید بپذیریم که مخاطبان ما کج سلیقه اند و برنامه های آن ور آبی را به برنامه های جذاب شبکه های داخلی ترجیح می دهند و یا بپذیریم که برنامه هایمان یارای رقابت با برنامه های آنها را ندارند که شوربختانه درهر دو حالت قافیه را باخته ایم و متاسفانه میدان را کاملاً واگذار کرده ایم.اگر خوراک فکری و فرهنگی برنامه های ماهواره ای را نامناسب می دانیم – که در بسیاری مواردحتما" اینگونه است – و اگر فکر می کنیم در فرهنگ و جامعه خودمان به اندازه کافی سوژه سالم و جذاب برای برنامه سازی وجود دارد که بتواند مخاطب ایرانی را راضی و از تماشای برنامه های آنطرفی ها بی نیاز کند و اگر معتقدیم برنامه سازان توانا و خلّاقی داریم که .حریف آنها می شوند، پس باید دست بجنبانیم چون ..همین حالا هم خیلی دیر است

 
 

 

 

تعداد بازدید از این مطلب: 6206
برچسب‌ها: صداو سیما , ماهواره ,
|
امتیاز مطلب : 0
|
تعداد امتیازدهندگان : 0
|
مجموع امتیاز : 0

جمعه 29 اسفند 1393 ساعت : 1:8 قبل از ظهر | نویسنده : م.م
معنای سینمای معناگرا
نظرات

معنای سینمای معناگرا 

(پیش از مطالعه توجه داشته باشید که این مقاله در سال 1386 برشته تحریر درآمده است)

منبع:www.aminartgroup.ir.suncold.parsiblog.com

Image result for ‫عکس سینمای معناگرا‬‎

___________________________________________________________________________________________________

مقدمه :

سینمای معناگرا همان سینمای فرانگر است که به موازات مطرح شدن در ایران‌، در سایر نقاط جهان نیز با عناوینی متفاوت‌، مطرح شد و در سالیان اخیر، کوشش‌های چشم‌گیری در میان فیلم‌سازان جهان برای تولید چنین آثاری دیده می‌شود.

...چنین گرایشی شاید ناشی از تشنگی معنوی جهان امروز است که در سایر رشته‌های هنری و به خصوص در ادبیات نیز نمونه‌هایش یه وفور دیده می‌شود و سینما نیز که «هنر صنعتی» گره خورده با طبع مردم است و ادامه حیاتش در گرو استقبال مناسب مردم و به دست آوردن تماشاگران انبوه است‌، به ناچار و برای تجارت هم که شده، به مفاهیم معناگرایی روی آورده.

سینمای معناگرا اصطلاحی بود که ابتدا از سوی معاونت سینمایی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ايران "محمد مهدی حیدریان" مطرح شد. در نظر او، وسعت این سینما به حدی بود که مفاهیم متنوع و قابل اعتنایی را شامل می‌شد‌. این اصطلاح در میان مدیران ارشاد و فارابی و مشاوران سینمایی کشور بحث‌هایی را دامن زد‌، در مورد تعبیر «سینمای معناگرا » چالش‌های زیادی وجود داشت و حتا در خصوص تعبیر جهانی این مفهوم که بیشتر در زبان انگلیسی جست‌وجو می‌شد‌. از سال 1383خ به بعد یعنی از زمانی که برای نخستین بار واژه معناگرا مورد استفاده قرار گرفته تاکنون (1386) تحقیات و بحث‌های کارشناسی بسیاری بر روی سینمای معناگرا صورت گرفته است. عده‌ای به دنبال این بودند که اثبات کنند که آیا اساسا استعمال چنین واژه‌ای درست است یا نه و اگر درست است مگر سینمای بی‌معنا وجود دارد‌؟ و یا عده‌ای دیگر به دنبال عناصر مفهومی و کاربردی سینمای معناگرا بوده‌اند که می‌توان از این میان به آثار تهیه شده در بنیاد سینمایی فارابی اشاره کرد. من در این مقاله ضمن تعریف دقیقی از سینمای معناگرا سهی دارم تا به این سوال پاسخ دهم که آیا «سینمای معناگرا» همان «سینمای دینی» است؟ اگر چنین نیست چه رابطه‌ای بین سینمای معناگرا و سینمای دینی وجود دارد؟ اصلا آیا رابطه‌ای بین این دو مقوله وجود دارد یا خیر؟


Image result for ‫عکس سینمای معناگرا‬‎

مفاهیم کلیدی :

معنا‌: معنا در مقابل ماده قرار می‌گیرد‌، ماده واقعیتی است در بستر زمان و مکان که قابلیت تغییر و تحول و تکامل دارد و ملموس و محسوس به حواس پنجگانه انسان ( مسلح یا غیر مسلح ) است‌. بنابراین معنا هر آن‌چیزی است که خارج از تعریف تحدیدی بالا قرار می‌گیرد‌، یعنی محدود به زمان و مکان و حواس انسانی نیست و در عین حال وجود دارد. سینمای معناگرا در پی گرایشی احساسی و عقیدتی به این موجود است‌. 

معناگرایی‌: چیزی جز بازگشت به فطرت نیست و بازگشت نیز جز با «تأمل» برنمی‌آید و تأمل نیز غالباً در «رازها» كل می‌گیرد و بزرگ‌ترین راز هستی نیز خداست‌.

دین‌: دین مجموعه‌ای از معارف است که در ابعاد عقیدتی‌، شریعتی‌، و عرفانی نمایان می‌شود.

سینمای دینی‌: سینماتی دینی به درگیری خیر و شر و پیروزی رستگاری‌ و نیکی بر تاریکی و جهل و شر می‌پردازد.

Image result for ‫عکس رنگ خدا‬‎

بخش نظری:

باید گفت موضوع این مقاله در قالب مطالعات جامعه شناسی سینما می‌گنجد. سعی من برای استفاده از نظریه‌ای مرتبط با موضوع مقاله به دلیل تازه بودن موضوع و ابهام بر‌انگیز شدن آن تنها در جامعه ایران به دلیل شرایط خاص فرهنگی ( دینی بودن کشور و نگاه دینی داشتن‌) بی‌نتیجه ماند، بنابراین به ناچار سعی شد از نظریاتی که من باب این موضوع در محافل کارشناسان سینمایی حوزه معناگرا مطرح شده است استفاده کنم.

عده‌ای از مخالفان سینمابی معناگرا معتقدند که اساس سینمای معناگرا وجود خارجی ندارد، بلکه دنباله‌رو و ادامه همان سینمای دینی است که پس از انقلاب در ایران رشد یافت‌. یا به عبارتی سینمای معناگرا تعبیر مدرن‌تر سینمای دینی است که استفاده می‌شود‌. در مقابل موافقان سینمای معناگرا چون اسفندیاری‌، دانش‌، زاهدی و... این نظریه را دارند که سینمای معناگرا اساس چیزی جز سینمای دینی‌، اخلاقی و ماورایی است.

سینمای معناگرا سینمایی است که توجه به واقعیت‌های جاری زندگی بشری را‌، عطف به رموز باطنی آن مورد نظر قرار می‌دهد به این معنی می‌کوشد از « صفات به ذات پدیده‌ها » از « صورت به معنا‌ی آنها »، از « ظاهر به باطن »، از « ماده به جان »‌، از « جسم به روح » و از « شهود به غیب » گذر کند و هیچ یک را نادیده فرونگذارد و هیچ کدام از این دو سوی واقعی بودن را از هم جدا نکند و به هیچ کدام بی‌توجه نباشد. و البته چون معنای هستی روی داشتن به کمال است‌، لذا سینمای معناگرا‌، پرداختن به واقعیت رمز‌آلود هستی را با گرایش به کمال وجهه همت خود قرار می‌دهد.

سینمای معناگرا نمی‌تواند صرفا سینمای اخلاقی باشد چرا که مجموعه عناصر اخلاقی از قبیل صداقت‌، ایثار‌، خوش رفتاری با دیگران و... اگر چه بار معنایی شریفی دارند ولی موجود نیستند و در مقام تجربه و انتزاع و ذهنیات خلق می‌شوند‌. موجود معنوی‌، واقعیتی زنده است که خصوصیات ماده را ندارد و مفاهیم اخلاقی و انسانی فاقد ویژگی زنده بودن هستند(دانش ، 1384) .سینمای معناگرا هم چنین نمی‌تواند سینمای دینی باشد چون در سینمای دینی «غیب» نقش محسوسی ندارد ولی در سینمای معناگرا غیب نقش بازی می‌کند.

در ادامه مقاله سعی خواهم كرد تا ضمن معرفی و شرح سینمای معناگرا و سینمای دینی به تفاوت‌های این دو سینما بپردازم و در پایان با استفاده از نظریه دانش ثابت کنم که سینمای معناگرا همين سینمای دینی نیست، هر چند که نا‌مرتبط هم نیستند.

 

Image result for ‫عکس سینمای معناگرا‬‎

نسبت میان دین و هنر :

‌دین‌ تلاش‌ انسان‌ است‌ تا خود را از « خاك‌ » به‌ « خدا » برساند و هنر تلاش‌ انسانی‌ است‌ كه‌ از وطن‌ مألوف‌ تبعید و مهجور از خانه‌ مانده‌ است‌ و اكنون‌ به‌ زندانِ خاك‌ (دنیا)، رنگ‌ سرزمین‌ مألوف‌ و مأنوس‌ را می‌زند. به‌ زبان‌ دیگر، هنر و دین‌ تلاشی‌ است‌ از سوی‌ انسان‌ تا خود را از « واقعیت‌ موجود » (دنیا) به‌ آن‌ «حقیقتِ مطلوب "( عقبی )برسانند‌، ولی هر کدام با روش خود به این هدف جامه‌ي عمل می‌پوشانند‌: دین با برنامه‌های

عبادی‌ و اخلاقی‌ ما را از خاك‌ به‌ خدا می‌رساند (انا لله‌ وانا الیه راجعون )و هنر به دنیای ما رنگ عقبی می‌زند. تبعیدگاه انسان را به گونه‌ی خانه‌ی مانوس و مالوف از طریق معماری‌، نقاشی‌، صنایع مستظرفه‌، شعر‌، موسیقی و نمایش بازسازی می‌کند‌.

پس از این دیدگاه دین و هنر داری یک هدف مشترک‌اند ولی با روش‌های متفاوت ما را از« محسوس» به « معقول » از « بیداری زشت » به آن « ناپیدای زیبا » می‌رسانند.

Image result for ‫عکس سینمای معناگرا‬‎

معنای سینمای معناگراچیست؟

سینمای معناگرا سینمایی است که توجه به واقعیت‌های جاری زندگی بشری را‌، عطف به رموز باطنی آن مورد نظر قرار می‌دهد به این معنی می‌کوشد از « صفات به ذات پدیده‌ها » از « صورت به معنا‌ی آنها »، از « ظاهر به باطن »، از « ماده به جان »‌، از « جسم به روح » و از « شهود به غیب » گذر کند و هیچ یک را نادیده فرونگذارد و هیچ کدام از این دو سوی واقعی بودن را از هم جدا نکند و به هیچ کدام بی‌توجه نباشد. و البته چون معنای هستی روی داشتن به کمال است‌، لذا سینمای معناگرا‌، پرداختن به واقعیت رمز‌آلود هستی را با گرایش به کمال وجهه همت خود قرار می‌دهد. پس ذات و جوهر ارزش‌های تمدن بشری‌، به نحوی که مورد اقبال همه تمدن‌های جهان باشد‌، موضوع کار سینمای معناگرا است.

این سینما محدود به وجوه رحمانی و تعالی بخش هستی نمی‌شود‌، بلکه وجوه شیطانی و موانع تعالی انسانی را هم در بر می‌گیرد. مشروط بر آن که معانی رحمانی در سایه معانی شیطانی و نفسانی قرار نگیرد. اما این وجود در حدی و به نحوی مورد توجه قرار می‌گیرد که اثر گذاری تعالی بخش آن را نفی نکند و « معنی رحمانی » در سایه «‌ معانی شیطانی » و « معانی نفسانی » قرار نگیرد.

به تعبیر دیگر سینمای معناگرا سینمایی است که «صفات را از ذات پدیده‌ها » جدا نداند و در عین دیدن صفات به ذات آنها نیز توجه کند‌. در عین حال که به « صورت » متوجه است، « معنا » را در می‌یابد و بدون این که « ظاهر » را نفی کند‌، « باطن » را بنگرد و بی آن‌که ماده را هیچ انگارد ، « جان » آن را جستجو کندو عالم "سهود و غیب" را در آمیختگی با هم وجدان نماید.در سینمای معناگرا نشانه ها و اشارات به طور جدی مورد استفاده قرار می گیرند . به نحوی که "نشانه گذاری "و آیات شناسی " و استفاده از "نمادها " ویژگی عمومی و گاه غالب سینمای معناگراست.

 

Image result for ‫عکس سینمای معناگرا‬‎

سینمای معناگرا به چه موضوعاتی می‌پردازد؟

روح‌، آخرت‌، ذهن و عین‌، نیروهای غیرعادی بشری‌، شفابخشی‌، کشف و کرامات‌، رویا و کابوس‌، معجزه و امدادهای غیبی‌، شیاطین و فرشتگان‌، جن و جن زدگی‌، شاعرانگی و شهود و ارتباط با مردگان از مواردیست که در سینمای معناگرا موضوع پرداخت قرار می‌گیرد.

آیا سینمای معناگرا یک ژانر است ؟

سینمای معناگرا یک ژانر‌، نوع یا گونه در سینما نیست، سینمای معناگرا نوعی رویکرد محتوایی است که ممکن است در هر گونه‌ای از ژانرهای سینمایی نمود پیدا کند.

برای پاسخ به عده‌ای که مطرح می‌کنند مگر سینمای بی‌معنا نیز وجود دارد که سینمای معنا‌گرا داشته باشیم باید گفت‌:

همه فیلم‌ها معنا دارند، اما همه در جست‌وجوی معنا نیستند و سینمای معنا گرا در جستجوی معنا است و گرایش به معنا‌، گرایش به جان جهان است.

سینمای معناگرا سینمایی است كه انسان را در مقابل پیچیدگی‌ها و رازهای برملا نشده خود بگذارد و به‌نوعی او را به‌سوی هستی خود رهنمون سازد. از دیدگاه ایشان، معناگرایی دارای مفهومی عام و فراگیر است كه می‌تواند حتا در یك فیلم كه گویای یك داستان ساده است رخ دهد، لذا طبقه‌بندی‌های خاص در این حیطه، رنگ می‌بازد و تنها چند و چون تلاقی نگاه انسان و اثر هنری است كه معناگرا بودن یا نبودن آن اثر را نسبت به مخاطب، تعیین می‌كند.

 

Image result for ‫عکس سینمای معناگرا‬‎

سینمای دینی :

سینمای دین یه درگیری خیر و شر و پیروزی رستگاری و نیکی بر تاریکی و جهل و شر می‌پردازد. نخستین رویکرد سینمای دینی پرداختن به روایت تصویری مفاهیم دینی و ایمان انسان به عالم معناست‌. البته اگر فیلمی فقط زندگی پیامبری را روایت کند لزوما سینمای دینی محسوب نمی‌شود‌. فیلم‌ها می‌توانند هر روایت تاریخی یا داستانی دیگری را به همین صورت به تصویر در‌آورند و حتی آن را تحریف کنند، ولی اگر موضوع فیلم مفاهیم دینی باشد می‌توان آن‌را سینمای دینی اطلاق کرد. در واقع سینمای دینی می‌تواند نوعی سینمای اخلاقی یا آرمانی باشد که شاخه‌های بی‌شماری از اندیشه را در بر می‌گیرد‌.

در تعریف سینمای دینی نباید به ظواهر دینی بسنده کرد، از این رو فیلمی که در آن نماز بخوانند و به زیارت بروند، روزه بگیرند، صدقه بدهند و از این قبیل فرایض دینی انجام دهند‌، صرفا فیلم دین تلقی نمی‌شود. فیلم دینی باید توانایی آن را داشته باشد‌، که توجه تماشاگر را نسبت به مبدا و معاد برانگیزد و او را از دام تعلقات به کثرت و ظواهر دنیوی نجات دهد. پس سینمای دینی تماشاگرش را از چاه ویل طاغوت‌ها و شیاطین و هواهای نفسانی وا می‌رهاند.

سینمای دینی یه درگیری خیر و شر و پیروزی رستگاری و نیکی بر تاریکی و جهل و شر می‌پردازد. نخستین رویکرد سینمای دینی پرداختن به روایت تصویری مفاهیم دینی و ایمان انسان به عالم معناست‌. البته اگر فیلمی فقط زندگی پیامبری را روایت کند لزوما سینمای دینی محسوب نمی‌شود‌. فیلم‌ها می‌توانند هر روایت تاریخی یا داستانی دیگری را به همین صورت به تصویر در‌آورند و حتی آن را تحریف کنند، ولی اگر موضوع فیلم مفاهیم دینی باشد می‌توان آن‌را سینمای دینی اطلاق کرد. در واقع سینمای دینی می‌تواند نوعی سینمای اخلاقی یا آرمانی باشد که شاخه‌های بی‌شماری از اندیشه را در بر می‌گیرد‌.

 Image result for ‫عکس سینمای دینی‬‎



ساختارشناسی‌ سینمای‌ دینی‌ چگونه‌ ممكن‌ است‌؟

اگر نتوانیم‌ ساختار سینمای‌ دینی‌ را تعریف‌ و جنبه‌های‌ ثبوتی‌ آن‌ را معرفی‌ كنیم‌، حداقل‌ قادریم‌ كه‌ بگوییم‌ سینمای‌ دینی‌ چه‌ نیست‌. در یك‌ كلام‌، سینمای‌ دینی‌، سینمای‌ ظواهر و رعایت‌ آداب‌ و احكام‌ ظاهری‌ و بیرونی‌ دینی‌ نیست‌؛ زیرا در این‌ وادی‌ دغل‌كاری‌ و ارزان‌فروشی‌ و عوام‌فریبی‌ بسیار بوده‌ است‌ (برای‌ مثال‌، تطبیق‌ سینمای‌ استالونه‌ و بروس‌ لی‌ با ظواهر به‌ اصطلاح‌ شرعی).

سینما و درام‌ دینی‌ را نباید با معیارهای‌ ظاهری‌ شرع‌ تعریف‌ كرد، بلكه‌ ساختار و هیات‌ متشكله‌ی‌ آن‌ باید جوهر تفكر دینی‌ را آشكار سازد. چگونه‌؟ ما یك‌بار در معماری‌، بار دیگر در نقاشی‌ و زمانی‌ در شعر و سرانجام‌ در تعزیه‌ موفق‌ به‌ ایجاد و ابداع‌ و انشای‌ هنر و نمایش‌ دینی‌ شده‌ایم‌. آیا در سینما نیز می‌توان‌ از تجربیات‌ موفق‌ گذشته‌ سود جست‌؟ در یك‌ كلام‌، به‌ لحاظ‌ ساختار، دینی‌بودن‌ یعنی‌ به‌ لحاظ‌ بصری‌، جوهره‌ی‌ دین‌ را آشكارساختن‌؛ زیرا سینما یك‌ هنر بصری‌ است‌؛ همان‌طور كه‌ معماری‌ ایرانی- اسلامی‌ به‌ لحاظ‌ تجسمی‌، جوهره‌ی‌ دین‌ را عیان‌ می‌سازد؛ یعنی‌ ما به‌ قول‌ "بوكهارت"‌ در یك‌ مسجد، به‌ناگهان‌ و بدون‌ واسطه‌ در محضر خداوند قرار می‌دهد. در معماری‌ مساجد، خودِ فضا و مكان‌ و حجم‌ بیان‌گر جوهر دین‌ و معنوی‌بودن‌ مكان‌ است‌. درواقع‌، مسجد تحقق‌ و تجسم‌ عینی‌ و عملی‌ جهان‌بینی‌ توحیدی‌ اسلام‌ است‌ و آوردن‌ آیات‌ و احادیث‌ نقش‌ تزئینی‌ و تأكیدی‌ دارد و نه‌ نقش‌ ساختاری‌.

Image result for ‫عکس سینمای معناگرا‬‎

معیارها و مصادیق‌ سینمای‌ دینی‌ كدام‌اند؟


شاید مهم‌ترین‌ معیار برای‌ سینما و نمایشی‌ دینی‌ همانی‌ باشد كه‌ در مورد قبلی‌ گفته‌ شد. نمایش‌ سینما و نمایش‌ دینی‌ به‌ لحاظ‌ ساختار، دینی‌ است‌؛ به‌خصوص‌ در سینما كه‌ هنری‌ بصری‌ و دیداری‌ است‌، جوهره‌ی‌ اندیشه‌ دینی‌ خود را به‌ صورت‌ بصری‌ و دیداری‌ آشكار می‌سازد و نه‌ به‌ لحاظ‌ داستان‌ و شخصیت‌ و موضوعِ دینی‌ كه‌ می‌تواند گمراه‌كننده‌ و عوام‌فریبانه‌ نیز باشد.

مصادیق‌ نمایش‌ و سینمای‌ دینی‌ را در تنگنای‌ زمانه‌ی‌ حاضر، در ظهور جوهره‌ی‌ اندیشه‌ی‌ دینی‌ به‌ صورت‌ تصویری‌ و بصری‌ در آثار كسانی‌ همچون‌ درایر، بره‌سون‌، برگمن‌ و تاركوفسكی‌ یافته‌اند. برای‌ مثال‌، در آثار آندرِی‌ تاركوفسكی‌، تالاب‌ها و آبگیرهای‌ فراوانی‌ به‌ لحاظ‌ بصری‌ دیده‌ می‌شود كه‌ پیوسته‌ تصویر آسمان‌ در آن‌ها افتاده‌ است‌. تو گویی‌ در تبعیدگاه‌ انسان‌ و در حقیرترین‌ و بویناك‌ترین‌ وجوه‌ پدیده‌ها، تصویری‌ از ملكوت‌ رخ‌ نمایانده‌ است‌ و این‌ می‌تواند معنی جوهر تفكر دینی‌ را به‌ لحاظ‌ بصری‌ و ساختاری‌ نشان‌ دهد.

Image result for ‫عکس سینمای معناگرا‬‎

سينماي ديني از نظر شرق وغرب
سینمای‌ دینی‌ شرق‌ رو به‌ سوی‌ حقیقت‌ دارد و جست‌وجو را با رمز و راز نشان‌ می‌دهد. ‌حقیقت‌ در این‌ نوع‌ سینما، مربوط‌ به‌ عالم‌ ماورا و ملكوتی‌ است‌، در حالی‌ كه‌ سینمای‌ دینی‌ غرب‌ در جست‌وجوی‌ حقیقت‌ عینی و کاربردی‌ برای‌ زندگی‌ است‌. به همین دلیل سینمای‌ دینی‌ غرب‌ با نوعی‌ رُمانتیسم‌ درآمیخته‌ است‌ و سینمای‌ دینی‌ شرق‌ با نمادگرایی‌ وسمبولیسم‌. سینمای‌ دینی‌ غرب‌ درنهایت‌ انسان‌ را به‌ سوی‌ خداشناسی‌ رهنمون‌ می‌كند و سینمای‌ دینی‌ شرق‌ به‌ سوی‌ خودشناسی‌ به‌ موازات‌ خداشناسی.

سینمای دینی غرب را می‌توان به مثلثی تشبیه کرد که هر ضلع آن به یکی از سه زاویه « خداوند »‌،« بشر » و «شیطان» منتهی می‌شود‌. در حالی که سینمای دینی شرق‌، نه مثلث بلکه دایره‌ایست که در مرکز آن «پروردگار» و در محیط آن «تمامی مخلوقات جهان» قرار دارند و یا پاره خطی است که انسان را در کوتاه‌ترین فاصله به خالقش می‌رساند‌. در واقع سینمای دینی غرب دارای سه بعد است‌: بُعد اول؛ نمایش پروردگار ، بعد دوم؛ نمایش بشر ، و بعد سوم؛ نمایش شیطان یا مانع و سد رابطه پروردگار و بشر‌. در حالی که سینمای دینی شرق‌، هم چون نقاشی و مینیاتور شرقی‌، دو بعدی است‌:‌بعد اول؛ تمثیلی از پروردگار و بعد دوم؛ تمثیلی از تمام مخلوقات جهان هستی است .

Image result for ‫عکس سینمای دینی‬‎Image result for ‫عکس سینمای دینی‬‎

هم‌ترین تفاوت سینمای دینی شرق و غرب در این است که سینمای دینی غرب پاسخی برای ناامیدی و جست و جو گری‌های انسان است که بهترین نوع آن سینمای فیلم ساز سوئدی "اینگمار برگمن" است‌. اما سینمای دینی شرق به منزله‌ی تجلیل و عبادت جهان و یا درک طبیعی هستي است‌. سینماگر شرقی از طریق سینما راهی برای یاتفتن امید و یا ایمان جستجو نمی‌کند‌، زیرا ایمان و امید را در قلب خویش دارد و اکنون با ابراز هنرش‌، درک عابدانه و ستایش گرانه خودرا از جهان هستی بیان می‌کند .

غیب و راز :

موجود معنوی نزد جریان‌های معناگرا با عبارت غیب عنوان می‌شود‌، غیب همان امور پنهان از حس بشر است که از قلمرو ابزار آگاهی‌های طبیعی‌اش خارج است‌. این امور یا به موجودات ماورای حس او اطلاق می‌شود (مانند خدا‌، فرشتگان‌، ارواح‌، شیاطین‌، اجنه و...) یا به حوادث و وقایعی که در گذشته اتفاق افتاده یا در آینده رخ خواهد داد و شخص بدون ارتباط محسوس با آن حوادث‌، نسبت به آنها وقوف پیدا می‌کند.

سینمای معناگرا با واقعیات سرو کار دارد، واقعیت‌هایی توام با رمز و راز. راز وجه دیگری از سینمای معناگرا‌ست که در کنار پردازش غیب نقشی اساسی دارد ممکن است همه رازها از جمله مجهولات انسان باشند، اما هر مجهولی راز نیست‌.

Image result for ‫عکس سینمای معناگرا‬‎

مصداق‌های معنوی راز :

1- مبدا و منتهی امور

2- امور پشت پرده

3- نفع و ضرر پنهان در وقایع دنیا و رفتار آدمیان

4- مکانیسم‌های پنهانی که در عالم در کارند(مانند دعا )

5- امور بی چون و چرا مثل خدا‌، قضا و قدر و...

6- اموری که آشکار شدنشان نظام عالم را بر هم می‌زند و غفلت‌ها را می‌شکند

7- تجربه‌های عرفانی

8- ماهیات و حقایق امور و...تجلی پیدا می‌کند‌.

این راز آلودگی معنادار نوعی‌ شان و مقام به عالم غیب می‌دهد که آن را نزدیک به تعالی و تقدس می‌کند‌. به عبارت دیگر در سینمای معناگرا امر متعالی و مقدس از خلال واقعیت‌های مادی ظاهر می‌شود و به این وسیله‌، شی مادی علاوه بر اینکه چیزی دیگر می‌شود در عین حال صورت خود را محفوظ باقی می‌دارد‌.

Image result for ‫عکس سینمای دینی‬‎

سینمای معناگرا در مقام نمایش همین تداخل دو ساحت غیب و شهود است 

اینکه چطور در لابلای پیکره‌های مادی و واقعیت‌های دنیایی‌، غیب در آمد و شد به‌سر می‌برد و می‌آید و می‌رود‌. مثلا ظهور یک فرشته یا موجود غیبی بر انسان‌، از راز آمیزترین و پیچیده‌ترین تداخل‌های این دو ساحت است‌.

آیا تلازم غیب و تقدس در سینمای معناگرا به معنای هم ردیف دانستن اینگونه سینما با سینمای دینی است ؟

خیر اینگونه نیست سینمای دینی همان سینمای معناگرا نیست‌،بلکه با آن رابطه دارد‌.

Image result for ‫عکس سینمای معناگرا‬‎Image result for ‫عکس سینمای معناگرا‬‎

تفاوت سینمای معناگرا با سینمای دینی :

رابطه سینمای معناگرا با سینمای دینی مانند دو دایره متداخل است که در بخش‌های از هم جدا و در بخش‌هایی با هم مشابه هستند. یعنی یک فیلم هم می‌تواند دینی باشد، هم معناگرا. ولی چنیین نیست که هر فیلم دینی معناگرا باشد و هر فیلم معناگرایی هم لزوما دینی باشد.

تفاوت این دو حوزه قبل از هر چیز به تفاوت غیب و دین بر می‌گردد‌.گفتیم که دین مجموعه‌ای از معارف است که در ابعاد عقیدتی‌، شریعتی و عرفانی نمایان می‌شود. در بسیاری از این معارف و ابعاد‌، غیب نقش محسوسی ندارد و بیشتر بر مبنای فلسفه و کلام وحقوق و فقه استوار شده است و اگر این بخش از معارف دینی‌، در سینما به عنوان موضوع اصلی پرداخته شود‌، قطعا سینمای دین هست‌، اما سینمای معناگرا نیست‌. مثلا اگر در فیلمی‌، موضوعاتی از قبیل نماز و روزه و جهاد و یا داستان زندگانی یک الگوی دینی فارغ از جنبه‌های غیبی مد نظر قرار گیرد‌، آن فیلم دینی است‌، ولی به دلیل فقدان عنایت به عالم غیب‌، معناگرا نیست‌.

بنابر این بخشی از سینمای دینی خارج از حیطه سینمای معناگراست‌. به عبارت دیگر هر فیلم دینی‌، معناگرا نیست و هر فیلم معناگرایی هم دینی نیست‌.

 

Image result for ‫عکس رنگ خدا‬‎Image result for ‫عکس سینمای دینی‬‎

می‌دانیم که جوهره هر دینی در مفهوم خدا تجلی پیدا می‌کند‌. دین بدون خدا دین نیست ، ولو اینکه آیین و مراسم داشته باشد‌. در تعریف دین قبل از هر واژه‌ای‌، معنای خدا می‌باید وجود داشته باشد. از همین رو سینمای دینی موضوعاتی را در بر دارد که مستقیم یا غیر مستقیم در ارتباط با قادر متعالی هستند که با عنایت به صفات کمالیه و ثبوتیه و سلبیه مندرج در تعالیم دین‌، خدا نام دارد‌، اما سینمای معناگرا لزوما چنین نیست‌. در سینمای معناگرا با غیب و راز آلودگی و تعالی و تقدس سر و کار داریم که مجموعا معنویت را شکل می‌دهند و ممکن است در این گستره اشاره‌ای به خدا نشود بنابر این رابطه بین سینمای معناگرا و سینمای دینی‌، اگر بخواهیم با زبان علم منطق بیان کنیم رابطه عموم و خصوص من وجه است‌، مانند دو دایره متداخل که در بخشی مشترک و در بخش هایی جدا از هم هستند.

Image result for ‫عکس سینمای معناگرا‬‎Image result for ‫عکس سینمای معناگرا‬‎

نتیجه گیری:

- سینمای معناگرا سینمایی است که عمدتا در عین حرکت در بستر رئالیسم(رئالیسم از این جهت که تاکید بر واقعیت و نه خیالی بودن عالم غیب کند) گوشه چشمی نیز به ذهنیت‌گرایی مندرج در سورئالیسم و تا حدی اکپرسیونیسم دارد و در این مسیر از نماد پردازی نیز بهره فراوان می‌جوید‌.

- سینمای معناگرابه از لحاظ مضمونی با سه عنصر عالم غیب، راز و تقدس پیوند دارد.

- سینمای معنا گرا به لحاظ فرمی عمدتا در حرکت بین سه حوزه رئالیسم‌، ذهنیت‌گرایی و نماد پردازی در حال نوسان است.

- سینمای معناگرا‌، با سینمای دینی و اخلاقی رابطه عموم و خصوص من وجه دارد .

- تعامل هنر و معنویت‌‌، لزوما و منطقا به تلازم فیلم سینمایی با معناگرایی منتهی نمی‌شود.

- در سینمای معناگرا با غیب و راز آلودگی و تعالی و تقدس سر و کار داریم که مجموعا معنویت را شکل می‌دهند و ممکن است در این گستره اشاره‌ای به خدا نشود‌.

Image result for ‫عکس سینمای دینی‬‎Image result for ‫عکس سینمای دینی‬‎

- توجه به راز آلودگی رمزهای هستی و زندگی بشری در سینمای معناگرا‌، البته لزوما به رمزگشایی منجر نمی‌شود‌، چرا که‌: رموز هستی به سادگی گشودنی نیست‌، لیکن اشاره و نشانه‌گذاری بر رمزهای جاری در زندگی بشری و واقعیت‌های روزمره جهان خود توجه دادن به معنای باطنی و جان جهان است‌. لذا در سینمای معناگرا نشانه‌ها و اشارات به طور جدی مورد استفاده قرار می‌گیرند‌. و البته از اقیانوس بی‌کران معارف دینی و ادبیات جهان برای رسیدن به مقصود بهره می‌گیرد تا با استفاده سینمایی از زبان « اشارات و نمادها » و « رمزهای موجود در ادبیات » به غنای سینمای معناگرا و رهیافت درست به مقصود کمک نماید.

- رابطه سینمای معناگرا با سینمای دینی مانند دو دایره متداخل است که در بخش‌های از هم جدا و در بخش‌هایی با هم مشابه هستند. یعنی یک فیلم هم می‌تواند دینی باشد، هم معناگرا. ولی چنیین نیست که هر فیلم دینی معناگرا باشد و هر فیلم معناگرایی هم لزوما دینی باشد.

Image result for ‫عکس سینمای معناگرا‬‎

 
 
1-طرح عنوان <سینمای معناگرا> در سینمای ایران و از سوی بنیاد سینمایی فارابی، در همان گام های اول واکنش های منفی بسیاری را در پی داشت. بسیاری از منتقدان به این عنوان بر این باور بودند که اگر بخواهیم چنین سینمایی را مطرح کنیم، پس باید در مقابل آن به وجود سینمای بی معنی هم عقیده مند باشیم، در حالی که هیچ فیلمی حتی در پیش پا افتاده ترین شکل خود، موجود نیست که حاوی هیچ نوع معنی نباشد. گروهی دیگر بر این عقیده بودند که چون این نوع سینما از سوی یک نهاد خاص دولتی مثل بنیاد فارابی مطرح شده از فیلم هایی با تعریف معناگرا حمایت های مالی می کند، سینما به سوی نوعی هدایتی - حمایتی شدن دوباره سوق پیدا خواهد کرد، از نوع جریانی که در دهه 60 ، در مورد موج سینمای عرفانی به وجود آمد و در نهایت هم شکست خورد و به نتیجه نرسید. 
 
Image result for ‫عکس سینمای معناگرا ی ایران‬‎
       
    2-در مورد شبیه سازی سینمای معناگرا به سینمای عرفانی دهه 60 جای بحث همچنان باز است و حتی نمونه هایی از آثاری که پس از طرح <سینمای معناگرا> در بنیاد سینمایی فارابی ساخته شده است، گاه می تواند بر تقویت شبهه فوق صحه بگذارد اما پافشاری بر مفهوم سینمای بی معنی در مقابل سینمای معناگرا، ایراد گیری عجیبی است که به آنچه تاکنون گفته شده و به بحث گذاشته شده وقعی نمی نهد، گوش خود را بر حرف و حدیث های دیگران می بندد و حرف خود را مدام تکرار می کند! در همان مراحل اولیه عنوان شدن، سینمای معناگرا، در بنیاد سینمایی فارابی، عبدا ... اسفندیاری، مسوول بخش سینمای معناگرا در این بنیاد، در مصاحبه ای با ماهنامه فیلم نگار تعریفی تقریبا کامل از این نوع سینما ارائه داد که فارغ از اینکه آثار ساخته شده در این گونه و تا این تاریخ تا چه حد با آن تعاریف مطابقت دارند، حداقل شبهه <سینمای بی معنی> در مقابل <سینمای معناگرا> را به طور کامل پاسخ می دهد. طبق این تعریف <سینمای معناگرا> که می تواند با عباراتی از قبیل ماورا، فرانگر، دیگر سو و معنوی نیز مترادف باشد، تمرکز بر عالم غیب از طریق کشف راز هستی دارد و این مسیر را با تکیه بر منابع دینی و گاه غیردینی می پیماید. در واقع سینمای معناگرا <معنا> را در مقابل <ماده> به کار می برد و در پی تصویر سازی عالم غیر مادی و هرچه مربوط به این گستره است می باشد. به این ترتیب، سینمای معناگرا گستره وسیع تری را از سینمای دینی، که قبل از این طرح شده بود، شامل می شود و شاید بتوان گفت سینمای معناگرایی که بر انگاره های دینی متکی است، می تواند شامل بخشی از مقوله <سینمای دینی> باشد. پس این موضوع سینما با وجود داشتن فصل مشترک، دو مجموعه جدا از هم را تشکیل می دهند. مطرح شدن نظریه سینمای معناگرا، البته تنها متعلق به سینمای ایران و بنیاد سینمای فارابی نیست، بلکه سال ها پیش پل شریدر، فیلمنامه نویس مطرح هالیوود، در پایان نامه تحصیلی اش، برای اولین بار سبک استعلایی در سینما) ( Transcendetal style نام برد )که تا حدودی متناظر به همین عنوان سینمای معناگر است و تنها از سه فیلمساز یاد کرد که در چنین سبکی فیلم می سازند: روبربرسون، کارل تئودور درایر و یاساجیرو ازو...
 
Image result for ‫عکس سینمای معناگرا ی ایران‬‎
        
    3-در سینمای ایران و با تعریف فوق می توان آثار معناگرای بسیار زیادی را یافت اما به نظر می رسد کمتر پیش آمده است که این آثار، وجهی مذهبی را نیز برخود حمل نکنند. مثلا در فیلم <دیده بان) >ابرهیم حاتمی کیا( که جنبه های متافیزیکی خود را با مقوله <امداد الهی> از غیب پیوند می دهد که حاوی انگاره های مذهبی است یا حتی در <هامون) >داریوش مهرجویی( که قهرمان اثر درگیر مشکلات فکری و روحی، در ذهن خود عالم واقع و خیال را درهم می ریزد و در دنیایی مالیخولیایی به سوی مرگ و نیستی حرکت می کند، این درهم ریختگی امور مادی و ماورایی در زندگی قهرمان ریشه ای مذهبی پیدا می کند: جایی که حمید هامون به دنبال رازهای اقدام به ذبح اسماعیل توسط پدرش ابراهیم )ع( است و اینکه این میزان از ایثار از کدام جنبه غیبی زندگی انسانی نشات می گیرد.
 
Image result for ‫عکس رنگ خدا‬‎Image result for ‫عکس رنگ خدا‬‎
    
     نمونه های مطرح شده تر سینمای معناگرا هم هریک به نوعی متعلق به سینمای دینی هستند. آثاری چون <رنگ خدا) >مجید مجیدی( که در آن پسرکی نابینا می تواند به بصیرتی درونی دست یابد، طوری که با عناصر طبیعی پیوندی برقرار کند که از طریق آنها نام خداوند را زمزمه کند یا مثلا <تولد یک پروانه> که در آن عناصر غیبی اراده شده در سه اپیزودش به نوعی با انگاره های دینی و الهی پیوند برقرار می کند. این مساله پس از طرح عنوان <معناگرا> نیز در میان آثار ارائه شده در این گونه به چشم می خورد: آثاری چون <قدمگاه) >محمد مهدی عسگرپور(، <یک تکه نان)>کمال تبریزی(، <جایی دور، جایی نزدیک)>رضا میرکریمی( و... همه در عین معناگرا بودن پیوندهای عمیق با مفاهیم مذهبی دارند که آنها را در زمره فیلم های دینی قرار می دهد و شاید بتوان گفت، آنچه با عنوان کردن این حرف و حدیث ها در سینمای ایران در حال پا گرفتن به عنوان یک گونه است )نه به این معنا که تا این تاریخ فیلمی با این درونمایه ساخته نشده بلکه منظور پاگرفتن تعریفی جدید است(، نوعی سینمای دینی است که به عالم غیب و ماورا در مقابل عالم ماده توجه نشان می دهد و با توجه به اینکه در اکثر آثاری که به گونه سینمای دینی تعلق دارند، به نوعی توجهی غالب به امر متعالی متافیزیکی )خداوند( وجود دارد پس همه این نوع آثار می توانند در زیرگونه سینمای معناگرا نیز قرار گیرند، حتی فیلم های تاریخی سینمای ایران در مورد زندگی اولیا و انبیا نیز از وجوه معناگرایانه تهی نیست، پس آیا نمی توان، لا اقل در محدوده سینمای بومی، سینمای معناگرا> و <سینمای مذهبی و دینی> را برهم منطبق کرد و جداسازی های این چنینی را برای سینمای آن سوی آب ها انجام داد که این دو نوع سینما در آنها بیشتر قابل تفکیک است.
 
Image result for ‫عکس رنگ خدا‬‎
       
    4- به هر حال، هر تعریفی که از این نوع سینما ارائه دهیم و با هر نوع تقسیم بندی که وجوه مختلف سینمای مذهبی و معناگرا را از هم افتراق دهد یا به یکدیگر شبیه سازد، نباید این نکته را از نظر دور داشت که این نوع سینما مجبور است با توده وسیع مخاطب ارتباط برقرار کند. تجربه شکست خورده سینمای عرفانی در دهه 60 نشان می دهد که حمایت های دولتی از سینمایی که تماشاگر ندارد به بن بست خواهد خورد. سینمای معناگرا نیز اگر بخواهد پابگیرد و رشد کند، نیاز به فیلم نامه هایی قوی و جذاب دارد که در ترکیب با اجرای مناسب بتواند تماشاگر را در تمام طول مدت تماشا با حربه های دراماتیک روی صندلی سینما نگاه دارد تا پس از آن بتواند درونمایه خود را به تماشاگر <ارائه> دهد یا < القا> کند. معدود فیلم هایی که از زمان طرح این نوع سینما تاکنون تحت این عنوان و با حمایت فارابی ساخته شده اند از منظر فوق چندان امیدوار کننده نبوده اند. پس باید همچنان منتظر باشیم تا ببینیم فارابی با این طرح جدید، چه آثار نویی را در آستین می پروراند! 
تعداد بازدید از این مطلب: 9396
|
امتیاز مطلب : 5
|
تعداد امتیازدهندگان : 1
|
مجموع امتیاز : 1

یک شنبه 24 اسفند 1393 ساعت : 9:11 بعد از ظهر | نویسنده : م.م
جارموش اززبان جارموش
نظرات

جارموش اززبان جارموش

منبع:ویکیپدیا.jarmusch.blogfa.com.تاپ فیلم.کلوب

گردآوری و دیزاین مطالب:مهردادمیخبر

Image result for ‫عکس جارموش‬‎

 جیمز آر. "جیم" جارموش ( James R. "Jim" Jarmusch) (زادهٔ ۲۲ ژانویه ۱۹۵۳)، کارگردان مستقل نمایشنامه‌نویس، بازیگر، تهیه کننده، تدوین‌گر و آهنگساز آمریکایی است.ذرنوشتار زیر بااو وسبک کارش تاحدودی آشنا میشوید و بزودی در همین صفحات مطالب مفصل تری را در مورد وی خواهید خواند.

                                                                                                  (مدیریت CINTELROM)

________________________________________________________________________________________

زندگی و حرفه

Image result for ‫عکس جارموش‬‎

  • تولد من در ۲۳ ژانویه 1953و در آکرون اوهایوبود.
  • سال۱۹۷۲در مدرسهٔ روزنامه نگاری دانشگاه نرث وسترن نام نویسی کردم
  • ۱۹۷۳ به دانشگاه کلمبیای نیویورک رفتم،برای تحصیل در رشتهٔ ادبیات انگلیسی و آمریکایی.
  • ۱۹۷۴ ترم پایانی در شعبهٔ فرانسوی دانشگاه کلمبیا ی پاریس راگذراندم،آن دوران بیشترین زمان خود را در سینماتک می‌گذراندم.

(Cinémathèque یافیلمخانه مجموعه‌ای سازمان‌یافته از فیلم یا فراورده‌های فیلمی است که از لحاظ هنری، فرهنگی، تاریخی و آموزشی ارزش نگهداری دائمی داشته باشند. این مواد شامل فیلم‌های آموزشی، سینمایی، خبری، مستند و پویانمایی می‌شود؛ همچنین مواد و مقولاتی که به نوعی با فیلم و سینما در ارتباطند، مانند پوستر، عکس‌های صحنه، آنونس (نمونه فیلم)، و اسناد و مدارک سینمایی را دربر می‌گیرد.)

  • ۱۹۷۶  در مدرسهٔ عالی فیلم سازی در دانشگاه نیویورک نام نویسی کردم، جایی که چهار سال در آنجا درس  خواندم. در سال چهارم به عنوان دستیار نیکلاس ری که در آن زمان در آن مدرسه تدریس می‌کرد کار می‌کردم. در این دوره همچنین عضو یک گروه موسیقی موج نویی به نام دل بیزانتینز بودم.

Nicholas Ray.jpg

(نیکلاس ری زاده شده در ۷ اوت ۱۹۱۱ - مر/ در۱۶ ژوئن ۱۹۷۹ کارگردان آمریکایی بود. او بیشتر به‌خاطر فیلم شورش بی‌دلیل شناخته شده‌است.)

  • ۱۹۷۹ شروع نمودم به ساخت فیلم تعطیلات همیشگی . اولین فیلم بلندم، با کمک هزینهٔ تحصیلی، به خاطر این کار، مدرسه از دادن گواهی نامه به من خودداری کرد (تا سال‌ها بعد). فیلم جایزه‌ای در جشنوارهٔ مانهایم آلمان برد و در اروپا از ان ستایش شد.

Permanent Vacation.jpg

 (تعطیلات همیشگی  محصول سال ۱۹۸۰ است. این فیلم اولین اثر کارگردانش است، جارموش همزمان کارگردان، نویسنده و تهیه‌کننده آن بوده است. او کار ساخت فیلم را که با دوربین ۱۶ میلی‌میتری فیلم‌برداری شده است مدت کوتاهی بعد از رها کردن تحصیلاتش در مدرسه فیلم سازی به اتمام رساند. اعتبار این فیلم غالباً به این دلیل است که آن را تولد سبک و طراحی شخصیت منحصر بفرد کارگردان میدانند. فیلم برندهٔ جایزهٔ ژوزف فون اشترنبرگ در جشنواره بین‌المللی فیلم مانهایم-هایدلبرگ ۱۹۸۰ شد.)

 

      ۱۹۸۰ صدا برداری فیلم آمریکای زیرزمینی، دستیاری تولید فیلم آذرخش روی آب

  • ۱۹۸۲ فیلمبرداری عجیب تر از بهشت، فیلمی پانزده دقیقه ای، با فیلم‌های خامی که از فیلم وضعیت امور ویم وندرس باقی‌مانده بود. در فیلم دوشیزهٔ برلین نیز بازی کردم.
  • ۱۹۸۴ تولید نسخهٔ بلند عجیب تر از بهشت، که جایزهٔ نخل طلای کن را از آن من کرد.
  • جایزهٔ پلنگ طلایی برای عجیب تر از بهشت در جشنوارهٔ لوکارنو.
  • جایزهٔ بهترین فیلم برای عجیب تر از بهشت از انجمن ملی منتقدین فیلم.

Strangerthanparadise.jpg

 Stranger Than Paradise یا"عجیبتراز بهشت"فیلمیست در ژانر کمدی محصول کشور آمریکا با بازیاستر بالینت، جان لوری و ریچارد ادسن .ساختار فیلم از سه اپیزود تشکیل شده.

اپیزود اول: دنیای جدید (THE NEW WORLD)

ویلی مهاجر مجارستانی است که در نیویورک زندگی میکند.پس از مکالمه ی تلفنی با خاله ی خود مطلع میشود که باید دختر خاله اش اوا را که از مجارستان آمده ده روز در خانه اش اسکان دهد .ویلی که به زندگی بی هدفش عادت کرده از این اتفاق ناراضی است.اما با آمدن اوا به خانه،ویلی و دوست صمیمیش ادی آرام آرام به او علاقه‌مند میشوند.در آخر اوا آنها را ترک میکند و به کلیولند میرود.

اپیزود دوم: یک سال بعد ( ONE YEAR LATER)

ویلی و ادی در شرط بندی بازی پوکر با تقلب مقدار زیادی پول برنده میشوند و تصمیم میگیرند برای دیدن اوا به کلولند بروند.به خاطر سرما و خمودگی شهر آنجا را ترک میکنند ولی برای همراه کردن اوا برمیگردند و هرسه با هم راهی فلوریدا میشوند.

اپیزود سوم: بهشت ( PARADISE)

آنها در هتلی اقامت میکنند.ویلی و ادی بیشتر پولهای خود را بر سر شرط بندی سر جنگ سگها از دست میدهند و برای جبران آنها به شرط بندی مسابقه ی اسب سواری میروند.اوا که نا امید شده برای قدم زدن به ساحل میرود که اشتباهاً یک خلافکار مقدار زیادی پول به او میدهد.اوا به هتل برمیگردد ولی ویلی و ادی را نمیابد برای همین مقداری پول و یادداشت برای آنها میگذارد و برای برگشتن به اروپا عازم فرودگاه میشود. ویلی و ادی که در شرط بندی برنده شده اند باز میگردند و پس از خواندن نامه ی ادی برای بازگرداندنش به فرودگاه میروند.ویلی که میخواهد به اوا برسد بلیط مجارستان را میخرد.اما در پایان فیلم هواپیما که احتمالاً ویلی درون آن است پرواز میکند ،اوا سوار هواپیما نمی‌شود و ادی به نیویورک بازمیگردد.)

       بازی در فیلم شاهراه آمریکایی.

DownbyLaw.jpg

 (مغلوب قانون Down by Law یک فیلم مستقل سیاه و سفید است . ستارگان این فیلم تام ویتس، روبرتو بنینی و جان لاری هستند. فیلم حول موضوع توقیف، حبس و فرار سه مرد از زندان میگردد. این فیلم با تمرکز بر روی روابط میان فرار کنندگان بجای پرداخت شیوه فرار قواعد فیلمهای گونه فرار از زندان را میشکند. یکی از خصیصه‌های چشمگیر کار، کاربادوربین رابی مولر در تصویر کشیدن نیو ارلین و رودخانه لوییزیانا -که از طریق آن هم سلولیها فرار میکند- است.)

         شروع پروژهٔ فیلم کوتاه ادامه دارم: قهوه و سیگار

         متصدی دوربین در فیلم خوابگرد

  • ۱۹۸۷ نامزد بهترین کارگردان برای مغلوب قانون (فیلم) ازIndependent Spirit Awards
  • بازی در فیلم‌های مستقیم به جهنم، بدبیاری، کندی مونتین، هلسینکی ناپل تمام شب.
  • ۱۹۸۸ جایزهٔ بهترین فیلم خارجی برای مغلوب قانون (فیلم) از جشنوارهٔ رابرت.
  • جایزهٔ بهترین فیلم آمریکایی برای مغلوب قانون (فیلم) از جشنوارهٔ بدیل.
  • فیلمبردار، تهیه کننده و نویسندهٔ همکار در فیلم تو من نیستی.
  • سال۱۹۸۹ بودکه قطار اسرار آمیزراساختم.

قطار اسرارآمیز - Mystery Train

  • داستان درباره ی  دو توريست ژاپني، «جون» (ناگاسه) (از طرفداران «کارل پرکينز») و «ميتسوکو» (کودو) (از معتادان به «الويس پرزلي»)است ،آنها با قطار به ممفيس تنسي مي رسند و در هتل آرکاد اتاق مي گيرند… يک روح: «لوييزا» (براسکي) که منتظر پرواز هواپيماست تاهم راه تابوت شوهرش از ممفيس به رم باز گردد، به هتل آرکاد مي رود…
     «جاني» (استرامر) (که همه به دليل مدل موهايش، «الويس» صدايش مي زنند) و برادر محبوبه اش «چارلي» (بوشمي)، با اتوموبيل دور شهر مي چرخند و بعد به هتل آرکاد مي روند…
    این نخستين فيلم رنگي جارموش است، فيلمي است موجز، جذاب و پيچيده. تمهيد هم زمان کردن وقايع در مکاني واحد، به بهانه ي صداي يک گلوله، همشهري کين (اورسن ولز، 1941) را به ياد مي آورند. مربوط کردن هر سه اپيزود به هم از طريق اداي دين به الويس فکري درخشان است.

     بازی در فیلم "کابوی‌های لنینگراد به آمریکا می‌روند" .

  • ۱۹۹۰ نامزد بهترین کارگردان و بهترین فیلمنامه ازIndependent Spirit Awardsشدم 
  • و در فیلم قایق زرین بازی کردم.
  • ۱۹۹۱ شب روی زمین را ساختم.

  • جارموش پس از ساخت فیلم قطار اسرار آمیز در سال 1989 در سال ۱۹۹1 بازهم به ساخت فیلم اپیزودی دیگری روی میاورد. شب روى زمین فیلم پنج اپیزودى است که داستان هاى مختلف آن در ۵ شهر جهان و بین راننده و مسافر یك تاكسی، همگی در زمانی واحد و در یک شب روی میدهد.
    جارموش پنج شهر لس آنجلس, نیو یورك, پاریس, رم و هلسینكی را برای داستانهایش بر گزیده است و در هر یك از این شهرها با توجه به مشخصه های آن شهر داستانی را به صورت سبك, عصبی , شاعرانه, طنزآمیز و سیاه روایت کرده است. جارموش در این فیلم مضامین شناخته شده ترش را همچون فرهنگ و هویت را با موضوعاتی چون ستاره سینما شدن, عشق و رنج كشیدن تلفیق كرده است.
    در داستان اول کرکی (وینونا رایدر) یك تعمیركار و راننده تاكسی است كه مسافرش یك ستاره سینماست. او زندگی آرام خودش را به دردسرهای ستاره شدن ترجیح می دهد.
    در قسمت دوم راننده تاكسی مهاجری از اروپای شرقی و مسافر یك سیاهپوست است كه در آن جای راننده و مسافر عوض می شود.(تم مورد علاقه جارموش در مورد هویت).
    قسمت بعدی نشان میدهد که افراد نابینا بهتر از همه می بینند. یك راننده اهل ساحل عاج و یك مسافر سفید نابینا. پس از پیاده شدن راننده به او می گوید كه مواظب جلوی پایت باش و او جواب می دهد كه خودت مواظب باش! و بعد راننده پس از چند لحظه تصادف می كند.
    در داستان چهارم جینو (روبرتو بنینی) بدون توجه به حال مسافرش كه یك كشیش است داستان گناهش را می گوید. وقتی داستان تمام می شود كشیش مرده. راننده او را روی یك نیمكت شهری رها می كند.این داستان بخوبی نمایانگر جامعه بشدت مذهبی رمی است .جایی كه دوستان راننده دو فاحشه خیابانی هستند و زن و مردی بی توجه به دیگران در خیابان با هم عشق بازی می كنند.
    داستان پنجم داستان ساده غم است. مسافران داستانی هجو آمیز و غم انگیز دارند: مردی از كار اخراج شده, ماشینش را دزدیده اند, دختر مجردش باردار شده و زنش هم او را بیرون کرده است. راننده هم داستان غم انگیزتری دارد. نكته جالب و طنز در نامگذاری مسافران به نامهای آكی و میكا(برادران كوریسماكی كارگردانان فنلاندی) می باشد.
    جارموش در این فیلم با پرداخت به انواع مختلف كمدی, طنز و تراژدی در كشورهای مختلف,داستان یك شب ساده بر روی زمین را نقل کرده است.
  • ۱۹۹۳ قسمت سوم از مجموعهٔ قهوه و سیگار ( جایی در کالیفرنیا ) برندهٔ جایزهٔ
  • بهترین فیلم کوتاه در جشنوارهٔ کن شد.
  • تهیه کنندهٔ اجرایی فیلم وقتی خوک‌ها پرواز می‌کنندشدم.
  • صدابردار فیلم باروز بودم.
  • ۱۹۹۴ بازی در فیلم‌های تایگررو: فیلمی که هرگز ساخته نشد و سواران اسب‌های آهنین.
  • ۱۹۹۵ مرد مرده را ساختم.
  • بازی در فیلم صورت آبی.
  • ۱۹۹۶ شروع فیلم/ موسیقی سال اسب با نیل یانگ که سال بعد به نمایش آمد.
  • جایزهٔ پنج قاره برای مرد مرده رااز European Film Awardsبردم.
  • در فیلم‌های ماشین تحریر، تفنگ و دوربین فیلمبرداری و مردی برای جشنوارهٔ کن و اسلینگ بلیدبازی کردم.
  • ۱۹۹۷ نامزد بهترین فیلمنامه برای مرد مرده از Independent Spirit Awardsشدم.
  • DeadManPoster.jpg

 Dead Man فیلمی در گونهٔ وسترن و جنایی، محصول سال ۱۹۹۵ به کارگردانی این فیلمساز است کهجانی دپ درآن بازی میکند...ویلیام بلیک پس از مرگ پدر و مادرش و جداشدن از معشوقه‌اش، از کلیولند به شهر «ماشین» در آریزونا می‌آید تا کاری بیابد. شهری که همه چیزش غریب است و شغلی هم برای ویلیام ندارد. ویلیام پس از آشنایی با دختری گلفروش، شب را با وی می گذراندو نیمه‌های شب با ورود مرد جوانی که او را فاسق معشوقه اش می‌داند روبه رو می‌شود. در درگیری بین این دو، ناخواسته باعث مرگ مرد جوان مهاجم می‌شود و در حالی که خود نیز زخمی است، می‌گریزد. از قضا مقتول پسر کارخانه دار بانفوذ شهر بوده و وی گروهی شکارچی انسان را اجیر می‌کند تا قاتل را زنده یا مرده تحویلش بدهند. ویلیام بلیک در حال فرار با سرخپوستی عجیب به نام هیچ‌کس آشنا می‌شود که جانش را نجات می‌دهد. او به همراه هیچ‌کس که مردی فیلسوف مسلک و عجیب است، سفری را آغاز می‌کند و در مسیر این سفر به شخصیتی دیگر تبدیل می‌شود که فرسنگها با ویلیام بلیک اولیه فاصله دارد.

 جایزهٔ داستان گویی هاوارد هاکس رااز Talking Taos Picturesبردم.

  • بازی در فیلم دیواین ترش.
  • ۱۹۹۹ گوست داگ: سلوک سامورایی در جشنوارهٔ کن نمایش داده شد.

Ghost Dog movie.jpg

  • (ghost dog:The Way of the Samurai فیلمی است به کارگردانی و نویسندگی اوو بازی فارست ویتاکر محصول همین سال . داستان فیلم درمورد قاتلی حرفه ایست که سبک زندگی و دیدگاهی خاص دارد.)
  • ۲۰۰۳ قهوه و سیگار

Coffee and Cigarettes movie.jpg

Broken Flowers poster.jpg

  • (Broken Flowers در سال ۲۰۰۵ ساخته شد.دن خوانی در کهنسالی نامه‌ای دریافت می‌کند مبنی بر این‌که پسری دارد. او که نمی‌تواند حدس بزند از کدام معشوقش بچه‌دار شده، شهر به شهر به دنبال آن‌ها می‌گردد.)

  • جایزهٔ ویژهٔ جشنوارهٔ کن رابرای گلهای پژمرده بردم.

...جارموش بیشتراز خودش میگوید

(متن یک مصاحبه بااو در مورد سبک فیلمسازیش)

Image result for ‫عکس جارموش‬‎

- فيلمسازهاى مستقل معمولاً با مشكل كمبود سرمايه گذار روبه رو هستند. چطور براى فيلم هايت سرمايه گذار پيدا مى كنى و آيا اين سرمايه گذارها سعى نمى كنند اختيارات تو را محدود كنند؟

 «من از اول با خودم قرار گذاشتم كه طورى فيلم بسازم كه خودم و افراد گروهم دوست داريم و هميشه هم اين قانون را براى خودم حفظ كردم. پول هاليوود هيچ وقت نتوانست من را اغوا كند. آن تاجرها كلى پول در اختيار شما مى گذارند ولى از شما مى خواهند فيلمى را بسازيد كه مى خواهند و اين از عهده من برنمى آيد. بنابراين تصميم گرفته ام كه هيچ وقت از پول آمريكايى استفاده نكنم، چون اين پول غل و زنجيرهاى زيادى را به پاهاى آدم مى بندد، مشاوره درباره فيلمنامه، مشاوره درباره انتخاب بازيگران و انواع و اقسام مشاوره هاى ديگر و اين چيزها اصلاً براى من قابل تحمل نيست. يارو كمپانى توليد لباس دارد و مى خواهد در فيلم ساختن من هم دخالت كند! من معمولاً با كمپانى هاى غير آمريكايى كار مى كنم. كمپانى ژاپنى JVC از زمان ساخت فيلم «قطار اسرار آميز» تا حالا خيلى از من حمايت كرده و در همه فيلم هايم سرمايه گذارى كرده. كمپانى پاندورا كه يك كمپانى آلمانيه هم همين طور. كمپانى فيلمسازى BAC از پاريس هم در ساخت چند فيلم با من همكارى كرده. من وقتى با اين كمپانى ها كار مى كنم، طبق قرارداد، حتى موظف نيستم نسخه راف كات فيلم را هم به آنها نشان بدهم و تنها بايد نسخه نهايى را تحويل شان بدهم ولى من راف كات را هم بهشان نشان میدهم چون آنها براى من احترام قائلند و من هم برايشان احترام قائل مى شوم. حتى ممكن است از بعضى نظراتشان كه به نظرم سازنده مى آيد، استقبال كنم ولى هرگز مجبور نيستم نظراتشان را قبول كنم و در صورتى كه بخواهند من را مجبور به كارى كنند، بهشان مى گويم خداحافظ!»

Image result for ‫عکس جارموش‬‎

 جارموش درباره لفظ مستقل مى گويد: «من از اين واژه خسته شده ام و هر وقت كه اين كلمه را مى شنوم، عصبى مى شوم . اين لفظ بدل به برچسبى براى محصولات سينمايى مهجور شده است و هر كس مى خواهد فيلمى بسازد كه در تحليل هاى تجارى استوديو ها نمى گنجد، آن را مستقل مى نامد. براى فيلمهاى من عنوان دست ساز بهتر است. آنها در واقع در گاراژ ساخته مى شوند و از تمدن فيلمسازى به دور هستند.»

 - بسيارى از كاراكترهاى تو خارجى و مهاجر (غير آمريكايى) هستند. چرا؟

 به چند دليل. يكى اينكه آمريكا در اصل يك كشور مهاجر نشين است. اروپايى هاى سفيد پوست به اينجا مهاجرت كردند و سعى كردند نسل ساكنان بومى اينجا را نابود كنند. من خودم چند رگه هستم. هم خون ايرلندى دارم، هم خون بوهمى (چكى) و هم خون آلمانى. دليل ديگرش اين است كه من مسافرت و رفتن به كشورهاى خارجى و قرار گرفتن در مكانهاى غريب و مواجه شدن با فرهنگ هاى غريب و غيرقابل فهم را خيلى دوست دارم و شايد به همين دليل است كه دوست دارم شخصيت هايم را در چنين موقعيت هايى قرار بدهم.

Image result for ‫عکس جارموش‬‎

 - چرا كاراكترهاى تو معمولاً تنها و افسرده هستند؟

  چون خودم تنها و افسرده هستم (مى خندد). اين [تنها بودن] يك قسمت از زندگى است. من يك جورهايى حس مى كنم كه يك جدا افتاده ام، يك بيگانه. البته كاراكترهاى من در عين تنها بودن، شوخ طبع هم هستند. آنها معمولاً روابط صميمانه اى با ديگران ندارند. در واقع از برقرار كردن ارتباط با بقيه عاجزند.

 تام ويتس دوست صميمى جارموش مى گويد: موهاى او از ۱۵ سالگى خاكسترى شد و از اين رو او هميشه خود رامهاجرى در دنياى نوجوانها مى دانست و اين اثر را در تمامى فيلمهاى او مى توان ديد.

Image result for ‫عکس جارموش‬‎

 - كلاً شيوه كارت با بازيگرها چه طورى است؟

 من دوست ندارم كه بازيگرها، قبل از شروع فيلمبردارى، صحنه هاى فيلمنامه را تمرين كنند. البته دوست دارم كه آنها تمرين كنند و براى اين كار هم صحنه هايى را مى نويسم يعنى صحنه هايى را اختصاصا براى تمرين بازيگرها مى نويسم ولى نمى خواهم كه آنها صحنه هاى فيلم را تمرين كنند. در مورد انتخاب بازيگرها هم، من معمولاً سعى مى كنم بازيگرى را پيدا كنم كه شخصيتش با شخصيتى كه من مى خواهم همسان باشد يعنى از او مى خواهم كه نقش خودش را بازى كند.

 - يعنى قبل از نوشتن كاراكتر، بازيگر را انتخاب مى كنى؟

 دقيقاً. در اوايل از دوستانم مى خواستم كه در فيلم هايم بازى كنند. البته اين روند الان هم كم و بيش ادامه دارد. من هميشه فيلمنامه نويسى را با شخصيت شروع مى كنم نه با پيرنگ داستانى. عده اى از منتقدين مى گويند كه در فيلم هاى من اصلاً پيرنگ وجود ندارد كه البته با اين مخالفم ولى به هرحال شخصيت براى من مهم تر از پيرنگ است. من هميشه با بازيگرهايى كه شخصيت شان را مى شناسم كار مى كنم. نيكلاس رى به من میگفت: «با همه بازيگرها نمى شود به يك روش كار كرد» و اين كاملاً درست است. هر بازيگر ويژگى ها و خصوصيات خاص خودش را دارد و كارگردان بايد اين خصوصيات را بشناسد و بتواند به موقع ازشان استفاده كند.

Image result for ‫عکس جارموش‬‎Image result for ‫عکس جارموش‬‎

 رد پای شعر و موسیقی در تمامى فيلمهاى جارموش، به طور آشکار یا پنهان دیده میشوند. براى مثال روبرتو بنينى در فيلم «مغلوب قانون» اشعارى را از والت ويتمن و رابرت فراست - البته به زبان ايتاليايى - میخواند. در «قطار اسرار آميز» سه اپيزود فيلم همگى تحت تأثير الويس پريسلى هستند. «جواشترومر» خواننده اصلى گروه Clash  قهرمان اصلى «قطار اسرار آميز» است، همانطور كه تام ويتس و جان لورى در «مغلوب قانون » بازى كردند. موسیقی نیل یانگ و اشعار ویلیام بلیک انگلیسی در فیلم «مرد مرده» نقش مهمی دارند. و آخر اینکه جارموش فيلمنامه «گلهاى شكسته» را در خلال گوش دادن به آلبومهاى دهه ۱۹۷۰ «مولاتو آستاك» خواننده سبك جاز اتيوپى نوشته است و موسيقى تيتراژ پايانى فيلم نيز متعلق به اوست.

 - موسيقى، يكى از مهم ترين اجزاى فيلم هاى تو است. اصولاً موسيقى چه جايگاهى در كار تو دارد؟

 موسيقى الهام بخش اصلى من است. من عاشق ادبيات، سينما، نقاشى و طراحى هستم ولى فكر مى كنم كه هيچ هنرى، تاثير آنى موسيقى را ندارد. من فيلم را يك فرم موسيقايى مى دانم. چون فيلم هم، مثل موسيقى، هنرى است كه در يك بازه زمانى و طبق يك ساختار معين، تكوين پيدا مى كند. در حالى كه ادبيات يا نقاشى اين طور نيستند. وقتى من مشغول تدوين مى شوم، به فيلم به عنوان يك قطعه ريتميك موسيقايى نگاه مى كنم. لذت بخش ترين لحظات زندگى من لحظاتى هستند كه دارم به يك قطعه زيباى موسيقى گوش مى دهم. راك اند رول، هيپ هاپ و جز، سبك هاى مورد علاقه من در موسيقى هستند.

Image result for ‫عکس جارموش‬‎

 - طنز يكى از عناصر هميشه حاضر در فيلم هاى تو است. آيا در زمينه طنز، از فيلمسازهاى ديگر هم تاثير گرفته اى؟

 مطمئنا. باستر كيتون كارگردان محبوب من است. كمدیهاى او به طرز خاصى هنرمندانه و انسانى هستند. چارلى چاپلين را هم دوست دارم ولى نه به اندازه كيتون. همچنين برادران ماركس. البته بعضى از فيلم هاى آنها مايه هاى نژاد پرستانه دارد كه واقعاً من را اذيت مى كند ولى از نظر مايه هاى طنز، آنها واقعاً شگفت انگيزند. يك بار مقاله اى خواندم راجع به مردى كه سرطان داشت و هر روز از روى بيكارى فيلم هاى برادران ماركس را تماشا مى كرد و در آخر سرطانش درمان شد و خودش گفت كه اين را مديون برادران ماركس است. اسكار وايلد مى گويد: «زندگى مهم تر از آن است كه جدى گرفته شود.» من اين گفته را خيلى دوست دارم و سعى مى كنم بهش عمل كنم و در فيلم هايم هم منعكس اش كنم.

 - مى گويند كه تو خيلى از ويم وندرس تاثير گرفته اى؛ خودت هم اين را قبول دارى؟

  البته من به نوعى از هر كدام از فيلمسازهايى كه آثارشان را دوست دارم، تاثير گرفته ام و ويم هم يكى از آنها است. ولى فكر نمى كنم به طور اخص از او تاثير گرفته باشم. روش كار ويم با من فرق دارد. او عادت دارد كه بدون فيلمنامه فيلمبردارى را شروع كند و در ضمن كار داستان را پيدا كند. من هيچ وقت اين كار را نمیكنم. من فيلم هاى ويم را از نظر خلاقيت بصرى و خيلى چيزهاى ديگر دوست دارم، ولى آنها را منبع الهام خودم نمى دانم. البته ويم موقعى كه داشتم فيلمسازى را شروع مى كردم، خيلى بهم كمك كرد، فيلم در اختيارم گذاشت و حمايتم كرد. من براى ويم وندرس احترام زيادى قائلم.

Image result for ‫عکس جارموش‬‎Image result for ‫عکس جارموش‬‎

  - درباره حضور در جشنواره ها و دريافت جايزه چه نظرى دارى؟

 در كل من زياد دوست ندارم كه زير فلاش دوربين عكاس ها روز و شبم را سر كنم. البته اين كه فيلمم در جشنواره اى مثل جشنواره كن به نمايش در بيايد خيلى برايم افتخار آميز است. به علاوه، به نمايش در آمدن فيلم در چنين جشنواره هايى باعث مى شود كه پخش كننده هاى ديگر به فيلم علاقه مند بشوند و امتيازش را از سرمايه گذارهاى فيلم بخرند و اين باعث مى شود كه من در آينده، از نظر مالى با آزادى عمل بيشترى كار كنم. البته اين كه شما مسابقه اى براى انتخاب بهترين فيلم به راه بيندازيد غير منطقى به نظر مى آيد. فرض كنيد از شش نفر بخواهند بهترين اثر ون گوگ را انتخاب كنند. مسلم است كه هر كدام از آنها تابلويى را انتخاب مى كند كه با مذاق خودش بيشتر سازگار باشد. فيلم ها هم همين طور هستند يعنى شما يك سليقه اى داريد و من هم يك سليقه و نمى شود گفت كه سليقه كدام مان بهتر است. ولى در كل، جشنواره هايى مثل كن، كمك مى كنند تا فيلم هاى مهجور «ديده شوند» و مورد توجه قرار بگيرند و اين خيلى عالى است.

Image result for ‫عکس جارموش‬‎

 - ظاهراً قصد دارى فيلمسازى «به روش جيم جارموش» را كنار بگذارى و نوعى سينماى متعارف تر را تجربه كنى.

 من اهل اين نيستم كه زياد كارهاى خودم را تحليل كنم. من نمى دانم فيلمسازى به روش جيم جارموش يعنى چى. من يك آدمى هستم كه اهل آكرون است و مى خواهد سينما را ياد بگيرد و هميشه مى خواهد چيزهاى جديد را تجربه كند. دوست ندارم زندگى گذشته ام و فيلم هاى گذشته ام را براى خودم يادآورى كنم. مى دانم افرادى مثل رابرت آلتمن هستند كه فيلم هاى قديمى شون را بارها و بارها تماشا مى كنن و كيف مى كنن. آنها فيلم هاى خودشان را خيلى دوست دارند، به آنها افتخار مى كنند و آنها را بچه هاى خودشان مى دانند. البته من هم فيلم هايم را بچه هاى خودم مى دانم ولى بچه هايى كه فرستادم شان بروند سربازى! (مى خندد). من در طول ۲۵ سال فيلمسازى، ياد گرفتم كه چيزى كه باعث پيشرفت مى شود، اشتباه كردن است. شايد خنده ات بگيرد ولى به نظر من، اشتباه مثل هديه مى ماند. شما با تحليل اشتباهات و نقاط ضعف تان مى توانيد پيشرفت كنيد. در مورد سينماى متعارف هم منظورت را درك نمى كنم. اگر منظورت از سينماى متعارف، سينماى هاليوود است، آره، فيلم هاى من هيچ وقت متعارف نخواهد بود.

Image result for ‫عکس جارموش‬‎

 ...و 

جارموش در گفتگویی با جاناتن رزنبام در ۱۹۹۴ می گوید: «هنوز خودمویه کارگردان قلابی فرض می کنم. چون فیلم سازی رو با دوستام شروع کردم و داستانمو با همفکری اونا نوشتم. یه جورایی الان هم همینطوره!»

 

فیلم‌شناسی جیم جارموش

تعداد بازدید از این مطلب: 5558
موضوعات مرتبط: سینمای غرب , ,
|
امتیاز مطلب : 0
|
تعداد امتیازدهندگان : 0
|
مجموع امتیاز : 0

یک شنبه 24 اسفند 1393 ساعت : 8:0 بعد از ظهر | نویسنده : م.م
مروری اجمالی برزندگی وآثارتارکوفسکی
نظرات

 

 مروری اجمالی بر زندگی و آثار

      (آندری تارکوفسکی)

  آندری تارکوفسکی

 

آندری آرسن‌یویچ تارکوفسکی کارگردان و فیلمساز برجسته روسی است. وی پنج فیلم اول خود را در شوروی ساخت. دو فیلم آخر او به ترتیب در ایتالیا و سوئدفیلمبرداری شدند. از مشخصه های فیلم های او می توان به معنا گرایانه بودن،با زمینه ای متافیزیکی به همراه برداشت های بلند،نامتعارف بودن در ساختار داراماتیک و استفاده هنرمندانه از تکنیک فیلمبرداری اشاره کرد.

______________________________________________________________

Image result for ‫آندری تارکوفسکی‬‎

زندگی

آندری تارکوفسکی در ۴ آوریل ۱۹۳۷ در روستایی در استان کوستروما به دنیا آمد و کودکی‌اش را در منطقه ایوانوونای شوروی گذارند. پدرش شاعر برجسته آرسنی تارکوفسکی و مادرش ماریا ایوانووا ویشنیاکووا بود. پیش از نام نویسی در مدرسه فیلم در دو رشته موسیقی و عربی تحصیل می‌کرد.

او زیر نظر میخائیل رم در مؤسسه سینمایی گراسیموف (VGIK)، تحصیل کرد. در هنگام تحصیل دو فیلم کوتاه امروز مرخصی در کار نیست (۱۹۵۹) و غلتک و ویولن (۱۹۶۰) که فیلم پایان نامه‌اش بود و در جشنواره نیویورک برنده جایزه‌ای شد.

وی با ساخت اولین فیلم بلند خود با عنوان کودکی ایوان در سال ۱۹۶۲ موفق به دریافت پانزده جایزه بین‌المللی از جمله شیر طلایی جشنواره بین‌المللی فیلم ونیز و جایزه بزرگ جشنواره سان فرانسیسکو شد. دید تلخ شاعرانه و ذهنیت بی نظیر او در نخستین فیلم بلندش متجلی است. بعد از این فیلم در سال ۱۹۶۶ آندره روبلوف را کارگردانی کرد. سولاریسفیلم بعدی این کارگردان است که در سال ۱۹۷۲ ساخته شد. تارکوفسکی آینه را در سال ۱۹۷۴ ساخت. می‌توان گفت که مضمون آینه (۱۹۷۵) نیز همین است.

تارکوفسکی در سال۱۹۶۰ دانش‌آموخته شد و به استخدام مس فیلم درآمد. دید تلخ شاعرانه ذهنیت بی نظیرش در نخستین فیلم بلندش، کودکی ایوان (۱۹۶۲) متجلی است. ایوان، با بازی کولیا بورلیائوف، پسربچه یتیمی است که در در جنگ جهانی دوم در عملیات چریکیشرکت می‌کند. کودکی ایوان در جشنواره‌های بین‌المللی پانزده جایزه برد، از جمله شیرطلای جشنواره ونیز و جایزهٔ بزرگ جشنوارهسان‌فرانسیسکو.

فیلم بعدی او آندری روبلف، درباره راهبی در سده‌های میانه بود که به بزرگ‌ترین شمایل نگار تمام دوران‌ها بدل شد. فیلم که درسال ۱۹۶۶ تکمیل شد و درجشنوارهٔ کن به نمایش درآمد، تا سال ۱۹۷۱ درروسیه اکران نشد، و تا آن موقع شهرت زیرزمینی فراوانی به دست آورده بود.

فیلمنامه تارکوفسکی برای سولاریس (۱۹۷۱) براساس رمانی علمی خیالی از نویسندهٔ لهستانی «استانیسلاو لم» نوشته شده بود _ رمانی که به جای فناوری بر روان‌شناسی متمرکز است. خود تارکوفسکی توضیح داده که: «نکتهٔ ماجرا ارزش هر کدام از رفتارها و اهمیت هر کدام از اعمال ماست، حتی پیش پا افتاده‌ترین شان. هیچ عملی را نمی‌شود عوض کرد... غیر قابل برگشت بودن تجربه انسانی چیزی ست که به زندگی و اعمال ما معنا و تشخص می‌بخشد».

می‌شود ادعا کرد که مضمون آینه (۱۹۷۵) نیز همین است. این فیلم جنجالی به عنوان یک اتوبیوگرافی، خود تارکوفسکی را درسنین مختلف تا زمان حال نشان می‌دهد، ولی بیش تر بر نوجوانی اش در پره دلکینو یعنی دوران وحشت استالینی متمرکز است.

Image result for ‫آندری تارکوفسکی‬‎

تارکوفسکی با ساخت استاکر (۱۹۷۹) باز به دنیای داستان‌های علمی خیالی با شالوده‌ای از جامعه‌شناسی و روان‌شناسی روی آورد، که اقتباس آزادی از رمانی از آرکادی و بورس استروگاتسکی متعلق به سال ۱۹۷۳ بود.

نخستین فیلمی که تارکوفسکی به کلی خارج از اتحاد شوروی ساخت نوستالگیا (۱۹۸۳) بود. فیلمی که آن را در حوالی حمام‌های آب گرم وینونی درتپه‌های توسکانی فیلمبرداری کردند، دربارهٔ تبعید مردی روس است که به ایتالیا می رود تا درباره زندگی یک آهنگساز روسی در سده هفدهم تحقیق کند.

فیلم آخرش ایثار(۱۹۸۶) در جزیرهٔ گوتلند به مدیریت سوون نیک ویست فیلبرداری شد.ایثار به جشنواره کن رفت و جایزهٔ ویژهٔ هیات ناقدان جشنواره را از آن خود کرد، اما تارکوفسکی نتوانست در مراسم شرکت کند، پسرش به جای او جایزه را دریافت کرد، تارکوفسکی به سرطان ریه گرفتارآمده بود.از پایان تابستان ایثار به تدریج در سینماهای اروپا و آمریکا نمایش داده شد.وی در ۲۹ دسامبر ۱۹۸۶به دلیل سرطان ریه در پاریس در گذشت.

تارکوفسکی را از بزرگترین کارگردان‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های سینمای معاصر جهان و از شاعران بزرگ سینما در تمام دوران‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها می‌دانند.

Image result for ‫آندری تارکوفسکی‬‎

تارکوفسکی زمانی گفته بود:

«می‌توان دو دسته از کارگردان‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها را از یکدیگر جدا کرد؛ دستۀ نخست‌ می‌کوشند تا جهانی که در آن زندگی می‌کنند را به تقلید بازسازی کنند و دستۀ دوم می‌کوشند تا جهانی ویژۀ خود بیافرینند. این دستۀ دوم، شاعران‌ سینما هستند. برسون، داوژنکو، میزوگوشی، برگمان، بونوئل، کوروساوا و آنتونیونی از این دسته‌اند، نام آن‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها مهمترین نام‌های تاریخ سینماست. آثار دشوارشان از الهام درونی آن‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها سخن دارند و از این‌ رو همواره با ذوق همگان‌ خوانا نیست.»

در این میان نام خود تارکوفسکی در کنار این کارگردان‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های بزرگ‌ و شاعران سینما جای می‌گیرد.

آثار تارکوفسکی استوار بر دو تم اساسی است که یکی حدیث‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ نفس و دیگری سویۀ معنوی آثار اوست.

یکی از فیلم‌های خوب، در میان‌ آثار تارکوفسکی، آینه (۱۹۷۴) است. آینه یکی از زیباترین حدیث‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ نفس‌های‌ تاریخ سینماست. تصاویر فیلم چنان‌ است که گویی خاطرات تارکوفسکی‌ را در رؤیایی سحرانگیز شاهد هستیم. تارکوفسکی عمداً توالی زمانی خاطرات را بر هم می‌ریزد، درست مانند این است که تکه‌های زمانی گذشته را با منطق خواب به یاد می‌آوریم.

در میان این خاطرات دو چیز را پررنگ‌تر می‌یابیم: مادر و خانۀ کودکی.

Image result for ‫آندری تارکوفسکی‬‎

تارکوفسکی در فیلم آینه، مادر (ماریا/ناتالیا) را با تمام حالات روحی‌اش‌ به تصویر کشیده است. به یاد بیاوریم کلوزآپ‌هایی از چهرۀ مادر (با بازی‌ زیبای مارگریتا ترخووا) را در حال اشک‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ریختن یا لبخندزدن که با جزئیات‌ دقیق نشان داده می‌شود. تارکوفسکی برای ثبت واکنش‌های مادر در فیلم‌ تا آنجا پیش می‌رود که موقع صحبت‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کردن پدر و مادر، حتی وقتی پدر حرف‌ می‌زند او را نمی‌بینیم، در عوض دوربین روی مادر ثابت می‌ماند و واکنش‌های‌ او را به تصویر می‌کشد و تنها شخص دیگری که در این سکانس می‌بینیم‌ پسر است که در بیرون خانه آتش روشن کرده؛ یا به یاد بیاوریم خاطره‌ای از مادر را در سکانسی که در زمان گذشته و در دوران استالین می‌گذرد.

مادر ترسیده و فکر می‌کند سهواً اشتباهی در متون چاپی انجام داده است. با عجله‌ به چاپخانه می‌رود و وقتی خیالش راحت می‌شود و پی می‌برد که اشتباهی‌ نکرده، سرش را روی میز می‌گذارد، دستش را در میان موهایش فرو می‌برد و آرام می‌گرید. با آمدن همکارش در میان گریه، لبخند می‌زند و بعد از حرف‌های نیش‌دار دوستش دوباره بغض می‌کند و می‌گرید و همۀ این‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها با جزئیات در چهرۀ مادر نشان داده می‌شود.

داچا (کلبۀ روستایی چوبی) که‌ یادآور دوران کودکی تارکوفسکی است در جای‌جای فیلم و در خاطرات‌ پراکندۀ او حضوری دائمی دارد، بی‌جهت نیست که تارکوفسکی می‌گوید: «آینه را می‌توان داستان یک خانۀ قدیمی نیز دانست».

Image result for ‫آندری تارکوفسکی‬‎

تارکوفسکی در یادآوری خاطرات گاه چنان در جزئیات فرو می‌رود که موجب شگفتی تماشاگر می‌شود؛ محوشدن لکۀ بخار از روی میز، خاموش شدن تدریجی یک چراغ‌ نفتی، جمع‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کردن سکه‌ها از روی زمین. در فصل زیبای خاطرۀ آتش‌سوزی در انبار مزرعه به یاد بیاوریم پن (حرکت افقی‌ دوربین روی پایۀ ثابت) ۳۶۰ درجه را با جزئیات تعجب برانگیزش: این فصل یک پلان/سکانس ‌[نما/فصل‌] است‌ که در آن تارکوفسکی توسط اشیاء، طبیعت و انسان، فضایی شگرف و پرعظمت‌ ترسیم می‌کند. در این پلان/سکانس، مادر ابتدا از آتش‌سوزی باخبر می‌شود. او و سپس بچه‌ها از کادر خارج می‌شوند. ما با میز تنها می‌مانیم.

گلدانی از روی میز به زمین می‌افتد؛ دوربین به طرف چپ پن می‌کند، می‌رسیم به‌ آینه و تصویر کلبۀ در حال سوختن و بچه‌های ناظر بر حادثه در آینه، سپس‌ مرد همسایه پسرش را صدا می‌زند، دوربین دوباره به طرف چپ پن می‌کند. سپس همراه پسرک از در می‌گذریم و با حادثه رو به رو می‌شویم. مادر و دیگران‌ آرام و در سکوتی پرمعنا به گستره‌ای از آتش چشم دوخته‌اند، اینجا آتش‌ فضایی نامتناهی و عظیم می‌آفریند. به آرمان سینمای تارکوفسکی و حدیث نفس او دست می‌یابیم:

«کسی را در فضایی بی‌پایان‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌نهادن، او را با آدمیانی بی‌شمار که هر دم به او دور و نزدیک می‌شوند رویارو کردن، آدمی را با تمامی جهان مرتبط ساختن».

در فیلم آینه در میان خاطرات تارکوفسکی قطعاتی از فیلم‌های‌ مستند حادثه‌های مهم جهانی یا ملی را می‌بینیم.

Image result for ‫آندری تارکوفسکی‬‎
مانند انفجار بمب اتمی در هیروشیما، جنگ داخلی اسپانیا، عبور سربازان‌ روس از رودخانۀ سیواش در سال ۱۹۴۴ و… گویی زمانی که هنرمند قرار شده از «من» حرف بزند باز هم نگران پیرامونش است‌ و خاطرات جمعی را به شکل خاطراتی فردی به یاد می‌آورد.

در فیلم نوستالژیا (۱۹۸۳)، آندری گورچاکف برای‌ پژوهشی دربارۀ پاول سوسنوفسکی، موسیقی‌دان فراموش‌ شدۀ قرن هجدهم به ایتالیا می‌رود و او هم مانند سوسنوفسکی دچار تنهایی و غم غربت می‌شود. در سکانس عنوان‌بندی فیلم، گورچاکف خاطرۀ خانواده‌اش‌ در روسیه را در چشم‌انداز تپه‌ای به یاد می‌آورد، صحنه‌هایی‌ که به خوبی حس غم غربت او را به تماشاگر انتقال‌ می‌دهد.

در طول فیلم همواره این حس غم غربت را با تمام وجود احساس می‌کنیم. همۀ پدیده‌های آشنا برای گورچاکف یادآور گذشته است.

گورچاکف در اواسط فیلم می‌گوید: «این نور مرا یاد پاییز مسکو می‌اندازد»، یا در جایی دیگر می‌گوید: «اینجا روسیه را به یادم می‌آورد، نمی‌دانم چرا».

این غم‌ غربت نوستالژیا در حقیقت حدیث نفس خود تارکوفسکی‌ است، چرا که تارکوفسکی پس از اینکه برای ساختن فیلم‌ به ایتالیا رفت به دلیل فشارهای مقامات دولتی از بازگشت‌ به شوروی سرباز زده بود و مقامات هم به خانواده‌اش اجازۀ خروج از کشور را نمی‌دادند، بنابراین تارکوفسکی غم‌ غربت خود را در فیلم نوستالژیا نشان می‌دهد.

Image result for ‫آندری تارکوفسکی‬‎

«غم‌ غربت برای ما روس‌ها گونه‌ای بیماری مرگ‌آور است.»

بی‌دلیل نیست که‌ تارکوفسکی در تبعید در خارج از کشور دوام نیاورد، تنها دو فیلم ساخت و در مدتی کوتاه رخ در نقاب خاک کشید.

در آغاز فیلم آندری روبلف (۱۹۶۶)، هم می‌بینیم که روبلف هنرمند شمایل‌نگار، مؤمن به معصومیت نهاد آدمی‌ است و در وجود انسان، خداوند را می‌جوید ولی وقتی شاهد کشتار مردم شهر ولادیمیر به دست تاتارها و به خصوص سربازان اجیر روسی می‌شود و برای‌ نجات زنی، سربازی مهاجم را به قتل می‌رساند با خداوند عهد سکوت می‌بندد و دیگر کلمه‌ای بر زبان جاری نمی‌سازد، تا اینکه در انتهای فیلم پسرکی‌ معصوم ناآموخته و به‌ گونه‌ای شهودی ناقوسی از دل خاک می‌آفریند و روبلف‌ کلام و هنر خویش را باز می‌یابد.

این فیلم هم به‌ گونه‌ای حدیث نفس زندگی‌ تارکوفسکی است، چرا که در زندگی دشوار هنرمندی در سدۀ پانزدهم، سرنوشت هنرمندی معاصر را در کشاکش با نظامی توتالیتر باز می‌یابیم.

همۀ فیلم‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های تارکوفسکی کم ‌و بیش به نوعی حدیث نفس اوست. او در کتابش‌ «پیکرسازی در زمان» چنین نوشته بود:

«در تمام فیلم‌های من مایۀ ریشه‌ و تبار اهمیت زیادی دارد. وابستگی به خانه و خانواده، کودکی، سرزمین مادری‌ و خاک»

Image result for ‫آندری تارکوفسکی‬‎

دغدغۀ معنوی تارکوفسکی یکی از تم‌های مؤکد و اساسی فیلم‌های‌ اوست. او در فیلم‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌هایش در اشتیاق دستیابی به مطلق است و به جستجوی‌ ایمان ازدست‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌رفته می‌پردازد. آشکارترین شکل دغدغۀ معنوی تارکوفسکی‌ نماد تک‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌درخت خشک ایمان در فیلم ایثار (۱۹۸۶)، است که نشان از بحران‌ معنوی در جهان معاصر دارد و وقتی در انتهای فیلم، الکساندر خانه‌اش را برای نجات جهان ایثار می‌کند و تک‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌درخت ایمان توسط پسر‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌بچه‌ای معصوم‌ آب داده می‌شود جهان نجات می‌یابد.

فیلم استاکر (۱۹۷۹)، نیز داستان‌ جستجوی ایمان است. استاکر و پروفسور و نویسنده به منطقۀ ممنوع می‌روند تا در اتاق آرزوها، پروفسور و نویسنده به آرزوهایشان دست یابند، اما در نهایت‌ پروفسور می‌گوید که او تنها می‌خواهد به قوانین علمی حاکم بر این معجزه‌ آگاه شود و نویسنده هم که خلاقیت خود را ازدست‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌رفته می‌بیند با وجود متفاوت‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌بودنش با پروفسور و کوچک‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شمردن فن‌آوری‌های انسان در مقابل‌ آنچه او غم دوری از زندگی در سده‌های گذشته می‌نامد مانند پروفسور از رفتن به داخل اتاق آرزوها خودداری می‌کند، گویی در وجود او هم مانند پروفسور حتی بارقه‌ای از ایمان دیده نمی‌شود.

نمایی در فیلم استاکر می‌بینیم که جانمایۀ فیلم و به‌ طور کلی آثار تارکوفسکی یعنی بحران معنوی جهان معاصر را در خود دارد. این نمایی‌ است متحرک که از چهرۀ استاکر که در کنار نهر دراز کشیده شروع می‌شود و بعد با حرکت به جلوی دوربین از روی محتویات داخل آب گذر می‌کنیم:

سرنگ، سکه، شمایل مقدس، هفت‌تیر و فنر نماد دنیای معنوی که عوامل‌ مادی و مرگبار آن را در برگرفته‌اند. در انتهای این نماد هم می‌رسیم به دست‌ استاکر در آب که گویی در طلب معجزه‌ای است. تارکوفسکی در استاکر ما را نزدیک به سه ساعت همراه سه شخصیت اصلی‌اش در فضایی خالی و انتزاعی با ریتمی آرام رها می‌سازد تا طریق معنوی خویش را بیابیم و معجزه‌ای‌ بجوییم و سرانجام پس از طی طریقی دشوار در انتها معجزه رخ می‌نماید.

Image result for ‫آندری تارکوفسکی‬‎Image result for ‫آندری تارکوفسکی‬‎

یکی از تمهیدات مهم سینمایی که در فیلم استاکر به چشم می‌خورد استفادۀ متفاوت از تراکینگ است. نزدیک‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شدن آرام دوربین به موضوع، معمولاً در مواردی به کار برده می‌شود که کارگردان بخواهد بر چیزی تأکید کند یا به‌ عبارت دیگر بخواهد توجه ما را روی شی‌ء یا شخصی متمرکز کند، اما در فیلم‌ استاکر این حرکت دوربین به مفهوم یادشده به کار نرفته است، بلکه نزدیک‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شدن آرام دوربین به شی‌ء یا شخص به منظور مکاشفه‌ای در درون آن‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها به‌ کار رفته؛ یعنی مفهوم غیرفیزیکی (مکاشفه) به صورت فیزیکی (نزدیک‌ شدن آرام به شی‌ء یا شخص) بیان می‌شود. به عبارت ساده‌تری می‌توان‌ گفت دوربین نقبی به درون اشیاء و یا انس‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ن‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها می‌زند.

به ‌عنوان مثال در سکانس کافه (قبل از ورود به منطقۀ ممنوع) هنگامی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌که سه شخصیت‌ اصلی (نویسنده، پروفسور و استاکر) در اطراف میز ایستاده‌اند، دوربین در حین‌ صحبت‌شان آرام به آن‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها نزدیک می‌شود. نمونۀ دیگر در سکانسی است که‌ این سه نفر روی زمین نمناک منطقه می‌خوابند تا استراحت کنند، وقتی که‌ نویسنده با پروفسور حرف می‌زند دوربین به همین آرامی به او نزدیک می‌شود.

در نمای بعدی در مورد پروفسور هم همین حالت پیش می‌آید، در این‌ دو مورد در حقیقت نقبی به درون این سه نفر زده می‌شود. در آغاز فیلم هم‌ همین تمهید به چشم می‌خورد و دوربین آرام از چهارچوب در می‌گذرد و وارد خانه می‌شود، به میزی نزدیک می‌شود که لیوانی روی آن قرار دارد، لیوان‌ در میان حیرت ما خودبه‌خود به حرکت درمی‌آید (توهمی از معجزه)، اما بعد درمی‌یابیم که حرکت لیوان به جهت عبور قطار است و به این نتیجه می‌رسیم‌ که در این دنیای تیره و غم‌زده معجزه جایی ندارد.

Image result for ‫آندری تارکوفسکی‬‎Image result for ‫آندری تارکوفسکی‬‎

اما در اواخر فیلم وقتی‌ استاکر غم‌زده از منطقۀ ممنوع باز می‌گردد و گریه‌کنان به زنش می‌گوید که‌ دیگر هیچ‌کس ایمان ندارد، می‌بینیم که دختر فلج استاکر با نگاهش لیوان‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها را روی میز به حرکت درمی‌آورد و دوربین هم به شیوه‌ای که گفته شد آرام‌ به دخترک نزدیک، می‌شود، سپس صدای عبور قطار را می‌شنویم، گویی در این صحنه برخلاف آغاز فیلم که حرکت لیوان تابع عبور قطار بود اکنون‌ صدای قطار تابعی از حرکت لیوان می‌شود. در اینجاست که این حرکت‌ دوربین، نقبی به درون معجزه و ایمان است و این پیام اصلی فیلم نیز هست.

در پایان فیلم آندری روبلف هم وقتی روبلف معجزۀ آفرینش ناقوس را به دست پسرک معصوم می‌بیند، تصاویر سیاه و سفید فیلم در انتهای فیلم‌ قطع می‌شود به نماهایی رنگی و معجزه‌گونه از شمایل‌هایی که روبلف خلق‌ کرده است و ما در وجود روبلف تعهد هنرمند را در جستجوی طاقت‌فرسای‌ مطلق می‌یابیم.

فیلم سولاریس (۱۹۷۲)، هم داستان نیاز آدمی به ایمان‌ است. کریس که در آغاز فیلم تنها به علم و خرد باور دارد، رابطه‌اش با زنش‌ هاری به سردی گراییده است و همین امر موجب خودکشی هاری می‌شود و او در خلوت خویش با بازگشت هاری توسط اقیانوس اندیشمند سولاریس‌ با احساس گناه و عشق یکجا آشنا می‌شود. در نمای هوایی پایانی فیلم، او را که زانوی پدر را در آغوش گرفته در روی زمین و در دل اقیانوس سولاریس‌ می‌بینیم. به این ترتیب او در دل اقیانوس خاطرات، پالایش می‌شود و معنویت‌ و عشق را باز می‌یابد و به آرامش می‌رسد.

Image result for ‫آندری تارکوفسکی‬‎Image result for ‫آندری تارکوفسکی‬‎

از زمان نمایش آخرین فیلم‌ تارکوفسکی یعنی ایثار، ۱۷ سال می‌گذرد، از اینکه می‌بینیم این تم فیلم‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های‌ تارکوفسکی یعنی نیاز به معنویت در بحران معنوی جهان معاصر هنوز چقدر به روز است به شگفت می‌آییم و تارکوفسکی را با فیلم‌های حدیث‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ نفس‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گونه‌اش در جهان سینما جاودانه‌تر می‌یابیم. بی‌دلیل نیست که تارکوفسکی‌ گفته بود:

«من اطمینان دارم که مرگ چیزی جز یک آغاز نیست، می‌دانم‌ که قادر به اثبات این نکته نیستم اما ادراکی غریزی به من می‌گوید که ما نامیرا هستیم.»

این سخن تارکوفسکی، ما را بی‌اختیار به یاد شعری از پدر تارکوفسکی (آرسنی تارکوفسکی) که در فیلم آینه خوانده می‌شود، می‌اندازد:

«در زمین مرگ نیست، جاودانه‌اند همه چیز.»/ یک پزشک

(در فرصتهای آینده مطالب بیشتری درباره این سینماگر خواهید خواند)

                                          منبع:ویکی پدیا.کوکا

 

 

 

 

 
تعداد بازدید از این مطلب: 6396
|
امتیاز مطلب : 0
|
تعداد امتیازدهندگان : 0
|
مجموع امتیاز : 0

پنج شنبه 21 اسفند 1393 ساعت : 8:7 بعد از ظهر | نویسنده : م.م
نگاهی اجمالی به سینمای (سرگئی پاراجانف)
نظرات

 سایه سینمای فراموش شده

       (نگاهي اجمالي به سينماي سرگئي پاراجانف)

********************************************

   

سرگِئی پاراجانُف  کارگردانی روسی - ارمنی است.سینمای او ملهم از سینمای آندری تارکوفسکی و پیر پائولو پازولینی بود. سینمای وی در دسته سینمای شاعرانه، هنری و جهانشمول محسوب می‌شود. فیلم رنگ انار وی از سوی فیلمسازانی چون گدار و فلینی به عنوان یک شاهکار شناخته شده است.

Stamp of Ukraine s235.jpg

 

 فیلمهای (سایه‌های اجداد فراموش شده) و (رنگ انار) که به فاصله چهار سال از یکدیگر ساخته شدند (۱۹۶۸-۱۹۶۴) اوج کار زیبایی شناختی پاراجانف به حساب می‌آیند. فیلم سایه‌های اجداد فراموش شده که جوایز متعددی را کسب کرده بود نمایشش در شورویممنوع شد.پاراجانف در سال ۱۹۶۸ در استودیوی «آرمن فیلم»، فیلم رنگ انار (سایات نوا) را ساخت که در آن اصول هنری و زیبا شناختی سینمای خود را به حد اعلا رسانید. حکومت شوروی برای نمایش آن محدودیت هایی وضع کرد و حتی از نمایش و انتشار جهانی آن جلوگیری به عمل آورد، ویرایش هایی روی آن توسط یوتکوویچ صورت گرفت و در نهایت فیلم در ارمنستان به نمایش درآمد.

__________________________________________________________________________________________________________________

 ساخته هاي سينمايي سرگئي پاراجانف را مي توان در ليست صد فيلم برتر يافت در كنار دستاورد هاي ماندگار شماري از نخبه ترين فيلمسازان جهان مانند فليني، آنتونيوني، برتولوچي و گدار. وي را مي توان در شمار اين غول هاي جهان فيلمسازي به شمار آورد. 

    
    پاراجانف با خلق زبان فيلم، از جاودانگي كارنامه هاي متحولش در ساخت تصاويري مانند سايه هاي اجداد فراموش شده، رنگ انار، افسانه قلعه سورام، عاشق غريب و اعتراف سود جسته است.سرگئي پاراجانف در سال 1924 ميلادي در يك خانواده ارمني در شهر تفليس (تبليسي امروزي) جمهوري گرجستان چشم به جهان گشود. نام پدرش يوسف پاراجانيان و اسم مادرش سيرانوش بيجانف (بيجانيان) بود. والدينش هر دو هنرپيشه بودند و پاراجانف در محيطي رشد كرد كه مملو از زيبايي هاي هنري، تلاش هاي پيگير و ماجراجويانه، تنوع فرهنگ، علاقه مندي مفرط به هنر و خاطره هاي فراموش ناشدني بود. در سال 1941 پاراجانف از صنوف عالي مكتب فراغت حاصل كرد. در سال 1945 اجازه يافت به VGIK وارد شود كه يكي از بزرگ ترين آموزشگاه هاي صنعت فيلمسازي در روسيه است. استادش ايگور ساوچينكو يكي از فيلمسازان شناخته شده روسيه در آن روزگار بود. در سال 1951 پاراجانف از دانشگاه VGIK فارغ التحصيل شد و به شهر كي يف پايتخت اوكراين رفت: جايي كه فيلم هاي متعدد مستند و پاره يي از فيلم هاي هنري اش را در استوديو هاي الكساندر داوژنكو ساخت. در سال 1956 با سوتلانا ايوانوونا ازدواج كرد كه نخستين ثمره آن تولد سورن پاراجانف بود. وي نخستين اثر قابل توجهش «سايه هاي اجداد فراموش شده» را در سال 1964 ساخت. اين فيلم از جمله مهم ترين و موفق ترين فيلم هاي توليد شده در اوكراين پس از عصر داوژنكو به شمار مي رفت كه توانست جايگاه خاصي را در سينماي جهان احراز كند و در جمع گنجينه هاي هنري به حساب آيد. پاراجانف كه اين فيلم را به زبان اوكرايني و به خصوص به لهجه Gutsul تهيه كرده بود، به درخواست حاكمان آن وقت كه مي خواستند فيلم به زبان روسي تهيه شود، پاسخ رد داد. با اين وجود وي جايزه هاي متعدد سينمايي مانند GRAND PRIX و BRITISH ACADEMY AWARD را از آن خود ساخت. هر چند فيلم «سايه هاي اجداد فراموش شده» توانست نام بزرگي براي وي به همراه بياورد، اما تمام قوانين و لايه هاي قراردادي سينماي اتحاد جماهير شوروي را در هم شكست. پاراجانف با خشونت حاكمان روزگار روسيه روبه رو شد و مغضوب طرفداران استبدادي قرار گرفت كه ديوانه وار در پي انتقام از وي شدند و اسمش در فهرست افراد مظنون ثبت شد.به همين اساس در سال 1966 فيلم ديگرش كه «نقاشي از كي يف» نام و در مرحله ساخت قرار داشت، تعطيل شد و سينماي جهان از داشتن يكي از پاره هاي سينمايي با ارزش ديگر محروم شد. 
    
    پاراجانف به تعقيب اين همه حوادث مجبور به ترك كي يف و فرار به ارمنستان شد و در آنجا به همكاري آرمن فيلم فيلم ديگرش «سايات نوا» را در سال 1969 ساخت. اين فيلم گوهري پرارزش بر تاج سينماي جهان و سينماي ارمنستان باقي ماند. در آغاز ساخت آن بنا بر معضلاتي با تاخير مواجه شد. اما بعد پاراجانف مجبور به تغيير نام فيلم به رنگ انار شد و سپس مراجع حاكم از كارگردان روسي يتكوويچ خواستند با اعمال سانسور بر برخي از صحنه هاي فيلم وي را، در خور نمايش به نفع حكومت حاكم روسيه آن روزگار بسازد. فيلم به زبان روسي پخش شد اما پاراجانف به سختي توانست نسخه يي از اصل آن حفظ كند كه به زبان ارمني تهيه شده بود. فيلم ديگر پاراجانف كه «معجزه اودينس» نام داشت در سال 1973 در پي گرفتاري و محكوميت وي به 5 سال زندان در شهر كي يف، تعطيل شد. وي در زندان نيز از پا ننشست و به هنرآفريني هايش در همانجا ادامه داد. وي با آفرينش كلاژهاي هنري، رسامي ها و نگارشً نامه هاي خردمندانه و سحرآميز توانست خودش را از دم تيغ خونين امپراتوري سوسياليسم شوروي برهاند و همين هنر بود كه وي را نجات بخشيد.پاراجانف در 31 دسامبر 1977 به ياري پروردگار و مساعدت گروهي از فيلمسازان بين المللي، اشخاص نامدار و هواخواهانش و به ويژه تلاش هاي شاعر نامور آن روزگار لويي آراگون كه در جريان ديدارش با لئونيد برژنف رهبر شوروي آن زمان، از وي تقاضاي آزادي پاراجانف را نمود، از زندان رهايي يافت.پاراجانف به شهر تفليس برگشت و با وجودي كه به صورت مداوم مظنون شمرده مي شد و اجازه كار هاي هنري را نداشت اما باز هم به صورت علني و مخفي به كارهايش ادامه داد. كمونيست ها با وجودي كه حيلت هاي فراواني را به خاطر خاموش ساختن وي به كار گرفتند اما با اين همه تلاش نتوانستند مانع خلق آثار پرارزش هنري و آفرينش آثار برجسته هنري به سبك خاص پاراجانف شوند. 
    
    در سال 1982 وي يك بار ديگر به جرم جعل كاري مورد بازداشت قرار گرفت اما پس از يك سال بعد از اثبات بيگناهي اش از زندان رها شد. كمونيست ها سرگئي پاراجانف را در حدود 15 سال از كارهاي هنري به دور نگه داشتند تا روح آفرينشگرش را به اين طريق با كهولت مواجه سازند. سرگئي پاراجانف با وجود اين همه محدوديت ها توانست در سال 1984 به سينما برگردد و در همان سال فيلم «افسانه قلعه سورام» را بسازد. وي با ساخت اين فيلم توانست به اثبات رساند كه با وجود دور بودن اين همه سال از سينما، نبوغ ذاتي اش را از دست نداده است. اين فيلم غيرمعمولي نيز در زمره فيلم هاي نخبه سينماي جهان و سينماي گرجستان به شمار مي رود.در سال 1986 يكي از دوستان خيلي نزديك پاراجانف و يكي از چهره هاي نخبه هنر سينما و فيلمساز موفق سينماي جهان آندري تاركوفسكي در پاريس درگذشت. تاركوفسكي پاراجانف را نابغه حاضر هنر سينما مي ناميد. در سال 1988 وي به يادبود از خاطره هاي ماندگار تاركوفسكي، فيلم «عاشق غريب» را آفريد. اين فيلم كه بر اساس تمً يكي از آفريده هاي شاعر روسي ميخائيل لرمانتوف تهيه شده بود توانست جايزه FELIX AWARD را از آكادمي فيلم اروپا بربايد. 
    
    در سال 1989 پاراجانف به ساخت آخرين فيلمش «اعتراف» اقدام كرد. اين فيلم كه يكي از كاركرد هاي درخشان سرگئي پاراجانف به شمار مي رود، طوري كه خودش پيش بيني كرده بود، ناتمام ماند. وي در نخستين برگ هاي فيلمنامه اين فيلم چنين نگاشته بود: «اين فيلم فقط توسط كسي آفريده خواهد شد كه در سال 1924 در تفليس به دنيا آمده باشد.»
    
    فيلمسازان معروف جهان سينما مانند فدريكو فليني، برناردو برتولوچي،جوليتا ماسينا، فرانچسكو رزي،تونينو گوئرا و مارچلو ماستروياني در خاطره هايي كه به يادبود از شخصيت و هنر پاراجانف نوشته اند وي را چنين معرفي كرده اند: «با درگذشت پاراجانف، سينما يكي از جادوگرانش را از دست داد. فانتزي پاراجانف به صورت ماندگار افسون خواهد كرد و براي مردم گيتي شادماني به ارمغان خواهد آورد.» 

             (درمقالات آینده در باره این سینماگر بیشتر خواهید خواند).مدیر سایت
    
     
منبع:ویکی پدیا(بخش نخست). روزنامه اعتماد، شماره 1608 به تاريخ 16/11/86، صفحه 12 (ويژه نامه جشنواره دهه فجر )

تعداد بازدید از این مطلب: 6870
موضوعات مرتبط: سینمای غرب , سینمای شرق , ,
|
امتیاز مطلب : 0
|
تعداد امتیازدهندگان : 0
|
مجموع امتیاز : 0

پنج شنبه 21 اسفند 1393 ساعت : 2:3 بعد از ظهر | نویسنده : م.م
روبربرسون،پدرسینمای معناگرا
نظرات

روبربرسون،پدر سینمای معناگرا

Bresson.jpg

_______________________

 

روبر برسونکارگردان و فیلم‌نامه‌نویس مینی‌مالیستفرانسویست. او تأثیر بسیاری بر کارگردانان نسل‌های بعد از خود از جمله جیم جارموش و پل شریدر گذاشت.

 

برسون در سال 1901 درفرانسه بدنیا آمد. در ابتدا بیشتر حول و حوش نقاشی و عکاسی کار می‌کرد تا اینکه اولین فیلم کوتاهش را در سال ۱۹۳۴ ساخت. در طول جنگ جهانی دوم به مدت یک سال در زندان‌های ارتش نازی به سر برد در سال ۱۹۴۳ برسون اولین فیلم بلند خود را (فرشتگان خیابان) ساخت .او در فیلم خانم‌های بوا دوبولون (خانم‌های پارک) آخرین همکاری خود را با بازیگران حرفه‌ای انجام داد. با فیلم خاطرات یک کشیش روستا او شروع به ساختن آثاری مینی‌مالیستی کرد و از آن به بعد نیز این سبک برای بقیه فیلم‌های او باقی‌ماند. البته بدین تربیت چون فیلم‌های او بسیار شخصی بودند و هیچ عنصر عامه‌پسندی در آنها وجود نداشت به زحمت می‌توانست برای خود تهیه‌کننده‌ای پیدا کند و برای او ساختن بیش از یک فیلم در پنج سال تقریباً غیر ممکن بود .اما در هر حال در اطراف کارهای او منتقدان متعصب بسیار زیادی وجود داشت. او در دهه هشتاد از فیلم‌سازی دست کشید و در سال ۱۹۹۹ به مرگ طبیعی در گذشت .

 

برسون

روبر برسون ، فیلمسازی مذهبی است كه فیلم‌هایش از درونمایه‌های معنوی قابل تاملی برخوردار هستند. برسون تحت نفوذ اندیشه‌های «پاسكال» فرقه دینی ژانسنیسم قرار دارد. در این اندیشه‌ها پرسش گناه در راس همه مسائل قرار می‌گیرد. گناه آدمی عامل شرم و پشیمانی بشر در پیشگاه الهی است از طرفی دیگر گناه خود عامل بخشش است زیرا از فیض بی‌كران خداوند خبر می‌دهد نمایش احساسات پنهان، نیروهای درونی و باطنی آدم‌ها و در نهایت حضور عالم غیب در ورای این دنیای ظاهری از ویژگی‌های سینمای برسون است و از این نظر فیلم‌های برسون در رده آثار معناگرا قرار می‌گیرند برسون آثارش را گام‌هایی در راه شناخت بازتاب كاركرد نیروهایی می‌داند كه فراسوی زندگی هر روزه و مادی موجودند. از این رو پژوهشگری كه در پی شناخت آثار برسون است باید پیوند این آثار را با ایمان برسون برجسته كند. هنگامی كه كشیش جوان آمبریكو در فیلم «خاطرات كشیش روستا» در لحظه مرگ می‌گوید: «همه چیز فیض خداوند است» ما از زبان او قطعه 562 اندیشه های پاسكال را می شنویم: «چیزی روی زمین نیست كه نتوان در آن نشانه‌ای از مصیبت آدمی و فیض خدایی یافت» شخصیت‌های فیلم برسون با مسائل و دشواری‌هایی رویارویند كه در برابر انسان معاصر قرار گرفته است رنج تمامی آنان پیش از هر چیز درونی است و تماس آنها با جهان خارج بهانه‌ای برای كاوش درد معنوی آنهاست. روبر برسون در 25 سپتامبر 1901 در شهر برمون لاموت در پی یردودوم ناحیه‌ای در مركز فرانسه در نزدیك شهر ویشی به دنیا آمد او خانواده‌ای مرفه داشت و پدرش نظامی بود دوره دبیرستان را در مدریه لاكانال (سور) به پایان برد رشته‌اش فلسفه و زبان‌های لاتین و یونانی بود.

 شخصیت‌های فیلم برسون با مسائل و دشواری‌هایی رویارویند كه در برابر انسان معاصر قرار گرفته است رنج تمامی آنان پیش از هر چیز درونی است و تماس آنها با جهان خارج بهانه‌ای برای كاوش درد معنوی آنهاست

برسون كاتولیك، و طرفدار فرقه ژانسنیسم بود. برسون در سال 1939 به خدمت سربازی رفت یك سال در زمان جنگ، اسیر و زندانی آلمانی‌ها بود او تا آوریل 1941 در اردوگاهی در آلمان بود برسون فارغ التحصیل هنرهای زیباست در سال‌های 1920 تا 1933 نقاشی می‌كرد. روبر برسون اولین فیلم خود را با نام «ماجراهای همگانی» در سال 1934 ساخت. متاسفانه در حال حاضر نسخه كاملی از این فیلم در دست نیست در آغاز بهار 1987 نسخه‌ای كوتاه شده از آن را در سینمای تك پاریس نشان دادند كه تنها 20 دقیقه طول می‌كشید. برسون دومین فیلمش «فرشتگان گناه» را در سال 1943 ساخت.

برسون

در «فرشته‌های گناه» حادثه‌های كمی رخ می‌دهند و بن مایه فیلم تحول اخلاقی است. برخوردهای فیلم بیشتر میان «روح »‌ها پیش می‌آیند تا «شخصیت»‌ها و مرگ رستگاری به بار می‌آورد. تحول اخلاقی فیلم داخل یك صومعه رخ می‌دهد و این تم معنوی فیلم را موكد می‌كند. یكی از بخش‌های ژاك جبرگرا اثر دیدرو كه ملودرامی درباره طبقات مرفه است. این فیلم برسون ملودرامی است كه جنبه‌های معنوی مورد نظر در آن یافت نمی شود اما سبك اصلی برسون و رویكرد او به سینمای معنوی از فیلم «خاطرات یك كشیش روستا» (1951) شروع می‌شود. «پول» (1983) آخرین فیلم برسون و وصیت‌نامه سینمایی اوست. در فیلم «پول» نماهایی از گردش پول از دستی به دست دیگر به صورت موتیفی درآمده كه جانمایه فیلم هم بر همین نماهای پرشمار استوار است: نمایی از دست مغازه‌دار كه اسكناس‌های تقلبی را به دست ایوون (شخصیت اصلی فیلم) می‌دهد، نمایی كه ایوون همان پول‌ها را به گارسون می‌دهد (این امر موجب دستگیر شدن او توسط پلیس می‌شود)، نمایی كه مادر پسر بچه‌ای كه پول تقلبی را به مغازه‌دار داده است پاكتی پول را به عنوان حق السكوت به دست زن مغازه‌دار می‌دهد (و بعد زن مغازه‌دار به نشان احترام در مغازه را برایش باز می‌كند) نمایی پس از پایان دادگاه كه مغازه‌دار، شاگردش را به جهت شهادت دروغ تشویق می‌كند و به او پول می‌دهد ( كه این در نهایت به گناهكار شناخته شدن ایوون در دادگاه می‌انجامد) و ... نماهای بی‌شمار رد و بدل شدن پول در فیلم تمثیلی است بر سیطره هیولای پول بر روابط انسانی، كه برسون در كهنسالی در مورد این مساله هشدار می‌دهد گویی پیشگویانه از وضع جهان معاصر باخبر بوده است. ایوون جوان پاكدل فیلم هم به موازات همین نماهای بی‌شمار از رد و بدل شدن پول است كه به قاتلی بی‌رحم بدل می‌شود.

 

سبك خاص برسون، استفاده از نابازیگران در قالب مدل‌های انسانی، تاكید بر اشیاء و طبیعت بیجان، استفاده موثر از عنصر صدا و حذف حشو و زواید و پیرایه‌ها و رسیدن به نوعی سادگی است كه با سالها ممارست حاصل شده و خاص خود برسون بود این سادگی به فضای معنوی فیلم‌های برسون قدرتی دوچندان می‌دهد

در فیلم در حقیقت «پول» است كه مرز میان شرافت و بزه‌كاری را مخدوش می‌كند آیا بزه كار اصلی ایوون است یا مثلاً‌ آن مغازه‌دار به ظاهر شرافتمند؟ برسون با واپسین اثرش سئوالات زیادی در ذهن تماشاگر ایجاد می‌كند: مرز واقعی میان خیر و شر كجاست؟ خود شخص تا چه اندازه در گزینش زندگی شرافتمندانه دخیل است؟ چرا پول در جهان معاصر بدل به معیار اصلی برای ارزشگذاری برای افراد شده است؟ برسون كهنسال با آخرین فیلمش با تمی متعلق به تمامی زمان‌ها و مكان‌ها، یادگاری فراموش‌ناشدنی برایمان برجای می‌گذارد، برسون چون واسطه‌ای وعده خداوند را جاری می‌سازد و حقیقتی تلخ (سیطره این هیولای نهان) را چون سیلی بر گوش تماشاگران می‌نوازد و آنها را از حقیقت سیراب می‌كند: «خوشا به حال گرسنگان و تشنگان حقیقت، زیرا ایشان سیر خواهند شد.» (انجیل متی، باب ششم، آیه 5) برسون در این فیلم هم پرسش همیشگی گناه و رستگاری را مطرح می‌كند.

سبك خاص برسون، استفاده از نابازیگران در قالب مدل‌های انسانی، تاكید بر اشیاء و طبیعت بیجان، استفاده موثر از عنصر صدا و حذف حشو و زواید و پیرایه‌ها و رسیدن به نوعی سادگی است كه با سالها ممارست حاصل شده و خاص خود برسون بود این سادگی به فضای معنوی فیلم‌های برسون قدرتی دوچندان می‌دهد. برسون می‌نویسد: «دو گونه سادگی داریم. گونه بد: سادگی در آغاز كه زودتر از موعد بدست آمده است. گونه خوب: سادگی در نهایت كه پاداش سال‌ها تلاش است.»

سرانجام سه روز پس از مرگ برسون اطلاعیه‌ای از همسرش در اختیار خبرگزاری فرانسه قرار گرفت: «درگذشت همسرم روبر برسون سازنده فیلم را كه روز هجدهم دسامبر 1999 به وقوع پیوست به شما اعلام می‌كنم او در مراسمی خصوصی به خاك سپرده خواهد شد.» هر وقت فیلم‌های برسون را می‌بینیم چونان نسیمی دلپذیر با سادگی‌شان قلبمان را تسخیر می‌كنند.

 (بزودی"cintelrom"درباره این سینماگر مطالب بیشتری انتشار خواهدداد)

__________________________________________________________________________________________

نویسنده بخش دوم نوشتار: حسین آریانی

منبع:ویکیپدیا(بخش اول). تبیان(برگرفته ازسایت سازمان تبلیغات اسلامی)

 
پسندیدم

 

تعداد بازدید از این مطلب: 6272
موضوعات مرتبط: سینمای دینی , سینمای غرب , ,
|
امتیاز مطلب : 0
|
تعداد امتیازدهندگان : 0
|
مجموع امتیاز : 0

دو شنبه 18 اسفند 1393 ساعت : 9:36 بعد از ظهر | نویسنده : م.م

صفحه قبل 1 2 3 4 5 ... 8 صفحه بعد

اطلاعات کاربری


عضو شوید


نام کاربری
رمز عبور

:: فراموشی رمز عبور؟

عضویت سریع

نام کاربری
رمز عبور
تکرار رمز
ایمیل
کد تصویری
خبرنامه
براي اطلاع از آپيدت شدن وبلاگ در خبرنامه وبلاگ عضو شويد تا جديدترين مطالب به ايميل شما ارسال شود



آخرین مطالب
مطالب تصادفی
مطالب پربازدید
درباره ما
تقدیم به عزیز سفرکرده ام (فاطمه) .گرچه ناگهان مراتنها گذاشتی ولی به دیداردوباره ات امیدوارم،درلحظه موعودی که ناگهان میآید. --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- د رقرونی هم دور وهم نه چندان دور( ایران )باوجود نشیب و فراز های تاریخی بسیارش در بازه های زمانی مکرر،همواره ابرقدرتی احیا شونده و دارای پتانسیل و استعدادبالا برای سیادت برجهان بود .کشورما نه تنها از نقطه نظرقابلیتهای علمی و فرهنگی ،هنری ،ادبی و قدرت نظامی یکی از چندتمدن انگشت شماری بود که حرف اول را دردنیاهای شناخته شده ی آن زمانها میزد، بلکه در دوره هائی طلائی و باشکوه ،قطب معنوی و پرجلال و جبروت جهان اسلام نیز بشمار میرفت . در عصر جدید که قدرت رسانه بمراتب کارآمد تر از قدرت نظامیست باید قابلیتهای بالقوه و اثبات شده ایرانی مسلمان را برای ایجاد رسانه تعالی بخش،درست و کارآمدبه همه یادآوری نمودتا اراده ای عظیم درهنرمندان ما پدید آید درجهت ایجاد (سینمای متعالی)و پدیدآوردن رقیبی متفاوت و معناگرا برای سینمای پوچ ،فاسد و مضمحل غرب و شرق نسیان زده و بالاخص " غول هالیوود"که برکل جهان سیطره یافته است.شاید بپرسید چرا سینما؟...جواب این است : سینما تاثیر بخش ترین رسانه در عالم است و باآن میتوان وجود معنوی انسانها را تعالی دادویا تخریب کرد...و متاسفانه تخریب کاریست که در حال حاضر این رسانه با عمده محصولات خودبه آن همت گماشته است و تک و توک محصولات تعالی بخش آن همیشه در سایه قراردارندو بخوبی دیده نمیشوند چون جذابیت عام ندارندو قادر به رقابت با موج خشونت و برهنه نمایی موجودنیستند. دادن جذابیت و عناصر لذت بخش نوین و امتحان نشده بدون عوامل گناه آلود به محصولات تصویری بگونه ای که بتواند بالذات ناشی از محصولات سخیف و ضد اخلاقی رقابت نماید کاریست بس پیچیده که نیازمند فعالیت خالصانه مغزهای متفکر ومبتکراست و من فکر میکنم این مهم فقط از عهده هنرمندان و متفکران ایرانی برخواهد آمد و شاید روزی که من نباشم محقق گردد...شاید
منو اصلی
موضوعات
لینک دوستان
آرشیو مطالب
نویسندگان
پیوندهای روزانه
دیگر موارد
آمار وب سایت

آمار مطالب

:: کل مطالب : 193
:: کل نظرات : 70

آمار کاربران

:: افراد آنلاین : 1
:: تعداد اعضا : 25

کاربران آنلاین


آمار بازدید

:: بازدید امروز : 907
:: باردید دیروز : 100
:: بازدید هفته : 1431
:: بازدید ماه : 5308
:: بازدید سال : 17964
:: بازدید کلی : 521318
چت باکس

نام :
وب :
پیام :
2+2=:
(Refresh)
تبادل لینک هوشمند

تبادل لینک هوشمند

برای تبادل لینک ابتدا ما را با عنوان CINTELROM و آدرس cintelrom.LXB.ir لینک نمایید سپس مشخصات لینک خود را در زیر نوشته . در صورت وجود لینک ما در سایت شما لینکتان به طور خودکار در سایت ما قرار میگیرد.